Katalog

4 OCAK 2005 SALI CUMHURİYET SAYFA H i J v U i l U 1 V 1 J . ekonomi(«cumhuriyet.com.tr 13 Serbestlikle birlikte gelen yüzde 1.5 ile 3.5 arasındaki fiyat düşüşünü zamlar izleyecek Akaryakıtta geçiciindirim• Türkiye'de kâr marjlarının düşük olduğundan ve yeni düzenle- melerin , maliyeti arttıncı unsurlar getirdiğinden yakınan akaryakıt dağıtım şirketleri ile bayilerin, fiyatları yükseltmesi bekleniyor. Ekonomi Servisi - Akaryakıtta serbest fiyat döııemi başladı. Bu doğrultuda şırketler de 31 Aralık 2004'te ÖTV'dc yeni bir ayarlanıa yaparak yüzde 1.1 ile 3.5 arasında değişen oranlarda indirim tavsiye edeıı Enerji Bakanhğı'nın karanna uyıımlu listelerini açıkladı. Akaryakıl bayileri de şımdilik bu lıstelere uygun fıyatlar iizeriııden satış yapıyor. Ancak kâr marjlarının düşüklüğünden ve maliyet arttıncı düzenlemelerden yakınan akaryakıt dağıtım şırketlen ile bayilerin, fiyatlan ilk etapta bır mikrar yükseltmesi bekleniyor. Dün itibarıyla Istanbul'un Avrupa yakasında kurşunsuz benzın 2.30, 98 oktan kurşunsuz benzin 2.47, süper benzın 2.30, motorin 1.73, 350 PPM motorin 1.86 ve otogaz 1.15 YTL'den satıldı. Ana dağıtım şirketlerinin kararlarına çok büyük oranda uyum olduğunu belirten TABGİS (Türkiye Akaryakıt Bayileri ve Gaz Işverenlerı Seııdikası) Başkanı Atıf Kctenci, buna karşılık yeni indinmler beklenmemesi gerektiğini ifade etti. Ketenci, 1998'de yüzde 8 oranındaki kâr marjları OFM'yle birlikte (Otomatik lıyatlandırma Sistemi) yüzde 5'in altına gerıleyen bayiler içın kredi kartına taksitin ciddi bir maliyet getirdiğini belirtti. Ketenci şunlan söyledi: "Kapıdaki fiyat yükselişi, maliyet arttıncı düzenlemelerle ilgili. Yasalar çerçevesindefiyatyiikselecektir. Bayilerin kâr nıarjı çok düşük seviyeye gerilemiştir. Ana dağıtımcılar için de ulusal stok zorunluluğu geldi. (Jrün tutma zorunlıüuğu maliyeti arttıracaktır, aynca kalitede ciddi bir yanş söz konusu. Burada da birtakmı katkıların maliyeti yükleniyor." MALlYE'DEN KAMPANYA 'Biz indirdik siz taUp edin' Ekonomi Servisi-Maliye Bakanlığı, dar gelirlilerüzerindeki vergi yükünü hafiflet- mek için 1 Ocak'tan itibaren eğitim, sağ- lık ve gıdadaki Katma Değer Vergisi'ni (KDV) yüzde 18'den yüzde 8'e indiren ka- rarnamenin amaçlandığı şekilde uygulan- masi içın Türkiye genelınde kampanya başlattı.KDV oranlannın 10 puan indirıl- mesine karşılık, bu indirimin fiyatlara tam olarak yansıtılmayacağından endişe edili- yor Bakanlık yetkilileri, Türkiye genelın- de billboard'lar aracılığıyla "Biz indirdik, siztakipedin" sloganıyla yurttaşların KDV indiriminin fiyatlara yansıtılıp yansıtılma- dığını kontrol etmesini ve buna göre alış- veriş yapmasıru önerdiklerini söylediler. DÜNYA BANKASI: Türkiye tarihi dönüşümde AJNKARA (AA) - Dünya Bankası Tür- kiye Direktörü Andrew Vorkink, Türki- ye'nin 'tarihi bir dönüşünT noktasında bu- lunduğunu belirterek "Türkiye AB ile 2005'te yeni bir hayata adım atacak" dedi. AB'nin, Türkiye'nin ekonomik ve sosyal yapısını olumlu şekilde etkileyeceğini be- lirten Vorkink, müzakere süreci sonunda Türkiye'nin, gelişmekte olan bir ülkeden gelişmiş bir ülkc konumuna geleceğini kaydetti. Bazı AB yetkililerinin, Türkiye'nin za- yıf bir ekonomiye sahıp olduğunu, uyunı- da zorluk çekeceğini belirtiklerini hatırla- tan Vorkink, "Bu tamamıyla yanlış. Tür- kiye ekonomisi, AB ortalaınasının 35 kat fazlası bir ekonomikbüyüme hızına sahip" diye konuştu. Vorkink, Türkiye'nin müza- kerelere başlamasının ardından, 10 yıllık bir siireçte gelir düzeyinin yüzde 50-60 oranında artacağına inandığını ifade etti. YTEDE 2 PUAN PÜŞÜŞ Eximbank c aiz indirdi Ekonomi Servisi - Türk Eximbank bugünden geçerli olmak üzere kısa va- deli Yeni Türk Lirası (YTL) krediler- de 2 pııana, döviz kredi programları kapsamında ise yüzde 0.75'e varan oranlarda indirim yaptı. Türk Exim- bank Genel Müdürü Ahmet Kıhçoğlu, firmaların, banka nezdindeki sıgorta- lılık durumu, kalkınmada öncelikli yörelerde faaliyette bulunma ve KO- Bl statüsünü taşıma durumlarına bağ- lı olarak YTL kredilerinde yüzde 12- 18 arasında, döviz kredilerinde de Lİ- BOR+0.25-2.25 arasındaki faizlerle kredi kullanabileceğini bildirdi. Kılıçoğlu bankanın geçen yıl ihra- cat ve döviz kazandıncı hizmetler sek- törüne toplam 6.9 milyar dolarlık des- tek sağlandığını kaydetti. COFACE: RİSKLER VAR Türkiyepozitif izlemeye alındı İSTAJNBUL (AA) - Uluslararası kre- di sigortası şirketi Fransız C'oface, Tür- kiye'nin kredi notunu pozitif izlemeye aldı. Daha önce B olan Türkiye'nin kre- di notu B + pozitif izleme olarak değiş- ti. Coface'dan yapılan açıklamada, ya- tırımların artmasının yüksek oranlı bü- yümeyi desteklediği belirtilirken Türki- ye'nin ödenmeyen borç endeksinde dünya ortalamasının altında bir seyir iz- lediği görüşüne yer verildi. Bununla beraber Türkiye'nin artan borç ödemeleri, ertelenen yatınm ve tü- ketim talebinin yılın ilk yansında pat- lamasıyla büyük ölçüde artan dış tica- ret açığının finansman gereği yarattığı- na işaret edilerek "Bu sebcple özelliklc 'istikrar ortamına güven' konusunda yüksekovnaklıkriskitaşıyor" denildi. Savaş cehenneminde ölüm tacirleri Ihaleleri kapan firmaların en kârlısı Lockheed Martin Ekonomi Servisi - Yüz binlerce insanın öldiiğü lrak savaşının en kârhları, yeniden yapılandırma kapsamında milyarlarca dolarlık ihale kapan ABD firmaları oldu. Şirket Politıkaları Merkezı'nın (The Center for Corparate Polıcy) yaptığı derlemeye göre ihale alan firmaların çoğunun adı daha önce yolsuzluk, sahtecılik gibi olaylara karışsa da bu herhangi bır etki yaratmadı Ebu Garib hapıshanesinden sorumlu olan firma da olaydan sonra herhangi bir yaptırım almadı. lhalelerde ise daha çok eş dostun ağırlığı göze çarpanlar arasında. Örneğın, pek çok ihale almayı başaran BKSH-Associates firmasının başkanı Charlie Black, Bushlar'ın sıkı bir aile dostu olarak biliniyor lrak savaşında 'eş dost'zengin oldu HALLIBURTON: Aralıkta ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney'nin fırması Halliburton'un Irak'taki perfornıanslan hakkında gittikçe büyüyen bir endişe listesi açüdandı. Şu ana kadar 10.8 milyar dolarlık ihale alan firma hakkında yapılan soruşturnıa somıcunda yaymılanan 9 raporda da "fırmanın Irak'ta yapüğı işlerin her alanmda sistematik problemler" olduğu belirtikli. .J 20 bin kamyon kuyrukta bekliyor MAHMUTORAL DİYARBAK1R- Suriye'nin Irak'a ABD'liler için mal taşıyan kamyonlara topraklannı açmaması ve akaryakıt taşıyan Türk tankerlerinin taşıma ücretlennin az olması nedeniyle 20 günden bu yana sürdürdükleri grev, Habur Sınır Kapısı'na uzanan lpek Yolu boyunca onlarca kilometrelik kuyrukların oluşmasına yol açtı. 20 bin kadar kamyonun geçmek için sırada beklediği Habur'da kuyruklar, 70 kilometreyi buluyor. Grev, geçen günlerde anlaşmayla sona erse de, bu, biriken kamyonlann azalmasına yetmiyor. 1 Ocak 2005 tarihi itibarıyla fiyatlann serbestçe belirleneceğı akaryakıt ürünlerinde bazı dağıtım şirketleri, illere göre tavan fiyatlannı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na (EPDK) bildirdi. Şirketler bunun ardından tavsiye edilen bayi tavan pompa satış fiyatlannı belirledi. Bayiler kendi aralarında tavan fiyatın altında kalmak kaydıyla rekabet edebilecek. Daha önceki sistemde tavan fiyat devlet tarafından belirleniyor ve piyasa oyunculan, devletçe belirlenen fiyat bandı dışına çıkamıyordu. BAŞKAN BUSH'UN GÖZDE ŞİRKETLERİ • LOCKHEED MARTİN: Firma savaştan kâr edenlerin "kralı" konumunda bulunuyor. 2003'te, 21.9 milyar dolarlık ihale koparmayı başaran Lockheed Martin, uydu, uçak, 1T sistemleriyle yeniden yapılanma hariç savaşın her evresınden kâr elde etti. Birikimi 2000'den bu yana 60 milyar dolar. • LORAL SATELLITE: Pentagon, savaş hazırlığı sırasında pek çok uydu fırmasıyla işbirliği yaptı. Endüstri uzmanlan, terürle savaşm pek çok uydu fırmasını ijlastan kurtardığını helirliyorlar. • AEĞIS: Hazıranda Pentagon'un Irak'taki Program Yönetim Ofisi, güvenlik operasyonlarını koordine etmesi için firmayı 293 milyon dolarlık ihaleyle ödüllcndirdi. 1998 yılında BM ambargosunu ıhlal ederek Sierra Leone'ye silah gönderdiği gerekçesiyle firmanın başkanı Tim Spicer'ın eski firması Sandlıne'a soruşturma açılmıştı. • BEARING POINT: lrak 'ta "rekabetçi özel sektör" geliştirmek amacıyla açılan ihaleyi 240 milyon dolarla kazanan fırmanın ıhaleyı alması bır ıroni olarak nitelendırilmışti, çünkü ihaleyi geliştiren de Bearıng Poınt "ın kendısiydi. • BECHTEL: Firma, okuldan hastaneye, köprüden havayolu ve demiryoluna kadar ülkenin altyapısının çoğunu tamirle görevlendirildi. Görev için 90 Iraklıyı işe alan firma, daha fazla kabilıyet gerektiren işler için Iraklı mühendis ve yöneticilerin yanına bıle uğramadı. • BKSH-ASSOCIATES: Firmanın başkanı Charlie Black, Bushlar'ın eski bir aile dostu ve Cumhuriyetçi Parti 'nin önemli bır lobıcısı olarak hiliniyor. Black, 2000 de Bıısh-Cheney kampanyasında da önemli bir oyuncuydu ve kansı bu yılki seçimlere 100 bin dolar yatırdı. BKSH'nin müşterilerinden Flııor lnternational ve Cummins Engine pek çok ihale aldı. • CACIAND TITAJN: CACT firmasının çalışanlannın adı Ebu Garıb hapishanesinde tutuklulara yapılan işkenceye karışmasına karşın firmanın anlaşmalannda herhangi bir değişiklik olmadı. Tıtan, Irak'taki ABD ordusuna tercüman sağlayan bir firma. • CUSTER BATTLES: Eylül sonunda, Savunma Bakanlığı, Custer Battles ve 13 yetkilinin, Lübnan ve Cayman Adaları 'nda sahte firma kurarak sahte faturalar kestiği gerekçesiyle bütün federal ihalelerini askıva aldı. • QUALCOMM: Savunma Sekreteri John Shaw'ın lrak polis radyosu ihalesini Qualcomm'un lehine çevrilmesini istediği gerekçesiyle iki CPA yetkilisi istifa etmiş, Shaw ise kendisini temsilci Darrel E. Issa'nın zorladığını söylemişti. Qualcomm yönetıcılerinden desteğı içın 5 bin dolar alan Issa, Küçük Ev lşleri Komıtesi'nin başkanlığında. İŞÇÜNİNEVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Erken Değil mi? Başbakan Erdoğan yeri geldiğinde kendini Menderes, Özal yerine koymaktan büyük keyif alıyor. Sağda güçlü, ağırlığı, uzun ömrü olacak li- der anlamında onlardan da üstte olduğu anlamın- da havaları da var ya neyse... Gelgitlerini saymaz- sak, merkez sağdan en uzun ömürlü, en güçlü li- der aslında Demirel. Onla her nedense yıldızları pek barışık değil. Gelin görün ki Başbakan Erdo- ğan, merkez sağdan özendiği liderlerden çok ön- ce iktidarının geleceği üzerine paniğe kapılmışa benziyor. Menderes'in, Demirel'in, özal'ın kendilerini tek partili, güçlü iktidaryapan, eksiğigediği ile var olan demokratik düzen, parlamenter sisteme itirazla- n, iktidarları adına antidemokratik yollardan ek güç, destek arayışları uzun iktidar yıpranışlarının ardından, yıllar sonra gelmişti. Başbakan Erdo- ğan'ın üçte bir seçmen oyu ile, çoğunluk parla- mento gücü ile yetinemeyip, ek destek arayışı çok fazla erken değil mi? Şunun şurasında iki yıllık, en- gelsiz bir iktidar. Akıl almaz bir sermaye, büyük medya desteği. ABD, AB, IMF'den, "bundan sa- dığı, bağımlısı olmaz" gerekçesi ile de olsatam destek. Başbakan Erdoğan gelecek kaygısına kapılmış, Türkiye'de geçerli olan parlamenter düzen, yöne- tim yapısı bütünü ile yüzde yüz çelişen, kesinlik- le diktatoryal içerik taşıyan Başkanlık sistemine geçmek istiyor. Kendi hesaplarına göre Çanka- ya'ya bu diktatoryal yetkilerle donatılmış olarak yerleşecek. Başbakanlıktan kaçışı Özal'a, Demi- rel'e benzemeyecek. Başbakanlık, cumhurbaş- kanlığı yetkilerinin tümünü, çok üstünde bir güç- le kendinde toplayacak. Bu haliyle bile Türkiye'de işlemeyen demokratik düzeni tümden rafa kaldı- rıp, sandık diktatoryasını kuracak. Iktidarda olduğu sürece, çıkar ilişkileri içinde kendine tam bağımlı, (şak-tak) komutuna hazır büyük medya kullanılarak, yeni yılın ilk günlerin- den, güncellikle, habercilikle uzaktan yakından ilişkisi olamayacak başkanlık sistemi tartışması, gazete manşetlerine taşındı bile. Ne acı ve çarpı- cıdırki, aynı büyük medya, Erdoğan hükümetinin gündeminde olan, arka arkaya hemen Meclis'e gelecek, milyonların yaşamını altüst edecek, ör- neğin sosyal güvenlik sistemine ilişkin yasaları tartışmayı zül sayıyor. Başbakan Erdoğan henüz bir seçim dönemi ge- çirmediği, parlamento çoğunluğu elinde olan, tam dış destekli iktidarının geleceğinden neden bu ka- dar korkuyor? Neden bu kadar erken, Türkiye'de- ki yaralı demokratik düzeni, hatta rejimi zorlaya- cak, diktatoryal güç arayışına giriyor? Yoksa BOP'ta, ılımlı Islam iktidar projesinde, ABD, kimi AB'Iİ dostların Türkiye'ye, daha doğrusu Erdoğan iktidarına biçilen rol için, uzun ömürlü iktidar ga- rantisi, güvencesine mi gereksinim çok fazla? "Paranoya senaryosu" deyip dudak kıvırma- dan önce, isterseniz BOP benzeri, söz konusu projeler çerçevesinde, önde, ABD'nin en yakını ül- keler, liderler, iktidarlar tablosuna bir göz atın. Er- doğan hükümetinin parlamento çoğunluğuna kar- şın ilk tezkereyi geçiremeyişine ABD'nin tepkisini anımsayın. Bundan sonrasındaTürkiye'ye biçilen role, sağlıklı bir demokratik parlamento içi ve dı- şı muhalefetten söz edemesek bile, iç dinamik- lerden gelebilecek tepkiyi katın. Başbakan Erdoğan'ın izlediği politikalarla bağ- lantılı çok erken iktidar kaygısına kapılmış olma- sının açıklamasını bulmaz mısınız? Ya da, ABD ve ortaklarının, istediklerini yaptırabildikleri Erdoğan iktidarının uzun ömürlü olması garantisini arayış- larının... 2005'te gündemde olan dünya dengelerindeki büyük altüst oluşta, petrolün yükselişi, doların dü- şüşü, tekstil kotalarının kalkması, IMF reçeteleri- nin eksiksiz uygulanma sonuçlarının patlak ver- mesi.. gibi ekonomide tsunami etkisi olan deği- şimlerin, siyasetimize yansımalarını şöyle bir he- saplayın. Ya da Irak'ta giderek Türkiye'yi zorlayan gelişmeleri... Erdoğan hükümetini en çokzorlaya- cak, çelişkilerini ortaya çıkaracak yansımalarını... soner@cumhuriyet.com.tr Borsamn iiç yıldızı: Turkcell, Akbank, İş Bankası • Ekonomi Servisi - Reuters'in yaptığı hesaplamalara göre, 2004 sonunda en yüksek piyasa değerıne sahip borsa şirketi 13.86 katrilyon lira ile Turkcell oldu. Şirketin piyasa değeri 2003'e göre yüzde 98 arttı. Ikinci sırada, piyasa değeri yüzde 42 artışla 12.53 katrilyon liraya yükselen Akbank yer alıyor. Onu da 12.22 katrilyon lira ile İş Bankası izliyor. Iş Bankası'nın piyasa değeri yüzde 50.3 büyüdü. İlk üç şirketin piyasa değerinin toplamı, lMKB-30'da yer alan şirketlerin toplam piyasa değerinin yüzde 39.9'unu oluşturuyor. 64 milyar dolarla ihracat hedefı iki kez aşıldı. Ithalatın ise 95.5 milyar dolara ulaşması bekleniyor Tüzmen: Bu yıl 75 milyar dolan aşanz Tanır: Devlet eliyle özel sektör tekeli olıışmasın ANKARA (Cumhuri- yet Bürosu) - İhracat, 2004 sonu itibarıyla yüz- de 33.7'lik artışla 64 mil- yar dolara ulaşırken, itha- lat da hız kesmedi. Itha- latın yıl sonunda 95.5 milyar dolara ulaşması bekleniyor. 64 milyar dolarlık tu- tarla, ıhracatta, geçen yıl için önce 59 milyar dolar olarak belirlenen, ardın- dan 62 milyar dolar ola- rak yenilenen ihracat he- defi de aşılmış oldu. Di- ğertaraftan; aralıktaki 6.7 milyar dolarlık ihracat ile aylık bazda ihracat reko- ru da kırılmış oldu. 2004 yıh ithalat ve ih- racat rakamlannı açıkla- yan Devlet Bakanı Kür- şad Tüzmen, 2005 yıh için programda belirle- nen ihracat |jedefinin 71 milyar dolar olduğunu hatırlatarak "Biz 2005'te 75 milyar dolan tamam- lanz diye düşünüyoruz" dedi. Tüzmen ayrıca, "40 ay önceki kur olmasaydı, 2004'te ithalat 80 milyar dolara, ihracat da 75 mil- yar dolara ulaşırdı" diye konuştu. Geçen yıl dış ticaret hacmi 160 milyar dolara ulaşırken, 2005'in 180 milyar dolar tutannda bir dış ticaret hacmi ile ka- patılacağı belirtildi. 2004'te aynca Brunei, Nepal gibi 16 ülkeye ilk kez ihracat yapıldı. Eximbank'ın, 2005 yılın- da 3.7 milyar dolan nak- di kredi, 4.1 milyar dola- n da sigorta ve garanti ol- mak üzere toplam 7.8 milyar dolarlık destek sağlaması bekleniyor. MACARlSTAN BAŞAKSEZEN Tanır, Atlas Online ile 5 kumşa 1 daki- ka konuşulabil- diğini söyledi. Telekom sektöründe yaşanan libe- ralleşmeden sonra hizmet vermeye başlayan özel telekom şirketi Telekom At- las On-Lıne'ın genel müdürü Erdal Tanıl, "Telekom'un özelleştirilmesi, çok dikkat edilmesi gereken bir konu. Özelleştirmc sürecinde, devlet eliyle bir özel sektör teke- li oluşmasın" diye konuştu. Liberalleşme kapsamındakı gelişmeler- le ilgili bilgi veren Tanıl, 5 Ağustos'ta ses hızmeti vermeye başladıklannı ve şu anda bu konuda hizmet veren "ilk vc tek şirket" olduklannı söyledi "ALOVTA" adını verdikleri kartın 400 kontörünün 20 milyon TL (20 YTL) olduğunu hatırlatan Tanıl, "tnsanlar, beş kuruşa ne olur, diye soruyorlar. 5 kuruşa 1 dakika boyunca konuşabilirsiniz'' dedi. Imzaladıklan anlaşmanın uzak mesafe ara bağlantı anlaşması olduğunu anımsatan Tanıl, hem şehırlerarası hem de uluslararası konuşmalarda kendi hatlannın daha kârlı olduğunu belirterek "Ancak, şehiriçi konuşmalarda Türk Telekom daha ucuz" dedi. Özel lletişim Vergisi'nin, sektör üzerinde ağır bir yük olduğunu belirten Tanıl, "Tamanıı masraf olarak bizim üzcrimize kahyor. Ulaşürma Bakanı Bınali Yıldırım'a da bu sorunu ilettik. 2005 içerisinde olum- lu haberler gelecek" diye konuştu. "ALOV1A" kartını aldıktan sonra, 0 811 254 00 00 numarası aranarak hizmetten yararlanılabiliyor. Sahte markaya komando önlemi BUDAPEŞTE (AA) - Macaristan'da Gümrük Bakanlığı, sahte marka ko- mandolan isimli bir birim oluşturdu. Avrupa'da en fazla sahte markalı ürün- lerin Macaristan'da satıldığının belir- lenmesi üzerine yetkililer, yeni bir bi- rim kurarak sahte markalı ürünlerin satışlannın önünü kesmek için faaliye- te başladı. Ülkeye en fazla sahte markalı ürü- nün Çin ve Türkiye'den geldiği öne sürülürken bu nedenle hem Macar devletinin hem de gerçek marka sa- hiplerinin milyonlarca dolar zarar et- tiği açıklandı. Sahte marka komandolarının tekstil mağazaları ve butiklerden aldıkları ürünlerin gerçek olup olmadığı, mar- ka eksperleri tarafından kontrol edili- yor. Ürün sahteyse komandolarbu ma- ğazalara baskın düzenliyor ve malla- ra el koyduktan sonra mağaza sahibi hakkında yasal işlem başlatılıyor. Sah- te ürün satan mağaza sahiplerine ağır para cezalan verildiği belirtiliyor.