Katalog

•9MMUZ2004CUMA CUMHURfYET SAYFA Jktliûkaya 50yılım veren Ecevit'in savaşımı kolay olmadı: Hamzakoygünleri, yasaklar, mahkemeler, mahkemeler.. Siyasettenbir Karaoglaııgeçti Ecevit'in / aWlf siyaser y ~ yılları *• ^ KÖSE 1 A dlı tıp profesörü Mehmet Fahri ve ressam Nazh Ecevit'in oğlu Bûlent Ecevit doğduğunda takvimler 28 Mayıs I925"ıgösteriyordu. Yalnız, içıne kapanık Bülent Ecevıt, Robert Kolej 'de yatılı olarak okurken daha ç o şıirle, HLnt felsefesiyle ilgileniyordu. Henüz 1 traşındavkenNobel ödülliiBengallişairRa- biıiranathTagore'un îlahıler'ini çevirdı. Robert ICc2j yıllannda okul arkadaşlauının "Bir bardak çsmbiı yaprak kâğrt. bir kurşunkalem ve bir şör kittM» tşte Büient'in sadık arkadaşlan" diye an- lat&a ve bır **şair" geleceğı öngördüğü Bülent E c v i t , yasamı boyunca "potitiJiacr ve "şair" kiıiikleri arasında gitti geldi... <krulda son sınıfta okurken . "hayaünın ilk ve tetuşkT Rahşan AraTla tanıştı. Sahneye konacak b i r 'iyesin dekoratörü Rahşan Aral'dı, Bülent Ece- vit e bir şıır okuyarak geceye katılacaktı. İlk ya- loruşmalar. bir lokantada kuru fasulye yerlerken yaplan evleruneönerisiylesürdü ve 22 Ağustos 194Tda evlendiler Ecevit, Robert Kolej'i bıtirdik- ten onra Ankara Hukuk Fakültesi'ne kaydoldu. Bu tölüme yalnızca 3 ay devam ettikten sonra, Dil Tarh Coğrafya Fakültesi îngiliz Filolojisi bölü- müıe yazıldı. Burayı da tamamlayamadı ve Basın Yayn Genel Müdürlüğü'nde mütercim oldu. Ora- dania Ingıltere Büyükelçilığı Basın Ataşeliğı'ne kâtb olarak gönderildi. Bu kez, Londra'da üniver- site^e kaydını yaptınp Sanskntçe eğıtimı aldı. 2ONCULDAK MILLETVEKILLICI... 1 <50'de aılesinin ısteği üzerine Türkiye'ye dö- nerien CHP'nın yayın organı Ulus'ta çahşmaya başlıdı. Gazeteci olarak ilk işı, çevın yapmak ve sanat eleştinleri yazrnaktı. Ulus kapandıktan sonra Hallçı gazetesi çıkmaya başladı. Orada fıkra yaz- mayı başladı. Ecevıt. 1954 yılında CHP'nin Çan- kaya ocağına kaydını yaptırdı. CHP kapısından adımru içen attığında 29 yaşındaydı... 27 Mayıs 1960 ihtilali sonrasında kurucu meclıs üyesı olan Ecevit, 15 Ekim 1961 seçimlerinde Zonguldak milletvekıli olarak parlamentoya gırdı. "Politikacır Ecevit'in yükselişi sürüyordu. 1961- 65 yıllannda tsmet tnönü kabınelerinde çalışma bakaru oldu. 18 Ekım 1966daki CHP kurultayı sonunda genel sekreterlik görevini üstlendi. Ismet Inönıi. Ece\ıt'm genel sekreter olmasını "erken" buluyordu. ancak "Başka görev kabul etmem" res- ti üzerine kabul etmek zorunda kalmıştı. Bu gö- revde parlavan Bülent Ecevit "ortanın solu" kav- ramıru dillere yerleşrirdi. 'İNONUYU DEVİREN ADAM' 12 Mart 1971 'de verilen muhtıranın ardından Süleyman Demirel. "şapkasuu abp gitti". İnö- aü'nun muhtıraya açıkça karşı çıkmaması ve Ni- hat Erime destek vereceğinı açıklaması Ecevit'i partisiyle yol aynmına getirdi. "12 Mart'm kendi- ane karşı yapddtğmT belirterek genel sekreterlik- :en aynldı. 7 Mayıs 1972'de toplanan 5. olağanüs- ai kurultayda CHP delegelerine şöyle sesleniyor- du: "CHP'de buyruk mu işleyecek. hukuk mu işle- yecek? Buna karar vereceğiz, Daha açık söyiüyo- rum. vereceğiniz karar şudur: Demokratik bir par- tinin kanuniara saygüı özgür üyeleri mi olacağız, voksa kapıkullan mı olacağız? Karar sizindir.-" I Ecevit'in bu sözleri yıllar sonra kendısıne çok •'aıumsaukir. Özellikle. bir DSP kongresinde aday olarak karşısına çıkmak isteyen Sema PişkİB- iüt'ün tartaklanarak konuşmasının engellendiği günlerde..) CHP delegesi o tarihlerde Ecevifin çağnsına Mumlu yanıt verdi ve Inönü'nün listesi kaybetti. *>Iiffi ŞePi deviren Bülent Ecevit, 14 Mayıs 1972 "de CHP genel başkanı oldu ve CHP'de "Ece- vit dönemi" başladı HîNT FELSEFESI Ecevit, înönü'ye karşı bayrak açarken Hint fel- sefesini dayanak aldı. Mehmet Çetingüleçın •'Rahşan" adlı kitabında bunu şöyle anlatıyor: "CHP genel sekretertiğinden aynkhktan sonra Hint febefesinin klasikleri arasuıda yer alan Bha- ^vad Gita adh yaprü çevirmeye başladım. Bu ki- tap özellikle genel sekreterlikten aynldıktan sonra- ki mücadelemde benim için büyük güç ka\uağ] oJ- muştur. Şöyle Id: Kitabuı kahramanı bir komutan jlarak belK bir savaşı yapmak zorundadır. Fakat îiayiar öyle getirmiştir Id karşısında yer alan ko- mutanlardan. prenslerden bazılan. en sevdiği, ;n saydığı kûnselerdir. Içierinde kendisini ye- jştiren, aile büyüğü olarak saygı duy dugu! egitimini etkilemiş kimseler de vardir. Bu du- runıda onlara karşı sa^aşnıayı içine sindiremez, âtahını bıraknıak ve sa\aş alanını terk etmek ister. Fakat akü bocahgı yapan tannsı. görevi ve sorum- luluğu ne gerektiriy orsa. onu yapmak zorunda ol- Juğunu. savaşı bırakamayacağun söyier ve onu ik- tıa eder. Tahmin edeceğnüz gibi ben de genel sekre- terlikten aynldıktan sonra kendimi aynı durumda. »nı zoıiuğun içinde buldum. Hiç istemedigim hal- le çok saydığun ve sev diğun İnönü ile mücadeie et- mek zorunda kaldını." aair, gazeteci Bülent Ecevit siyasete resmen atıldığında 29 yaşındaydı. 1954 yılında CHP üyesi oldu. Ecevit, 47 yaşına geldiğinde "Milli Şef" ismet İnönü'yü yenerek CHP ^enel başkanı oldu. Başbakanlık koltuğuna oturduğunda 49 yaşındaydı. Yıllar geçti, dağa taşa, "Umudumuz Ecevit" yazanlar yaşlandı, mavi gömlekler soldu. "Karaoğlan" da yaşlandı. Ecevit, 77 yaşına geldiğinde artık "yaş'ı ve yorgun" bir başbakandı. Bu süreç DSP-MHP-ANAP hükümetinin sonunu getirdi. DSP parçalandı, seçimlerde hezimete uğradı ve Ecevit aktrf siyaseti bırakma kararı aldı. 25 Temmuz 2004 günü, Ecevit aktif siyaseti bırakıyor. Artık, DSP güvercini "Ecevit'siz" uçmak zorunda... Ecevit'ten işçüereçağrı: Tribünden saiutyainin YARIN: Ecevitler'in partisi: DSP Ecevit genel başkan seçüdikten sonra dağa taşa "KaraoğTan" yazılannın yazıidığı ve Ecevit mavisi gönueklerin giyildiği bir dönem başladL Rahşan Ecevit, eşi kamyon üzerinde ko- nuşurken halkuı arasında kendisini izlerdL Bir gün yanmdaki biri "Hangjsi Ecevit" diye sonınca u mavi gömlekli*" dedi ve arkasından eşine hep mavi gömkk giydirdi Ecevit, CHP genel başkanı oktuktan sonraki ilk seçim kampanyasuıda Türkiye'de ilk kez seçim otobüsü uygulamasmı başlatü. "Karaoğlan" Ecevit'in genel başkan ola- rak girdiği ilk seçimlerde CHP yüzde 33.3 oy alarak büyük bir zafer ka/andı. 26 Ocâk 1974'te CHP-MSP hükümeti kunıkJu, Ecevit başbakandL "Karaoğlan'', 20 Temmuz 1974 tarihinde gerçeklcştirüen Kıbns Harekâtindan sonra "Kıbns Fatihi" diye anıhnaya başiandL CHP-MSP hükümetini yürütmek ko- lay degikü. 1 Kasım 1974'te hükümet bozuldu. Milliy etçi Cephe hü- kümederi dönemi başladL Ecevit ak sık saldınlara ve suikast girişim- lerüıe bedef oldu. CHJP'ye karşı sakhn ve baskılar sürdü. Ancak seç- men, 5 Haziran 1977 seçimlerinde CHP'ye tarihinin en yüksek OVTUIU v«rdi: Yüzde 41.4. Ancak Ecevit'in azuınk hükümeti kurma girişinıi başansız oldu, güvenoyıı alamadı Süleyman Demirel de 2. MC hükü- metini kurdu. Bu hükümet, 31 Arahk 1977 tarihinde Mecfis'te yapı- lan oyiamada "gensoruyia düşürülen ilk hükümet" oldu. Karaoğlan fırtınası. K umar borcu ol- mayanl3mil- letvekiliara- yan Ecevit, aradığını buldu. CGP'lı Turhan Feyzioğlu, DP'li Fa- ruk Sükan'ın ardın- dan AP'lilere çengel anldı. Güneş Motel'de yapılan görüşmeler so- nucu 10 kişi bakanlık kar- şüığı ikna edıldı. EnverAko- va,An' Rıza Septioğlu,Musta- fa Kıhç, Şerafettin Elçi, Mete Tan, Tuncay MataracuGüneş ÖngütOrhan A^>,AhmetKa- raarslan ve Hihniİşgüzar "ik- na edilen" AP'lilerdı. Ecevit üçüncü hükümetini kurup gü- venoyu aldı. TüSIAD'IN ILANI Sıyasal tarihe "Güneş Mo- tel Hükümeti" diye geçen bu hükümet arka arkaya birçok fi- re verdi. Terör tırmanırken iş çe\releri de seslerini yükselt- meye başladı. TÜSL'VD gaze- telere verdiği ilanlarla Ece- vit'i çekilmeye zorladı. Ecevit, sert bir yanıt verdi: "Bu deviet işadamlaruun muhtırasıyla hükümet kur- maz, hükümet düşürmez. Bu ülkedehalkuı dediği olur. ha}- kı sömürenlerin değiL TÖB- DERvePOL-DERsiyasety^- parsa suç, sanayid kuruluşla- n yaparsa suç değil. Olmaz öyieşej!" Ece\it, CHP içinde de sıkış- tınlmaya başlanmıştı. 4-5 Ka- sım 1979 'da yapılan 8. olağa- nüstü kurultayda çeşitli hizip- ler Ecevit'e karşı birleşti. Bu arada, 3. MC'nin ayak sesleri duyulmaya başlandı. Ecevit hükümetinin sonu ge- lirken Demirel hükümeti gü- venoyu aldı ve 12 Eylül önce- sindeki son sivil hükümet 25 Kasım 1979'dakuruldu. V E OYUN BiTTi 1 ... Terörtırmanıyordu. 27 Ara- lık 1979 da "Silahlı kuvvetie- rin görüşü" başlıklı mektup Cumhurbaşkanı Fahri Koru- türk'e \erildi. Korutürkde bu mektubu Demirel ve Ecevit'e Ecevit, görevi Demirel'e teslim edryor... ıletti. Asker, "tüm anayasal kuruluşlann ve siyasal parti- lerin bir kere uyanlmasmı" istiyordu. Kimse "ahnmadı" Sırada, yeni bir sorun bekli- yordu. Cumhurbaşkanlığı sü- resi dolan Korutürk'ün yeri- ne seçim yapılması gereki- yordu. AP ve CHP bir isim üzerinde uzlaşamıyordu. CHP, eski hava kuvvetleri komuta- nı Muhsin Batur'u, AP de Sa- dettin Bflgiç'i aday gösterdi. 114. tura gelindiğinde, hâlâ seçim yapılamamıştı. Ecevit, 12 Eylül'den bır haf- ta önce 6 Eylül 1980'de Pet- rol-îş genel kurulunda işçile- re "Tribünlerden sahaya inin" çağnsında bulundu: "Türki- ye'desanki bir maç oynanryor. Bu maçta sahada siyasal par- tiler ve siyaset adainlan var. Toplunıun büyük kesimiyse tribünlerde seyirci durumun- da. Demokratiksiyasal müca- deienin bu tür birseyirok maç sanılması yanhşnr. Demokra- sinin böyk sanıldığu böyie uy- gulandığı ülkelerde siyasetin Türkiye'de okluğu gibi çirkin bir oyuna. sonuç vermeyen kavgah gürültülü bir çekişme- ye donüşmesi olasıdır. Sonun- da korkanm ki biri çıkar, dü- düğü çalar. Oyun bititi, herkes evine, der ve bir anlamazoyu- na dönüşendemokrasideböy- lece sona erer." Takvimler 12 Eylül 1980'i gösterdiğinde "düdükçalmdı''. "Oyun bitti" denildi ve asker yönetime el koydu. 12 EYLÜL ASKERİ DARBESİ Hamzakoy günleri başlıyor. I ^k Eylül 1980 sabahı askeri darbe- I yi ÇHP Genel Sekreteri Musta- ğl fa Üstündagdan öğrenen Ece- f J vit, önce Etimesgut Askeri Ha- mm vaalanı'na, oradan da Hamza- koy'e götürüldü. AP Genel Baş- kanı Sükyman Demirel ıle eşi Nazmiye Demirel deoradaydılar. Hamzakoy süreci, Ecevit'i CHP'den kopma noktasına getirdi. 30 Ekim 1980'de CHP genel başkanlığından istifa ettı. "Zorunlu olaca- ğıanlaşüan bu aynhşı şimdi gerçekleştirmekte ya- rargördüm" diyor ve ekliyordu: "Bu dönenide tüm partiçahşmalanyasaklandığı gibi. genel baş- kanhk görevlerini yerine getirebflmem de olanak- srafa. O nedenle genel başkanhğı bırakmam, par- tide bir yönetim sorunu yaratmayacaktır." ' K E N D İ M İ TERHİS ETTIM... CüneytArcayürek'ın "Hapishanedeki Ecevit" adlı kitabına bir önsöz yazan Ecevit. bu metnin başuıa CHof Paime'nin cenaze töreninde okunan Heîga Hanschen'e aıt "konuş/dudakiann varken daha" dizeleriyie baslayan şıiri koymuştu. Ece- vit bu önsözde CHP genel başkanlığından istifa- sını da şu sözlerle açıklıyordu: "12 EylüTle, siyasal hak' diye, eüeri bagh, du- daklan kffith' bir 'genel başkanlık' bıralalmışO üzerimde.Beni>asakiaratutsakedeno siyasal hak' kaknnsuu 30 Ekim 1980günü, kendi kendimi ter- his edergibiçıkannm üzerimden~ Genel başkan- hktan aynkiım. 'Kapılar açan', 'köprüler kûran' ve 'silah gibi kuşanıldığında' 'zalimler'in sonu- nugetirebüensözcükleri özgürce kuUanabilmekve 'dudaklanm varken daha' konuşabilnıek, ellerim tutarkenyazabimek,işlevikalnıanıış bir genel baş- kan "lığı zincir gibi taşımaktan daha geçerii idi be- nim için. 12 Mart döneminde de genel sekreteıü- ği üzerimden çıkararak özgürleşebUmişve müca- delemi sürdürebUmiştim." Ancak, mücadeleyı sürdürmesi kolay olma- dı. Hamzakoy günleri, yasaklar, mahkeme- ler, mahkemeler... M H P ' L İ L E R İ N SUÇ DUYURUSU Ecevit, 12 Eylül sonrasında MHP'lile- rin "demokratik sol hareketle komüniz- me yolaçoidan,şkkteteylemlerindensorum- hı oJduklan ve bölücü akımlan laskırttıkla- n" savianyla yaptıklan suç duyurusuyla da uğraşmak zorunda kaldı. 1982'de yapılan suç duyurusunda Ecevit ve CHP yöneticiîeri hakkın- da 211 itham yer alıyordu. Ecevit'in Sanskritçe- ye ilgisi "bölücüMiğüne" kanıt olarak gösteriliyor- du. Ecev it, 600 sayfalık bırmetinle CHP 'yi ve ken- disini savundu. Ecevit, bu savunmanın giriş bö- lümünde şunlan söylüyordu: "Karşı bir sağ partinin -MHP'nin- avııkatla- ruıca,belki de müvekkilleri hakkmdaki kovuşfur- mayi yumuşatmak amacıyla suç duyurusu' gö- rüntüsü alunda yapılan başvuru hiçbir ciddi ka- nıta dayanmadığı halde ciddiye ahnarak başvuru tarihinden yaklaşık on ay sonra. benim hakkım- da ve CHP yönetici ve üyeleri hakkmda bir soruş- turma nedeni savılmışür. Devieri kuran. ülkemize demokrasiyi getiren ve her zaman bunlann koru- yucuhığunu üstienmiş olan CHP, bir mahkeme karanna dayanmaksmnkapabhşından ayiarson- ra, şimdi de böyte bir suç duyuru- sundan hareketle yargılanmak istenmektedir. Kendimizi sa- vıuunak için bizim söyiemekzo- ..* runda kalacaklanmızm da baş- - - ka partiler veya kişikr hakkmda suç duyurusu sayılnıavacağını ve öyletşlem görmeyeceğini umanm." Sonunda, savcılar kurulu, sav- ların tümün- den Ecevit'i ve CHP'yi akladı.