Katalog

-UMMUZ2004 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMÎ ekonomiCacumhuriyet.com.tr 13 Vuantyeni ü-ûlerini tamttı • EZ^nomi Ssrvisi - Isıtma siîteılen ürercisi Vaıllant Araaa^ya'dab âretım mer- keJ<eme düzenlenen gezide fiırnajn önümüzdeki yıl- laıcLa>iyasaya sunacağı ürknin taıuttı Dört gürüük incelme gezisme gıden 50 kısilı kooperarif ve bırlik ba^kaJan, gez sırasmda Vai 1 lat' ın Rerascheid ve Gelsolcirchen'dela fabrika- lannıçezerek kombı ve yo- ğuşrnlı cihaz iıretimini ye- rindencelediler TtfYnin satışı İş Yıtırıni'dan • ANKARA (AA) - Ozel- leştime sürecüıdeta kuru- lu^lan danışman fırmalan belli cmaya başladı Iş Ya- tınm,rürk Hava Yollan'nın (TTTY halka aıztnda danış- manl ı. yapacak fırma ola- rak beırlenırken önümüz- dekj hfta arüaşmanın imza- Ianmaı bekleruyor Türk Telekcm'un hukuk danış- manlıjı ihalesmi ise Cerra- hoğlu -lukuk Burosu kaza- nııkerşirket ıle görüşmele- rin süriüğii belırtildi Tarfleler ReUam KUMIU yoicusu • Ekcnomi Servisi - Tüke- ticıler JJirliği Başkan Yar- dımcıs Üstün Bol, Türk Te- lekom un, "tüketiciyi yanıl- tıcı veildatıcı" nitelikteki rekJarr ve ılanlanrun durdu- rulmaa için Reklam Kuru- lu'na taşvuracakJannı bıl- dırdi. Birlik, Telekom'un "yüzdt 80"e varan oranlar- da ındınmler" adı altında açıklaağı tanfe paketiyle aslınck konuşma bedelleri- ne yüzde 57 dolayında zaın yapıldığını öne sürdü. Tüketicinin güveni azalıyor • Ekonomi Servisi-Tüke- ticı Güven Endeksi, haziran ayında yüzde 0.59 oranında düşüş gösterdi Devlet Ista- tistik Enstitüsü ve Merkez Bankası işbirliğiyle yürütü- len "Tüketici Eğilim Anke- ti" sonuçlanna göre mayıs ayında 107.3 olan Tüketici Güven Endeksi, haziran ayında 106.6 değerine indi. Borusan'ın biHeşmesine onay • İSTANBUL(AA)-Bo- rusan Boru'nun Mannes- mann Boru ile birleşmesi SPK. tarafından onaylandı. Borusan Boru bünyesi al- tında birleşen ıki şirketin üretim kapasıtesinın 450 bin tondan 750 bin tona yükseleceğı. satış cirosunun da 350 milyon dolan aşacağı kaydedildi. Kimi kırmızı bültenle arandı, kimi milyarlarca dolan batırdı ama şimdi hepsi serbest Yaıdamıakâr kakhEkonomi Servisi - Adalet mekanizmasının geç işledi- ğinden herkesin yakındığı, "Geç gelen adaletin adalet o\- madjğı" sözlerinın sıkça kul- lanıldığı Türkiye "de, hukuk sısteminden de kaynaklanan bazı uygulamalar nedeniyle her yıl devlet milyarlarca lira zarara uğrarken pek çok usul- suz ve uygunsuz iş yapan kimsenin yaptıklan yanına kâr kalıyor. Geçen günlerde Ankara Ti- caret Odası tarafından yapı- lan bir araştırma, dikkatlen zamanaşımına uğrayan dava ve davacılara çekerken zara- nn boyutlannın sanılandan çok daha büyük olduğunu gösterdi. Cumhuriyet'in yap- tığı arşiv çahşmasından kolay hatırlanacak örnekleri şöyle sıralamak mümkün: • Kimi banka batırdı, yüzlerce milyon dolar krediyi usulsüz kullandı, kullandığı kredi yanına kâr kaldı. Kimi bir dönemin en yaygın kolay para kazanma yöntemini kullandı: Hayali ihracat... Milyar dolarlık hayali ihracatlar yapıldı, yüzlerce şirket dolandmldı ama sonuç değişmedi. Sanıklann pek çoğu zamanaşımı nedeniyle ceza almadı, zarar devlete kaldı. Türkiye'nin batan banka olaylanyla yeni yeni karşılaş- maya başladığı yıllardı. Zamanaşımına uğradı 1994 yılında Türkiye Tu- rizm Yatınm ve Dış f icaret Bankası, (TYT Bank) kulla- nılan usulsüz krediler nede- niyle battı. Bankanm, sahibi olduğu Lapis Holding şirket- lerine kredi aktararak batrna- sına neden olan eski sahibi Apel ÇeBk, 1994 yılında baş- layan süreçte açılan tüm dava- lan zamanaşımına uğratmayı başardı. 11 Nisan 1994'te el konulan TYT Bank'ı 400 milyon dolar zarara uğratan Çelik, bu tarihten sonra açılan biri dolandıncılık toplam se- kiz davayı, avukat istifalan, bilirkişi raporlanna itiraz gi- bi yollara başvurarak zama- naşımına uğrattı. Temyiz glrişimi blle sonuç vermedl Eski Şişli Belediye Başka- nı Gülay Ashtürk'ün eşi Or- han Astatürk de zamanaşı- mandan yararlandı. 87 saruk- lı, 1.7 milyar dolarlık hayali ihracat davası zamanaşımına uğrayan Aslıtürk için, defter- darlığın temyiz girişimi bile sonuç vermedi. Kırmızı bültenle aranan As- lıtürk ile ortağı Muhammet Ciğer'in kurduklan paravan şirketler aracılığıyla sahte fa- tura düzenledikleri iddiasıyla açılan hayali ihracat davasında zamanaşımı karan kesinleştı. Aslıtürk ve Ciğer'in, kurduk- lan ASKOR şırketiyle 1995 ve 1998 arasında 1.7 milyar do- larlık hayali ihracat yaptıklan belirlenmişti. Bakanlık da yapmış sanayici Cavit Çağ- lar'ın 91 paravan şirketten al- dığı sahte faturalarla 445 mil- yar liralık haksız KDV aldığı iddiasıyla yargılandığı dava da zamanaşımından düştü. Pava 15 yıl sürdü Zamanaşımına uğrayan bir diğer işadamı ve sanayici de Tuncay Özilhan. Özilhanın I998'de 3.2 rnlyon liralık sah- te belge düzenleyerek sahte ihracat yaptığı saptandı. Ver- gi Suçu Raporu Temmuz 2002'de tamamlandı. Ancak iddianame 10 Aralık 2003'te hazırlanınca dava zamanaşı- mına girdi ve düştü. Hayali ihracat iddiasıyla yargılanan ve 8 yıl hapsi ıstenen L'ğur Süzer de 15 yıl süren davalar- dan zamanaşımıyla kurruldu. Meclis arastırması istendi CHP'lüer yoksulluğa karşı hareketegeçti tstanbul Haber Servisi - CHP'li mil- letvekilleri, AKP iktidannın yaklaşık bir buçuk yıldır uyguladığı politikalar sonucunda yoksulluğun arttığına dik- kat çekerek, bu politikaların sürdüriil- mesi halinde işsizlık oranının 3-4 yıl içinde ikiye katlanacağını belirttiler. CHP'li 9 milletvekili, yoksulluğun gerçek boyutlannın ortaya konulması ve alınması gereken acil önlemler için Meclis arastırması yapılması istemiy- le TBMM Başkanlığı'na başvurdu. Aralannda Tekirdağ Milletvekili Enis Tütüncü. Istanbul Milletvekili Kemal Kılıçdaroglu, Erzincan Milletvekili Erol Tınastepe'nin de bulunduğu CHP'li milletvekillerinin verdiği dilek- çede, Türkiye'de 12.2 milyon kişinin açlık sınınnın altında yaşadığına dik- kat çekildi. Açlık sınınnın altında ya- şayanlar yıllık kullanılabilir gelirin yüzde 5.3'ünü alırken, yıllık gelirin yüzde 50.rinin nüfusun yüzde 20'lik bölümünü oluşturan en üst gelir düze- yı arasında paylaşıldığı kaydedildi. İşslzlik rekor düzeyde 2003 yılında işsizlığin rekor düzeye ulaştığı vurgulanarak "DİE'nin verile- rine göre 43 mihon yurttaşımız işsiz. Toplam işsizük oranı yüzde 17.8. tşsiz- Bk sorunu en çok eğitimli gençlerimizi vurmaktadır. Bu grupta işsiztik oranı 2003'te yüzde 25'e ulaşü. AKP'nin yan- hş poBtikalan sürdürülürse gelecek 3- 4 yıl içinde işsizliğin ildye kaüanacağı tahmin edilmektedir" denildi. Dilekçede, dört kişilik bir ailenin aç- lık smınmn 473 milyon liraya ulaştığı anımsatılarak, net aylık asgari ücretin sadece 303 milyon lira olduğu ve bu ücretle çalışanlann da insanca olma- yan yaşam koşullan ile karşı karşıya kaldığı vurgulandı. Şovyapü, milletvekitini traktörden düşürdü ANKARA (Cumhuriyet Büro- su)- Sincan Organize Sanayi Böl- gesi'ndeki yerli fırmalan ziyaret eden Başbakan Recep Tayyip Er- doğan, ziyaret etriği fırmalann tüm iş makinelerini kullanarak şov yap- tı. Erdoğan, kullandığı bir traktö- rün arkasına oturan AKP milletve- kili Faruk Koca'yı ise yaptığı ma- nevralar sonrası traktörden düşür- dü. Erdoğan'ın, bir fırmanın "ka- 2x1 kepce iş makrnesini" kullanma- sı sırasında da çe\Tedekiler korku- ya kapılarak etrafa kaçıştı. Erdoğanyine azarladı Çiftçiye: Devlete borcunu ödememiş. Bu ahşkanlık devam edemez Sanayici ve tüccara: Hep almaya alışmışlar, vermeye alışmamışlar ANKARA (Cumhuriyet Burosu) - Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, çiftçi, sanayici ve tüccarlan "deviet- ten bir şey almaya yöneük ahşkanhk" içinde olmakla suçladı. Elektrikborç- lannı odemeyen çiftçilerin af taleple- rine işaret eden Başbakan Erdoğan, "Tamam da kardeşim, parasmı öde- yen çiftçi ve sanayicinin hakkı ne ola- cak? Bu bir değil ild değiL Ama her zaman ahşkanhk hahnde devam et- mez bu. Sanavici ve işadamlanmız da kusura bakmasm, hep ahnaya ahş- nuşlar, vermeye anşmamışlar" dedi. Erdoğan, dün Ankara Sanayi Oda- sı'nın (ASO) Sincan Organize Sana- yi Bölgesi'ndeki "Meskk Komiteie- ri Topbmüsı''na katıldı. Erdoğan ver- giyi tabana yayma konusunda arayış içinde olduklannı beürterek, "Tabü bekâra kan boşamak kola>. Bazuan böyie kenardan köşeden çizryorlar'" dedi. Başbakan Erdoğan, popülist po- litikalann AKP iktidanyla iflas etti- ğini savundu. Erdoğan, çiftçinin sınırsız ya da ka- çak elektrik kullanarak borcunu öde- mediğini, bunun üzerine toplanıp kendisine geldiklerini kaydetti. An- cak bunun bir iki değil, ahşkanlık ha- line geldiğini öne süren Erdoğan, "Vergisiniödevenin hakkıneolacak?" diye tepki gösterdi. Erdoğan, bu nok- tada sanayicinin de farklı olmadığını, hep devletten alma alışkanlığı içinde olduklannı belirterek "\ergisinikaçı- ran varsa kaçırmasın. Vergisini öde- meyen varsa yapmasm bu işi, çünkü ülke kavtedrvor" dedi. NOTDEFTERİ ZEKERİYA TEMİZEL Ecevit Sonrasında DSP Demokratik Sol Parti (DSP) Genel Başkanı Sa- yın Bülent Ecevit, önümüzdeki Pazar günü yapı- lacak kuaıltayda, Parti genel başkanlığını bırakıyor. Türk siyasi yaşamı Sayın Ecevit gibi bilge dev- let adamını bir daha görür mü, bilemiyoruz. Sayın Ecevit'in, bundan sonraki yaşamında da, hak ettiği tüm mutluluğu dolu dolu yaşamasını di- liyoruz. DSP lider partisi olarak doğdu ve lider "umut" olarak görüldüğü sürece de büyüdü. üderinin siyasetten çekileceğinin düşünülmeye başlanmasıyla da düşüş sürecine girdi. Komplo- lara açık hale geldi. Bu süreçte DSP'liler, partileri- ni seçim sandığında sildiler ama kafalanndan ve gönüllerinden silmediler. üderlerine olan sevgi ve saygılarında bir azalma olmadı. Ancak ülkenin umudu olan partiyi kuran lidenn, partinin gelece- ğini hazırlamamasına, lider partısinden kadro par- tisine geçişin koşullannın oluşturulmamasına da içeriediler. DSP'liler, Sayın Ecevit'ten sonra, partilerinde "yeni bir lider" fikrini asla benimsemediler. Çünkü çok özel koşullarda doğan liderierinin yerinin dol- durulacağı savını ya da "O'nun yerini ben alaca- ğım" diyenleri inandıncı bulmadılar. Sayın Ecevit siyasete çok nitelikli insanlar taşı- dı. Bunun yanında DSP'nin siyasete taşıdığı insan- lar arasından ilkesizlikleriyle Türk siyasetine adla- nnı kazıtanlar da çıktı. Her şeye karşın DSP, ülkenin geleceğini yeniden kurabilecek kadrolan bir araya getirmeyi başardı. Bu kadronun içerisinden DSP'lilerin bir "genelbaş- kan" seçerek yollanna devam etmeleri olanağı vardı. Ama partinin geleceğini, yıllardır partiye emek verenlerin yerine, belli amaçlar için dün partiye kaydı yapılanlann belirlemesineyol açacak bir sü- rece girildı. • • • Sayın Ecevit'in, "aktif siyasete veda" edeceği kurultayın seçim çekişmelerine sahne olmaması gerekiyordu. Doğru olan da buydu. "Bu kunıltay Sayın Ecevit'in veda kurultayı ola- cak. Bunu büyük bir şölene dönüştürelim. Bun- dan sonraki seçimli kurultayın kararını da bu ku- rultayda alalım. Partimizi yönetecek kadrolan bun- dan sonraki kurultayda seçelim" denilseydi, buna karşı çıkacak tek bir DSP'Iİ bile olamazdı. Ancak bu yapılamadı. Koşullan eşit olmayan bir yanşma açıldı. Üyelik yenilemeleri adı altında birçok DSP'Iİ ne- densiz biçimde karar mekanizmasından dışlandı. Birçok il ve ilçede kongreler bile yapılmadı. Partinin karar organında yer alan delegelerin bir araya gelerek genel başkan adayını belirlemesi ve partinin tüm kadrosunun da bu karara saygı gös- tererek onun arkasında yer almasını öneren çağ- nnın anlamı bile anlaşılamadı. Hatta bu çağnyı yapanlar hak etmedıkleri bir üs- lupla suçlandılar. Oysa bu çağn tüm partilileri kapsayan, ayrım yapmayan ve kimseyi dışlamayan bir çağnydı. Partide olan bu olaylar, ister istemez tepkisel dav- ranışlann doğmasına neden oldu. Parti delegelerin- den bir kısmı, bu olaylara haklı tepkiler göstererek, hırslanndan başka bir şey ortaya koyamayan in- sanlann peşinetakıldıkları görüntüsünü verdi. Tepkisel tavırlar nedeni ile geri dönülemez biryo- la girdiklerini sandıklan için bir yanlışa karşı çıkar- ken başka yanlışlann ve çıkmazlann peşinden sü- riiklenmeye başladılar. Bu süreç, başka partilerin yıllardan beri kurtula- madıklan oligarşik parti yapısının, geri dönülmez şekilde kurulması sonucunu doğuruyor. Klikleş- meler ve düşmanlıklar bir daha kaldınlamayacak şekilde partide yerieşıyor. Hangi ırfukla Sayın Ece- vit'in yerine "lider adayı" olduklan bilinmeyen in- sanlann delege kazanmak için yaptıklan vaatler insanı ürpertiyor. Bu durum ise birçokları açısından DSP'nin de si- yaset yapılacak bir zemin olmaktan çıkması anla- mını taşıyor. Sayın Ecevit'in DSP'si umut saçıyordu. Ecevit siyasete veda ettikten sonra ortaya çıka- cak bu yapı, seçim sandığında silinen partinin ka- falardan ve gönüllerden de silinmesi sonucunu do- ğuracak gibi görünüyor... Sayın Ecevit'in, partiyi geleceğe taşıyacak yapı- yı koruması için hâlâ fırsatı var. temizel@cumhuriyet.com.tr Fiyat Duyurusu 22 Temmuz 2004 itibarı ile geçerlidir. Winston ESKİ FİYAT YENİ FİYAT Uzun 2.300.000TL 2.200.000 JTİ Torball fabrikasmda ÜretilmİŞtİr. Yasal Uyarı: Sigara Sağiığa Zarariıdır. 4077 sayılı Tüketıc yı Koruma Kanunu'nun 12'ncı maddesı ve Sanayiı ve Ticaret Bakanlığı'nın 29 Ağustos 1995 tarıhlı yönetmelığı gereğınce yapılan zorunlu duyurudur MALİYE YAŞAMINDAN/ MUSTAFA PAMbKOĞLU pamukmcş superonline.com Şarapçılıkta Maliyetler ve Vepgilendirme (2) Geçen hafta şarabın tanhçesınden ve nasıl yapıldığından kısaca söz et- miştik. Bu hafta bir şişe şarabın mali- yetıni hangi unsurlar oluşturuyor ve vergi yükleri nedir, onu açıklamaya ça- lışacağız. Üretilen Malın Mallvetl Hesabı 1 - Üzüm Alış Maliyeti Üzümler, bağ sahibi müstahsilden yüzde 2 gelir vergısı stopajı yapılmak su- retiyle alınır. 2004 yılı bağ bozumunda üzüm fiyatının 275.000 -300.000,-TLVkg olacağı tahmin edilmektedir. Şarap ure- ticisi bu fiyattan yüzde 2 stopaj yapa- rak (yanı 275.000x0.02=5.500,-TL/ kg) üzumleri satın alacaktır. Üzum alış ma- liyetine üzüm nakli için yapılan ödeme- ler eklenir. 2- Alınan üzümden üretilecek şarap miktarı hesaplanır; orneğın 2 milyon kg. üzum ahnmış ise yuzde 72 randıman oranı ile 1.440.000 kg. şarap üretilecek demektır. Aynca dolum firesi olan yüz- de 7 düşülecek ve net 1.339.200 kg bu- lunacaktır. 3- Üretilecek şarap şışesi hesaplanır. Dolum yapılacak şişe ömeğın yüzde el- lisi 70 cl'lik, yuzde ellısi 75 cl'lık olursa 1.339.200/2/0.70= 956.571 adet 70 cl'lik, 1.339. 200/2/0.75=892.800 adet 75 cl'lik şarap üretilecek demektir. 4- Bu hesaplamalardan sonra şara- bın üretim alanında çalışan ışçılere ya- pılan brüt odemeler "direkt işçilik" olarak üretim maliyetine ılave edılir. Yukanda belırtılen şarabı üretmek için en az 15 kışi çalıştırmak gerekir. Bu ış- çilere ortalama aylık brüt 500 milyon TL ödendıği varsayılırsa üretim dönemı yıllık direkt işçilik maliyeti yüzde 21.5 oranındaki SSK işveren paytannın da eklenmesı ile yaklaşjk 100 milyar TLVi bulmaktadır. 5- Daha sonra "genel üretim gider- lerinin" hesabı yapılır. Bu gıderler; üre- tim alanında kullanılan elektrik, su, akaryakıt. bakım-onanm, üretim araç- lannın amortısmanlan, ürünün içıne gır- meyen ama üretimi kolaytaştıran ışlet- me malzemeleri (kimyasal, filtre gıbı malzemeler) 6- Bundan sonra geçen yıldan devre- den tanklardaki henüz şişelenmemış ya- ni yan mamul şarap bu mahyete ekle- nir. Yıl sonundaki henüz şişelenmemış şarap düşülür. 7- Üretilen malın maliyetine gıren mal ve hizmetler genel olarak yüzde 18 ora- nında KDV ödenerek alınır. şişelenen Şarabın Diğer Malivetlerl Bu maliyetler tapa, mantar, alümin- yum başlık, etiket, koli naylonu, kolı ta- vası, şişe, şişelenırken kullanılan işletme malzemeleridir. Şişe başına kullanılan mıktarlar bulunur şişeleme adetleriyle çarpılarak satılan ve stokta kalan (dolum yapılan) şarap şişe toplamının diğer ma- liyetleri toplamına ulaşılır. Özel Tüketim Vergisi Hesabı Satılacak şarap maliyeti bu şekilde bulunduktan sonra üretici, satış kânnı da ılave ederek bulacağı rakama özel Tüketim Vergısı hesaplamak zorunda- dır. Özel Tüketim Vergisi, Kanuna ila- ve III sayılı lıstedeki tarifeye göre ver- gilendırilir. Üzüm şarabında genel oran yüzde 48.7'dır. Ancak bu tutar lıtre ba- şına 1.500.000,- TL'den az olamaz. 70 cl'lik şişe ıçın bu rakam 1.050.000,-Tl_ 75 cl'lik şişe için 1.125.000,-TL'dir. Özel Tüketim vergi Yükü Yukanda ömeğı venlen hesaplama- lara göre bir 70 cl'lik şarabın maliyeti 500. 000.-TL cıvannda bulunmaktadır. ÖTV maktu 1.050. 000 TL ve maliyet 1.550.000 TL olacaktır. Şarabın şişe fi- yatı 1.050.00/vuzde 48.7=2. 156.000,- TL'ye kadar ÖTV tutarı tüm fiyatlarda aynıdır. Bu da, sofra şarabı ve farklı fi- yattan sunulan şaraplar arasında eşrtsiz bir vergi yükü yaratmaktadır. Bu yük, üreticileri üzüm şarabını daha az oranlı ürün olarak sunma veya kayrt dışı üretim ve satış yoluna gitmeye yönertmektedir. Katma peğer vergisi ÖTV dahil şarabın satış fiyatından ay- nca yüzde 18 KDV hesaplanacaktır. Ya- nı ÖTV üzerinden de (vergiden vergi) alı- nacaktır. Bağcılığın ve şarapçılığın gelişme- si için vergilerle ilgili önerilerimtz: • Üzüm şarabında asgari ÖTV'nin sofra şaraplannda kaldınlması ve nis- pi oran olarak yüzde 48.7 oranından daha aşağıda bir oran tespit edilme- si, .. • ÖTV matrahı olarak üretim mali- yeti tutannın alınması, satış gideri olan kalemlere (şişe, etiket, mantar vb.) ÖTV uygulanmaması, • Bağcılığı teşyik edici farklılaştr- maya gidilmesi (ÖTV iadesi, farklı ta- rtfeler uygulanması vb.), • ÖTV den KDV tahsil edilmemesi