Katalog

14 TEMMUZ 2004 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA KULTUR kultur@cumhuriyet.com.tr 15 ALLECRO EVİNtLYASOĞLU Çokseslilik orkestradırAllegro sütununun sürekli okuru için bu yazının başlığı yeni bir bilgi degildir. Ancak bu yazıyla her gün devlet büyüklerimızden duyduğu- muz 'çokseslilik" söylemıni açmak is- tedim. Dolayısıyla daha genış bir kitleye seslenmeyi amaçladım. Cl- kemızde özellikle iktidarların bol keseden yinelediği 'çokseslilik' söz- cüğü nice anlam içerir: Birçok sesin bir arada çıkması, her kafadan bir ses çıkması. her kesimin sesini yüksel- tebilmesi. değişik fikirlerin bir ara- da duyulması ya da demokratik dü- şüncenin yaygınlaşması... Temelde yatan ortak payda bir arada olmayı, dolayısıyla bir kalabalığı öngörür. Ama bu kalabalığın verimli bir iş yapabilmesi ıçin gereken 'uyum'dan pek kimse söz etmez. Uyum içınde- ki çokseslıliği somut olarak duyabil- mek için orkestra ailesini tanıma- mız gerekır. Çokseslilik, poliforuk do- kuya sahip olmak. orkestranın yarat- tığı kalabalık seslerin içindeki uyu- ma varabümektir. Hiç orkestra din- lememiş, çoksesliliğın somut örne- ğini bilmemiş kişıler, istedikleri ka- dar çokseslilik ilkesinden söz etsin- ler, bu sözcüğü ancak 'kalabahk'. hatta kuru kalabalık olarak algıla- maktan ileri gidemezler. On ikinci yüzyıldaki Gotik çağda çoksesliliğe geçiş. resim sanatında- ki perspektifin doğuşuna benzer. Müzik tek bir çizgi üstünde yol al- maktansa, derinlik kazanmıştır. Mü- zik tarihinde orkestralann kuruluşu ve orkestra topluluğu için müzik bes- telenişi on sekizincı yüzyıl sonlann- da gündeme gelmıştir. Daha önce soylulann malikânesindeki seçkin sınıf için çalan küçük oda müziği topluluklan, yeni yapılanan toplum- da büyük konser salonlanna, senfo- ni orkestralan olarak taşınmışlardır. Artık genış halk kitlesinin izleyebi- leceği, büyük senfoniler ortaya çık- mıştır. On dokuzuncu yüzyılın ro- mantik ve post-romantik müziği gi- derek çalgı sayısı artan, derin ve ge- niş yapıtlar üretmiştır. Böylece Av- rupa'nın küçüklü büyüklü bürün kentlerinde orkestralar kurulmuş, devletler ve kentler orkestralanyla övünmüşler, orkestralannı birbirle- riyle boy ölçüşmede araç olarak kul- G, lanmışlardır. Orkestralarımıza sahlp çıkalım Türkiye Cumhuriyetinin seksen yıllık geçmişindeki devlete bağlı or- kestralar, Ankara Cumhurbaşkanlı- ğı Senfoni, Istanbul Devlet Senfoni, tzmir Devlet Senfoni, Adana'dakı Çukurova Devlet Senfoni ve Bur- sa'daki Bölge Devlet Senfoni ve An- tarya Devlet Senfoni'dir. Büyük kent- ler dışında kurulanlann hâlâ kadro- lan tamamlanmamış olduğundan, diğer kentlerdeki orkestralann güç- lendirmesiyle büyük senfonik ya- pıtlar çalınabihnektedir. Önceki ik- tidar döneminde Van, Gaziantep, Samsun ve Sıvas kentlerine de orkest- ra kadrolan alınmış olduğu halde bu proje bugün dondurulmuştur. Geçen yıl şef ve solist ödenekleri iyice azal- tılıp ancak yüzde yirmi yabancı sa- natçıya göre bütçesı daraltılan or- kestralar. giderek yerel yönetimlere bağlanma ya da şu sıralarda olduğu gibi birleştirilerek sayılan azaltılma yolundalar. Çukurova Senfoni'nin Mersin Operası'yla, Antalya Senfo- ninin Antalya Operası'yla birleşti- rilme konusu doğal olarak çalkantı- lara neden oldu. Öte yandan Bilkent Senfoni gibi, Borusan Filarmoni gibi başanlı özel orkestralar ya da Istanbul Belediye- si'ne bağlı Cemal Reşit Rey Senfo- ni Orkestrası, kendi yağlanyla kav- rulan örnekler olsa da devletin he- nüz orkestralardan elini çekmesi; or- kestra ve opera gibi kurumlan özel teşebbüse ya da yerel yönetime dev- retmesı için zaman çok erken. Zira kendi orkestrasına sahip çıkan, Ada- na gibi kaç tane örnek kentimiz var? Adanalılar geçen hafta valisinden belediye başkanına, müzik deraek- lerinden özel kuruluşlarına kadar ayaktaydı. On beş yıldır kentte bir ge- lenek yaratan orkestralannın Mersin Operası'yla birleşmesine karşı dur- dular. Seslerinı gereği gibi yükseltip Kültür ve Tunzm Bakanı'nın kula- ğına ulaştırdılar, karan geri çevirtme- yi başardılar. Yıllardır orkestralan- na konuk şef ve solist getirtirken sponsorluk eden, abonman konser- leriyle salonu dolduran Adanalılan bu duyarlılıklanndan ötürü kutla- mak gerek. Şimdi Antalyalılar da aynı etkinliği gösterecekler mi aca- ba? Ya da daha nıtelikli yapıtlann ça- lınması, daha ünlü sanatçılann ge- tirtilmesi için dığer kentlerimizdeki dinleyiciler orkestralanna ne kadar destek olacak? Bu arada kadrosunu Antalya dan, Mersin den alıp Istanbul, Ankara gi- bi büyük kentlere gelmeyi gözleyen eçen yıl şef ve solist ödenekleri iyice azaltılıp ancak yüzde yirmi yabancı sanatçıya göre bütçesi daraltılan orkestralar, giderek yerel yönetimlere bağlanma ya da şu sıralarda olduğu gibi birleştirilerek sayılan azaltılma yolundalar. Çukurova Senfoni'nin Mersin Operası'yla, Antalya Senfoni'nin Antalya Operası'yla birleştirilme konusu doğal olarak çalkantılara neden oldu. orkestracılanmızı da uyarmak gere- kir. Zira konservatuvarlanmızdan mezun olan nice gencimiz o kadro- lan bekliyor. Orkestralann da daha nitelikli yorumlar ıçin kemikleşmiş, sorumlu sanatçılara gereksinimi var. Keşke yurdun dört bir yanında, bi- rer oda orkestrası kurulsa, büyük senfonilerimizden aldıklan destek- le geniş kadrolu yapıtlan da program- lanna katsalar. Ve her yöredeki in- sana çoksesliliğin somut örneğini sunsalar. Bütün bunlardan sonra yazımın başına dönüp ülkemizi yönetenlere ara sıra orkestra müziği dinlemele- rinı öğütlemek isterim. Zira ağızla- nndan düşürmedikleri çokseslilik yalnızca kuru kalabalık değildir. Uyumu ve güzelduyumu içerir. Dar görüşlü kafalan zengınleştirir. (vvvm 1 . evinilyasoglu. com) Caz Festivali'ndefarklı ezgiler Kültür Servisi -' 11. Uhıslarara- sı tstanbul Caz Festivali' kapsamın- da bugün Monica Molina Esma Sultan Yalısı'nda saat 22.00'de, Explosions In The Sky Babylon'da saat 23.00'te ve Genç Caz etkinli- ği kapsamında Acapella Boğaziçi Asmalımescit Şimdi'de saat 13.00'te Istanbullu cazseverlerle buluşacak. Ispanya'da hem oyuncu hem de şarkıcı olarak tanınan Monica Mo- lina. Akdeniz kıyılanna özgü ezgi- leri, rumbadan fadoya kadar çok çeşitli türlerden aldığı etkileşimle seslendiriyor. Amalia Rodrigues ve Nina Simone'yi kendine örnek al- dığını belirten sanatçı Ispanya'da •platin' satış kategorisine ulaşan '\\iela' albümüyle Latin Grammy Ödülleri'ne aday olmuştu. Teksaslı Explosions In The Sky, post-rock kulvannda Mogwai ve Godspeed You Black Emperor! gi- bi topluluklann ızınden gidiyor. Geçen yıl ikıncı albümlenni yayım- layan topluluk. geçen dönemde Amerika 'da çok sayıda konser ver- di. Bu yaz Avrupa'da turneye çı- kan Explosions hi The Sky, son za- manlann hızla yükselen alteraatif rock gruplan arasında değerlen- diriliyor. Seren Akyoldaş, Fundagül tnce, Ece Özbayü, Recep GüL, Ibrahim Halaçoğlu, Ali Göktürk'ten olu- şan topluluk. \ okal cazın ünlü grup- lanndan Swingle Singers ve Real Group gibi toplululan kendilerine örnek alarak caz klasikleri, füm müzikleri ve caz altyapısında işlen- miş folk parçalannı yorumluyor. Akbank Oda Orkestrası Izmir'deydi Çeşme'den izlenimler ÖNDERKÜTAHYALI II.ULUSLARARASr" İSTANBUL CAZ FESTİUALİ 7-18 TEMMUZ 2004 +drcelik İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı, 11. Uiuslararası Istanbul Caz Festivali çerçevesınde 12 Temmuz 2004 tarihinde yer alan "Bobby McFerrin and Uoicestra" konserinin gerçekleştırılmesındekı değerlı katkılan ıçin Arçelik A.Ş.'ye teşekkür edıypr. I festival sBMtsora $Garanti A/ww.ıstfest org/caz Curnfanyec gazaesnn katiatenyla yaytmbnmsor 18. Uiuslararası Izmir Müzik Festivali çerçevesinde Çeşme kalesi'nde de bir dinleti vardı. Fırsatı değerlendirdik \e Ege'nin bu güzel ilçesinde eşimle kısa bir dinlence yaptık. Çeşme'nin sahıl kesımini dolduran yerli ve yabancı turistlerle yazlıkçılar buraya devinim getirmiş; ama müzik bakımından durum çok kötü. Otomobillerin ses düzenekleri sonuna dek açık. Akşam olduğunda kafelerle barlar da aynı şeyi yapıyor. Konuklan gezdiren gemiler. limana yanaşırken cehennemi anımsatan bir müzik gürültüsü yayıyor. Kaldığımız pansiyonda televizyonun sadece arabesk kanalı açılıyor. Öbür kanallar, çalışanlann kulaklannı ve nıhlannı tedirgin ediyor. Böylece öz müziğimizden gelen nefıs örneklerin artık unutulduğuna bir kez daha tanık olduk; çok yazık. Festival konusuna gelince; Çeşmelilerin bundan haberi yok. Dinletilerden birinin orada verileceğini söylediğimiz zaman da heyecan ya da kıvanç duymadılar. İşte böylesine iç karartıcı izlenimlerle dolu olarak Cem Mansur'un yönettiği "Akbank Oda Orkestrası"nı dinlemek için kaleye gittik. Tarihsel Çeşme Kalesi mazgallarla, odalarla, dehlizlerle dolu kocaman bir mekân. Dinletinin verildiği yere ulaşmanız için yüzlerce merdiveni tırmanmanız gerekiyor; ama bu zahmetin büyük bir ödülü var. Akustık kusursuz. Öte yandan Cem Mansur. u Akbank Oda Orkestras"nı çok iyi çalıştırmış. Usta sanatçılardan oluşan yaylı çalgılar topluluğunun nefis tınısını dinlemeye doyum olmuyor. Cem Mansur, bir yandan orkestrayı yönetirken bir yandan da aralara şaka • Usta sanatçılardan oluşan yaylı çalgılar topluluğunu dinlemeye doyum olmuyor. Cem Mansur, orkestrayı yönetirken bir yandan da aralara şaka dolu, fakat çok yararlı açıklamalar serpiştiriyor; böylece sahne ile dinleyiciler arasında içtenlık dolu bir hava yaratıyor. dolu, fakat çok yararlı açıklamalar serpiştiriyor; böylece sahne ile dinleyiciler arasında ıçtenlik dolu bir hava yaratıyor. Finlandıyalı besteci E. Rautavaara'nm "Gıygıycılar''ı neşe doluydu. Gürcü besteci V. Azaraşvili'nin "Noktürn"ünü keyifle dınledık. \V. A. Mozart'ın K. V 138 Fa Majör "Sazburg Senfoni"si ustaca çalındı. J. Turina'nın "la Oracio del Torero" (Boğa Güreşçisinin Duası) başlıklı parçası derinlikJiydi. Böylece orkestranın sergiledıği güzelliklerin sadece bir bölümünü özetleyebildim. Dinletinin solocusu, Panflütçü Marian Gerass'tı. Romanya - Moldavya sınınnda doğmuş olan sanatçı, konservatuvar eğitimini çok sayıda ödülle bitirmiş. Daha sonra çeşitli ülkelerden çağn almış ve çalgısının üstün bir virtüözü olarak ün yapmış. Bugüne dek Zamfıre alışmıştık; ancak Gerass'ı teknik yönden daha büyük bir usta olarak gördüğüm anlar oldu. Gerass Bach'ın 3. Orkestra Süiti'nden Arya'da duygusaldı. Yine Bach'ın 1. Süitınden Bourree'nin temposu başdöndürücüydü. (Festival kitabında bu bölüme neden Scherzo başlığının konulduğunu anlayamadım.) Sanatçı J. Alban'ın düzenlediği "Venedik Kamavalı'*nda büyük bir virtüözdü. Çaldığı son yapıt olan G. Dinicu'nun ünlü "Hora Staccato"su ise olağanüstüydü. Cem Mansur burada, armoninin bazı öğelerini ön yüzeye çıkararak basit orkestra eşliğine canlılık getirdı. Coşkulu alkışlar üzerine parça bir kez daha seslendirildi.. Çeşme Kalesi'nden aynlırken sunulan bunca güzellikten yararlanan izleyici sayısının azlığına üzülmekteydim. BM konseri ertelendi •HANOI (AFP) - Geçen ay yapıbnası beklenen 'Birleşmış Milletler Banş Konseri' teknik nedenlerden ötürü 25 Eylül'de Ho Chi Min City"de düzenlenecek. Konserde verilecek 'Dünya Banşı Müzik Ödülleri', dünya banşına katkısı olan \e savaş karşırı eylemler düzenleyen sa\aş karşıtı sanatçılan onurlandıracak. Konser. Saygon Opera Evi'nde yapılacak. Saygon kenti, 1975'te, yönetim değiştiğinde Ho Chi Min City adını almıştı. Sanatçılar arasında Lionel Richie, Gloria Gaynor, John Secada da yer alıyor. Konser, 100'den fazla ülkede TV yayınıyla 2 milyardan fazla seyircıye canlı yayında ulaşacak. Elde edilen gelir. terör yüzünden ailelenni kaybetmiş çocuklann eğitimınde kullanılacak. Japonya'dan destek isteği • KIRŞEHİR (AA) - Kırşehır'ın Kaman ilçesinde sürdürülen kazılarda çıkanlan tarihi yapıtlann sergılenmesı amacıyla kurulması tasarlanan müze ıçin Japonya'dan destek istendı. Kültür ve Tunzm Bakanlığı Kültür Varlıklan ve Müzeler Genel Müdürlüğü. Japonya'da bulunan ve farklı ülkelerdeki kültürel yatınmlara kaynak sağlayan Kültürel Mirası Koruma Kurulu'ndan, Kaman ilçesine müze ve muzeye bağlı araştırma merkezi kuruhnası için destek istedi. Japonya Ortadoğu Kültür Merkezi tarafından 1986 yılından ben sürdürülen kazı çalışmalannda, 2 bine yakın tarihiyapıt gün yüzüne çıkanldı. OasisiOyaşında • LOISJDRA (BBQ - Oasis, 10. yıllannın şerefine 6 Eylül'de 'Definitely Maybe' adlı bir DVD yayımlayacak. 'Rock'n' Roll Star', 'Shakermaker', 'Live Fore\er', 'Up In The Sky', 'Columbıa', 'Supersonic', 'Bring It On Down', 'Cigarettes And Alcohol', 'Digsy's Dınner'. 'Slide Away', 'Married Wıth Chıldren". 'Sad Song'un yer alacağı DVD'de, aynca, bir saatlik, albümün hazu^lık aşaması ve özel röportajlan ıçeren bir de belgesel yer alıyor Fahpenhert9/11 ilksırada • LONDRA(AFP)- Michael Moore'un çevirdiği Cannes Fihn Festivali ödüllü Fahrenheit9/ll, îngıltere fihn listelerinde başa trrmanıyor. Amerikan Başkanı George W. Bush'u ve Irak'taki savaş politikalannı eleştiren fihn, cuma günü gösterime girmesiyle 1.3 milyon sterlin gelir sağladı. Bu rakam bir belgesel ıçin rekor. Bır önceki rekorun sahibi ise 158 bın sterlinle aynı yönetmen tarafından çe\Tilen 'Bowling for Colombine Benim Cici Silahım' idi. Ereğirde Tarkan'lı festival • EREĞLİ (Cumhuriyet) - Tarkan, Zonguldak'ın Ereğli ilçesinde düzenlenen '11. Uiuslararası Sevgi, Banş, Dostluk. Kültür ve Sanat Festivali' etkinlıkleri kapsamında konser verdi. Eski ve yeni albümünde yer alan parçalan seslendiren Tarkan, yaptığı şovla Ereğlilileri coşturdu. Bu zamana kadar verdiği konserlerde böyle bir kalabalıkla ilk kez karşılaştığını ve Ereğli'yi ömrü boyunca unutmayacağını belirten sanatçı, 'Verme' adlı şarkısını seslendirirken sahnedeki dev ekranlarda savaş görüntülerine yerverildi. Tıyatrocu avukatlar • ANTALYA (AA) - Antalya Barosu avukatlarınca oluşturulan 'Yırtık Cüppe Tiyatro Topluluğu'nun üçüncü oyunlan 'Yedi Kocalı Hürmüz', yakJaşık 7 aylık pro\a döneminden sonra sahnelenmeye hazırlandı. Antalya Barosu içinde 2 yıl önce oluşturulan ve Avukat Gülcihan Türe'nin başkanlığını yaptığı 'Yırtık Cüppe Tiyatro Topluluğu'. 'Bir Şehnaz Oyun' ve 'Kaç Baba Kaç'ın ardından, üçüncü yapıt olarak belirlenen 'Yedi Kocalı Hürmüz'ün provalanna başladı. Antalya Devlet Tiyatrosu Müdürü Selim Gürata'nın yönetmenliğinde, Devlet Opera ve Balesi sanatçısı Tufan Kaytmaz'ın koreografisinde çahşmalannı sürdüren avukatlar, bu akşam Antalya Büyükşehir Belediye Tiyatrosu'ndakı ilk gösterimiyle seyirci karşısına çıkaracaklan oyun 16-17 Temmuz akşamı da sahnelenecek. CAZ FESTİVALİ • ESMA SULTAN YALISI'nda 22.00'de Monica Molina konseri. (0 212 334 07 00) • BABYLON'da 23.00'te Explosions In The Sky konseri. (0 212 334 07 00) • ASMALIMESCİT ŞİMDİ'de Genç Caz etkinliği kapsamında 13.00'te Acapella Boğaziçi'nın konseri. (0 212 334 07 00)