Katalog

2 3 HAZİRAN 2004 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Fon'dan AKsoy'a ihtiyati tedbir • Ekonomi Servisi - Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) îktisat Bankası'nın eski sahibi Erol Aksoy'un, New York'taki bankası Park Avenue Bank'a ihtiyati tedbir koydurdu. TMSF'den yapılan • açıklamada ihtiyati tedbir karannın, Aksoy'un bankada sahip olduğu yüzde 90'lık hissesinın yüzde 51 'lik kısmını David Lichtenstein'a devretmek için anlaşma yapıldığının öğrenilmesi üzerine alındığı belirtildi. Petrokin faturası ağır olacak • İSTANBLX(AA)- Petrol Ofisi Genel Müdürü Ertuğrul Tuncer, şirketin bu yıl hedeflenen cirosunun yaklaşık 6 milyar dolar olduğunu söyledi. Bu yılın ilk 3 aylık döneminde 109 trilyon lira net kâr sagladıklarını belirten Tuncer, ham petrol fiyatlanndaki artışın devam etmesi halinde Türkiye'nın petrol faturasının yaklaşık 1.5 milyar dolarlık artış göstereceğını ifade etti. Işçi emekllsinden ffl'ye tepki • ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) - Türkiye Işçi Emeklileri Derneği (TÎED) Genel Başkanı Kazım Ergün, "IMF ve Dünya Bankası ülkemizden elini çeksin, gerekirse 3 ay maaş almayız, sosyal güvenlik sıstemimizi biz kurtannz" dedi. Ergün, Dünya Bankası'nın (DB) Şili ve Arjantin'den sonra Türk sosyal güvenlik sistemini de yıkmayı hedeflediğini vurguladı. Gözlük içîn yeniyasa • ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) - Optisyenlik Yasa Teklıfi, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi. Gözlükçülük Hakkında Kanun'u yürürlükten kaldıran yasa ile numaralı gözlük camı ve gözlük çerçevesi satmak, gözlük montajı ve kontrolü, reçeteli lens satışı yapmak üzere optisyenlik mesleğini yapabilmek için, optisyenlik alanında en az önlisans seviyesindeki mesleki eğitim ve öğretim veren yüksekokul mezunu olma şartı getiriliyor. Patent haklarına yeni düzenteme • ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) - TBMM Genel Kurulu'nda, aralannda patent haklan ve markalann korunmasının da bulunduğu bazı yasa hükmünde kararnamelerde değişiklik öngören yasa tasansı kabul edildi. Yasa, patent haklarına aykın davTananlara 3 yıla kadar hapis ve 47 milyar liraya kadar para cezası verilmesi ile işyerlerinin 1 yıla kadar kapatılması hükmünü içeriyor. Ilaçlann ruhsatlandınlması ve bunun için yapılan test ve deneyler de dahil olmak üzere, ruhsat konusu buluşu içeren deneme amaçlı çalışmalar da koruma altına alınıyor. Görüşmelerin sadece yüzde 20'sinin ücretli olduğu şirket incelemeye alındı AycelTinmah denizAYŞESAYEV ANKARA - Devletin GSM şir- keti Aycell'in kurulduğu 2000'den bu yana tam bir "çifttik" gibi yö- netildiği ortaya çıktı. Geçen şubat ayında Italyan ortaklı Aycell'le birleşerek TT-TtM adını alan Ay- cell'in yönericilerinin faturalan, kuruma ödetilen sınırsız yurtdışı seyahatleri, "cep telefonu hediye- fi" 10 yıl süreyle bedava konuşma olanağı sağlayan "promosyoniçin- de promosyon" uygulamalan, TBMM KİT Komisyonu'nca in- celemeye alındı. Komisyonda, AKP hükümeti döneminde Aycell, Aria ile bir- leşme sonrasında da TT-TÎM Ge- nel Müdürlüğü görevine getiri- ^ TBMM KİT Komisyonu'nda incelemeye alınan Aycell'e ilişkin iddialardan birkaçı şöyle: Yöneticilere sınırsız seyahat olanağı tanındı. Aycell hattı alana, bedava cep telefonu verildi. Turkcell ve Telsim, fatura ödenmediğinde 1 hafta içinde telefonu görüşmeye kapatırken, Aycell, 9 ay sonra bile kapatmadı. len Cahit Paksoy yönetimine dö- nük en ağır eleştiri ve iddialar, AKP'li Komisyon Üyesi Hamza Albayrak'tan geldi. Albayrak'ın belgeleriyle orta- ya koyduğu iddialan ve Genel Müdür Paksoy tarafindan yanıt- lanmasıru istediği sorulardan ba- zılan şöyle: • 2001 -2002 dönemlerini ilgi- lendiren hileli aboneliklerden kaynaklanan 2002 rakamlarıyla 1.5 trilyonluk ödenmemiş fatura bedelinin sorumlusu kimdir ve haklarında işlem yapıldı mı? • Osman Dur (Aycell Yöne- tim Kurulu Üyesi) Arizona'ya (hem de 8 gün) neden gidiyor, çölde GSM nasıl çalışır onu mu öğrenecek? • Tayfiın Çataltepe(Aycell Ge- nel Müdür Yardımcısı), göreve geldiğinden bu yana 1 OO'ün üze- rinde uçuş yapmışsuıız. Tabiı fa- turasıru da Aycell ödemiştir. Han- nover, Zürih, Şikago, New York, Roma, Cenevre, tabii bunlar sa- dece bir kere değil, 300'e yakın uçuşunuz var... Tabii faturası Ay- cell'e. Nedenlerini açıklayınız. • Aycell'de Eylül 2003 döne- minde 680 bin 917 adet abonele- re ait konuşma faturası basılmış- tır. Bu faruralann 133 bin 808 adedi ödenmemiştir. 9 aylık dö- nem içerisinde tahsil edilemeyen fatura tutan 21.5 trilyon liradır. • 2003 Ekim ayı itibanyla Ay- cell'den Aycell'e ücretsiz olan kampanya dahilinde sistemde oluşan konuşma trafığinin yakla- şık 2 milyar saniyesi ücretlıyken 8 milyar saniyelik konuşmanm da ücretsiz olduğu saptanmıştır. Gelir ise Aycell'in işletme gider- lerini dahi karşılamaya yerme- mektedir. 2 bin 86 bedava telefon Hamza Albayrak Aycell yöne- timi tarafindan cep telefonu he- diye edilen kişi ve kurumlann lis- tesi ile aylarca telefon faturasını ödememesine karşın, görüşmeye açık tutulan telefon numaralan- nın listesini de komisyona sundu. Buna göre aralannda kurum ola- rak TBMM'nin de bulunduğu üst düzey bürokrat, vali, gazetecinin yer aldığı 2 büı 86 Idşiye ücret- siz, çeşitli markalarda cep tele- fonu hediye edildi. Bir taraf haksız kazanç elde etmek, diğer taraf ise kayıt dışına çıkmayı istemekle birbirini suçluyor Borsada beyaz et kavgası OLCAYBÜYÜKTAŞ Başta Istanbul olmak üzere Ankara, Iz- mir ve Adapazan'nda beyaz et sektörün- de faaliyet gösteren şirketler, Ticaret Borsası'nın hiçbir hizmet vermeden ci- rolar üzerinden binde 2 tescil harcı alma- smdan yakınırken, Ticaret Borsası yetki- lileri, yasadan kaynaklanan haklan kul- landıklannı dile getirdı. Tavukçular, cirolar üze- rinden Istanbul'da binde 2 olarak alman harçlann haksız kazanç olduğunu, yalnız Istanbul'da borsa- nuı 1 trilyon liraya yakın harç topladığını ileri sü- rerken, borsadan, amaç- lannm şirketleri kayıt al- • Tavukçular, ciro üzerinden ve aynı etten defalarca kesilen harçlann, haksız kazanç olduğunu savunurken Ticaret Borsası yetkilileri, haklanru kullandıklan görüşünde. Sektörde borsayla icralık olan şirket sayısı 40'a ulaştı. tında tutmak olduğu açıklaması geldi. Tavuk eti fiyatlannın ticaret borsalann- da belırlenmediğıni, borsalann kendilerine hiçbir hizmet vermezken haksız bir şekilde tescil harcı aldıklannı savunan Beyaz-Der Başkanı Demir Kunter. alınan harçlann beyaz et fiyatlannı yükselttiğinı, tüketicinin tavuğu daha pahalı yediğini ileri sürdü. "Ticaret Borsası'nın İstanbul'a gjrişte Vergi Dairesi'nin kontrol noktasında butu- nan bir adamlan var. Getirdiğimiz fatura- nın fotokopisini alıyor. Onun üzerinden harçlanıu kesiyor. Dryetim ben 2 ton tavuk aldun. Alan da satan da binde 2 harç ödü- yor. Sonra bunun yansını kendi bayilerim araağıyla, yansını da bir başka şirkiete sat- üm. Bir daha harç ödeniyor. 30 kilotuk ahş- verişlerin tümünden harç ahnıyor" diyen Kunter, ödeme yapmayan şirketlere borsa tarafindan haciz kondu- ğunu dile getırdi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birli- ği Yasasf nda değişiklik yapmak üzere başvu- rduklannı anlatan Kunter, herkesin kendilerini hak- lı bulmasına karşın, kuru- mun böylesi bir geürden olmak istemediği için ya- sanın eski haliyle çıktığını savundu. Miktarlar abartıh îstanbul Ticaret Borsası Genel Sekreteri Ayşegül Türkoğtu, şikâyet konulanru şöyle yanıtladı: "Türkiye'dekill7 ticaret borsası aynı koşullarda çahşryor. Söz konusu firma- lann kayrt alûnda kalmalannı sağbyoruz. Baa fırmalar ödememe kavgasuıa girdikle- ri için icrahk oian şirketier olduğu doğru." Harçlannıödemeken fırmalar icrahkoluyor. (Fotoğraf: AA) TÜKETİM DÜSÜK Beyaz Der'in verilerine göre, tavuk etinı en fazla tüketen ülke Bırleşik Arap Emirlikleri. Ülkede, yılda kişi başına 56 kilo beyaz et tüketilirken Türkiye'de bumiktar 12 kiloda kalıyor. ABD, Kuveyt ve Israil'de 48 kilo olan kişi başı tüketim, Kanada'da 40, Fransa'da 28, Italya ve Yunanistan'da 20 ve Japonya'da 18 kilo. Öte yandan tstanbul Ticaret Borsası'nın 75 milyon lira tavana karşı îstanbul 1. lcra Dairesi'nde takibe koydurduğu dosyalar arasında 100 mılyonlarca liralık, hatta 2 milyar liraya yakın alacaklar bulunuyor. Yüzde 50 gecikme faizi isteyen borsanın takıpli alacaklan milyarlarca lirayla ıfade ediliyor. Işverenden tahsil edilemeyen SSK priminin işçiden alınmasını öngören tasan komisyonda kabul edildi İşverene kıyak, işçiye darbeANKARA (Cumhuriyet Biirosu) - AKP hükümeti, ölüm, iflas, işyerinin kapanma- sı, terk edilmesi ve tasfıye edilmesi gibi du- rumlarda işvereni SSK primi ödemekten kurtanrken işverenin ödemediği primlerin işçiden tahsil edilmesıni öngördü. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Kamu Görevlileri Yasası ve Sosyal Sigor- talar Kurumu Yasası'nda değişiklik yapıl- masına ilişkin yasa tasansı görüşülürken AKP milletvekilleri alelacele işçileri mağ- dur edecek önergeler verdi. Önergenin ka- • Tasannın Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülmesi sırasrnda AKP milletvekillerinin verdiği önerge CHP'nin muhalefetine karşın kabul edildi. CHP'li Kılıçdaroğlu, "Bu, vergi yüzsüzlerini aflfetmek anlamına gelir" eleştirisinde bulunurken Deveciler, "îşçiye kazık atıyorsunuz" dedi. bul edilmesiyle, zamanaşımı, işverenin ölü- mü, iflası, işyerinin kapanması, terk edilme- si, tasfıye edilmesi gibi nedenlerden dola- yı işverenden tahsil edilemeyen SSK primi- nin işçiden alınması öngörüldü. Buna gö- re, söz konusu hallerde bir işçi emekli ola- bilmek için hem kendi payına düşen SSK primini iki kez ödemek zorunda kalacak hem de işverenin ödemekle yükümlü oldu- ğu payı da üstlenecek. CHP'li Kemal Kıhçdaroğhı, bu düzenle- meyle işçiye darbe vurulduğunu belirterek "Işverenin payının da çauşandan alınması- nı getiriyorsunuz. Bu, vergi yüzsüzlerini af- fetmekanlamına getir" dedi. CHP'li AKKe- mal Deveciler, "Işçiye kazık anyorsumız" diye konuştu. Tartışmalann ardından tasan kabul edil- di. Buna göre, SSK emeklilerinin ilaç har- camalan maaşlanndan kesilecek. Aynca is- teğe bağlı sigortada prim oranı yüzde 30'dan yüzde 25'e indirilecek. SSK primi- ne esas kazançtaki tavan, asgari ücretle eşit hale getirilecek. Bu düzenleme de bundan sonra emekli olacak SSK'ülerin maaşlann- da düşüşe neden olacak. BELEDtYELER ÇOKULUSLU ŞİRKETLERDEN BORÇ ALACAK Kara paraya 'yasaP zeıııhı hazırlam\or Danıştay'dan vize yok TÜPRAŞ'ın satışına bir retdaha Ekonomi Servisi - Danıştay, Anka- ra 10. Idare Mahkemesi'nin TÜP- RAŞ 'ın satışına ilişkin ret karannı uy- gun buldu. Böylelikle TÜPRAŞ'ın özelleştirilmesi iptal edilrniş oldu. Danıştay 10. Dairesi, Özelleştirme Idaresi Başkanlığımn Ankara 10. Idare Mahkemesi'nin TÜPRAŞ'ın satışına ilişkin karannın iptali yönün- de verdiği karann temyızi ıstemini reddetti. Danıştay'ın karan ile Anka- ra 10. Idare Mahkemesi'nin TÜP- RAŞ'ın satışına ilişkin iptal karan onaylanmış oldu. Konuyla ilgili bır açıklama yapan Petrol-Iş Sendikası Genel Başkanı Mustafa Oztaşkm, Danıştay'uı TÜP- RAŞ'ın devrinin yapıhnamasma yol açacak bir karar verdiğini dile getirdi. "Karar,ihaleyü- • Karan, kurumun devrini engelleyecek biradım olarak niteleyen Petrol-Iş Başkanı Öztaşkın, "Yargı ihaleye ilişkin saptamalanmı zıdoğru buldu" dedi. riitmesini dur- duran Ankara 10'uncu İdare Mahkemesi ka- rannın hukuka uygun bulundu- ğiıanlamırutaşı- yor" diyen Öz- taşkın, artık hiç- bir şekilde TÜP- RAŞ'ın deviriş- lemlerinin ger- çekleştirileme- yeceğini sa\-un- du. Sendikanın saptamalan ve ileri sürdüğü ar- gümanlann yar- gı makamlann- ca kabul gördüğünü hatrrlatan Öztaş- kın, "Bu tafcp kabul edilmiş olsaydı, mahkeme yûrütmevi durdurma ver- miş olsaydı, yeniden devir işlemleri başlay abilirdl ama bu karardan son- ra hiçbir şekilde yapüamaz. Danış- tay'm nihai karan beklenmek zorun- dâdu-" dedi. Hisseleri kapatddı Petrol-Iş Sendikası, TÜPRAŞ'ın yüzde 65.76 oranmdaki kamu payuıın blok olarak 1.3 milyar dolara satışına ilişkin ihale komısyonu karannın ip- tali istemiyle da%a açrruş, Ankara 10. îdare Mahkemesi de ihale komisyo- nunun karannı iptal etmişti. Öte yandan, karann ardrndan TÜP- RAŞ'ın hisse senetleri sırası, geçici olarak işleme kapatıldı. ANK\RA (Cumhuriyet Biirosu) - AKP hükümeti, Beledıyeler Yasa Ta- sansı ile belediyelere sınırsız borç- lanma yetkisi tanırken; Türkiye'yi ço- kuluslu şirketlerle kara para aklamak isteyenlere çekici hale getiriyor. Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Be- lediyeler Yasa Tasansı üzerindeki gö- rüşmeler sürüyor. Ta- sannın "borçlanma" başlığıyla düzenlenen maddesine göre, bele- diyelere ~sınırsız borç- lanma" yetkisi tanını- yor. Buna göre, bele- diye ve bağlı kuruluş- lannın 1 yıl içerisinde yapacaklan toplam • AKP'ninhazırladığı yasayla belediyelere sınırsız borçlanma yetkisi tanınıyor. Bu düzenleme ile Türkiye, çokuluslu şirketlerle, kara para aklamak isteyenler için çekici hale getiriliyor. borç kullanımı, en son kesinleştniş bütçe gelirleri toplamının Vergi Üsul Yasası'nda belirlenen yeniden değer- leme oramyla arttınlan miktannın yüzde 10'unu geçemeyecek. Bir be- ledıyenin bu oranın iki katına kadar borçlanabilmesi Bakanlar Kuru- lu'nun iznine bağlı olacak. Belediyenin yatınm programmda yer alan projelerin finangnanı için 11- ler Bankası'ndan yapılan borçlanma- lar ile toplu taşıma ve diğer ulaşım projeleri, içme ve kullanma suyu te- mini, atık su uzaklaştırma ve antma projelerinin fınansmanı için yapılan borçlanmalar ise sınırlamaya tabi ol- mayacak. Bu hüküm ile Türkiye, ço- kuluslu şirketlerle, kara para aklamak isteyenler için çekici hale getiriliyor. Buna göre, beledıyeler iste- diği finans kuruluşun- dan borç alabilecek. Belediyeler, meclis karanyla il srnırlan içinde turizm, sağlık, sanayi ve ticaret yatı- nmlannın ve üniver- sitelerin su, termal su, kanalizasyon, doğalgaz, yol ve aydınlatma gibi alt- yapı çalışmalannı faiz almaksızın 10 yıla kadar geri ödemeli veya ücretsiz olarak yapabilecek. Bunun karşılığın- da yapılan tesislere ortak olabilecek. Belediyeler aynca, ilde turizmi geliş- tirecek projelere Içişleri Bakanlı- ğı'nın onayı ile ücretsiz ya da duşük bedelle arsa tahsisi yapabilecek. İLGİ TOPLUMUNA DOĞRU/ ÖZLEM YÜZAK ozlenı.yxızak(acurnhurr> l ctcora.tr Tataristan'ın Türkiye Temsilcisi Ramil Mavtyu- tov ile önceki gün uzun uzun sohbet ettik. Belli ki TÜPRAŞ ihalesinde Da- nıştay'ın verdiği yürijtmenin dur- durulması karan, konsorsiyumun ortaklarından Tatar petrol şirketi Tatneft'in canını epey sıkmış. Bu yazının başına oturduğumuzda il- ginç bir tesadüfle ihalenin tama- men iptal edildiği haberini aldık. TÜPRAŞ'ın satılmamış olması birçok açıdan sevindirici. Sevin- dirici derken, TÜPRAŞ'ın Zorlu- Epremov (Tatneft'in Alman- ya'daki şirketi) konsorsiyumuna satılıp satılmaması değil derdi- miz. Zorlu Grubu'nun başanlan- nı yakından takip ediyoruz. Mavl- yutov ile görüşmemizde de Tat- neft'in Tataristan ve Rusya için ne denli önemli olduğunu, şirke- tin kurumsal kimliğini ve sosyal faaliyetlerini öğrendik. Tatneft'in sosyal yönfi gfiçlfi Bizim karşı çıktığımız TÜP- RAŞ gibi bir devin halka arz ye- rine blok satış yöntemiyle özel- leştirilmeye çalışılması... Türki- ye'de özelleştirmenin dar bir sat- kurtul mantığına oturtulması... Sürecin şeffaflıktan uzak işleme- si ve oldubittiye getirilmek isten- mesi... Tataristan temsilcisi, neden Tanker Trafiğine TUPRAŞ' ÇözümüpıyorvebunukuçükBilimlerha- ,. hattl doşemek Yatırım maaşlanndan kesiyor. malıyet, ,se yalnızca 200 milyon Tatneft'in TUPRAŞ ile ilgilendiği- ni ve ileride neler yapmayı plan- ladıklannı uzun uzun anlartı. Rus- ya'nın en eski ve 6. büyük şirke- tinin yeni rafinerilere ihtiyacı var. Şirket özellik- le Ortadoğu ile yakından ilgileniyor ve TÜPRAŞ'ı alarak bölge ile daha ya- kınlaşacağını düşünüyor. Tatneft aslın- dadev bir şir- ketler grubu. Toplam 100 bin çalışanı var. Tataris- tan, Moskova ve Ukray- na'daki 3 ra- - , , '- finerisi, 2 bankası (Zenithbank ve Devon Credit), bir petrokimya şirketi ve Türkiye'deki 4 lastikfabrikasının üretimlerinin toplamı kadar bir kapasiteye sahip araba lastiği fabrikası var. Mavlyutov sohbet sırasında Tatneft'in sosyal yönünün güçlü olduğuna dikkat çekti. Şirketin yüzde 8 hissesi, çalışanlarına ait; hemen her çalışanı ev sahibi ya- linde Kreşleri, kurduğu üniversite ve ti- yatrolan ile gerçekten önemli. Tataristan temsilcisine, "Dev- let, Tatneft'ten çekilmeyi hiç düşünmüyor mu?" sorusu- nu yönelttik. "Hayır, hem bu kadar çalışanı göz ardı ede- mez hem de ü//ce/ç/nönem- //"yanıtını aldık. Peki TÜP- RAŞ niye satıl- sın? özerk ha- le getirmek ve bilinçli polrtika- larlabüyümesi- ni sağlamak varken neden TÜPRAŞ'tan çekilsin? Ereğü'den İzmit'e bonı hattı Mavlyutov, Tatneft'in TÜPRAŞ ile ilgili planlarından söz ederken son derece önemli olduğunu dü- şündüğüm bir konuya dikkat çekti. Daima sorun olan, ülkele- ri birbirine düşüren boğazlardan tanker geçiş trafiğine çözüm Tat- neft'ten gelmiş meğerse: dolar. Böylece Karadeniz'den tankerler petrolü Ereğli'deki li- mana boşaltacak, oradan da bo- nı hattı ile TÜPRAŞ'ın termina- line. Kapasitesi 10 milyon ton olan Izmit rafinerisi ihtiyacı kada- nnı alacak. Kalanı da büyük tan- kerterie Çanakkale Boğazı'ndan geçerek petrolü satın almak is- teyen heryere sevk edilebilecek. Böylece îstanbul Boğazı devre dışı bırakılmış olacak." Mavlyu- tov, projenin Enerji Bakanlığı'na önerildiğini anlattı. Yeni gelen haberle TÜPRAŞ'ın özelleştirme öyküsü şimdilik son buldu. Tatneft ve TÜPRAŞ'ın ti- cari ilişkisi ise sürüyor. TÜPRAŞ 2002 Kasımı'ndan beri bu şirket- ten ayda 400 bin ton ham petrol satın alıyor, ki bu rakam Türki- ye'nin petrol ihtiyacının beşte bi- ri. Tatneft cephesinden bakıldı- ğında özelleştirmede yaşanan- lar, onlar için büyük bir hayal kı- rıklığı. Ancak en azından boru hattı projesi bile, yaşama geçiril- diğinde her iki ülkenin de yararı- na olacak ve önemli açılımlar sağlayabilecek bir proje. Tabii eğer hükümet "illa TÜP- RAŞ'ı satacağım" diye yine tut- turmazsa... , .