Katalog

13 HAZİRAN 2004 PAZAR CUMHURİYET SAYFA DÎZİ îniş çıkışlann partisi DSP'nin lideri Bülent Ecevit'e göre Türkiye'de sol partiler 'isimden' ibaret 'Derviş'in oyununageldik'MUSTAFAÇAKIR 12 Eylül sonrası kurulan partilerden DSP'nin zikzaklarla dolu bir seçim karnesi var. Baraj altından baraj üstüne, yüzde 10'lardan yüzde 22'lere uzanan bir seçim grafiği sergiliyor. DSP'nin yükselişi kadar, inişi de hızlı oldu. Geçen dönemde iktidann büyük partisi DSP, bir sonraki seçimde yüzde 1 'e düştü. DSP lideri Büknt Ecevit, seçimlerden önce yaptığı açıklamada ilk kurultayda genel başkanhğı bırakacağıru açıkladı. Kurultayın temmuz ayında toplanmasv beklenirken, Ecevit, yerine Genel Başkan Yardımcısı Zeld Sezer'in gelmesini istediğini açıkladı. Ecevit'in "kurultaya kanşmasT hesaplan kanştırdı. Yönetime muhalif gruplar, Sezer'in karşısına bir genel başkan adayı çıkarma hesabı yapıyor. Bu süreçte tavn merakla beklenen Eskişehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen ise sessiz kalmayı yeğliyor. DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit, DSP'nin bugünkü durumu ve geleceğine ilişkin sorulanmıza şu yanıtlan verdi: - DSP 3 Kasım seçimlerinde parlamento dışında kaku. Sizce bunun sebepleri nedir? - Seçim sonucunun solculukla, solcu olmakla hiç ilgisi yok. DSP'nin seçimde ağır bir yenilgi almasının somut nedenleri var. O sırada biliyorsunuz Amerika'dan, IMF'den getirdiğimiz arkadaşımızın oynadığı oyunlar DSP grubunu ikiye böldü. Bir de benim ve eşimin hastahğı araya girdi. Genel seçimleri kaybetmemiz kaçınılmazdı. Ancak DSP süratle toparlanacaktır. Belirgin bazı özellikleri var DSP'nin. Taklitçi bir solculuk değil bizimkisi. Türk toplumunun tarihsel, kültürel özelliklerinden oluşturulan bir sol anlayış. - Türkiye'de sol neden köytü ve işcilerden yeterince oy alaımyor? - îşçinin, daha doğrusu işçi örgütlerinin çelişkileri var. Türkiye'de ilk işçi haklanra getiren parti DSP'dir. Başlangıçta CHP adını taşırken demokratik sol düşünceyi oluşturdu bu parti. Büyük atılımlar yaptık. Işsizlik sigortası, Iş Güvencesi Yasası'nı çıkardık. İlk defa memurlara da pazarhk olanağı sağladık. Ama işçi örgütleri bunun değerini bilemediler. Kendi aralannda da bölünmüş, durumdalar. Köylü konusunda ise akıl almaz bir şey oldu. Köy-Kent projemize tepki gösterildı. Köylüden gelmiş olamaz bu tepki. Çünkü köylüye çok büyük olanaklar fiilen sağlandı. Yüzde yüz birtakım oyunlar oynandı. Köy-Kent Projesi ile büyükşehirlerde bile az bulunan eğitim olanaklan sağlandı. Çocuklara çeşitli olanaklar sunuldu. Altyapılar bir yılda tamamlandı. Bu kadan hayal bile edilemezdi. Bütün bunlara karşın sonucu sıfir oldu. - Sizin ifadenizle parti grubunuzu bölen Kemal Derviş, şinıdi CHP yönetiminden de ayrddı. Bununasıl değerkndiriyorsunuz? - Artık bir şey söylenecek durumu kalmadı Kemal Derviş'in. Evvela bizi böldü. Sonra YTP'yi kurdurttu ancak CHP'ye geçti. O sırada Allah CHP'ye kolaylık versin, demiştim. Şimdi de oranın yönetiminden aynldı. Artık bundan sonra siyasette peşinden kimse gitmeyecektir. - Konuşmalannızda CHP'nin parlamentoda solu temsil edemedigini söytüvorsumız~ - CHP'nin ideoloji bakımından çelişkileri var. Üctidar partisinin getirdiklerini eleştirmekle vakit geçiriyorlar. CHP'nin Türk siyasal yaşamına, toplumsal yaşamınına yeni bir önerisi, projesi gelmiş değil. Sadece eleştirmenlik yapıyorlar. Sol ve küresellesme - KüreseOeşme karşisında solun tutumu ne obnah? - Küreselleşme süreci göz ardı edilemez. Çahşanlann haklanm korumak daha da güçleşmiştir. Yeni ve etkili politikalar oluşturulması gerekir. - Sol partilerde kadro değişimine gerek var mı sizce? - Sol partiler derken kimi kastettiğinize bağlı. Sadece isimden ibaret partiler bunlar. Bir de CHP var. Çok daha sınırlı bir şekilde SHP var. Onun dışmda diğer partiler kendilerine içtenlikle solcu deseler bile ashnda sola herhangi bir katkıda bulunabilecek durumda değiller. - Kurultay tarihiniz belli oldu mu? - Yakın tarih belirlemedik ama herhalde temmuz ayında olur. Yerel yönetim seçimleri nedeniyle kurultay aksadı. Ama artık bir sorun yok. 2-3 ay içinde kurultayı toplayabilecek dunımdayız. - Kurultayda aday olmayacağınızı acıklamışnnız. Sizden sonra DSP'nin devam edip etmeyeceği yönünde bir kuşkunuz var mı? - Evet aday olmayacağımı açıkladım. DSP'de benden sonrası için bir tereddüdüm yok. DSP, belirli kişilere dayanarak ortaya çıkacak bir parti değildir. Çok sağlam bir kültür birikimi var. Ideolojik tutarhlığı var. Onun için DSP benden sonra da yoluna devam edecektir. Eğer bu konuda bir tereddüdüm olsaydı bir süre daha görevde kalmaya çalışırdım. Ama öyle bir durum yok. • Son seçimdeki yenilgide Kemal Derviş'in büyük rol oynadığını belirten Ecevit, DSP'nin Türk toplumunun sol anlayışıyla bundan sonraki dönemde rolünü dahada büyüteceğini savunuyor. Türkiye'de kendisini 'sol' diye adlandıran partileri tabelacılıkla suçlayan Ecevit, "Sadece isimden ibaret partiler bunlar. Bir de CHP var. Çok daha sınırlı bir şekilde SHP var. Onun dışmda diğer partiler kendilerine içtenlikle solcu deseler bile ashnda sola herhangi bir katkıda bulunabilecek durumda değiller" diyor. Sol geleceğinı an vor 5 Bülent Ecevit, DSP'nin geleceğinden tereddütü olmadığını söylüyor. Ecevit, "DSP benden sonra da yoluna devam edecektir" diyor. y^'endilerini, "uhısal soP, K "sosyalist", "komünist" diye .X V. tanımlayan partiler seçimlerde varlık gösteremedi. Bu partilerin oylan bindelik oranlan aşamadı. 1999 seçimleri öncesinde belli bir kesimde "rüzgâr" estiren ÖDP, binde 80 oy alabildi. Aynı seçimlerde tP bınde 18, EMEP binde 17, SÎP de binde 12 oranmda oy aldı. Son genel seçimlerde İşçi Partisi'nin oylan bınde 51 (159 bın 843), ÖDP'nin binde 34 (106 bin 23 oy), TKP'nin de bınde 19'da (59 bin 180 oy) kaldı. Kozanoğlu, partininyeni Utlelerie ilişki htrmakta istenen ölçüde birperformansgöstemnediğinisöylüyor ÖDP kendi sınıf tabanına dönecek ÖDP Genel başkanı Hayri Kozanoğlu ÖDP Genel Başkanı HayriKo- zanoğlu sorulanmıza şu yanıtla- n verdi: -ÖDP, neden bindelik oranlan aşamadı? -ÖDP 12 Eylül sonrasında kit- leselleşmenin eşiğine gelen tek sosyalist parti oldu. 18 Nisan 1999 seçimlerinde yüzde 10 seçim barajımn da etkisiyle gönül desteği sandık desteğıne dönüş- medi. O günden sonra kitleselleşme yolunda bir durakJama oldu. ÖDP'nin, 12 Eylül önce- sinin sol kadrolannın önemli yer tuttuğu üye ta- banında iş hayatına, aile hayatına da bir çekıl- me oldu. Herkes ÖDP'yi kendi meşrebine gö- re yorumladı. Halbuki ÖDP programatık. ide- olojikbütünlüğü olan bir partiydi.Örneğinsos- yalizm, özelleştirme konulannda net birtavn var- dı. Bu nedenle ÖDP'yi 'libenu" parti konten- janına uygun görenlerde hayal kınklığı yarattı. Geleneksel sol anlayışlarla da Kürt sorunu, ölüm oruçlan sürecinde ayn düştü. Bir yandan demokratik taleplere sahip çıkarken. insanhak- ları ve özgürlükler konusunda aktif tavrını sür- dürürken ortodoks zihruyetle çatıştı. 28 Şubat sürecinde de devletçi sol kesimle bağlannı ta- • ÖDP lideri Kozanoğlu Türkiye'de 'sosyal demokrat gibi sosyal demokrat' bir partinin gereğine inandığını söylüyor. Kozanoğlu, "Böylelikle biz sosyalistler, 'parasız eğitim. parasız sağlık' gibi özünde sosyal demokrat taleplerin takipçisi olmak yerine kendi farklılığımızı vurgulayabiliriz" diyor. mamen kopardı. ÖDP şimdi programı, özgür- lükçü sosyalızm anlayışı çerçevesinde kendi sosyolojik kitlesıne, sınıf tabanına yönelmek zorunda. -Soldayeni arayışlarneoKberal formülkrde mi sıkışryor? - Neoliberalizm, iktisadi, siyasi, kültürel tüm insani faaliyetlen piyasanın taleplerine göre kurgulayan, insanlık dışı bir anlayışı temsil edi- yor. Buna ulusalcılık temelinde gösterilecek tepkiler, dönem dönem örneğin özelleştirmeye karşı dırenişte olumlu sonuçlar verse de, küre- selleşme sürecinin temel dınamiğını kavramak- tan uzak kalıyor. Küresel kapitalizmin yıkıcı sonuçlannı ulusal devlete karşı bir komplo ola- rak görmesi, otonter, devletçi anlayışlara prim vermesinı, ulusal burjuvazi gibi yanlış yol ar- kadaşlan aramasını geririyor. Kürt sorunu, Kıb- ns, YOK gibi konularda gözlemlendiği gibi muhafazakâr devletçi bir rüzgâra kapıhyor. Neoli- beralizme karşı yaşamı ve çıkan bu süreçlerden zarar gören, dünyanın her köşesindeki küresel- leşme karşıtlanyla, sos- yal hareketlerle, emek hareketleriyle dayanışma içerisinde bulunan, ortak mücadele vermeyi önüne koyan 'yeni en- ternasyonah'st' bir anlayış bugünün ihtiyacıdır. -CHP'yi 'sol' bir parti olarak görüyor musu- nuz? -CHP, temsil ettiği kitlenin özlemlerine, kad- rolannın kendmı tanımlama biçimine bakılırsa sol bir partıdir. Ama Kemal Derviş gibi bir VVashington-VVall Street bürokrahnı ekonomi- nin dümenine geçirmiş olması, özgürlükler- de- mokrasi konulannda dönem dönem AKP'nin de gerisine düşmesi CHP'yi sosyal demokrat bir çizgiden iyice uzaklaştırdı. Biz Türkiye"de 'sos- yal demokrat gibi sosyal demokrat' bir partinin gereğine inanıyoruz. Böylelikle biz sosyalist- ler, 'parasız eğitim, parasız sağlık' gibi özünde sosyal demokrat taleplerin takipçisi olmak ye- rine kendi farklılığımızı vurgulayabiliriz. •Sağ ve sol partiler arasındaki Ideolojik farklılık artıyor1 İPlideri Doğu Perinçek: Seçmenyönlendiriliyor TKP lideri Güler: TUrkiye'de parlamento içi sol yok 'Piyasa işçinin solcu olmaması için çahşıyor' İP Genel Başkanı DoğuPerin- çek, "soPun durumu ve gelece- ğiyle ilgili sorulanmıza şu ya- nıtlan verdi: - Sol partiler sizce neden bin- detik oy oranlanm aşamıyor? -Bugün Türkiye'de hiçbirpar- ti, kendi gerçek oyunu almıyor. Yüzde 10 barajı olan bir ülke- de, oylar emperyalist işbirlik- çisi güçler tarafindan barajı geç- tiler diye reklamı yapılan par- tilereyönlendirilmektedir. Bu- Doğu Perinçek Türkiye" gibi sloganlann ve po- litikalann hepsı, İP tarafindan topluma benimsetildi. Demek ki, işçi hareketi eylemde sol, fa- kat seçimlerde sistemden kop- mayan bir rutum içindedir. - CHP solu ne kadar temsil ediyor? -*CHP Türkiye'nin AB kapı- sına bağlanmasında, ABD'ye bağımlıhğın ağırlaşmasında ve Kemalist devrimin tasfıyesinde rol aldı. IMF ve Dünya Banka- nun dışındaki partiler, oy pusulasında yer alsa da bir bakıma seçime katılmamış gibi oluyor. Emperyalizm, şu anda bunu başar- mışgibi. - Toplumda sağa kayma mı var? - Solda görünen partilerin sağcılaştığı apaçık ortada. Emperyalizm, kurruluş sa- vaşlan ve emekçi de\Tİmleri çağında yaşı- yoruz. Bugün gericiliği, tutuculugu, sağı tem- sil eden güç, emperyalizmdir. Solculuk ise emperyalizme karşı mücadeledir. Bu neden- le Kıbns'ta ABD ve AB emperyalizmiyle birlikte Annan Planı'nı savunanlar veya Kuzey Irak'ta kukla devleti destekleyenler ve bütünbucephelerde Tayyip Erdoğan'lar- la birlikte mevzilenenler. solculuk iddiası taşısalar bile, nesnel olarak sağdadırlar. - tşçüer neden sola oy vermiyorlar? - işçi sınıfının konumunu yalnız oya ba- karak değerlendirmek eksik olur. îşçi ey- lemlerine hâkim olan "Kahrolsun ABD emperv-aKzmi'1 , "KahrolsunIMF,bağımsız sı'nın dayattığı programlan benimsedi ve bu reçetelen iktidan paylaştığı yıllarda uy- guladı. Solculuğunu sizler belirleyiniz. - Dünyadaki sol partiler de artıkneolibe- ral politikalara teslim mi oluyor? - Sağ ve sol arasındaki ideolojik karşıt- Uk daha da keskinleşiyor, fakat bazı sözde solcu partiler, düşman tarafa geçiyor. Dün- yada da, Türkiye'deki gibi saflaşma olu- yor. Irak halkı, Baas Partisi'nin önderliğin- de dünya tarihin eşine rastlamadığı bir kur- tuluşsavaşıveriyor. Öteyandan aynı Irak'ta CÎA güdürnlü sahte Komünist Partisi, ABD işgalcilerinin geçici hükümetinde yer aldı. Demek ki, Irak'ta milli cepheyi kuran Ba- as Partisi solda, milli cephede yer almayı reddeden sahte Komünist Partisi ise aşın sağ- da. Ezilen dünya ülkelerinde saflaşmayı belirleyen denek taşı budur. Emperyalizme karşı mücadelede direnen partiler büyü- yorlar ve gelecek vaat ediyorlar, diğerleri ajanlaşarak tasfiye oluyorlar. TKP Genel Başkanı Aydemir Güler, sorulanmıza şu yanıtla- n verdi: - Parlamento dışı sol partiler nryebindetikoranlanaşamryor? - Türkiye'de geniş halk kıtle- lerinin düzen tarafindan dışlan- ması sürüyor. Solun kitlesel ze- mini bu anlamda güncel olarak da canlıdır. Ama "hangi sol?" Önce. solu "parlamento içi" ve "drçı" diye tasnif ermenin, ka- nımca açıklayıcı bir değeri yok. Bununla ilgili tek not şu olabilir: Meclis'e mümkün olduğunca az partinin girmesini hedefleyen seçim sistemi zamanında tama- men düzen karşıtı sol güçlere barikat ola- rak düşünülmüştü. Buradan babldığında Türkiye'de parlamento içi bir sol yok. -Türkiye'de halkmı sağcüaşryor,soldagö- rünen partiler mi? - Karumca seçim sonuçlan sağcılaşma an- lamına gelmiyor. AKP'nin aldığı oy ile kit- lelere sunduğu kimlik arasmda mutlak bir örtüşmezlik var. AKP ideolojisizleşmenin, kimliksizleşmenin, depolitizasyonun par- tisidir. 1950"lennDP'si, 1960-70'lerinAP'si insanlara bir kimlik sunuyordu. AKP, kö- şe dönmecıliği bayrağına yazan 1980'ler ANAP'ının uç yorumudur. AKP"nin zafe- ri Türkiye'nin sağa kaymasını değil, deje- nerasyonunu simgeliyor. Sosyal demokra- si de bu dalgaya binmiş durumda. - tşçiler neden sola oy vernüyor? CHP, ne kadar solu temsil edivor? Aydemir Güler - CHP'nin sol bir ideolojiye, programa, çizgiye, kadrolara sa- hip ohnaması ile Türkiye'de sol birkamuoyunun, sol birtabanın varlığı farklı olgular. Bu taban maddi bir olgudur, kaynağını ülkenin nesnelliğinden ahr, bu- harlaşmaz. Solun ülkenin her yanında nesnel tabanı var. Şim- di, bu gücün düzenin payanda- sı durumundaki CHP'ye yönel- memesinden şikâyet edecek de- ğilim. CHPbu gücü düzen için- de stabilize etmek için kendine sol diyen bir parti. Diğer sosyal demokratlar da böy- le.Sorun, işçi kitlelerinin sosyal demokrâ- siye oy vermiyor olmasında düğümlenmi- yor. Bakın, sizin sorunuzda da, "doğal ta- ban" ifadesiyle ıçerilen bir formül var; iş- çiler ne zaman kendilerini bir sınıf olarak, bir kolektif kimliğin parçası olarak hisset- seler. kural olarak sola yönelirler. Türkiye'de ve dünyada on yıllardır tasfiye edilmeye ça- lışılan tam da bu. Verili koşullarda işçiler kendilerini nerede nasıl bir sınıf olarak his- sedecekler? Örgütlenme oranı yüzde 10'un altına dü- şen sendikalarda mı? Arabeskmüzikle mi, televizyon dizileriyle mi, futbolla mı? Za- tenişsizliğirL, yoksullaşmanın kuşatması, ha- yatın her alanına, okula, hastaneye kadar gi- ren piyasanın baskısı altındalar... Kendini hissetmeye başlayan işçi sınıfinın sosyal demokrasiye demir atmasını ise, hele Tür- kiye'de, kiinse boşuna beklemesin. YARIN: Nasıl bir ekonoml? IMF'II mi. iMF'slz mi? Ulusal mı, neolfberal ml?