Katalog

SAYFA CUMHURİYET Dalga çooddan yuttu Dış Haberler Servisi Güneydoğu Asya'da pazar günü meydana gelen 9 büyüklüğündeki deprem ve ardından sahilleri vuran tsunaminin yol açtığı felaket sonucu ölenlerin sayısı 60 bine ulaşırken kayıpların üçte birini çocuklann oluşturduğu bildırildi. Birçok üÜcede ulaşım sorunlan nedeniyle haber alınamayan bölgelerin bulunması ve kayıplann sayısının 30 bin olarak tahmın edilmesi, felaketin boyutunun katlanacağını gösteriyor. Birleşmiş Milletler (BM), Afrika kıyılanna da ulaşan dev dalgalann kurbanı olanlann üçte birinin çocuklar olduğunu bildirerek bu oranın yanya çıkmasından endişe duyulduğunu açıkladı. Örgüt, bölgede salgın hastalık tehlikesıne karşı uyan yaptı. BM'nin salgın hastalık ve yardımlarla ilgili uyanlannın yanında pek çok ülke ve uluslararası kuruluş, bölgeye ulaştınlacak yardımlarla ilgili faaliyetlerini yoğunlaştırdı. Öncelikli yardım ihtiyacının ceset torbalan, sağlık malzemeleri ve dezenfekte edici malzemeler olduğu belirtiliyor. Ancak yardımlann ulaştınlması konusunda da bölgede büyük sorunlar yaşanıyor. HABERLER 29 ARALIK 2004 ÇARŞAMBA AVRUPA'DAN GURAY OZ Geleceği Doğanın karşısında insanoğlunun vurdumduymazlığının faturası hep yüksek oldu. Uzak Asya'daki deprem ve onun tetiklediği, "Tsunami" dedikleri yüksek dalgalar, çaresiz yığınları aldı götürdü. Marmara depreminden sonra olanı biteni de yakından biliyoruz. Binlerce insanımızı yitirdik ve başımıza gelecekleri hemen hemen aynı noktada beklemekteyiz. İnsan kanıksıyor heıtıalde. Kendi başımıza gelebilecekler konusunda bile duyarsızlığımız sürüyorsa, uzak ya da yakın yıkımlan, kınmları, cinayetleri, savaşlan hatırlamakta zorluk çekmez miyiz? Çekiyoruz zaten. Geçen yüzyılın son çeyreğinden bugüne sarkan savaşların temel nedeni, kapitalizmin 70'lerdeki krizden sonra kendini toparlamaçabalanydı. Krizlerin köşeye sıkıştırdığı eski "refah devleti"nm pili tükenmişti. Yeni politikalar gündeme böyie girdi. Friedman'lar Nobel ödülünü böyle aldı. ABD'de uzun bir kuluçka dönemi geçiren neoliberal politikalar, uygulamaya böyle sokuldu. Neoliberal polıtikaların bizim ülkemize girişi, IMF patentli, Turgut Özal damgalı "24 Ocak Kararian "yladır. Kolay daolmamıştı hatırlarsınız. Uygulamanın sahipleri, karşılannda büyük ve etkin bir toplumsal muhalefet buldular. Neoliberal politikalar Türkiye'ye, iki darbe, onlarca idam, yüzlerce infaz, onbinlerce mahkumiyet ve işkenceyle yerleşebildi. ••• Yaşlı kıta Avrupa, neoliberal politikalardan bir süre daha uzak durmak zorunda kaldı. Burnunun dibindeki sosyalizm, "sosyal refah devleti" politikalannın hızla terk edilmesine izin vermiyordu. Neoliberal politikalann saldırısı, kendini yenileyemeyen ve yenilenmeyi teslimiyette arayan sosyalist ülke politikacılanna güç kazandırdı. Onlara birkaç yıl içinde terk etmek zorunda kalacaklan politikalann kapısını açtı. Yaşlı Avrupa'nın işçi haklanna, uzun mücadelelerte elde edilmiş sosyal haklaria doludizgin saldınsı bundan sonradır. Savaşlann birbirini izlemesi de bundan sonradır. ABD'nin herfırsatı degerlendirerek oraya buraya saldırması bundan sonradır. ••• Irak'ta sürüp giden ve artık kanıksanmış savaşlar kategonsine gırmek üzere olan savaşı, uzun ve etkili bir direniş belirleyecekgibı görünüyor. Yavaş yavaş sahneyi çapulculara, maaşlı "yerli" memurlara bırakan ABD, orada bir "modern sömürge" oluşturmayı planlıyor. Uluslararası politikada aktif bir şekilde kullanabileceği yeni böigeler, sıçrama tahtalan, devletçikler yaratarak, petrol kuyulannı garantiye alarak, bölgedeki ve dünyadaki egemenliğini pekiştirerek çıkmayı umuyor Irak'tan. ABD'nin beklentısı, polıtikacılann, devlet adamlannın bu gücü görmesi ve boyun eğmesidir. Halklar ise savaşı kanıksamadılar. "ABD güçlüdür, onunla baş edilemez, o her zaman yener, ölümlerboşunadır, direnenlerin hiç şansı yoktur. BombaJann tarrakası yalnızca TVkanaJlanndan duyulmalı, savaş yalnız oradan seyredilmelidir." Savaşlar böyle kanıksanır. TV kanallan bunun içindir, Hollyvvood filmleri bunun içindir. Savaştan uzak durabilmek için, mücadelenin içinde olmak gerektiği, bu kargaşada anlaşılmaz. Savaştan uzak durmanın yolu, seyretmek degil, karşı çıkmaktır. Karşı çıkmak kolay mı? Kanıksamak daha kolaydır. ••• Peki, bir şekilde savaşa gayriresmi bulaştınlmış Türkiye'nin, savaşı kanıksamaya hakkı olabilir mi? Tıcaret için üç kuruş ücretle savaşın göbeğine, yani ölüme gönderilen kamyon şoförleri de mi savaşın birtetevizyon filmi değil, gerçek olduğunu anlatamıyor bize. Topraklanmızdaki üslerin savaş için kullanıldığını bilmiyor muyuz? Daha geçen günlerde ABD'nin ülkemızde yeni üsler peşinde olduğu, bütün yalanlama çabalanna ragmen gün gibi aşikâr olmadımı? "Kaybedilmiş savaş için mücadele edilmez" mi diyorsunuz? Bu doğru değildir. ABD'nin bu savaşı kazanması imkânsızdır. Emperyalistler, savaşlan hep kazanmazlar. Tarih onların kaybettikleri savaşlarla doludur. Emperyalistler, güçlü işbirlikçiler bulduklan zaman bile savaş kazanamazlar. Irak'taki işbirtikçi dökme su gibidir, değirmeni döndüremez. Bizimse bu savaşı kanıksamaya, sessiz kalmaya hakkımız yoktur. Hem kuruluş, kurtuluş felsefemiz, hem üç kuruş için savaş alanına sürülen emekçiler nedeniyle yoktur. Hiç yoktur, hem de hiç! eposta: guray.oz < cumhuriyetcom.tr / GüneyAsyafelaketindeyaşamınıyitirenlerin sayısı 60 bine ulaştu Ölenlerin üçte birinin çocuk olduğu büdirildl 30 bin kişiden haber alınamadığı için rakamlann daha da artacağı belirtiliyor M erkez üssü Endonezya'nın Sumatra Adası açıklan olan deprem ve yarattığı tsunamide ölenlerin sayısı 59 bin186'yayükseldi. Güney Asya'daki deprem en fazla Endonezya, Sri Lanka ve Hindistan'ı vurdu. ÖLENLERİN SAYISI: Endonezya 27.174 Sri Lanka 18.706 Hindistan 11.499 Tayiand 1.516 Doğu Afrika 133 (Kenya, Şeyşeller, Somalı ve Tanzanya) Malezya pMaJdivler Myanmar Bangladeş JüL 55 TOPLAMOLU: öksüzler ordusu BM Çocuk Fonu (UN1CEF) sözcüsü AKred Ironskk. felakete uğrayan bölgelerdekı toplumlann, ölen çocuklarla öksüz ve yetim kalan çocuklann acısını çekeceklerini ve bundan endişelendiklerinı belirtti. Asya nüfusunun yansını oluşturan çocuklann büyük bölümünün, balıkçılık ve kıyı bölgelerdekı bağlantılı sektörlerde çahşarak yoksul ailelerine yardım ettiklerini belirten BM yetkılileri, bu nedenle çocuklann büyük bölümünün dev dalgalann kurbanı olduğunu kaydediyorlar. BM yetkilileri, felaketin pazar günü meydana gelmesi nedeniyle aileleriyle sahilde piknik yapan veya bebek arabalannda uyumakta olan birçok çocuğun etkilenmiş olabileceğini ifade ediyorlar. Hindistan'ın Tamil Nadu eyaletinde deniz kenannda oynayan çocuklannı dalgalara kaparan anneier günkrdir ağjryor. (Fotoğraf: AP) UNICEF aynca Sri Lanka'daki ıç savaşın mirası olan mayınlann, kurtarma ekipleri ve faciadan kurtulmayı başaranlar için büyük tehlike yarattığı uyansında bulundu. Yapılan açıklamada, su baskını ve dalgalarla topraktan çıkan ve bilinen mayın tarlalan dışına yayılan bu patlayıcılann, şu anda yerlerini gösteren levhalar ve işaretler olmaması nedeniyle büyük tehlike yarattığı belirtüdi. Asıl en büyük tehlikenin, mayınlann yerlerini bilmeyen siviller evlerine dönmeye başladıklannda ortaya çıkacağı kaydedildi. ği Sri Lanka'da okyanus dalgalannın alıp götürdüğü binlerce kişinin akıbeti bilinmediğinden bu sayuıın 25 bine çıkmasından kaygı duyuluyor. Sular altında kalan ve 100 cesedin çıkanldığı bir yolcu trenindeki 1500 yolcunun hayatını kaybettiği sanıhyor. Felaketin neden olduğu kayıp sayısının 55 binın üzerine çıkmasına neden olan gelişme ise dün Endonezya Sağlık Bakanlığı'nın, Sumatra adasının kuzeyinde ölenlerin sayısını 27 bin 174 olarak açıklaması oldu. Ülkede ulaşım ve iletişimin sağlanamadığı bölgelerdeki binlerce felaketzedeye erişilemediği ve bu nedenle bir bilanço çıkarmakta hâlâ zorluk çekildiği kaydediliyor. Tropikal iklimin neden olduğu yüksek sıcaklık altında çabucak çürüyen cesetlerin salgm hastalıklara neden olmasından endişe eden yetkililerin, 1500 cesedi birden dev bir çukura gömdükleri haber veriliyor. Hindistan'ın dev dalgalann vurduğu güneydoğu kıyılannda denizde ceset arama çalışmalan sürerken, gökyüzünde akbabalann uçuştuğu bildirildi. Ülkenin felaketten en çok etkilenen Tamil Nadu eyaletinin sadece Nagapattinam bölgesinde, çoğunluğu çocuk yaklaşık 1700 kişinin öîdüğü ve bu sayının artmasından endişe edildiği belirtiliyor. Ölü sayısının 7 bini aşmasının beklendiği Andaman ve Nikobar takımadalanndaki 59 bin 186 Aceh ceset kokuyor Endonezya yönetiminin, Aceh'teki silahlı direniş nedeniyle yabancı gazeteci ve yardım kuruluşlannın girmesine 1 yılı aşkın süredir izin vermediği bölgenin kapılannı açması, kurtarma çalışmalannı hızlandırdı. Aceh eyaletinde ölü sayısının 7 bini aştığı belirtiliyor. Banda Aceh kenti, çürümekte olan cesetlerin neden olduğu ağır bir kokuyla kaplanırken felaketten kurtulan bölge sakinlerinin ıkinci geceyi de susuz ve elektriksiz geçirdikleri belirtildi. Hastane morglannda yer kalmaması nedeniyle cesetler topluca gömülüyor. Çowra adasının 1500 sakininden 1000'ininöldüğübildinldi. Binlerce kayıp Tayland'da da yetkililer, 1500'ü aşan ölü sayısının 2 bini geçebileceğıni, 1400 kişinin kayıp olduğunun belirlendiğini kaydettiler. Turistik Phuket Adası'nın sahillennde bin kişinin öldüğünün tespit edildiğıni kaydeden içışleri bakanlığı yetkilileri, en az bin kişinin daha ölmüş olabileceğini bildirdi. Son verilere göre diğer ülkelerdeki ölü sayılan ise şöyle belirlendi: Malezya 65, Myanmar 90, Maldiv Adalan 52, Bangladeş 2, Somali 110, Tanzanya 10, Şeysel Adalan 3, Kenya 1. Salgın korkusu Son verilere göre 18 binden fazla kişinin yaşamını yitirdi NCELÎK TEMİZ ÎÇME SUYUNDA BM'den rekor yardım çağrısı Dış Haberler Servisi sında, AB'nin "ilk aşaBirleşmış Milletler (BM), mada" 30 milyon Euro Güney Asya'daki deprem aktaracağım bildirdi ve ve tsunami mağdurlanbirbağışçılarkonferansı na bağış yapacak ülkedüzenlenmesini önerdiklerden, rekor düzeyde lerini duyurdu. yardım yapma çağnsınMichel, AB Insani Yarda bulunmayı kararlaşdım Fonu uzmanlannın tırdı. BM Insani Konu felaket bölgesinde incelar Koordinasyon Büroleme yaptıklannı ve ihtisu'ndan Yvette Stevens, yaçları belirlediklerini BM'nin önümüzdeki söyledi. Michel, komisgünlerde ^ ^ ^ yonun bu yapacağı • BM Insani haftasonunçağnnın, Konular dan önce, 2003'te Koordinasyon uzman raIrak'myeniBÜrosu'ndan porlanna den imanna Stevens *=öre y e m yardmıiçin üzdeki yar.dımdiö n ü m ıstedığı 1.6 .., , , ,, lımlennı TSUNAMİ BÖYLE OLUSTU s^ Deniz tabanmdaki ( 1 j kmlmasuyuyukan Y iterekdalgayı başlatb. Okyamısta ilerleyen dalganmha saatte5O0 km.'yeçıkt. ADALAR METRELERCE KAYDI OLUM DALGASI • Kınlma sırasında deniz tabanı yukarı doğru 10metredöndü. Bu hareket yüzlerce kilometreküp deniz suyunun yerini değiştirerek tsunamiyi oluşturdu. • Dalga daha sonra büyük bir hızla Hint Okyanusu boyunca iteriemeye başladı. Deprem vurdu harita değişti Dış Haberler Servisi ğini ifade ederek, aynca Asya'daonbinlerce kişinin depreme neden olan iki ölümüne ve kaybolmasıplakanın çarpışmasıyla na yol açan deprem, Suortaya çıkan enerjinin, ekmatra'dakı adalan yerinseni üzenndekı rüm yerden oynatarak Asya hariyüzünü sallamış olabiletasında değişikliğe neden ceğini söyledi. oldu. Deprem yüzünden Hudnut, "Dünyadaçok dünyanın dönüş hızının hafîfsarsmaiartespitededa değiştiği bildirildi. bfliriz, ortaya çıkan büyük Richterölçeğiyle9büenerjikitlesi nedeniyle depyüklüğündeki deprem ne remin yörungesini saDadeniyledün ^ ^ • ^ ^ . ^ ^ ^ dığmısamyoyanın kendi • Deprem, rum" dedi. etrafinda döSumatra'daki Coloranüş hızının 3 adalan yerinden do'nun Gou l d e n k e n mikrosaniye oynatarak " yavaş adıgı tuıdekurulu A s y a haritasinda belırtıhyor. deöisikliâe Amenkan Dünya Sağlık örgutü uyardı Dalgakıyıya Dakpkıyryayaktaşırkenhaı (T\ vurarak önüne \y çıkanherşeyi saatte 45 km.'ye düştu. imnaetti. Ancak sıkıştığı için yüksekt. Tsunamiyi seyreden uzmanlann özrü kabahatinden büyük Salgın daha çok can alır D»ş Haberler Servisi Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), salgın hastahklann, Güney Asya'daki depremden sonra ortaya çıkan tsunaminin aldığı can kadar ölüme neden olabileceğini bildirdi. DSÖ yetkilisi Dr. David Nabarro, bölgedeki sağlık sorunlannın çözüknesi gerektiğini belirterek felaketten etkilenen ülkelere acil tıbbı müdahalenin ve temiz su sağlamanın yaşamsal önem taşıdıgını vurguladı. Felaketten en çok etkilenen ülkelerden Sri Lanka da tsunamiden geriye kalan ve bozulmakta olan cesetlerin salgın hastahğa neden olmasından endişe ediliyor. Sri Lanka yetkilileri, temiz su bulmanın en önemli sorun olduğunu belirterek klor tableti ile temiz içme suyuna gereksinimleri bulunduğunu kaydediyorlar. Deprem ve tsunami felaketinde binlerce kişinin öldüğü ve kaybolduğu Hindistan'ın güneydoğu kıyılannda, denizde cesetleri arama çahşmalan sürerken cesetleri yemek üzere akbabalann gökyüzünde döndüğü görüldü. mnV^dda 9terde yapHacak " ^ n geçebile 9f$™»n, 2003'te teczğmıbeceğini beIrak ın ımanna lirtti lirtti. yardım için istediği ABD'de BMkuru1.6 milyar dolan yardımmikluşları da geçebileceğini tarını 35 özellikle belirtti. milyon dolasağlık ala ' ^ ^ ^ ^ ^ ^ raçıkardı. nında yardım için seferUluslararası Kızılhaç ber oldu. BM'den yapılan Federasyonu da 44 milaçıklamada, yardım kuyon dolarlık para yardıruluşlan, faaliyetlerinde mı çağnsında bulundu. ağırlığı temiz içme suyu Dünyanın en büyük sive insan sağlığına veregortacıhk şirketi Münich cek. Re'nin jeobilim araştırma Avrupa Birliği Komisgrubu başkanı Gerhard yonu'nun insani yardımBerz, depremde maddi dansorumluüyesiLouis hasarın 10 milyar EuMichel, Brüksel'de dü ro'nun üzerinde olabilezenlediği basıp toplantıceğini söyledi. 'Planyoktu, uyarmadık' Dış Haberler Servisi Güney Asya depreminin ardından tsunami uyansı yapmadıklan için çok sayıda insanın ölümüne yol açmakla suçlanan uzmanlar savunmaya geçti. ABD'nin Honolulu'daki Pasifik Tsunami Uyan Merkezi'nden (PTWC) uzmanlar, depremin bir tsunamiye yol açıp açmayacağı konusunda bilgi sahibi olmalannın mümkün olmadığını, dolayısıyla da bir uyan yapmalannın imkânsız olduğunu söylediler. Uzmanlar Hint Okyanusu'nda tsunami pek görülmediği için bunu belirleyip tehlike uyansı yapacak bir sistem olmadığını ve büim insanlannın bir depremin tsunamiye neden olabileceğini saptayacak araçlannın da bulunmadığını belirttiler. ABD'de yayımlanan New York Times gazetesinin haberine göre uzmanlar, tsunami Sri Lanka'yı vurduktan ve hasar haberleri geldıkten sonra durumun ne olduğunu anladılar. Uyan Merkezı Müdürü Dr. Charies McCreery, "Hint Okyanusu'nda bir şeyin harekete geçriğini belirfcdik Bir şeyler yapmav a çabaladık, ancak etimizde bir plan yoktu. Yapılacak u>^nlar ya da bu yönde harekete geçmek etkin bir yol olmazdı" dedi. Ancak McCreery, hiç değilse Madagaskar ya da Afrika kıyılanm uyannak için zamanlan olduğunu kabul etti., JeolojiEns^ . n e d e n °Mu. r e m AraştırtitüsüuzmaDunyanın kendi majanMernıKenHudetrafinda d ö n ü ş kezi'nden nut, sismik hızının i s e stuart Sipmodellerte3 mikrosaniye kin de Sumel alındıyavaşladığı matra açıkğında Subelirtiliyor. lanndaki matra'nın ^^•~"~^^^^~~^^™^^ adalann yer güneybatı kıyılanndaki değiştirdiğini, ancak bu enküçük adalann 20 metyer değiştirmenin dikey regüneybanyayaklaşmış biçimde olduğunu, kara olabileceklerini belirteparçasının denizden yarek"BuönemBbirkayma, nal şekilde daha fazla yükdeprem haritayı de^ştirseldiğini kaydetti. di* dedi. Stuart Sipkin, Hint plaAmerikalı uzman, SukasınınBırmanplakasının matra'nın Endonezya topaltına girdiğini, adalann rağının kuzeybaü noktahareketinın yatay degil disının da 36 metre güneykey olması gerektiğini batıya kaymış olabilecesöyledi. Amerik^ !£S2?İ$ut UlusalDep