Katalog

19 OCAK 2004 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishab@ cumhuriyet.com.tr 11 İşgal güçlerinin karargâhı önünde düzenlenen intihar saldmsında 25 kişi öldü, 131 kişi yaralandı Bağdat'ta enkanlısaldın• îşgal karargâhına dönüştürülen eski Cumhuriyet Sarayı'nın girişinde yanm ton patlayıcı yüklü pikap patladı. Eylem, Irak'taki en büyük intihar saldınsı oldu. Ölenlerin arasmda iki de ABD'li bulunuyor. Dış Haberler Servisi - Irak 'ın baş- kenti Bağdatta bulunan koalisyon güçlerinin ana karargâhının önünde dün sabah düzenlenen intihar saldı- nsında ilk belirlemelere göre ikisi ABD'li olmak üzere 25 kişi yaşamı- nı yitirdi, 131 kişi yaralandı. Saldı- n, Irak'ta işgalin başlamasından bu yana gerçekleştirilen en büyük inti- har eylemi oldu. Şiddetli patlama sonucu, işgal güç- lerinin karargâhına dönüştürülen es- ki Cumhuriyet Sarayı nın önü kan gö- lüne döndü. Kapıda giriş ıçın bek- leyen çok sayıda araç yandı, çevre- deki binalann camlan kınldı. Kahn duvarlarla korunan sarayın içindeki binalar ise zarar görmedi. 500 kilogram patlayıcı yüklü bir pikap, ABD öncülüğündeki koalis- yon yönetimine ait bürolann bulun- duğu eski başkanlık sarayının kapı- sındaki beton bariyerlerin hemen önünde patladı. Patlama anında, içe- riye girmek üzere güvenlik noktasın- da bekleyen pek çok memur ve araç bulunduğu kaydedildi. 6 ABDTivaralandı Patlamanın olduğu giriş kapısı. iş- gal güçleri, binada çahşan Iraklı me- murlar ve iş aramak için gelen sivil- lertarafından kullanıhyor. Patlama- da en az ıki ABD'li sivil de öldü, al- tısı yaralandı. Ölen ABD'Iilerin Si- vil Savunma Bakanlığı çalışaru ya da müteahhit olduklan sanıhyor. ABD'li yetkililer beton bariyerle- rin aracın saraya girmesini önledi- ğini söyledi. Ölü ve yaralılar çevre- dekı hastanelere kaldınlırken ordu ve hastane yetkilileri, çoğunluğu Iraklı siviller olmak üzere 25 kişi- nin öldüğünü, 131 kişinin yaralan- dığını açıkladı. Görgü tanıklan pat- Kapıda giriş için bekleyen pek çok araç saldında yandı. Yaralanan ve ölenler, çevredeki hastanelere kaldınldılar. (RELTERS) lamanın ardından paniğe kapılan Amerikan askerlerin binanın önün- deki Iraklılara ateş açtığını söyler- ken ABD ordusu bunu yalanladı. ABD'li sivil yönetici PaulBremer, saldınyı kınayarak "•terörisderinIrak'a özgüriük ve demokrasi getmesini, ül- keninitertemesiniengefleyemeyeceği- m" söyledi. Irakpolis şefi General Ah- met İbrahim. saldından yabancı Arap savaşçılan sorumlu tuttu. Irak'taki Amerikan işgal gücünün simgesi olan binaya yönelik saldın, savaşın bittiğinin açıklandığı 1 Ma- yıs'tan bu yana düzenlenen en bü- yük intihar eylemi olurken ABD'nin Birleşmiş Milletler'in ülkeye geri dönmesine yönelik planlanna darbe vurdu. BM, güvenlik gerekçesiyle Irak "a dönmek istemiyordu. Bremer'in BM temaslan Washington ise yönetimin Iraklıla- ra devir sürecine yardımcı olması için örgütün Irak'a dönmesini istiyor. Sal- dın, YVashington'da bulunan Bre- mer'in BMtemaslanndanbirgün ön- ce meydana geldı. Bremer'in bugün New York'ta BM Genel Sekreteri Ko- fi Annan la bir araya gelerek örgütün Irak'taki olası rolünü ele alması bek- leniyor. 19 Ağustos'ta Bagdaftaki BM merkezine yönelik intihar saldmsın- da örgütün Irak temsilcisi dahil 22 kişi ölmüştü. 27 Ekım'de ise Kızılhaç binası ve birkaç karakola düzenlenen intihar eylemlerinde toplam 43 kişi ya- şamını yitırmiştı. Basrada ise yol kenanna yerleş- ririlen bir bombarun patlaması sonu- cu iki Ingiliz asken yaralandı. Tik- rit'te, patlayıcı taşıyan bir aracın in- filak ehnesiyle araçtaki 2 Iraklı öl- dü, biri de yaralandı. Necef te Hon- duras askerlerinin görev yaptıgı üs- se önceki gece 4 havan topu ahldı. ABD Gürcistan'da kahcı 65 milyon dolarlık 'eğitim ve donatım programının' 18 ay sürmesi öngörülüyordu. Ancak Amerika, bu ülkedeki askeri varlığmı kahcı hale getirmeye karar verdi. Dış Haberler Servisi - ABD'li yetkililer, Gür- cistan'daki askeri varlık- lannın artık kalıcı olaca- ğını açıkladılar. Amerikan ordusu, 2002 ilkbahanndan beri Gür- cistan ordusuna eğitim ve teçhizat desteği veriyordu. Üç tabur Gürcistan aske- rini eğiten Amerikan as- keri uzmanlarının mart ayında ülkeden aynlmala- n öngörülüyordu. Rus üsleri istenmiyor Gürcistan'dayeni işba- şına gelen Devlet Başka- nı Mihail SaakaşviH, ül- kedeki Rus üslerinin bo- şaltılmasını hükümetinin temel öncelikleri arasın- dagörüyor. Kafkaslar'da. milyarlarca dolarlık Ha- zarpetrolleri dahil, büyük çıkarları olan ABD de Rus üslerinin boşalhlma- sını destekliyor. Batum ve Ahılkelek'te- ki üslerini henüz boşalt- mayan Rusya, Abhaz- ya'daki Gudauta Üssü'nü KÜLTüm • SANAT "banş gücii karargâhı" olarak görüyor. ABD'nin Tiflis Büyükelçisi Ric- hard Mifcs önceki gün, Gürcistan ordusunun eği- timine devam etme ka- rarı aldıklannı söyledi. Sovyetler Biriiği döne- minde, Tiflis yakınlann- daki Krtsanisi Askeri Üs- sü'nde Kızıl Ordu konuş- lanıyordu. Ancak artık üs ABD askerlerinin elinde ve Amerikalı büyükelçi- ye göre daha uzun süre de bu üste kalacaklar. ABD Başkanı George Bush. Gürcistan ordusu- nun yeniden yapılanması için 18 ay sürmesi öngö- rülen 65 milyon dolarlık "eğitim ve donatım prog- ramını" kabul etmişti. Amerika'nın "teröriemü- cadelesinin" bir parçası olarak görülen program, Rusya'nın Pankisi geçi- dinde Çeçen ve El Kaide militanlannrn bulunduğu iddialannın Washington tarafından doğrulanma- sından sonra başlamıştı. Us karanna protesto Güney Kore'nin başkenti Seul'dekiABD biıiüderinin ülkenin başka bir boJgesine taşınması karan ülkede protestolara yol aço. Havvai'deki görüşroelerin ardından vanlan anlaşmaya göre, Seul'deki 7 bin kadar ABD askeri Pyeongtaek'e taşınacak. Karann muhafazakâr miDetvekilJerinin çoğunhığunu oluşturduğu mecHste onaytanması gerekryor, ancak millervekilJeri başkentin güvenliğinin nasıl sağlanacağı konusunda kaygıhiar. Ülkedeki ABD askeri variığından hoşnut olmayan Güney Koreüler ise askerlerin yalıuzca SeuTden değil, bürün ülkeden grtmesüıi istrvorlar. (Totoğraf: AP) BARZANÎ UYARDI: 'Sabrımız tükeniyor' Dış Haberler Servisi - Irak Kürdistan Demokratik Partisı lideri Mesud Barzani, Irak'ta seçimlerin ardından kurulacak bir hükümetin Kürtlere, sınırlan Kerkük'ü de kapsayan özerk bir yönetim kurma olanağı vereceği konusunda inancı kalmadığını söyledi. Barzani, Kerkük konusunda kendilerine güvence verilmedikçe, Kürtlerin geçici hükümet anlaşmalannı ımzalamayacağını ve geçiş sürecine katkıda bulunmayacağını da beJirtti. Washington Post gazetesine konuşan Barzani, Kürtlenn taleplerinin ertelenmesi için hiçbir neden olmadığını söyledi. Saddam Hüseyin döneminde Kerkük'e yerleştınlen Araplann kentten göç ettirilmesi gerektiğini sa\-unan Barzani şunlan söyledi: "Kürtler sabretti. Ama bir 10- 15 yıl daha beklemeyeceğiz, Yüz birderce kürt'ün buradan sürülmesini, onlann yerini dışandan gelen yabancılann aJmasını kabul etnıemiz mümkün değil." Taleplennin reddedılmesi halinde. George Bush yönetimini ABD kamuoyuna şikâyet edeceklerini söyleyen Barzani, 1975 ve 1991 'deki Kürt ayaklanmalanna atıfta bulunarak "Umanz geçmişteki hatalar tekrarJanmaz" dedi. Betty Blue ve Divo fiimlerinin yonclmeninden Birj£AN-JACQUESBE!NEIXFi!mi OLUMCUL DEVIRMORTAl TRANSFiR Terapiye gerçekten hazır mısınız? w.v*.olüincaldevif.(om HABERİNTEKADRESİ BAVABIA t l M (293 24 661 11.45 14.M 16J0 19.00 2130 (2J773 7JISalon2 12.00 14.30 1700 WJ0 22.00 a-CMT 00.30 Sdton j 1315 15.45 Osmanbev Gttl (247 96 65) 11.30 14.00 16.30 19.00 21.45 1346148» 11.15 13.45 16.30 ».15 21.45 1339 85 85) 1145 14.15 16.45 W.15 2145 (MMT 0015 rAYYIPERDOĞANBU^GİDERKENAÇIKUYORUZ ABD'NİN"KITMİRPLANF 1 • (VESUTBARZANİYESUIKASTHABERLERİ • GfZLIMUTABAKATIN INCİRLİK DIŞINDAKİ MADDELERİ • TÜRKİYE,CIA'NINGÖZI>OE "YEDIUYUYANUR" ÜLKESİ • AKPIKTİDARINDA TURKİYE MİSYONER CENNETİ OLDU • FİKRETOTYAMYAZIURINABAŞUYOR- ÜLKEYİ KAR OEĞİL. ABD ESİR ALDI Aydınlık HER PAZAR BAYİLERDE Okurlarımıza duyuru "Cumhuriyetin 80 Yılı" fasikülleri için hazırlanan özel klasörler TÜRKİYE genelinde dağıtılmıştır. Form kayıtlarmı "BBD Yetkili Dağıtıcılan"na yaptıran okurlarımızm 31 Ocak 2004 tarihine kadar klasörlerini almalan gerekmektedir. Nof: Herfıangi bir nedenle klasör alamayan okurlanmız İstanbul'da gazetemiz merkezine, Cumhuriyet Kitap Kulübü/Taksim şubesine; Ankara^ Izmir, Adana, Antalya da ise bürolarımıza başvurabilirler. BIÇAK SIRTI EROL MANİSALI Oligarşi, Kapitalizm ve Uyganlık Uygarlık oligarşinin aynlmaz bir parçası mı? Bir toplumda belirli birazınlıkegemen olmadan uygar- lık gelişemiyormu? "Farkhlık gelişmenin veilerle- menin tek itici gücü mü?" - Eski Atina'daki, Roma'daki gelişme (ve uygar- lık) soylular ve köleler arasındaki farklara ve zrtlık- lara dayanmadı mı? Onlann askerlerı ve tüccarla- rı bu farklılığa dayanarak "dışarıdakileıi ezdikleri için " merkezdeki azınlığın gelişmesi ve refahı sağ- lanmadı mı? Sezar ve Iskenderdönemleri bunun en güzel ömekleridir. - Ingiltere önce iç sömürüyü, sonra da dış sö- mürüyü geliştı'rerekgüneş batmayan imparatorlu- ğun "aynı zamanda kendi uygarlığını" sağlamadı mı? - Avrupalılar denızaşın ülkelerı egemenlikleri al- tına alıp zenginleştikleri için teknolojide, sanatta ve düşünce alanında ılerlemediler mi? - Avrupa'nın sanatta ve teknolojide hızlı gelişti- ği yıllarda, hatta "aydınlanma"r\m öne çıktığı dö- nemde zenginlik ve sefalet Avrupa'da birlikte ya- şanmıyor muydu? - Refah ve sefaletin zrtlığı mı itici bir güç oldu? Bu soru ve sorgulamalann yanıtları son dört yüz yıl göz önüne alındığındagenellikle "evet"İ\r. Hat- ta, daha eskilere gidilse bile durum fazla değişmi- yor. O halde bu bir genel kural mıdır? - önce ülke içinde gelir farkları belirginleşecek, zıtlaşma artacak. - Arkasından dünyanın bir bölümü (Avrupa ve- ya Batı), azınlıktakı bir parçası büyük çoğunluğu sömürecek "refah farkını, zrtlaşmasını" ulusal bo- yuttan küresel boyuta taşıyacak. - Ve bu adaletsizlik (veya karşıtlık), gelişmenin vazgeçilmez bir unsuru (veya formülü) haline ge- tirilecek. Avrupa modelindeki burjuvazi farkı Toplumsal zıtlaşma veya farklılık nispi bir kav- ramdır. ingıltere'de 16. yüzyıldakı zıtlaşma ile 19. yüzyıldaki farkhlıklar arasmda mutlak değerler ola- rak da nispi değerler olarak da fark vardır. Ingilte- re'nın ağırlığı iç sömürüden dış sömürüye kaydır- ması, "orta sınıfın Ingiltere içinde gelişmesine or- tam hazırladı". Bu aynı zamanda, "sanayileşme- nin ve işçı haklarının gelişmesinin" vazgeçilmeyen bir sonucu olmuştur. Sanayıleşme işçi sınıfının gelışmesini ve siyasal- laşmasını. bu da işçilerin sosyal haklarının geniş- lemesini sağladı. Orta tabaka (veya sınıf) Avru- pa'da bu zemine oturarak gelişti. Ancak bu orta stnıf "asli sosyal doku" olarak kendi üstündeki "oligarşinin dinamik gelişme yo- lunuaçtı". Dışsömürü, "içeride zıtlıklan nispi ola- rak azaltırken mutlak değerler olarak farklar 6ü- yüyordu". Artık Batı kapitalizminin sömürüsü, "içeriden dı- şanya aktantıyordu". Kurallar içeride ayrı, dışan- da apayn çalışacaktı. İçeride rekabet dışanda te- kel, içende sosyal devlet dışanda işgalci devlet an- layışı Batı kapitalizminin ayakta kalabılmesinin ön- koşulu haline geldi. Eski Atina ve Roma demokrasilerinde olduğu gi- bi oligarşık düzen bu defa Batı kapitalizmi tarafın- dan gerçekleştiriliyordu. Ulusal zeminden küresel boyuta kaydınlıyordu. Kapitalizm azınlık uygarlığı mı? Avrupa ve ABD içindeki farklar ve oligarşik dü- zen ile küresel boyuttaki oligarşik düzen bile fark- lı çalışıyordu: - ABD içinde oligarşik düzen "halkı" rahatsız et- miyordu. Büyük şirketlerin egemenliği altında ku- rulan iç sıyasi ve ıktisadı düzen (yani oligarşi), Ame- rikan halkının refahını arttınyordu. Çünkü dev şir- ketleri, dışarıyı tekellerı altına alarak dünya üzerin- de avantaj sağlıyorlar ve bu sömürü ile Amerikan halkının refahını yükseltiyorlardı. - Kapitalizmin "dış sömürüsü, içerideki sömü- rüyü telafi edehiliyordu". ABD'de büyük şirketle- rin devlete hâkım olmaları sayesinde ABD dünya üzerindeki ticari, teknolojik, askeri. siyasi, kültürel tekelini elinde tutabiliyordu. Bu sayede ABD'de tü- tün, pamuk, mısır üreticileri bilgisayar, sağlık, ilaç, eğitim gibi sektörleri ile birlikte "dünya üzerinde egemen olabildiler". Tekrar başa döndüğümüzde, "oligarşi ile uygar- lık ve gelişme" arasındaki ılişki aslında mutlak de- ğil nispi birtanımlamadır. Avrupa devletlerinin de- nizaşırı sömürgeleri ile birlikte başlattıkları kapita- list süreç. "oligarşik düzen ile gelişme arasındaki bağlan meydana getirdi". Aslında hadiseyi, "kapitalizmin kazanan tarafa sağladığıyararlar sonucu" ortaya çıkan bir hadi- se olarak değerlendirmek gerekir. Oligarşi, kapi- talizm, sömürü ve gelişme birbirini izleyen bir bü- tünlük içindedirler. "Kapitalizmin tekelinde ve sadece kendisine gelişme sağlayan bir düzendir", kesinlikle küresel değildir. Batı kapitalizminin kendine özgü uygariı- ğı, onun, dünya üzerinde kurduğu oligarşi (ve sö- mürü) sonucu ortaya çıkmıştır. Ona "çağdaş uy- garlık" adını verirsek. "çağdaş uygartık, oligarşinin ve örtülü faşizmin üzerine oturmuştur" sonucu çıkmaz mı? www.istanbul.edu.tr/iktisat/emanisali cgKıçak Sırîmdaki