Katalog

17 EYLÛL 2003 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA DIZI Çin'de özellikle çalışan kadınlar ve erkekler temiz pak ama sade görünümlü. Makyaj giderek yaygınlaşmış Kadınlareşitliğinkeyfini sürüyor Çin mucızesı • Kilo sorunu olmayan, ince belli Çinli kadınları tek bir sözcükle tanımlamak zor, ancak hoş oldukları kesin. Çoğu ufak tefek ama boylu olanlanna da rastlanıyor. Çalışan kadınlar ve erkekler temizpak ama mütevazı görünümlü. Genç kızlar ve kadınlar giderek daha çok Batılı hemcinslerine benzemeye başlamış. Rahat ve günlük giyim egemen olmuş. Sokaklarda Çin ipeklilen ile dolaşana rastlamayı beklemıyorduk doğal olarak. Kilo sonınu olmayan, ınce belli Çinli kadınlan tek bır sözcükle tanımlamak zor, ancak hoş oldukları kesin. Çoğu ufak tefek ama boylu olanlanna da rastlanıyor. Lüks lokantalarda hizmet verenler yırtmaçlı Çin gıysıleri ile sömürgecılerin yarattığı "Suzi Vong" tipini çağnştınyorlar. Çalışan kadınlar ve erkekler temiz pak ama mütevazı görünümlü. Makyaj giderek yaygınlaşmış. Çinli kadınlann güneşle ciddi bır takıntısı olmalı. Yanık tenden hıç hoşlanmıyor olmalılar ki, güneşe çıkınca geniş kenarlı şapkalar giyiyorlar, dahası, kollannı örtülerle örtüyorlar. Kararmak, yanmak kadın için bir gerilik, bir basıtlık belirtisı sayıhyor olmalı. Her ailenin, orta yaşlı her kişinin yanmda bir çocuk, sadece bir tek çocuk. Yasaya göre her aile tek bir çocuk yapabilıyor. Tek çocuk şımank olurmuş. Ne yapsmlar, şeriatm kestiği parmak acımazmış! Metroda... Pekin Metrosu oldukça yeni, kapsadığı alanın fazla büyük olmadığı da anlaşılıyor. Daha çok merkez çevresinde dolanan bir metro. Pınl pınl, aydınhk, temiz, bakımlı bır metro burası. Ne kapısında Paris'teki gibi akşamki şarap parasım çıkarmak üzere dilenen müzisyen-dilenciler, ne New York'taki gibi ayaküsrü caz orkestralan, ne de Londra'daki gibi sefiller var. Pekın Metrosu "anıt-metro" tarzındaki Moskova Metrosu kadar olmasa da, bakımlılığı ve düzenliligı ile Batı'dan çok Sovyet geleneğıne yakın duruyor. peklnin Mahmutpasast'nda... Pekin'de ucuz ürünlerin satıldığı Çarşı (Kırmızıköprü) Tian Tan'ın (Gök Tapınağı) tam arkasında bulunuyor. Kapalı bir mekânm ıçınde... Bızde E-5'in üzerinde bulunan büyük toptancı mağazalannı andıran bu mekânda ne ararsanız var. En başta giyim, kuşam... Çin dokumalan vb. Onlan başka bölümler izliyor. Gömlek, çamaşır bölümünde hava tam Mahmutpaşa'ya dönüyor. Bağıranlar, çağıranlar, kolunuzdan yapışanlar... Dil, bir bakıma sorun ama engel değıl. Çinli satıcı hemen cep telefonuna sanlıyor. fıyatı telefonun ekranına yazıveriyor. Aynı Bitpazan'nda olduğu gibi, burada da pazar ekonomisinin ana ilkesi pazarlık... Satıcmın verdığı fiyatın yüzde 25'i karşı-teklif olarak sunuluyor, yüzde 3O'larda anlaşılıyor. Taklit spor ayakkabılar, spor giysıler ise ucuz mu ucuz... Mahalle arasında Cölge Boksu Çin'de ticaret yapan ODTÜ'lü arkadaşımın evine davetliyiz. Merkeze fazla uzak olmayan bir yerde oturuyor arkadaşunız, 35 katlı bır gökdelenın 24. katında. Çevre aynı büyüklükte bınalarla dolu. Gırişte-çıkışta dıkkatimizi çeken insanlann görünümü. Bu kocaman apartmanlarda mütevazı insanlar yaşıyor. Kentli, çalışan insanlar. Apartmanlann aralannda yeşil alanlar, spor yerlen. dans pıstleri... Akşam yemeğinden sonra çıkıp dolaşıyoruz. Manhattan görünümlü bir mahallenin göbeğindeki tertemiz, baknnh parkın ortasında bır bölüm insan pıstte dans ediyor, bir bölümü ise kenarda Tai Çi Çua (Gölge Boksu) çalışıyor. Gönüllülerden oluşan bir topluluk bu. Her yaştan. her cinsten insanlar... Düdük sesi, öğretmenin sert uyanlan vb. yok böyle şeyler... Isteyen gidip dans edenlere katılıyor, isteyen Gölge Boksu topluluğuna... îsteyen de aynhyor. Amerikalılann "Jogging" hırsı yok bu insanlarda... Yavaş bir tempoda, yumuşak hareketlerle spor yapıyorlar. Bizı oraya getiren 70'lik dostumuz da birkaç dakikahğına katılıyor bu etkinliğe. Sabah ışe gıderken, elinde çantası, otobüs durağına doğru ılerlerken hareket eden kadınlar görüyoruz. Çin'de Kültür Devrimi sırasında topluca yapılan sabah jimnastiği Batı'da çok eleştin konusu olmuştu. Bunun da haksızlıgı ortaya çıkıyor. Toplu jimnastik bir Çin geleneği olmalı. Çin Seddi ve Pekin Ördeği Pekin'e gelip de iki şeyi yapmamak olmazmış: Pekin ördeği yemek, Çin Seddi'ni görmek... Ev sahiplerimiz bizi güzel bir lokantaya götürüyor. Yediğimiz içtiğimiz, doğal olarak, bizim oldu, size gördüklerimizi anlatacağız ama bu da kolay değil. Galiba döğru da değil. Kısaca belki şu söylenebilır: Pekin ördegi, belli ki, zengin sofrasının baş yemeği. Ikram fash ağır basıyor. Gösterişli ve kuralcı. Çin Seddi'ne gelince, Pekin'in yaklaşık 100 km. kuzeyinde bulunuyor. 5000 km. uzunluğundaki duvarın Badalang bölümünü ziyaret ediyoruz. Tam 6 yüzyılda bitirilmış koca duvar etkileyici mi etkileyicı. Yağışlı, sisli bir hava. Göz gözü görmüyor. Çin'ın dört bir yanından gelenler, çocuksu bir bayram havası içinde duvan geziyorlar. Uzunluğunu soruyoruz Çinlilere. Kimi 5000 km. kimi 6000 km. diyor. Aslında 1000 km. işin aynntısı. Duvann uzun, çok uzun olduğu apaçık ortada, besbelli. Her Çinlinin onunla gurur duyduğu da. Tanıdığımız Çinlilere ısrarla "Duvar kime karşı yapıldı?" diye soruyoruz. Türklere tepkiyi ölçmeye çahşıyoruz. Yanıt basit. - Yabancı istilacılara karşı yapıldı. Belki de böyle tanımlanması kaçınılmaz. FUvDOIUII BliyUSUl Kadrosunda Zidane. Ronaldo. Raul, Roberto Carios gibi dünyanın en rvi oyunculannı banndıran Real Madrid, takıma Manchester l nhed'ın popüler yüdız] David Beckham'ı da katmca tüm dünya ülkeierinden turne önerileri aldı tştebu kadronunUzakdoğuseferi tambirşökn haünde geçti. Çocuklarm özeDUdeBeckham'aflgisiçokyoğundu. (Fotoğraf: Der Spiegel) İŞÇÎSTADI'NDA FUTBOL ŞÖLENİ RealMadrid'in Pekin üyareû olayyarattı Çin'ın Batı'ya açık yüzü sporda çok belli oluyor. Bizimle aynı sıralarda Pekin'de bulunan Real Madrid büyük ilgı gördü. Roberto Carios'lu. Zidane'h, Ronaldo lu, Figo'lu, Beckham'lı Real Madrid'in posterlen bütün kenti kapladı. Özellikle, yeni takımı ile ilk maçına Pekin'de çıkan David Beckham çok ilgi gördü. Real Madrid, Pekinli Ejderhalan (Dragon) 4-0 yendi. Konuştuğum taksı şoförü, yenilgiye üzülse de hayatından memnundu. Ne de olsa dünyanın en iyi takımı ile oynamışlardı. Maç Pekin'in tam göbeğindeki Worker's Stadium'da (îşçi Stadı) oynandı. Stat, Fransızlann çok övündüğü Stad de France'ı andırıyor. O kadar güzel, o kadar şık.... Pekin kısa sürede dünya futbolunun bir merkezi olursa, kımse şaşırmasm.. SARS ve dlslplln SARS Çin'ı çok hırpalamış. Büyük ekonomik kayıplara neden olmuş. Toplum çok sıkıntı geçirmiş. Ancak bu büyük belaya karşı hem Çin toplumu hem de Çin yönetımi (Çin Komünıst Partisi) ıyi bir sınav vermiş. Olayın üzenne gıtmeyen yönetıciler anında görevden( alınmış, yerlenne yenıleri atanmış. Sert önlemlere başvurulmuş. Ve toplum, bu sert önlemlere uyarak, destek vererek, SARS belasını kısa sürede başından şimdilik defe tmış. Pekin'in kalbi Tian An Men MeydanıPekin'in kalbı Tîan An Men Meydanı'nın adını duymayan var mıdır? Gençlerin giderek artan ilgisızliğinı dikkate alırsak, herhalde evet karşılığını vermemiz gerekir. Ancak dünya olaylanna biraz vakıf herhangı bir aydının 'Göksel Banş Kapısı' anlamnıa gelen bu dev meydanın adını duymamış olmasına ihtimal verilemez. Mao, 1 Ekim 1949'da Çin Halk Çumhuryeti'nin kuruluşunu buradan dünyaya ilan etti. Bertohıcci unutulmaz yapıtı 'Son tmparator'u burada çevirdi. 90'lı yıllann başında Batılı TV'lerin milyonlarca kez ekrana getirdiğı "Tanklara göğüs geren özgüıiükçü Çinli genç" görünlüleri de Tian An Men'i belleklere kazıdı. O gencin mı, tanklann mı haklı ve özgürlükten yana olduğuna aşağıda değineceğım. Once Tian An Men hakkında bıraz daha bilgi... Tian An Men'in (Göksel Banş Kapısı) hemen önünde uzanan dev meydan Pekin'in tam ortasında yer ahyor. Pekin'de tek sözcük bile bilmeseniz, "Tîan An Men"i telafruz edebildiğinızde, taksi şöförlen sızı o koca meydanın bir yanına bırakıveriyor. Tian An Men'in, yanı tarihsel kapının tam ortasına orta boyda bır Mao resmi asılmış Kapının arkasında bizim Yasak Kent olarak bildiğimiz Kışlık Saray uzanıyor. Tian An Men kapısının önündeki boşlukta binlerce Çinli bır şeklide resim çektirmeye çalışıyor. Ellerindeki kızıl bayraklan sallayanlar mı istersinız, posterlen asanlar mı? Ama orada bir resim çektirilecek, kaçınılmaz olarak. Daha ziyade bir taşra kalabahğı bu... Pekin'e. Tian An Men'e uzaklardan gelmişler, besbelli. Bıri bize kansını işaret ediyor. Yanımızda resim çektirmesini istiyor. Biz onu da davet ediyoruz ama gelmiyor. Kansının yabancılarla resim çektirmesi ona yetiyor. Tian An Men'e arkanızı verdiğınizde sağda Halk Meclisi, solda dev müze, tam karşıda ise Mao'nun mozolesi bulunuyor. Dev müze birbirinden güzel parçalara ev sahiplıği yapıyor. Müzenin girişindeki panoda 20. yüzyıla damgasını vurmuş üç Çinli liderin resimleri yer alıyor. Hanedan yıkan ve Çin Çumhuriyeti'ni kuran Dr. Sun Yat-Sen, Mao Zedung ve Deng ZiaoPing. Yasak Kent olarak bilinen imparatorun Kışlık Sarayı, Tian An Men'in hemen arkasında başlıyor. Çok sayıda ayn, bağımsız kasırdan oluşan Kışlık Saray'ın büyük bölümü 15. yüzyılın başında Ming Hanedanı tarafindan yaptınlmış. Kışlık Saray'ın hemen arkasında, sarayın sadeliği ile dikkati çeken bahçesi başlıyor. Pekin'in bir başka mücevheri olan Tian Tan tapınağı da çok geniş bır bahçenin içıne yerleştirilmış. YARIN: ÇİN HALKI HUAN'LI ÖÖRETMEN MAO ZEDUNCU UNUTMADI