Katalog

17 EYLÛL 2003 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI ekonomi@ cumhuriyet.com.tr 13 TekstiteHep karamsar • PARİS (AA) - îstanbuJ Tekstil ve Hammadde îhracatçılan Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ismail Gülle, Türkiye'nin parlayan yıldızı tekstilin ışıgının giderek kısıldığını söyledi. Paris Uluslararası Kumaş Fuan'nda bir basın toplannsı düzenleyen Gülle, "Sektörün aruk dayanacak gücü kalmadı" dedi. Forbes'ten IVF'ye yayhmateş • ŞANGHAY(AA)- ABD'li ünlü ekonomi yayımcısı ve Cumhuriyetçi Parti'den eski başkan aday adayı Steve Forbes, IMF politikalannın gelişmekte olan ülkelere yarardan çok zarar getirdiğiıi söyledi. Forbes, Çin'de karıldığı bir seminerde yaptığı konuşmada, IMF'yi "hastalannı tedavi edeyim derken öldüren doktora" benzeterek, "böyle doktora gitmek istemezsıniz' dedı. TBB'den eğrtime deppem desteği • Ekonomi Servisi - Tüririye Bankalar Birliği'nin (TBB) finansmanıyla 4 ilköğretim okulunun depreme karşı güçlendirilmesi çalışmalan tamamlandı. TBB 2 trilyon liralık inşaat harcamalannın tamamını üstlendi. Ajustosta şirket kurutoşlam arttı • ANKARA(ANKA)- Ağustos ayında yeni kurulan şirket ve kooperatif sayısı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 12.4artarak2bin425'e; açılan fırma sayısı da yüzde 43 artışla 2 bin 371'eulaştı. Buarada ağustosta 665 firmanın da faaliyetine son verdi. VesteTe, atağında yenikan • İSTANBUL(AA)- Vestel Elektronik ile Vestel Komünikasyon, 80 milyon dolarlık sendikasyon kredisi aldı. Zorlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Nazif Zorlu, kredinin Vestel'in stratejik büyüme hedeflerine ulaşmasına destek olmakla kalmayıp daha yüksek miktarlarda üretim yaparak ihracat piyasalarındaki varlığını da güçlendirmesine olanak tanıyacağını bildirdi. THY'den12 trilyon lira zarar • Ekonomi Senisi - Türk HavaYollan(THY), ilk altı ayda 12 trilyon liradan fazla zarar etti. THY'den Borsa'ya gönderilen gelir tablolanna göre, şirket ocak-haziran dönemini 12 trilyon 353.8 milyar lira zararla kapattı. Ortaklık, geçen yılın ilk yansında ise 76 trilyon 907.4 milyar lira kâr etmişti. Akaryakrtta indirim • AıNKARA(AA)- Kurşunsuz ve süper benzin ile fueloil'in satış fiyatlannda indirim yapıldı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, kurşunsuz benzinin litre satış fıyatında yüzde 1.82, süper benzinin [itre satış fiyatında yüzde 1.76, fueloil'in itre satış fiyatında ise Aİzde 1.72 oranlannda ndırime gidiJdi. Okul alışverişiyle küçülen aile bütçeleri şimdi de yakacak ve giyecek masrafıyla sarsılacak Dar gelirlimucizeyaratiyor• Okul alışverişinin ardından kış hazırlığının yapıldığı bugünlerde sabit gelirli aileler, sadece giyecek ve yakacak ihtiyacını karşılamak için toplam 950 milyon lira harcamak durumunda. Bu tutar, Türkiye'de asgari ücretle geçimini sağlayan bir ailenin 5 aylık kazancma yaklaşıyor. w Kara kışın sıcak renkleri yakıyor Ürûn Erkek ayakkabı Bayan ayakkabı Çocuk ayakkabı Kazak ^ ^ ^ Çocuk kazak Kaban J/^^- Bayan kaban RyatfBinTL) 20.000 - 70.000 30.000-90.000 10.000-40.000 »7.500-145.000 5.000 - 70.000 50.000 - 200.000 40.000 - 90.000 ..V Fıyat(BinTL) Çocuk kaban ''•)' 20.000-40.000 Erkekpanto/onB 20.000-170.000 Çocuk parrtolon 10.000-100.000 Etek Bayan bluz 30.000 - 50.000 30.000 - 70.000 Gömlek 17.000-35.000 SERKANSUSLU Atkı ile şapkanın zorunlu olacagı günlerin yaklaşmasıyla beraber. vit- rinlerde kışlık giyecekler yerini alır- ken kışa hazırlık alışverişi aileleri dü- şündüriiyor. Zorunlu eğitim harcama- lanna yakacak ve kışlık giyecek hazır- hğı eklendiğinde. ortaya çıkan fatura. ortalama 225 milyon liralık asgan üc- retle geçimini sağlayanlann 5 maaşı- na yaklaşıyor Eğitim harcamalarmda olduğu gibi dar gelirli ailelerin ucuz alışveriş yap- tıklan işportalann kışlık giyeceklerle yeniden ilgi odağı olması beklenıyor. Mahmutpaşa ve Emınönü tezgâhlann- da dörtkişiîik bir ailenin kışlık giyecek masraflan 300 milyon liraya kadar dü- şüyor. Mağazalardan yapılacak müte- vazı bir ahşverişin toplam faturası ise 600 milyon lira civannda oluyor. Kömür masraf1700 milyon Kış hazırlıklannda en önemli masraf kalemlerinden bıri de ısınma. Doğalga- za geçişin maliyeti, tercih edilecek kombinin markası ve kalitesine göre değişmekle beraber ortalama 3.5 mil- yar lirayı bulurken kömür ve odunun fiyatlan da şimdiden geçen yılın çok üstünde seyrediyor. Enflasyon düşü- şünden etkilenmediği anlaşılan kömür ve odun için 4 kişilik bir ailenin yapa- cağı masraf yaklaşık 700 milyon lira- yı buluyor. Kömür kullanacaklan bek- leyen bir tehlike de kalitesiz ve ısı de- ğeri düşük olan ürünlerin "yanılncıya- zılann yer akhğı torbalarla" satışı. Bu yıla kadar Türkiye"ye en yoğun kömür ithalatı Rusya'dan yapılırken satıcılar, şu anda Çin ve Güney Airika'dan ısı değeri daha düşük kömürlerin piyasa- yı kaptığını belirtiyorlar. Bu ürünlere karşı tüketiciyi uyaran yetkililer, dene- rim zayıflığının da olduğu bu alanda alışveriş yapılırken dikkat edılmesi ge- rektiğini ifade ediyorlar. Öte yandan linyit kömürün ton fiya- tı 210-230 milyon lira arasında değişir- ken briket kömür 200-250 milyon lira arasında satılıyor. Odunun tonu ise or- talama 150 milyona satılıyor. Bir ton odun, 2 ton kömüralındığında yakacak parası 600 ile 700 milyon lira arasında harcama yapılması gerekıyor. Hükümet yalanlandı Işsizsayısı arttyor • Hükümet adına konuşan Adalet Bakanı Çiçek, işsiz sayısmm 1 milyon düştüğünü söylerken DlE'nin rakamlan, düşüşün sadece 426 bin olduğunu ortaya koydu. ANKARA (Cumhuriyet Bûnosu) - Devlet Istatistik Enstitüsü (DÎE) rakam- lan. hükümet sözcüsü ve Adalet Bakam Cemfl Çiçek'i yalanladı. Önceki günkü Bakanlar Kurulu toplanhsının çıkışında ikinci çeyrekte işsiz sayısının 1 milyon kişi düştüğünü iddia eden Bakan Çi- çek'in açıklamasına karşın DİE rakam- lan, ikinci çeyrekteki işsiz sayısının sa- dece 426 bin düştüğünü ortaya koydu. DtE'ye göre ışsiz rakamı, geçen yılın ay- nı dönemine göre ise 159 bin arttı. Bakan Çiçek, yaptığı açıklamada, iş- sizlik oranının yılın 2. üç aylık dönemin- de 1. üç aylık dönemine göre yüzde 2 düştüğünü, bunun da 1 milyon kişinin iş buldugu anlamına geldığıni ıddıa etti. DÎE 'nin "Kurumsal olmayan shil nü- fusun tşgücü durumu" tespitine göre söz konusu dönemde işsiz rakamı 2 milyon 844 binden 2 milyon 418 bine düstü. Iş- siz sayısı bu dönemde 426 bin azalır- ken, 2002'nin son çeyreğindeki 2 mil- yon 259 bin rakamının da üstünde kal- dı. 2003 yılının ikinci üç aylık dönemı itibanyla işgücü 24 milyon 115 bin kı- şiden olusuyor. Rakamlanna göre 2001 sonunda 1 milyon 967 bin olan işsiz sa- yısı, 2003'ün 1. üç aylık döneminde 2 milyon 844 bine çıkarak tepe noktasına ulaştı. Üçer aylık dönemler itibanyla ba- kıldığında, işsizlik rakamının en yüksek olduğu üç dönem de AKP iktidannın görevde olduğu zamana rastladı. Okul alışverişinin faturası 209 trilyon Ekonomi Servisi - Bankalararası Kart Merkezi (BKM), okulların açıldığı hafta sonuna denk gelen 12-14 Eylül tarihleri arasındaki karth ödeme sistemi verilerini açıkladı. Buna göre, 12-14 Eylül tarihleri arasında BKM takasmda gerçekleştirilen işlem adedi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11.8 artarak 5 miryon 159 bin 492 adet olarak gerçekleşti. Bu işlemlerin rutan ise geçen yıla oranla yüzde 32.9 artışla, 209 trilyon 326 milyar 324 milyon lira oldu. 5-6-7 Eylül tarihine denk gelen bir önceki hafta sonuna göre ise BKM takas verileri adette yüzde 13.4, tutarda ise yüzde 12.6'likartışaişaret ediyor.Açıklanan verilerin sektörlere göre dağılımı incelendiğinde en çok giyim ve aksesuvar mağazalanndan ahşveriş yapıldığı görüldil 12-13-14 tarihlerini kapsayan hafta sonu ile bir önceki hafta sonu karşılaştınldığında işlem tutarlannda en çok artış yüzde 51.29 ile giyim ve aksesuvar mağazalannda gerçekleşti. Tüzmen: DTÖ önemli yara aldı 7IV\JÛ hith i S o n a e r e n D u n > a T i c a r e t orgütü (DTO> W- l v^bovııijcaCaiKunciayapüanprotfâtogös- terikrine, başkent Manila'da yaptıklan eylemlerle destek veren FUipinli küreselkşme karşıtla- n, protestolanm dün de sürdürdüler. ABD Büvükelçiliği önünde toplanarak 'Sam Amca' pos- terini yakan eyJemcüer, DTÖ poKtikalannı ABD'nin dikte ettirdiğiru vuguladılar. (AP) Ekonomi Servisi - Dev- let Bakanı Kürşad Tüz- men, Dünya Ticaret Orgü- tü (DTÖ) toplantısında el- de edilen sonucun tüm dünya için bir kayıp oldu- ğunu ve kazanan tarafin bulunrnadığını belirtti. DTÖ 5. Bakanlar Kon- feransı'na katılan Tüz- men, Atatürk Havalimanı VIP Salonu'nda yaptığı açıklamada, müzakereler sonucunda gelişmiş ve ge- lişmekte olan ülkelerin toplantıdan bir yarar sağ- layamadığını dile getirdi. Tüzmen, "DTÖ'nün müzakere sürecinde önemli bir yenilgi aküğmı" belirterek 2001'de Do- ha'da gelişmekte olan ül- kelerin isteklerine cevap verileceğinin vurgulanıl- dığını ancak bu güne ka- dar gelişmiş ülkelerin bu konuda önemli adımlar at- madıklannı söyledi. Tüm özerk kurullann üye sayılan aşamalı olarak 7'yle sınırlandınlacak Kurullara üye kıskacı H.4CERBOVAaOĞLU ANKARA-Özerk kurullar. hüküme- ti, üst kurullardaki üye sayılannın 7'yle sınırlandınlmaması konusunda ikna edemedi. Başbakanlık Başdanışmanı Ömer Dniçer ile kurul yönetimleri ara- sında yapılan toplantıda, tüm kurullar- da üye sayısının en çok 7 olacağı şeklin- deki düzenleme benimsendi. Radyo Te- levizyon Üst Kurumu, Kamu Öıale Ku- rumu ve Rekabet Kurumu bu düzenle- meden etkilenecekleruıi belirterek itiraz etti. Dinçer, bu sınırlamanın aşamalı olarak uygulanacağını savunarak, "Mevcut kurul üyeterinin özlük bakia- n, geçici maddeyle korunacak" dedi. Kurullann ikincil mevzuatında, DPT görüşü alınması koşulu ise gelen itiraz- lar üzerine geri çekildı. Ancak Ömer Dinçer toplantı sonrasında, kurullarla üzerinde uzlaşılan konulann aynen ya- salaşacağı konusunda garanti vereme- yeceğini söyledi. GÖR ÜŞ i ERDEN KINAYYİĞtT Eski Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Görevlisi 1967 yazında Hollanda'nın Lahey ken- tinde Devlet Planlama Teşkilatı Centraal Planbureau'da staj yapıyorum. Hafta sonlan AIESEC (Uluslararası Iktisat ve Ticari Bilımler öğrenci Değışimi Birliği), Hollanda içinde geziler düzenliyor. Bir hafta sonu da Eindhoven'i ve oradaki Phılips'in sürekli sergisi Evoluon'u gezi- yoruz. Sergıde bir şey dikkatimi çekiyor. Bir panel üzerine tüm ekonomi paramet- relerini yerleştirmişler, herparametre için bir gösterge üzerinde kayan düğmeler- le de o parametre ile oynayabiliyorsunu- uz. Para arzı, üretim, tüketim, dışalım, dışsatım, istihdam, fiyat, enflasyon, üc- ret, ne varsa tümü panele yerieştirilmiş. önce sengiyi gezen bizler, sonra da birer ikişer, önümüze gelen düğmelerı kaydı- rarak parametreierie oynamaya başlıyo- ruz. Para arzı düğmesini yüksettiyorsun, enflasyon kendıliğinden yükselmeye başlıyor. hatta belli bir düzeyi geçince alarm zilleri çalıp seni uyarıyor, üretimi arttırıyorsun, istihdam bir süre yerinde duruyor, ama biraz daha üretımle oyna- dın mı, artış göstermeye başlıyor, ama bir süre sonra, yıne üretimi arttırsan da ar- tık istihdam artışı getirmiyor. O sırada gruptaki iktisatçı adaylarından bıri soru- yor: Peki burada her türlü ekonomik pa- rametre var ve oynadın mı da etkilerini, sonucunu veriyor, bununla herkes oyna- yabilir, o halde iktisatçıya gerek kalıyor mu? Yanıt kısa ve net oluyor: Evet, burj{arla sadece iktisatçılar oyna- yabilir. Burada, parametreler arası ilişki- Alternatif Ekonomi ler, yönü ve standartlaraçısından veriliyor. Hertoplumda/ülkede insan faktörü, fark- h boyutiaroluşturabilir. Artı, işin birde sos- yal/ insani yanı var. Bilindiği gibi, tıbba sahip çıkanlar, bi- lim ve tekniğin yardımıyla derde deva ol- maya çalışıyor, alternatif tıp da doğal ürün ve uygulamalan ile buna yardımcı oluyor. Aklı başında her devlet, kendi ülkesin- deki ekonomik parametreierie ekonomi bilimi neyi gerektiriyorsa onu yapryor, ay- nca "afternatifekonomTden de yardım alı- yor. Yani, bir diğer devletin ekonomik pa- rametreleriyle, doğal kaynaklanyla oyna- yarak kendi ekonomisini güçlendiriyor. Al- ternatif tıp, tüm insanlann genelde daha insanca ve sağlıklı yaşamasına yardımcı olurken, alternatif ekonomi, birülkenin in- sanlan için iyi şeyler yaratırken, bir diğer ülke insanını, o başka ülke yaranna ezi- yor, daha insanca yaşamasını engelliyor. Alternatif ekonomi, taraflara yaran, an- cak karşılıklı etkileşimlerie, belli bir disip- lini, beraberce yararianma prensibini, bir- birlerine alternatif ekonomiler yaratarak gerçekleştirmeyi esas almalan, karşılıklı anlaşmalan halinde sağlamaktadır. örneğin, Avrupa Birlîği'ne sonradan üye olan ülkeler, hemen alternatif ekono- minin karşılıklı pozitif etkilemeleri ile zayıf ekonomilerini güçlendirmekte, altematif ekonomilerden yeni üyelerle beraber es- kiler de alternatifekonomi sağlamaktadır. Birbirlerinin parametrelerine, bilinçli ola- rak pozitif degerier katmaktadırlar. Bu, iyi- leşmenin, gelişmenin hızını da arttırmak- tadır. Alternatif ekonomiyi, dışsal ekonomi- lerle kanştırmamak gerekir. Dışsal eko- nomide siz değil, başkalannın ve sizden bağımsız yaptıklan size yarar sağlar. Al- tematifekonomide ise "siz" işin içindesi- nizdir ve başkalarının parametreleriyle "siz" oynayarak veyaAvrupa Biriiği orne- ğinde olduğu gibi, planlı ve bilinçli olarak "siz" işbirliği yaparak, sonucunda alter- natifekonomiyi "siz" kendiniz yaratırsınız. Alternatif tıp, tıbbın altematifi değil, yar- dımcısı, tamamlayıcısıdır. Tek farkla ki al- ternatif tıp, tüm insanlara yardım etme bağlamında tıbba yardımcı oluyor. Ama alternatif ekonomi bazen bazı insanlara, toplumlara yardımcı olurken, bunu baş- ka insanların, toplumlann zaran, mutsuz- luğu pahasına yapıyor. Alternatif ekono- mi, sadece ileri ve egemen ülkelerin ya- ranna işliyor. Bugün çoğu ülkenin (azgelişmişlerin) parametreleriyle dışardan acımasızca oy- nanryor. Ya ekonomine sahip çıkacaksın ya da Eindhoven'deki gibi birileri senin düğmelerini kaydıracak, kendine altema- tif ekonomi yaratacak. Tıpkı sergideki gibi, kendi parametre- lerinde kendin oynaman, kimseyi kanştır- maman için, iyi iktisatçılar, vatanını parti- sinden, yandaşlanndan, hatta kendinden çok seven yöneticiler, yine vatanını ken- dinden çok seven, kendi insanını, en az kendi kadar seven sayan vatandaşlarge- rekiyor. Umanz bir gün, alternatif ekonomide de yeni gefişimler olurveAvrupa Birliği ör- neğinde olduğu gibi karşılıklı altematif ekonomiler yaratacak, alternatif tıp gibi insanlığa yardımcı olacak ürünler uygula- malarartar, çoğalır. Alternatif ekonomi de bir gün alternatif tıbbın, tıp bilimine yar- dım ettiği gibi -istisnasız- ekonomi bilimi- ne yardımcı olur. Tüm insanlar için, daha yaşanır, adil bir dünya için. Bu bağlamda, bugün Türkiye'de yapıl- ması gereken de başkalannın bizim eko- nomi parametrelerimizle oynamalarına izin vermemek, bizim üzerimizden alter- natif ekonomi sağlamalannı engellemek, karşılıklı alternatif ekonomi yaratabilecek oluşumlan gerçekleştirmektir. Artık Türki- ye kendi inisiyatifi ile atternatif ekonomi- ler yaratacak bir yaprya kavuşturulmalıdır. Avrupa Biriiği olmuyorsa ya da beraber aynı ya da paralel esaslar üzerine oluştu- rulacak Türk Devletler Biriiği (vbg) ile al- ternatif ekonomiler yaratılmalıdır. Sınıf farklannı süratle eritecek, hiçbir şey üretmeden sadece borçla harçla de- ğil, ancak memlekete hizmet ederek, bir şeyler vererek kendimize de bir şeyler kat- mamız gerektiğini öğretecek ve insancıl alternatif ekonomiler yaratacak bir kafa yapısı gerekiyor Türic/ye'ye acilen. Ege'de bu yıl 670 bintonrekoitetahmin ediüyor. TARİŞ avansflyatını belirledi Kütlü pamuğa 900 bin lîra İZ1VÜR (Cumhumet Ege Bürosu) - TARİŞ Pamuk Tanm Satış Kooperatıflen Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Cavit Ancm. 2003-2004 kütlü pamuk alım avans fiyatım 39 randıman baz alınarak 900 bin lira olarak açıkladı. Açıklanan fıyatın avans niteliğinde olduğunu vurgulayan Ancın, temizlik ve kalite farklannın da ekleneceğini söyledi. Tanmda yaşanan sorunların pamuk üretimini de etkilediğini belirten .Ancın, "Avans fîyatı, piyasa fiyatlannın üstündedir. Pamuk üretiminin ve üreticisinin bitmemesi için bu riski göze aldık. 200- 250 bin ton pamuk alacak kapasiteye sahibiz. TARİŞ Ege pamuğunun tütnüne taliptir" dedi. Ancın, bu yıl Ege'den 670 bin ton rekolte tahmini yapıldığım bildirdi. TARİŞ Genel Müdürü Ayhan Özerde kavnak sıkıntısı çekmediklerini belirterek özerkleşme çalışmalan süren TARlŞ'in 4 birliğine kredi takviyesi yapıldığını söyledi. Ote yandan, Izmir Ticaret Odası (ÎZTO) Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem Demirtaş, pamukta destek göremeyen ve ithalat yüzünden sıkınrı çeken üreticinin "canının burnunda" olduğunu belirtti. KOTA ARTTIRIMINA TEPKl Pancar üreticisi hükümete kızgın MALATYA / KONY\ (Cumhuriyet) - Pancar dikım alanlannın daraltılması ve nişasta kökenli tatlandıncılara uygulanan kotanın yüzde 50 oranmda arttınlrnası karanna pancar üreticileri tepki gösterdi. Pancar Ekicileri Kooperatifı Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Balaban, Malarya'da katıidığı bir topiantıda dünyada, ülkenin şeker gereksiniminin yüzde 2'siyle smırlandınlan tatlandıncı seviyesinin Türkiye'de yüzde 10 olduğunu, hükümetin bu oranı yüzde 15'e çıkarmayı planladığinı vurguladı. Balaban, "Bu, pancar üretiminin yok olması anlamına geür. EVIF'ye verilen sözİer nedeniyle geçen yıl pancar alanlan daraltıldı. Bunun düzeltilmesini beklerken, bu karar bizleri şoke etmiştir" dedi. Mısırdan elde edilen tatlandıncılann pancann en büyük rakibi olduğunu ifade eden Balaban, ^Tatlandıncı şirkctJeri yurtdşoıdan ithal ettikleri mısın kullamyorlar. Uç beş büyük sermayeyi ihya etmek için mihonlarca pancar üreticisini perişan edecekler" dedi. Şeker-lş Konya Şube Başkanı Mustafa Yıbnaz da hükümetin, çiftçilere şeker pancan kotasını kaldırma ve nişasta bazlı tatlandıncılan sınırlama sözünü verdiği hatırlattı. İdare binası satılacak ÇUKOBİRIİK kemer sıkıyor ADAJV\(AA) - Son 20 yıldır trilyonlarla ifade edilen zararlanyla gündeme gelen Çukurova Pamuk Yerfistığı ve Yağlı Tohumlar Tanm Satış Kooperatifleri Birliği'nde (ÇUKOBtRLİK), tasarruf tedbirlerinin arttınlacağı bildirildi. Bu kapsamda 8 katı kullanılmayan 16 katlı İdare binası ile atıl gaynmenkuîler satılarak öz sermaye oluşturulacak, personel sayısı 945'ten 640'a çekilecek. ÇUKOBlRLİK Genel Müdürü Yakup Şahin, sanayi tesisi olmaktan çıkıp gerçek kooperatifçilik hizmetlerine dönülen tesislerde harcamalan en az düzeye çekmeleri durumunda kendi ayaklan üzerinde durabileceklerini söyledi. Şahin, alınan tasarruf önlemlerinde kooperatiflere de sıra geleceğini vurgularken, "Şu anda 52 kooperatifîmiz var, bunlardan küçük ve ekonomik olmayanlan en yakm kooperatifle bhieştireceğiz. ÇUKOBtRLtK'in varhğnu sürdürebilmesi için îasarruf yapmaktan başka çaremiz yok" dedi.