Katalog

3 MART 2003 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ BASIN Irak konusundaki etkisizliği ve gelecekteki üyeleriyle yaşanan fikir aynlığı, AB'de reformun şart olduğunu gösteriyor Avnpa'daki doğu-batı farkı• Çoğunluğımu eski Doğu Blok ülkelerinin oluşturduğu yeni üyelerin katılımı yeni bir AB yaratacak. Birlik, daha dinamik, kararlı, açık, geleceği planlayan ve güçlü bir rakip haline gelmeli. Ancak bu, birliğin birinci ve ikinci sınıf üyeler olarak iki sınıfa aynlmasıyla değil, işbirliğiyle sağlanır. MARTLAAR* Geride kalan birkaç hafta Avrupa'yı degiştirdi. Öncelikle "sekizler mektu- bu" sonuç olarak da 10 ülkenin onay- ladığı, Irak konusunda ABD'yi des- tekleyen mektuba imza atan NATO'nun ve AB'nin gelecekteki üyeleri. Doğu Avrupalı ülkelerin sadece Batı Kulü- bü'ne dahil olmak istemedikJerini, ay- nı zamanda bu kulübü etkilemeyi de amaçladıklannı gösterdi. (Mektupta imzası olan Bulgaristan, Estonya, Le- tonya, Litvanya, Romanya, Slovakya ve Slovenya'nın bir grubu 2004, diğerinin ise 2007'de Birliğe dahil olması plan- lanıyor. Aynı mektupta imzası olan Ar- na\ r utluk, Hırvatıstan ve Makedonya ise aday ülke değıller.) Yeni Avnıpa büyük amaç ve hedef- leriyle, yeni umut ve görüşleriyle or- taya çıktı. Aynı zamanda Avrupa'daki derin fıkir aynhklan ve bölünmeler ar- tık herkes tarafından açıkça bıliniyor. Fransa Devlet Başkanı Jacques Chi- rac, iki hafta önce pazartesi günü, çok güçlü bir Atlantik ötesi ilişkiyi savunan ve bu iki mektuba imzasını atan "yeni Avrupahlara'1 çatarak bu ülkelere olan kızgınlığını gösterdi. "Bu iyi ve geüş- miş bir rutum değil" dıyen Chırac, "Ses- siz kalmak gibi iyi bir firsaü kaçırdılar " diyerek devam etti. Moskova'nın Sovyet döneminden kalma uydulanna ne yapmalan gerek- tiğini buyurduğu dönemdeki gibi, Or- ta ve Doğu Avrupa ülkeleri çenelerini kapatmalan konusunda uyanldı. Ancak biz Estonyalılar ve dığerlen susmak is- temiyoruz. Bizim Avrupa anlayışımı- za göre küçük ülkelerin de tüm ülke- ler kadar söz hakkı vardır. Biz bazı ül- kelerin diğerlerinden daha çok hak sa- hibi olduğu bir Avrupa"yı aklımızdan bile geçiremeyiz. Doğu Avrupalılar da savaşa bayılmıyorlar. ABD'nin Irak'a düzenleyeceğı tek taraflı bir saldın, Doğu Avrupa'da da fazla yandaş bul- maz. Işbırlığı ve katılım daha çok ter- cih edilen yollardır. Davet listeslnden çıkarıldılar Chirac'ın verdiği dersten bile önce Franko- German ortaklığının. AB'nin yeni üyesini Brüksel'de düzenlenecek akşam yemeği listesine dahil etmeme- si Estonya'ya bomba gibi düştü. Her- halde Paris ve Berlin ittifakı Doğu Av- rupalılan Amerikan yanlısı olduklan için davetliler listesinden çıkarmıştı. Ama geleceğin Avrupası'nın tablosu böyle mi olacak? Benzer nedenlerden dolayı NATO'da yaşanan kriz kaygı yarattı. Eğer bir üye -Türkiye örneğinde olduğu gibi- ken- dini tehdit altında hisseder ve NA- TO'nun gerekh önlemleri almasını is- terse. sonuçta destek karan çıksa bile işin başında bu nasıl reddedilebilir? Bu. bizim hepimizin dahil olma rüya- Arafafı suçlamak çözümyolu değil DANNYRUBEVSTEIN Israil'dekı genel kanı, Yaser Arafat ve adamlannın 2000 Eylül'ünde "in- tifada"yı başlatarak stratejik bir ka- rar aldıklan yönündedir. Genelkur- may Başkanı'na göre bunun karan o tarihten de önce alınmıştır. Ve yine ay- nı genel kanıya göre. Arafat ve adam- lan bu yoldan dönmek istemiyorlar - veya dönemezler- bu nedenle de onun yerine başkasının gelmesi gerekir. Israil'deki bu genel kanı. Filistın yönetimine yönelik reform sürecinde son aylarda yaşananlann arkasında- ki düşünce yapısına da şekil veriyor. Reform süreci başka deyişle Ara- fat'tan kurtulma isteği anlamına ge- liyor. Bu gerçekleştirilemezse de yö- netimi daha ıyi insanlann eline bıra- karak onu sadece sembolik bir lider ha- line getirmek anla- mını taşıyor. Dünyanın birçok bölgesindeki yetki- Hler-özelliklede ts- rail, ABD, Arap dün- yası ve Avrupa'dakı- ler- bu düşünceye odaklanarak plan ya- pıyorlar. Fılistin'deki, Arafat'tan bıkan üst düzey yetkılıler ve aktivistler bile aynı şeyi tartışıyor. Ger- çekçi düşünülürse bi- rinin Arafat'ın elin- den iktidar koltuğu- nu alması çok uzun sürer. O, asla pes et- mez. Onun hayatında Filistin siyase- ti dışmda bir şey yok. 2. Dünya Sava- şı sonrasına denk gelen Kahire'deki delikanlılık çağından beri Filistin onun tüm dünyası oldu. Arafat, Rusya, ABD. Birleşmiş Mil- letler ve A\Tupa Birlıği'nin oluştur- duğu uluslararası dörtlü tarafından "bir başbakan atamak" konusunda baskı altında tutuluyor olabilir. .Ancak o, bu iş için Filistin Meclisi ve Filis- tin Kurtuluş Örgütü Yürütme Konse- yi'nde görüşülmesi şartını koştu. Başbakan atamak Filistin anayasa- sında değişiklik gerektiriyor. Ve bu za- man alır. Geçenlerde Jerusalem Times gazetesinde dörtlünün Arafat'a da- yatmak istediği Filistin'in bir başba- kanı olması koşulu konusunda şöyle bir yorum yer aldı: "Kendi ülkelerinin hukuk ve anaya- sasının üstünlüğü gibi konulara çok önem veren ülkelerin kendi çıkaıian söz konusu olduğunda başka ülkele- • Tek suçlu Arafat olsaydı işler çok kolay hale gelirdi. Ancak, faturanın sadece ona kesilip Arafat'ın etkisiz hale getirilmesi Filistin sorununu çözmez. Arafat'ın yerine geçenler, sorunlar karşısında çaresiz kalabilir ve yaratacaklan kriz durumu daha da kötüleştirebilir. rin hukuki yapılanma ve anayasalan- nı tamamen görmezden gelmeleri ne kadar ruhaf." Ancak asıl sorun Arafat'ın Filis- tin'in en yetkili adamı olmaktan vaz- geçmesinin ne kadar zaman alacağı ve dörtlünün isteğinin yerine getirilme- si için hangi yollardan geçilmesi ge- rektiği değil. Arafat'ın. intifada ve son 2.5 yıldır dökülen kan konusun- daki sorumluluğu sadece aslında onun sorumluluğu olmaktan çıkıyor. Barış sürecinin başarısızlıkla so- nuçlanması, bu bölgedeki birçok ül- kede olduğu gibi Batı Şeria ve Gaz- ze'de yaşayan 3 milyon Filistinlinin da- ha katı Müslüman olmasına neden oldu. Aynca Arap milliyetçiliğinin ve sol ideolojinin toplumsal boyutunun önem kaybetmesine neden oldu. Bunda Israil'in uyguladığı cezala- rın payı büyük. Buna ek olarak da 1967 yılından be- ri tüm lsrail hükü- metlerınin uygu- ladığı yerleşim alanlannı"kade- meli olarak Yahu- dileştirmerı politi- kası kanlı olaylan besleyen etkenler- den oldu. Şimdi, Filis- tin'in başbakanı- nın ışı bu sorunla- n çözmek olacak. Ancak, dürüst ve etkin bir yeni yö- netim bile başa gelse, bu sorunlan bu şartlar altında çözme şansı yok. Zaten halkın dışa- ndan emir alan bir lideri kabullen- meye hazır olmadığı da ortada. Gazze ve Batı Şeria'da insanlar bu plandan kızgın bir ifadeyle bahsedi- yorlar. "Sorunun FiKstin yönetimin- de reform yapılnıası değil, topraklar- daki işgalin sona erdirilmesi gerekti- ğj" v e "gerçek yantaş ve yolsuzluğun işgal okhığu" son haftalarda Filistin ga- zetelerinde yayımlanan makalelerin nakarat kısmını oluşturuyor. Sadece, Arafat'ın intifadayı başla- tarak kan dökülmesinin sürmesinin sorumlusu olduğu doğru olsaydı iş- ler çok daha kolay olurdu. Ancak du- rum böyle değil. Kim bilir? Belki Arafat "ın yerine gelecek olanlar, so- runlar karşısında çaresiz kalacak ve yaratacaklan kriz bizim için durumu daha da kötüleştirecek. (Ha'aretz - 24 Şubat) Irak knzini görüşmek için 22 Ocakta Berlin'debuhışan Schröderve Chirac Brandenburg KapısTnı arkalanna alarak birlik olduklannı kanülamak istercesine el ele poz verdi. sını kurduğu savunma ittifakı mı? Yeni Avrupalılara göre ABD-Avru- pa arasında yaşanan gerilimde bir ku- sur yok. Hatanın temeli yaşlı, eski Av- rupa'dan kaynağını alıyor. Belki Chirac' ın da aralannda bulun- duğu bazı Avrupalılar, Doğu Avru- pa'nın ABD'ye destek vermesinin al- tında komplo teorileri arayabilirler. Di- ğerleri ise Doğu Avrupalılann Was- hington'a destek vermesinin nedeni olarak sadece ABD'nin onlann güven- liğini garanti altına alacağına inandık- lan tezini gösterebilir. Başka bir grup ise AB'nin daha büyük bir bölümünü kontrolleri altında tutmaya çalışan Al- manya ve Fransa"ya tepki olarak görü- yor Doğu Avrupalılann Amerikan yan- lısı tutumunu. Ancak konu bunlardan daha komp- like boyutta. Benim ülkem Estonya'nın da aralannda olduğu bu ülkeler, NA- TO ve AB'ye farklı bir tarihi perspek- tif getirdi. Bu ülkeler sadece -kısa da olsa- Nazi işgali değil uzunca bir süre komünist dönemde yaşadı. Doğulular dllctatörlerl tanır "Özgûrlük" ve "demokrasi" gibi sözcüklerin dünyanın benim yaşadı- ğun bölgelerinde gerçekten anlamlan vardır. Diktatörlükleri devirmek ve on- lann yönetimlerinde hayatta kalmak için insanlar kendi derinlilderinin içi- ne saklanmak anlamına bile gelse ba- zı değerleri savunmak zorunda kaldı- lar. Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin dış politikaya yaklaşımı, Batı Avru- pa'nınkinden daha çok "değerler" üze- rine kurulmuş durumda. Irak ve diğer konularda etik boyutu olan argümanlan kabul etmeye daha yatkınlar. Avrupa'mn gerçekçi politı- kasını fazla anlamıyorlar. "Yeni Avrupahlar", eski ABD baş- kanlanndan Ronald Reagan Sovyetler Birliği'nin şeytanı bir imparatorluk ol- duğunu söylediğinde de "Baüh Avru- pa" tarafından ağır eleştiri aldığını anımsıyorlar. ABD Avrupalılann bu basit gerçeği neden kavrayamadığını anlamamıştı. Bizim ülkelerde Reagan ve Margaret Thatcher hâlâ çok sevilir. Onlann kararlılığı bu uluslann zorluk- lan aşmalanna yardımcı oldu ve Sov- yetler Birliği'ni çökertti. Doğu Avru- pa uluslan yatıştıncı, düşmana ödün veren çözüm yollannın işe yaramaya- cağını ve diktatörlüklerin "icabınaba- kılması" gerektiğini iyi bilirler. Ancak yeni Avrupa eski ve yaşlı Av- rupa'ya hiçbir zaman sırtını dönmeye- cek. Tam tersine, yeni Avrupa genişle- meyle tüm Avrupa'nın yeniden can- lanmasını istiyor. Bu sadece yeni üye- lerin çıkanna hizmet etmez. Ancak Ba- tı'nın bütünlük içinde bir Avrupa'ya gereksinimi var. Böyle bir A\Tupa'dan ABD de çıkar sağlayabilir. Genişleyen AB önemli reformlar yap- mak zorunda kalacak. Doğu ve Orta Av- rupa ülkelerinin ekonomik büyüme hızı Avrupa'dakilerin en yükseği. Vergiler bu ülkelerde daha düşük, ekonomileri daha şeffaf vs. BunJann hepsi yeni ül- kelerin AB'deki rekabet ortamını art- tıracağını gösteriyor. Avrupa yenllenmell h"ak konusundaki etkisizliği de Av- rupa'nın değişmesi gerektiğini anım- satıyor. AB, daha dinamik, kararlı, açık, geleceği planlayan ve güçlü bir rakip haline gelmeli. Avrupa uluslan birbir- lerine karşı açık olarak kendi benlik- lerini koruyabilirler. Gerçek Avrupa kimliği budur. Ancak bunları sağlamak, Birliğin birinci ve ikinci sınıf üyeler olarak iki sınıfa aynlmasıyla değil, üye ülkelerin işbirliğiyle mümkün olabilir. Bunun için bazılanna susmalan gerektiği söy- lenen bir ortam değil, her ülkenin öz- gürce fikrini söylediği bir Avrupa gerekir. Hepimiz Avrupa'yla gurur duy- malıyız. ancak öncelikle tüm Avrupa'yı yenilemeliyiz. (St Petersburg Times - 21 Şubat) *Estonya 'nm eski başbakanlanndan THEGUARDIAN Kenyalı kadına yarayan anayasa Inceleme komisyonunun son rötüşlanm yaptığı yeni anayasa, kadınlann erkeklerle eşit haklara sahip olmasını sağlayacak. Onaylanmazsa açlık ve sefillik içinde ölmeye devam edecekler. Kenya'nın önünde açık ve net bir seçenek var. Yeni anayasayı onaylayarak kadınlann eşitlik haklannı sağlayan bununla beraber AIDS'le mücadelelerini güçlendiren yasalan da yürürlüğe koymuş olacak. Eğer anayasa onaylanırsa 54 yaşında dul kalan Emily O. ve benzeri kadınlar sefillikten kurtulacak. Kocası ölür ölmez Emily'nin yakınlan elinden tarla, ev, araç gereç ve hatta elbiselerini bile aldılar. Onun evinde oturabılmesi için de başka erkeklerle hem de kondom kullanmadan para alarak cinsel ilişkiye girmesini şart koştular. Şimdi yürürlükte olan anayasa erkeklere kadınlann malvarlığına el koyma hakkını veriyor. Kadınlann çoğu kendisine miras kalacak varlıklara sahip olamıyor. Eşleri hayatta da olsa hiçbir maddi varlık üzerinde yetki sahibi olmamalan, mal sahibi olamamalan onlan şiddete. açlığa, çok zor yaşam koşullanna maruz bırakıyor. Kadınlara aynmcılık yapılmasını önleyecek olan yeni anayasa kadınlann toplumda eşit haklar edinmeleri açısından çok önemli. (Daify Nation -1 Mart) Pentagon, ABD medyasına Irak operasyonunu izlerken ciddi anlamda kısıtlamalar getirecek CNN'in sansüryöntemiROBERTFISK ABD medyası şımdıden Körfez savaşının haberleri- nin hangi sınırlar çerçevesinde yapılacağına daır ku- rallan kabul etmişe benziyor. CNN, CBS, ABC ve New York Times "ın muhabırlen şımdiden Amerikan deniz ve kara kuvvetlennin yanına yerleştirilmiş durumda. Sansürün boyutu henüz kesinleşmiş değil. Ancak Pen- tagon'un haber metinlerinin ne kadannı kesıp sansür- leyeceği pek de kimsenın umurunda değil. CNN'de uygulamaya konulan yeni "haber onaylatma sistemi" -ki bu sistem yazılan tüm metinlerin Atlanta'da 'ismi açıklanmayan' yetkililer tarafından yayına uygun olup olmadıklan konusunda onaylanmasını, içlerindeki onay- lanmayan bölümlerin ahlmasını öngörüyor- Savunma ve Dışişleri Bakanlığı'nın kaygılanmalanna gerek ol- madığını gösteriyor. Tabii tsraillilerin de. CNN'de yayımlanan "onaylama sistemini anımsat- mabildirisi> 'nı okursanız nefesiniz kesilebilir: "Muha- birler haberlerini ona>latnıak için Atlanta'ya yollaya- cak. Metinler onay alınmadan kesinlikle redakte edilip yayına hazırlanınayacak. Bir metin, yetki sahibi bir mü- dür taranndan onaylanmadan yayına konulmayacak." Kullanılan ıfadelere dıkkat edin. "Onayiamak" \e 'Şrt- ki sahibi". CNN'in Ku\eyt, Kudüs veya Bağdat'taki bir muhabiri hazırladığı haberin ardında yatan gerçekleri ya da öyküyü çok iyi bilir. Elbette Atlanta'daki müdür- İerden daha iyi bilir. Ancak haberin akıbetini ne yazık ki Atlanta'dakiler belirleyecek. CNN bu paranoyak habercilik anlayışını güden tek kurum değil. Diğer medya kuruluşlannda da buna ben- zer "anti- haberci" yöntemler uygulanıyor. Ve bu ha- bercilerin suçu değil. CNN'in ekibinin klişe ifadeler kullandığını ya da askeri kıyafetlere büründüklerini görebilirsiniz. Bazı gerçekleri gizlemeye çalışacaklar. Bu korkunç anlayışın temelinin nelere dayandığını ge- çen yıl Ramallah'ta görevlı olan CNN muhabiri Eason Jordan'ın Atlanta'daki patronlanndan biriyle arasında geçen diyaloğu anımsayarak anlayabiliriz. Jordan, meslektaşı >Dchael Holmes'un Israilli em- niyet güçleri tarafından vurulan Kızılhaç ambulans şo- förlerine ilişkin haberinden şikâyetçi olmuştu: "Biz hayaümızı riske atarak ambulans şoförleriyle gün bo- • CNN'de savaş haberleri için bir sansür yöntemi uygulamaya konuldu. Muhabirler haberlerini onaylatmak için Atlanta'ya yollayacak. yunca gezdik. İsrailli askerlerin ateş açüğına tanık ol- duk. Önce onaylandL İki kez yayımlandı ancak üst dü- zeyde biri olan Rick Davis tarafından öldürüldü. Ne- deni İsrail ordusundan görüş almamışolmamızdı. Hem de haberde İsraillilerin Filistinlilerin askerlerin silahla- nnı çahp bu tür eylemler yapüğına inandığından bah- setmemize rağmen. İsrailliler CNN'e röportaj vermeyi reddetmişsadeceyazılı açıklamagöndermişti.AncakDa- vis için bu açıklama yeterli olmadı. İsrail ordusu CNN'e röportaj verdikten üç gün sonra Holmes konuya iliş- kin bir haber yapb hem de ambulansiann çapraz ateş alnnda kaldıklannı belirtip konuyu çarpıtarak." Jordan'ın şikâyetı çok açık ve netti: "Nezamandan beri haberleri hükümeder ve ordulann kaprisiyle ya- vından kalduıyoruz? Rkk bize ateş açan bir İsrailliyi kameranuzla yakalamadığımız takdirde haberin ya- yımlanamayacağnu söyledi. Bu da hükümetlerin ve or- dulann bize sansür uyguladığı ve bizim işimizin onla- nn avucunda olduğu anlamına geüyor." Yakın gelecekteki savaşta bunlann yine geçerli ola- cağı açık seçik ortada. Irak'tan gelen tüm haberlerde Iraklılann söylediklerini yalanlayan bir ABD askeri yetkilisi göreceğiz. Ramallah temsilcisinin başka bir de- neyimini anımsayarak savaşta neler olacağını hesap edelim: "Geçen nisan İsrail'insalduısmdan sonra >ap- nğınuz bir haberde, İsrail'in bunlan terörodaklannı ku- rutmak için >^püğını belirtnıiştik. Ancak, Atlanta'da- Idler bunu haberde üç kez tekrarlamanuzı istedL Sa- dece İsrail'in müdahalesini haklı göstermek için™" Ancak bu metin onaylatma sistemi, ışi daha da kö- tüleştirdi. Ocak ayındaki bir bildiriyle CNN çalışanla- nna, yeni bir bilgisayar sisteminin haber onaylama yet- kililerinin, haberleri damgalayacağı duyuruldu. Haher- ler hazılanırken editörler "onayiandı" yazısının üzeri- ne tıklayacak. Yazmın üzerindeki renk kırmızıdan ye- şile dönerse onaylanmıştır. Kırmızı kalırsa haber ya- yına konulmayacak. Yapılacak herhangi bir değişiklik halinde de rerîk sanya dönüşecek. Bu onaylama ya da onaylamama işlemini birileri yapıyor. Kim bu birle- ri? CNN çahşanlanna açıklanmıyor. CNN'in 1991 "ie- ki Körfez Savaşı sonrasında Pentagon "stajyerierinjn*' kurumun Atlanta'daki haber merkezine girmeleme izın verdiğini açıklamıştı. Bu konuda şüphelerim \ar. (Thelndependent-25Şuha)