Katalog

8 EYI—ÜL 2002 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA ALMANYA SEÇÎMLERİ G»revdeki dört yılında Göç Yasası dışında birçok reform sözünü tutamayan Almanya Başbakanı işsizliğin de önünü kesemedi Sel, Schröder'inimdadınayetiştiGURSEL KOKSAL - GURAY OZ Baştakan adayı Gerhard Schröder ve Ge- nel Başkan OskarLafontaine lıderliğindeki Sos- yal EVemokrat Parti (SPD), 1998'deki seçim- lerinde 16 yıllık Kohl dönemini noktaladı, CDU • CSU (Hınstiyan Demokratlar) ile or- taklan Hür Demokrat Parti'yi (FDP) muhale- fete yolladı. Seçim öncesınde 4 milyona ula- şan ışsizlik, aşın sağın yarattığı huzursuzluk, SPD ve Birlik 90<Yeşiller Partisi'nin seçim- denzaferieçıkmasınayolaçtı. SPDoylannyüz- de 4O*ını alarak parlamentoda 298 milletve- kiline sahip oldu. Birlik 90/Yeşiller ise yüzde 6.7 oy aldı ve mecliste 47 milletvekilliği ile temsil hakkını kazandı. Demokratik Sosyalizm Partisi 'nin (PDS) kazandığı 35 milletvekilli, uzun süre sonunda, parlamentoda SPD'nin solunda etkin bir gücün yer alması anlamına gelıyordu. Seçime koalisyon hedeflerini açıklayarak giren SPD ve Yeşiller, kısa sürede koalisyon protokolünü tamamlayarak hükümeti oluş- turdular. Italya, Ingiltere ve Fransa'dan son- ra bir diğer büyük AB ülkesinde daha sosyal demokrat ağırlıklı bir hükümetin kurulması Avrupa'da dengeleri değiştırmişti. 2002 se- çinûerine ise tümüyle farklı bir Avrupa tab- losuyla giriliyor. ttalya, Fransa, Norveç, Por- tekiz, Avusturya, Hollanda, Danimarka'da sosyal demokratlar, son dönemlerde düzen- lenen seçimleri kaybederek iktidan bırak- mak zorunda kaldılar. tngiltere'de tşçi Parti- si, Tony Blair'in liderliğinde sosyal demok- rasiden hızla uzaklaşarak merkeze yöneliyor, ancak iktidarda kalmayı başanyor, bu arada "teroriznüe tnücadeie" alanında ABD'ye tam destek veriyor. İçte ve dısta olumsuz kosullar SPD-Yeşiller koalisyonu dört yılı Almanya'da ve uluslararası alanda ilginç gelişmelerin ya- şandığı yıllar oldu. ABD'de yönetim değişti ve George W. Bush başkan seçildi. Balkanlar kanştı, AB ülkelen ve NATO, Balkanlar'dakı iç savaşlara müdahale etti. Bu gelişmenin Al- manya açısından önemi, tkinci Dünya Sava- şı'ndan bu yana Almanya'nın ilk kez silahlı bir çatışmaya taraf olması ve ülke dışına as- keri birlik göndermesiydi. 1999 yılında Kosova ile başlayan bu yönde- ki gelişme 2001 'de Makedonya'ya askeri bir- lik gönderilmesi ile devam etti. En son ABD önderliğindeki "terörekarşı savaş* kapsamın- da Afganistan'a ve Afrika Boynuzu'na asker gönderen Almanya, Kosova 'da, Afganistan'da, Körfez'de asker bulundurmayı sürdürdü. 1998 seçimlerinden önce ülke dışındaki as- ker sayısı 2000 iken, bu sayı seçimlerden son- ra 10 bini aştı. Bütün bu gelişmeler hem SPD'nin hem de Yeşiller'in tabanında büyük tepkilere yol açtı. Her iki parti de iç muhale- fetle uğraşmak zorunda kaldılar ve eyaletler- deki seçimleri birbiri ardı sıra yitirdiler. Schröder'in 11 Eylül'den sonra ABD'ye sun- duğu *suursız destek" ve üst düzey sosyal de- mokraüarla Yeşil politikacılann tutumu koalis- yonun önemli güç kaybetmesüıe neden oldu. Al- manya'nın Irak'a yönelecek savaşa asker yol- lamayacağının, parasal destek vermeyeceğinin ve hiçbir şekilde katılmayacağının Schröder ve Fischer tarafından açıklanmasından sonra SPD ve Yeşiller'in güç kaybı durdu. Schröder'in Aşll topuğu Seçimlerden sonraki ilk yıl sonunda hafıfbir iniş gösteren işsizlik, daha sonraki yıllarda yeniden dört milyonu buldu. Koalisyonun bu konudaki çabalan sonuç vermedi ve konu mu- hafazakâr partileTİnin temel muhalefet malze- mesini oluşturdu. Schröder ve ortaklan, rakiplerinin suçlama- lanna karşı savunmalannı işsizlikle mücade- le alarundaki başansızlığın uluslararası kriz- denkaynaklandığı tezine dayandınyorlar. Se- çunlere kısa bir süre kala Volkswagen firma- sı yöneticilerinden Peter Harz başkanlığında partiler üstü bir uzmanlar komisyonu kurdu- ran Schröder, işsizliğe karşı yeni önlemler alı- nacağı konusunda umutlar yaratarak muhale- ferin ataklannı karşılamaya çahşıyor. • tlk iş olarak vatandaşlığın "kan"la değil, "doğum yeri"yle belirlenmesini yasalaştırarak vatandaşlık reformunu yapan Almanya Başbakanı Gerhard Schröder, Göç Yasası'yla da Almanya'nın bir "göç ülkesi" olduğunun resmen kabul edilmesini sağladı. Ancak, işsizliği azaltamaması ve birçok alanda sözünü verdiği reformları yapamaması hükümetteki koalisyona kan kaybettirdi. • Sel ve Alman halkının savaş karşıtlığı başbakanın imdadına yetişti. Hükümetin selde zarar görenlerin yaralannı sarmak konusunda aktif davranması ve Almanya'nın Irak'a yönelecek savaşa asker yollamayacağının açıklanması Schröder ve koalisyon ortağı Fischer'in oy kaybını durdurdu. Ve anketlere göre Schröder'i Hıristiyan demokrat rakibi Stoiber'in önüne geçirdi. Birçok alanda reformlara ihtiyaç olduğu ve bunlan en kısa zamanda yapacaklan vaadiy- le iktidara gelen Schröder ve ortaklan, he- defledikleri reformlan, muhalefetin direnişi ve engellemeleri nedeniyle tam olarak ger- çekleştiremedi. Vatandaşlık, göç, emeklilik, çevre vergisi ve enerji alanlannda reformlar başlatılabilirken, sağlık ve işsizlikle ilgili re- form hazırhklan hâlâ sürüyor. Kablnede sarsıntılar Schröder, bir dönemde en fazla bakan de- ğiştiren başbakan olarak da ün yaptı. Hükü- metin geçirdiği ilk sarsıntı. Maliye Bakanı ve randı. Geçmişte SPD'nin genel başkanlığına, federal başbakan adaylığına kadar yükselmiş olan Scharping, ıstifa etmemekte direnince Schröder tarafindan görevinden alındı. Hü- kümetteki diğer değişiklikler, bakanlann baş- ka alanlarda, çekici görevler üstlenmesi üze- rine gerçekleşti. Scharping'in neden olduğu benzer bir sar- sıntıyı da Yeşiller Partisi geçirdi. Partinin Türk kökenli milletvekili Cem Özdenür, aynı lobi şirketinden düşük faizle kredi aldığı ve görev gereği yararlanabileceği bedava uçak yolcu- luğu hakkından özel amaçla yararlandığı, bu haktan bazı yakınlanru da yararlandu-dığı suç- lamasıyla karşılaşınca politik görevlerinden is- SPD'nin oyu artmaya Yeşiller'deki gerileme ise durmayabaşladı. Son yıllarda parti içi bir dizi değişiklikle ata- ğa geçen FDP de bu seçimlerin iddialı partile- rinden. Kendisine yüzde 18 oy alma hedefi koyan FDP'nin kamuoyu yoklamalannda yüz- de 7.5 oranına ulaştığı görülüyor. CDU'CSU blokunun kendileriyle koalisyon kuracaklan yolunda söz vermesi talebini red- deden FDP Başkanı GukJo WesterweDe, "Hiç kimseye açık çekveremeviz" diyor. Seçim son- rası her ıki tarafla da koalisyon kurabilecekle- rini açıklayan FDP'nin önde gelen isimlerin- den Jürgen MöDemann ise SPD ile koalisyo- nu açıkça savunan isimlerden. SPD ile gere- Seçim kampanyasına hız veren Schröder ülkesinin tüm kentkrini turhıyor. Başbakan dün gazeteci eşi Doris Schröder ile Dortmund sokaklannda halkı selamladı. Irakpuan kazandırdı Ahnanya, pazar günkü seçimler için gün sayarken, kamuoyu araştırmalanna göre kendikrini Hıristiyan Demokratlann az farkJa da olsa önüne geçen Sosyal Demokratlar ve Başbakan Schröder 'in yükselişinde hükümetin selden zarar görenlere karşı tutumu etkin oldu. Bir dönem Hıristiyan Demokrat hder Stoiber'in 7 puan gerisine düşen Schröder başta Aşağı Saksonya'nın kentleri ohnak üzere Almanya'nın birçok kentinde hayaü felce uğratan selden zarar görenlerin yaralannı çabuk sannca rakibinin 3 puan önüne geçti. SeHn yanı sıra Irak'a asker gönderilmeyeceğinin açıklanması da yükseüşe neden oldu. Schröder'in partisinin seçim kampanyasuu hazniayan şirketin reklam panolarma astmuğı afışler de dikkat çekici. Başbakan, afışlerde makyaj ve fotoğraf hileleriyle 'farkh suraüara' bürünmûş olarak görünüyor. SPD'nin Genel Başkanı Oskar Lafontaine'in beklenmedik bir anda tüm hükümet ve parti görevlerinden, hatta federal milletvekilliğin- den istifası oldu. Hükümetin sağ politikalar iz- lemeye başladığını, sosyal demokrat ilkeler- den uzaklaştığını ve seçmene verdiği sözleri unuttuğunu öne sürerek istifa eden Lafonta- ine, itirazlannı "YürekSoMa Atar" adlı kita- bı ile de kamuoyuna duyurdu. Neoliberal küreselleşme politikalannakar- şı çıkan ve ATTAC gibi küreselleşme politi- kalanna karşı çıkan kuruluşlara destek veren Lafontaine. PDS ile bir işbirliğinin de savu- nuculan arasında. Hükümetin ikinci kaybı Ulaştırma Bakanı Reinhard KHmmt (SPD) oldu. Adı bir skandala kanşan bakan bir süre sonra görevinden aynlmaya zorlandı. Hükümettin 3 Yeşil asli üyesinden Sağhk Ba- kanı Andrea Fischer görevinden alındı. Bos- na Hersek savaşı sırasında, askeri uçaklarla Ma- yorka'ya tatile giden, sevgilisiyle foto muha- birlerine havuzda hayli serbest pozlar veren Sa- vunma Bakanı RudoİfScharping(SPD), Schrö- der'in desteği ile bir süre daha bakanlıkta kal- dıysa da, silah üreticisi ve pazarlayıcısı firma- lannlobicisi olarak bilinenCDU'lu bir işada- mıyla parasal ilişkileri ortaya çüanca, iyice yıp- tifa etti ve bir sonraki dönemde parlamento- da yer almayacağını açıklamak zorunda kal- dı. Seçimler öncesi ve seçimlerden sonra de- vam eden kara para skandalı nedeniyle bir tür- lü kendini toparlayamayan muhafazakâr mu- halefet ise, göçmenlerle ilgili sorunlan gün- deme getirerek eyalet seçimlerinde oy patla- malan yaptı, güven kazandı. Bu arada SPD'li bazı belediyelerde de milyonlarca markın söz konusu olduğu yolsuzluklar ortaya çıkınca, sağcılann yolsuzluklan giderek daha az konu- şulur oldu, sonunda gündemden tamamen çık- tı. SPD ve ortağı Yeşilleri beceriksizlikle suç- layan ve her fırsatta verdiği sözleri yerine ge- tiremediğini hatırlatan Hıristiyan Demokrat- lar, kamuoyu yoklamalannda öne çıkmaya başladı. Ancak, yaz aylannda ansızın bastıran sel felaketi ise çevre koruma tartışmalan ko- nulanrun yeniden gündeme gehnesine ve bu konularda gen bulunan muhafazakârlann zor duruma düşmesine yol açtı. Sel felaketine kar- şı hızlı önlemler alarak ulusal dayanışma duy- gusunu harekete geçiren ve zarar görenlere yardım konusunda aktif davranan Schröder Hükümeti, sel felaketine uğrayan doğu eyalet- lerinde de, batıda da puan kazandı. Savaş kar- şıtı tutuma sel felaketi konusu da eklenince kirse ortaklığa gitmeye hazırlanan FDP, Yeşil- lerle işbirliğine ise kesin olarak karşı çıkıyor. Düsman Rardes: PDS Birleşmeden sonra dogudaki iktidar partisi SED'nin (Sosyalist Birlik Partisi) devarnı olan PDS'yle (Demokratik Sosyalizm Partisi) ile hiçbir şekilde koalisyon kurmayacağını açık- layan SPD, Berlin Eyalet seçimlerinden son- ra ortaya çıkan tablo karşısında bu "flke"sin- den vazgeçmek zorunda kaldı. Almanya'nın başkenti Berlin'de SPD-PDS koalisyonu ku- ruldu. PDS'nin önümüzdeki hafla barajı aşıp aşamayacağı henüz kesinleşmedi. Partinin önde gelen isimlerinden ve Berlin Eyaleti Ekonomi Senatörü Gregor Gysi'nin adırun Scharping ve Cem Özdemir gibi fazla uçuş puanlan skandalma kanşması ve bunun üzerine istifa ermesi, PDS'nin oylannda dü- şüşe neden oldu. PDS yüzde 5'lik barajı aşa- madığı takdirde ancak doğrudan adaylar yo- luyla parlamentoda temsil edüebilecek. Bu durumda ise grup kurma şansı bulunmuyor. YARIN: Türk seçmen ve Türk adaylar AB Komisyonu 9 Ekim'de yayımlayacağı Türkiye raporuna son biçimini vermeye hazırlanıyor Türkiye içîn takvim henüz befli değîl ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - AB Komisyonu, 9 Ekim'deyayımlayaeağı Türkiye nporuna son biçimini vermeye hazırlanırken nporun anahatlan dabasuıa sızmaya başladı. Taslak raporda, Türkiye'nin ölüm cezasınm kaldırılması, anadilde yayın ve öğretim teformlanna karşın Kopenhag siyasi kriter- krinin uygulanmasında belirsizliğe işaret ediliyor ve reformlann yaşama geçirihnesi öaünde bazı sonı işaretlerinin bulunduğu öne sürülüyor. Komisyonun raporunda, Türkiye'ye müzakere takvimi verilmesi tonusunda karar, AB üyesi ülkelerin devlet \t hükümet başkanlanndan oluşan karar organı Konsey'e havale ediliyor. Internet portalı www.abhaber.com'un haberine göre, AB Komisyonu Türkiye aporunun taslağında dengeli ifadeler kurmaya jzen gösterdi. Raporda, AB Komisyonu jncelikle siyasi ve ekonomik durumun geniş bir analizini sunuyor. Türkiye'nin AB yolunda kat ettiği üerlemeler tespit edilirken AB uyum yasalannın TBMM'den geçirilmesi Önemli bir adun olarak niteleniyor. Ancak ilerlemenin kalıcı olup olmadığı konusunda temkinli bir yaklaşım ortaya konuluyor. karşın Kopenhag siyasi kıstaslannı karşılama çerçevesinde çok önemli bir adım atıldığı belirtilen raporda, idam, düşünce ve ifade özgürlüğü, anadilde öğretim ve yayın başta ohnak üzere gerçekleştirilen reformlann, Türkiye'yi AB'ye daha da yakınlaştırdığı • AB Komisyonu'nun taslak raporunda, Türkiye'nin ölüm cezasının kaldırılması, anadilde yayın ve öğretim reformlanna karşın Kopenhang kriterlerinin uygulanmasında belirsizliğe işaret ediliyor. Diplomatik kaynaklara göre raporun artılan ve eksileri şöyle: • Türkiye raporunun artuan: Raporda, TBMM'den geçen AB reformlannın tam üyelik yolunda umut verici büyük bir gelişme olduğu kaydediliyor. İç siyasette belirsizliğe vurgulanıyor. "Türkiye'nin AB perspektifı güçkndirilmelidir" denilen raporda, TBMM'den geçen son reformlann, Helsinki kararlannın doğruluğunu bir kez daha gözler önüne serdiğine dikkat çekiliyor. Raporda, azınlıklann haklannm konınması ile mal ve mülk edinmeleri bağlamında yapılan yasal değişikliklerin dikkat çekici olduğu da belirtiliyor. • Türkiye raporunun eksileri: Komısyon Türkiye raporunda, siyasi kriterlerin uygulanması alanındaki belirsizliğe işaret ediyor ve uygulamalann yaşama geçirilmesi noktasındabazı soru işaretlerinin bulunduğu saptamasını yapıyor. Aynca DEP milletvekil- lerinin cezaevinde olmasına, düşünce ve ifade özgürlüğü alanlannda somut gelişmelerin görülmemesine dikkat çekiliyor. F tipi cezaevlerindeki geh'şmelere de raporda yer veriliyor. Uluslararası insan hakları örgütlerinin Türkiye'de karakol ve hapishanelerde işkencenin var olduğu, insan hakları ihlallerinin devam ettiği yönünde hazırladığı raporlara atıfta bulunuluyor ve basın önündeki engellemelere de yer veriliyor. Küçükpartiler önemli Kendisini meclisteki tek gerçek muhalefet ola- rak gören Demokratik Sosyalizm Partisi (PDS), barajı aşamama tehlikesini yaşıyor. PDS, tüm askeri müdahalelere karşı çıkarken, u kaçak yaşayanlar için derhal af çıkarümasT ya da tt Alrnanya'da yaşa>an tüm yabancılara seçme veseçilmehakkıverümesin" gibi kışkırtıcı öneri- lerin yer aldığı göç politikasıyla ya da "seçmen yaşının 16'ya indirilrnesi" gibi toplum yaşamına ilişkin radikal önerileriyle tipik bir sol muhalefet partisi profili çiziyor. Karşıtlan, PDS'nin savunduklannm uygulama şansı olmadığını savunuyor, partiyi samimiyet- sizlikle suçluyorlar. Almanya'nın doğusunda birçok kentte, hatta baş- kent BerUn'de seçmenlerin yansına yalcmı tarafin- dan desteklenen PDS'yi, mücadeleyi, partiyi Do- ğu Almanya döneminde yaşanan anüdenıokratik uygulamalann sorumlusu olarak göstermekle sı- rurh görenlerin sayısı hiç de az değil. Hamburg'da geçen yıl gerçekleştirilen seçimler- de yabancı düşmanı demagojiyle ikinci parti olup, bu eyaletteki sol hâkimiyeti, CDU ve FDP'yle koalisyona giderek yıkan aşın sağcı "gaddar hâ- kün" Schfll'in kendi adıyla anılan partisi, taban- daki üyelerin baskısıyla seçimlere girmeye karar verdi. Seçim barajını aşma şansı olmayan bu partinin aldığı her oy Stoiber'in potansiyel seçmenlerin- den geleceği için son tahlilde Schröder'e yaraya- cak. Aşın dinci partiler CM ve PBC'nin en önemli derdi Almanya'daki Müslümanlar ve sayılan gi- derek artan camiler. Bu konuda en ufak bir hoş- görüye büe kapalı olan bu partilerden PBC' nin ya- yımladığı "Hnistivanlar Uyamn!" başlıklı bildi- ri şöyle bitıyor. "İslamın bir ülkenin genşmesini nasıl engeDeyeceğini. modern Türk devletinin ku- rucusu Mustafa Kemal Paşa da görmüştü. Ken- dsi de bir Müslünuuı olarak yetişnuşti ama tslam onun için 'ahlak dışı bir Bedevi'nin saçma teolo- jisi'ydL" V -t Seçime katılan küçük partilerden büyük kısmi aşın sağda. Bazılan da bölgecilik, çevrecilik, cin- siyetçilik ya da kuşaklararası sorunlara çözümler konusunda diğer partileri yetersiz bulan *aşm"lar. Irkçüarın önünü kesemedüer Almanya'da açıkça ırkçüık yapan, aşın sağcıla- nn, yabancı düşmanlannm ve neo- nazilerin bu- luştuğu en büyük partilerden biri NPD. Yaşama ve yürüunenin tepesindeki kurumlar, Federal Hükü- met, Federal Meclis ve Federal Konsey, Anayasa Mahkemesi'ne baş\Tjrarak, anayasal düzeni tehdit ettiği, ülkede yabancılara yönelik şiddet eylemle- rinin yaygınlaşmasına neden olduğu iddiasıy la ka- patılmasını talep ettiler. Konuyla ilgili resmi baş- vuru 2000 yılı sonunda yapıldı. Ancak Yüksek Mahkeme aradan çok uzun bir zaman geçmesine rağmen konuyu görüşüp, bir ka- rara bağlayamadı. Çünkü, mahkeme dava dosya- lannı incelerken, çok sayıda parti yöneticisinin devletin gizli servislerinin ajanı olduklan yolun- da söylentiler çıktı. Bir süre sonra bu söylentile- rin gerçek olduğukabul edildi. Bukez her 7 NPD'li- den birinin ajan olduğu söyleniyordu. îşin ilginci sayılan 30'u bulan ajanlann bazılannın eylemle- ri, partinin kapatılmasıyla ilgili dava dilekçesine eklenen deliller arasmda yer alıyordu. Bu durumda, parti kapatma gibi önemli bir ka- ran vermeyi kabul etmeyen Yüksek Mahkeme, içişleri bakanlıklanna bu ajanlann durumuna açık- hkgetirmesi talimatı verdi. Ancak kullandıklan ajan- lann kirnliğinin gizli tutulmasında ısrar eden gü- venlik makamlan, mahkemeninbu talebini tam ola- rakyerine getirmekten kaçmıyor. Mahkemenin bu konuda bir karar vermeden davayı geri gönderme olasılığı da doğdu. Tüm Almanya çapında seçime katılan tek ırkçı parti olan NPD'nin barajı aşması mümkün görünmüyor, ancak bu partinin aldığı her oy, daha sonra verilecek resmi parti yardımuun belirlenmesine yarayacak. Parti kapatmatar Hhkr dönemi dışında da parti yasaklamalan söz konusu Almanya'da. Alman tarihindeki önemli ya- sakJamalardan örnekler şöyle: • 1878'de ünparatorluk dönemindeki Sosya- listler Yasası, sosyal demokratpartilerin kurulma- sını yasaklarmştı. Ancak sosyal demokratlar bun- dan sonra daha da güçlendiler. ^ 1922'de ünlü Weimar Cumhuriyeti döne- minde sağ, Cumhuriyet Koruma Yasası'yla ya- saklandı. Ancak bu dönem Nazilerin 1933'te ik- tidara gelmesiyle sonuçlandı. • Federal Almanya Cumhuriyeti'ndeki ilk par- ti yasaklama 1952'de oldu. Hükümetinsağcı SRP (Sosyalist Imparatorluk Partisi) ve KPD'nin (Al- manya Komünist Partisi) kapatıbnası yolundaki başvurusunu değerlendiren Anayasa Mahkeme- si, birincisinin yasaklanmasına karar verdi. •KPD'ye yasak daha sonra geldi. Yüksek Mah- keme, 1951 'deki başvuruyu uzun tartışmalardan sonra 1956'da sonuçlandırdı ve parti kapatıldı.