Katalog

f 2 EYLÜL 2OC PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA Ü i J v U i M fJlVJLI ekonomi(S cumhuriyet.com.tr 13 Girişimci çftçi, jojoba iipeecek • MAINİSA(A*)- Manisa'nın Sargöl ilçesine bağlı Ç.vuşlar köyünde çıftçi .Jımet Kocakabak'ın ctneme üretJTÜne başlaağı jojoba bitkisiniı yağının, kozmetik sanayınden tıbba kadar birçık alanda kullaruldığı bildrildi. Köyündeki 50 önümlük arazısine maki tıründeki jojoba bıtkisindaı ilk etapta 600 fide <ken girişimci Kocakıbak, bulundugu bölgtde bir ilke de imza atmş oldu. Cepten siyasal mesaj YSK'le • ANKARA (AVKA)- Telekomünikasyjn Kurulu Başkanı >ner Arasıl, Genç Pari'nın, parti etkinliklerMe ılgili olarak Telsim halı cep telefonlan üzerirden geçtiği mesaj larh ilgili olarak Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Bışkanı Tufan Algan'la hr görüşme yaptığın, buraya da şikâyeıte bulunulduğunu ögrendiğıni söyledi. Arasıl, YSK'ye de şikâyetler geldiğıni öğrendiğini belirterek konunun YSK tarafindan araştınldığını bildirdi. Büyüme, sokağa yansımıyor • ANKARA (AA)- Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sınan Aygün. ekonomkteki büyümenin çarşı pazara yansımadığını ifade ederken "Bu hesap çarşıya uymuyor" dedi. Aygün, ıthalat ve ihracat ile nıhai tüketim yönlendiriciliğinde bir büyüme yaşandığını, bu büyümenin toplum katmanlanna nüfuz eden bir büyüme olmadığını vurguladı. 2001'deki vüzde 9.4 oranında küçülmeyi hatırlatan Aygün, bu dibe vuruştan sonra ekonomide sıçrama yaşanmasının normal olduğunu kaydetti. Irak: PetroHü kesmeyeceğiz • BAĞDAT(AA)-Irak Petrcl Bakanı Amir Muhammed Reşit, "Amerika Irak'a saldınrsa biz petrol ihracatımızı durdarmayacağız" dedi. Reşit, petrol, doğalgaz ve enerjı başta olmak üzere Türkıye ile her alanda ışbtriğine hazır olduklannı söyledi. Amir Raşi:, Bağdat'ta Türk gaze:ecilerinin sorulannı yanıtiarken Rusya ile yapbklan anlaşmanın bir benzîrini Türkiye ile yaptıak istediklerini, bunuı iki ülke yaranna olaciğını bildirdi. Otomotivde satşdüştü • AVKARAÇANKA)- Otonotiv sektöründe iç paza1 hızla daralmaya devan ederken sektör, tıkaııkhğı ihracat artışyla aşmaya çalışyor. Yılın ilk sekiz aymla otomobil satışlan yan /anya azaldı; otonotiv ana ve yan sanaii ihracatında ise adetbazında yüzde 11, değff olarak da yüzde 14atışyaşandı. Otonotiv Sanayii Deneği'nin verilerine göreocak-ağustos döneninde toplam sanşar, geçen yılın eşdcıemine göre yüzde 298azalarak91 bin 800 adee genledi. Serdengeçti: Daha çok vergi çözüm değil. Enflasyonla büyümenin sonunda krizle karşılaşılır Reformlar kesintisiz sürmeliANKARA (Cumhumet Bürosu) - Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti. "enflasyonla büyüme- d e " büyük bir büyüme sağlanması- na karşın sonunda krizle karşılaşıl- dığını, böyle bir büyüme değil sür- dürülebilir bir büyüme istedikJenni bildirdi. Serdengeçti, yapısal re- formlann sürdürülmesi uyansında bulundu. Serdengeçti, Ortadoğu Teknik Üniversitesı 'nde (ODTÜ) dün başla- yan 6. Uluslararası Ekonomi Kong- resi'nin açılışında, "2001 Şubat kri- zinin yansımalan: Merkez Bankası perspektifinden aJuıan dersler" ko- nulu konferans verdı. Çincede "krizuî" aynı zamanda "firsat" anlamına geldiğini belirte- rek "Bir kriz işleri daha iyi yapmak için firsat oluşturabiür. Bizün tecrii- bemizin de bunun bir örneğini oluş- turduğunu düşünüyorum" dedi. Şubat krizinden sonra ihtiyaç du- yulan reform ve önlemlerin uygu- lanmasının yanı sıra dikkatli mali ve parasal politikalann izlenmesinin • Seçimin yaklaşmasına karşılık mali uygulamalann değişmediğine işaret eden Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti, enflasyonla büyük bir büyüme sağlanmasına karşın sonunda krizle karşılaşıldığım, böyle bir büyüme değil sürdürülebilir bir büyüme istediklerini kaydetti. Türk ekonomisini şoklara daha da- tepebüir" dedi. yanakh ve krizlere daha az kınlgan hale getirmekle kalmayıp, aynı ay- nı zamanda sürdürülebilir büyüme- ye ulaşma olasılığını da güçlendir- diğini bildirdi. Bankacıhk Yasası'na eleştiri Serdengeçti, son kriz sırasında ter- cübe edildiği gibi hükümetlerin, liki- dite pozisyonlannı iyileştırmek için kısa vadede toplanması kolay, ancak üretim üzerinde olumsuz etkisi olan vergiler getirmek gibi önlemlere baş- vurmaya eğilünli olduklannı belir- terek "Ancak, bu tûr önletnler ters Süreyya Serdengeçti, Türkiye'nin döviz kuruna dayalı istikrar deneyı- minin. "makroekonomik istikrar, maK istikrar ve öngörûlen yapısal re- formlarda tatmin edici ilerieme" ara- sında birbirine tamamlayan ilişkiyi vurguladığını bildirdi. Uygulanan politikalar çerçevesın- de Hazine ve Bankacıhk Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) birbirini tamamlayıcı çalışmalar yap- masının da önemli olduğunu söyle- yen Serdengeçti, kamu bankalannda oluşan yüksek görev zararlannın ne- deninı de "vönetim zafiveti" olarak değerlendirdi. Cumhurbaşkanı AhmetNecdetSe- zer tarafindan geçen yıl veto edilen ve daha sonra Meclis 'ten yeniden ge- çirilen Bankacıhk Yasası'na da eleş- tiriler getiren Serdengeçti, "Buyasa yanlış yapılmasaydı, Cumhurbaşka- nı' ndan dönmezdi. Ama bu yasa dön- dü ve bu da krizin maliyetini artür- dT dedi. ABD Uluslararası Ekonomi Ensti- tüsü üyesi Alan S. POsen gelecekte olası bir krizin önlenmesinde en iyi stratejinin banka sayısının azaltıhna- sı olduğunu söyledi. Posen, kongrede "Gelecek krizlerin önlenmesinde bir strateji: Bankacıhk sektörünün gü- venli küçülmesi" konulu sunuşunda geleneksel olarak mevduat toplayıp uzun vadeli kredi veren bankalann birçok ekonomide oynadığı rolün azaltılması halinde, banka başansız- hklannın vereceği zarar ile mali kriz- lerin süresinin sınırlı olacağını be- lirtti. Posen. diğer mali kuruluşlann kolayhkla bankalann verdiğı hizmet- len yerine getırebıleceğini bildirdi. 11 Eylül'ün ardmdan silah endüstrisinde son 20 yılın en büyük patlaması yaşandı Küflerden dirilen sektör: Savunma • Savunma sanayiinde 20 yılın en büyük yükselişi yaşandı. Veriler, geçen bir yıl içerisinde ABD'nin savunma harcamalannın 35 milyar dolar artarak 350 milyar dolara çıktığını gösteriyor. Ekonomi Servisi - Afganis- tan'da savaşın ve terorizmle mücadele kampanyasının önü- nü açan 11 Eylül saldırıları, havacılıktan sıgorta ve finan- sa kadar tüm sektörleri allak bullak ederken savunmada son 20 yılın en büyük patlaması yaşandı. Tek tüketicisi ulusal hükümetlere. ölüm ve tahrip gücü arz eden silah endüstrisi, soğuk savaş dönemınden 10 yıl sonra, yeniden "alon gün- lerine" döndü. Veriler, geçen bir yıl içeri- sinde ABD'nin savunma har- camalannın 35 milyar dolar artarak 350 milyar dolara çık- tığım gösteriyor. Amerikan sa- vunma bütçesınin gelecek beş yıl boyunca her yıl ortalama 400 milyar dolar olarak sey- retmesi bekleniyor. Silahlanma rüzgân Avru- pa'da da etkisini göstermeye başladı. Yalnızca tngiltere'de temmuz ayında savunma büt- çesi 3.5 milyar sterlin (5.4 mil- yar dolar) yükseltilerek 32.8 milyar sterline (yaklaşık 50 milyar dolar) çıkanldı. ABD'de Soğuk Savaş döne- minde pazan paylaşan 18 şir- ketten geriye kalan 5 büyük si- lah üreticisi de yeni "trende" uyum sağlamak için çalışma- lanm hızlandırdı. Lockheed Martin, Boeıng, Northrop Grumman Ravtheon ve Gene- Teronzmie mücadele kampanyalaruun önünü açan 11 Eylül saldınlannın ardından pek çok sektör ral Dynamics şirketlerinin ye- ni makine ve teçhizatlara ayır- dığı para toplam 68.7 milyar dolan. araştırma-geliştirme fa- aliyetlenne ayırdıklan para da 53.9 milyar dolan aştı. 5 büyükler kârda Terorizme karşı savaş, geçen bir yıl içerisinde 5 büyük şir- ket için küresel durgunluğa karşı kalkan oldu. Binlerce if- lasm yaşandığı bu dönemde, Northrop Grumman kânnı yüzde 4 arttırdı. Lockheed Martin yüzde 5.4'lük, General Dynamics ise yüzde 16lık bir kâr artışı sağladı. Sivil havacı- hktaki daralmayla birlikte ti- cari uçak yapımlan düşen Bo- eing ve BAE Systems ise if- lastan savunma eliyle kurtul- du. Ikinci çeyrekte kânnın yüzde 7 düştüğünü açıklayan Boeıng'in ABD askeri uçak- lannın üretimi için yaptığı söz- leşmeyle zaradan kurtulduğu belirtiliyor. Boeing Başkanı PhilCondit havacılık sektörü- nün iki yüzünde yaşananlan şu sözlerle özetliyor: "Değişeniki şey var, işin ticari yanmda en büyük küçülmeyi yaşıyoruz, ancak savunma yanmda de- vasa bir büyümeyle karşı kar- şıyayE." ILINİLK YARISINDA 63 TRİLYONKÂR ETTİ POAŞ'takârhdönem Ekonomi Servisi - Petrol Ofisi, yılın ilk yansında 63 trilyon lira kâr elde etti. Muhtemel bir Irak operasyonunun olası sonuçlannı değerlendiren Petrol Ofisi AŞ (POAŞ) Genel Müdürü Ertuğrul Tuncer, petrol fiyatlannın yükselebileceğini belirterek "Pompa fıyatianndaki yükseh'şler talebin daha da azalmasma yol açacak. Dolayısı>la şirketlerin maüyapılan bozulacak" dedi. Petrol Ofisi'nın, "2002 yıh ilk>an performans değerlendirmesi ve geleceğe dönük beklentiler" konulu basın toplantısında • Borsada işlem gören POAŞ'ın performansıyla ilgili ilk toplantı yapıldı. Genel Müdür Tuncer, olası bir Irak operasyonunun talebi daraltacağmı söyledi. konuşan Müşterek Hizmetler Direkrörü Hüseyin Keçeci, ocak- haziran dönemine ait dağıtım sektörü, operasyonel bilgiler ve finansal bilgilere ait verileri aktanrkan personel sayısındaki indirimin devam edeceğıni söyledi. Keçeci, Petrol Ofisi'nin benzindeki pazar payının bu yılın ilk 6 ayında yüzde 25.8, motorinde yüzde 35.3, madeni yağlarda yüzde 31.9'a yükseldiğini bildirdi. Olası Irak operasyonu 2000 yılının temmuz ayında özelleştirilen ve yüzde 23.2"si iMKB'de işlem gören POAŞ ile ilgili olarak düzenleyecekleri toplantılarla kamuoyunu düzenli olarak bilgilendireceklerini ifade eden Genel Müdür Tuncer, dünkü toplantının bunun ilki olduğunu söyledi. Toplantıda gazetecilerin sorulannı da yanıtlayan Tuncer şunlan söyledi: "Olası Irak operasyonu petrol fıyatlanm yükseltebilir. Bu da işlerme sermayesine ek yük getirecektir. Pompa fı\ atlanndaki yükselişler talebin daha da azalmasma yol açacak. Dolayısıyla şirketlerin mali yapılan bozulacak. Fiyatlar 50 dolar se>iyelerine çıkabilir. Daha önce hanı petrolün fiyaö 37-38 dolara kadar çıkmıştı." CRETDENGESİZLÎĞİHARARNAMESİTEHLÎKEDE Memura kötü haber ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Hükümetin, memura 2002 yıh için önerdiği seyyanen zam rakamlan, 631 sayılı "Eşit fşe, Eşit Ücret" kararnamesi çalışmalarını da tehlikeye soktu. Maliye Bakanlığfnın, sevyanen zam oranının 75 miryon lira veya üzerinde olması durumunda. 631 sayılı kararname kapsamındaki düzenlemeler için kaynak kalmayacağı gerekçesiyle, çalışmalan durdurma görüşünde olduğu öğrenıldi. Akademisyenlerin ücretlerinde de düzenleme öngören Eşit tşe. Eşit Ücret • Keçeciler, zammın 80 milyon olabileceğini açıklarken seyyanen zam, "Eşit İşe, Eşit Ücret" kararnamesi çalışmalannı da tehlikeye soktu. kararnamesinin, 15 Eylül'den itibaren yürürlüğe girmesı gerekiyordu. Dev let Bakanı Mehmet Keçeciler ise yapılacak seyyanen zam oranının brüt 80 milyon lira cıvannda olduğunu söyledi. Devlet bakanlan Mehmet Keçeciler, Masum Türker, Tunca Toskaj' ve Maliye Bakanı Sümer Oral, öncekı gün çalışmalannı tamamladı. De\let Bakanı Mehmet Keçeciler, yapılacak zam oranının "100 milyon liraya yakuı, 80 milyon lira cKannda" olduğunu açıkladı. Hükümetin memurlara yönelik seyyanen zam çalışmalan, 631 sayılı "Eşit tşe, Eşit Ücret" kararnamesine yönelik çalışmalan da durdurma noktasına getirdi. Kararaamenin bütçe kaynaklanyla yaşama geçirilmesinin öngörüldüğunü belirten Maliye bürokratlan, tüm memurlara yapılacak seyyanen iyileşrirmenin 75 milyon veya üstünde ohnası durumunda ise "Eşit tşe, Eşit Ücret" için kaynak kalmayacağına dikkat çekti. 15 Eylül'e kadar çıkanlması öngörûlen kararname kapsamında, akademisyenlerin maaşlannda iyileştirme yapılması öngörülüyordu. Kararnamenin 10 bin kamu personelini kapsaması bekleniyordu. KESK ve Kamu-Sen'i ziyaret eden Devlet Bakanı Masum Türker ise maaş düzenlemeleri konusunda ellerinden geleni yapacaklannı söyledi. İŞÇENİİŞÇENİN EVRENİNDEN ŞLKRAN SONER Koyun Can Derdinde Biraz politize olmuşların telefonlarının kapanma- dığı bir gün. Ama ne gün? Soldan yola çıkmış, 12 Mart'lar, 12 Eylül süreçlerinde kader biriiği yapmış, hepsi de inanarak sapına kadar insan haklarından, banştan, sosyal devletten yana olduğunu savunan, ama yollan aynlmış ınsanlar dün monolog halinde konuşmak üzere birbirlerini çok fazla aradılar. Bir gece önce son dakıka uzlaşması sağlandığı bildirilmiş solda birlik grubu yeniden dağılmıştı. Her- kes herkese küfrediyordu. Tepkı olarak oylannı ne yapacaklannaılişkinherkafadanbırsesçıkıyordu... CHP'de Derviş'in katılımı ile gelen değişim liste- lere beklenenden ağırlıklı yansımıştı. Geleneksel CHP'lilerden kafaları kızanlar, tepki oyu için solda birlik çalışması yapan arkadaşlarını aradılar. Ama o cephede olup bitenler, belkı de çok daha ilkesız, an- laşılmazdı. Herkes birbirini "Oyumuzu ne yapaca- ğız" sorusu ile arar olmuştu. Bu seçime kadar, hiç bu kadar çok ve sık "Oyu- nu ne yapacaksın, kime oy vereceğız" sorusuna, hem de içtenlikle sorulmuş olmasına taraf olmamış- tım. 20-30-40 yıllık bir açı ıçinde tanıdığım, oyunu nasıl kulanacağını hep bilmış, kararlı olmuş insan- lar, yakmak istemediklerı oylannı nasıl kullanacak- lannı bilemez durumdaydılar. Kendi çevremden olmasalar da gazetecilik ilişki- leri ıçinde yakından izlemeye çalrştığım sağ cephe- de durum soldan da vahim. Gün gün, saat saat ha- valardegışiyor. Kızgınlar, küskünler, kararsızların sa- yısı artıyor. Mesut Yılmaz'ın onceki gün yaptığı hükümeti da- ğıtma çıkışı ile işler büsbutün karıştı. AB'ciler cep- hesi paravanasında, MHP ve Ecevrt'i iktidardan uzaklaştırma operasyonunda, Yılmaz'ın tam görül- memiş olan rolü lyice açığa çıktı. Gerçi o dönem ilk erken seçimden söz eden Kemal Dervış, YTP saf- lannı terk ettikten sonra, CHP ile seçim rüzgânnı ya- kalamışken, Yılmaz'ın bugünkü operasyon girişimi- ne destek vermeyecektir. Cephenin diğer siyasi li- derleri ve partileri besbellı ki bir biçimde yine dev- redeler. Geçen operasyonun odağındaki büyük medya bu kez ikircikli. Geçen seferki sürpriz Ecevit ve MHP di- renişinde gol yenince, bir daha kaybeden tarafta ol- mak büyük medya için çok riskli. Hem sonra gün- deme gelmiş seçimin yeni iktidar adayı partiler AKP ve CHP ile sıcak ılişkiler kurulması çabaları zarar görebilir. Ecevit, MHP yine sonuç alıcı direnebilirler. Ustelik bu saatten sonra karardan, seçimden dönül- mesınin ülkede yol açabileceği ıstıkrarsızlıklara kar- şı Cumhurbaşkanı'nın anlamlı direnişi, yetkilerini kul- lanması da söz konusu. Parmak ve parti hesabı, ittifaklar, geçmişimizde yaşanmamış boyutlarda ilkesiz, saat saat değişse de parmak hesabı Yılmaz'ın hükümet düşürme ve seçım erteletme operasyonunun tutması gerek. Uzun süreli bir belirsizlik çoktan borsayı aşağı çe- kip dövizi yukarı çıkararak, düşen enflasyon, artan yatınm verilerıni rağmen ekonomik hesapları tepe- taklak yaptı. Büyük medya ikircikli, bir eliyle partisi bitmış Yılmaz'ı son girişimi ile ayakta tutmaya çalı- şıyor, diğer eliyle, apaçık seçim erteleme, kaçışoyu- nunu sergiliyor. Kulislerde başta Yılmaz, merkez sağın önlene- mez çöküşünün, dönemlerinde palazlanan büyük sermayegruplannı sallayacağı söylentileri, kaygıla- . , nna dayalı hesapları dolaşıyor. Hem "Kral öldü, ya- şasınyeni kral" hem de Kral ölmedi, sapasağlam, dimdlk ayakta" oyunlan birlikte sahneleniyor. Zaten ufuksuz, umutsuz, kanşmış kafalar büsbutün karı- şıyor. Üstüne üstük bugün 12 Eylül. 21 yıl sonra sade- ce 12 Eylül'ün getirmiş olduğu yasaklı hukuk duze- ni ile değil, toplumsal düzen, en önemlisi de kafala- rımızda yarattığı yasaklar, travmalarla boğuşmakta- yız. Içinde bulunduğumuz siyasal, sosyal, toplum- sal, ekonomik çıkmaz, krizde, küresel saldınnın ge- nel sonuçları kadar 12 Eylül'ün payı, katkısı var. 12 Eylül dönemı insan haklan. sol, sosyal devlet savunucuları için belki bir karabasandı. On binlerce- zaevlerinden, işkenceden geçtiler. Demokratik dü- zen sadece anayasa ve yasalarda değil, yaşamın her alanında, ileriye, bugüne yönelik sonuçları ile katle- dildi. Bireysel, toplumsal örgütlenmelerimiz, siyasal partiler, sendikalar, demokratik kitle örgütleri, sivil toplum örgütlenmeleri, kendimize, çıkarlanmıza, ör- gütlülük amaçlanmıza yabancılaşacak, ihanet ede- cek boyutlarda sapmalar yaşadık. Bugün, solun silindir gibi ezildiği, ağır bedeller, acılarla geçen yıllardan daha moralsiz, ufuksuz ol- mamızın nedeni bu. Hıç değilse başımıza gelenle- rin, nerede olduğumuzun bilıncinde, elden geldiğin- ce dayanışma içindeydik. Bugün kafalar karmaka- rışık, koyun can, kasap et derdinde. Aynı cepheden yola çıkmış olanlar, yaşama aynı kaygılar, değeryar- gıları ile baktıklarına inananlar. ilkesiz ittifaklar, liste- ler peşinde herkes bir tarafta. darmadağın, oyunu nasıl kullanacağını bile bilememenin şaşkınlığında.. soner(5 cumhuriyet.com.tr KDV'deki dengesizlikler Bir Mercedes vergisiyle 3 Hyundai H.4CER BOYACIOĞLU ANKARA - Dolaylı vergilerin en önemli kalemini oluşturan KDV'deki büyük dengesizlikler dikkat çekiyor. Ankara Ticaret Odası'nın (ATO) araştırmasına göre, özel okullardaki KDV oranını yüzde 8 olarak uygulayan devlet, dershanelerden ise yüzde 18 oranında KDV alıyor. Uygulanan vergilere bağlı olarak 5 milyar liraya üretilen bir otomobilin fiyatı, 13 milyar 861 milyon liraya kadar çıkıyor. Bu rakamın 2 milyar lirasını KDV oluştururken 3.8 milyar lirasını Taşıt Alım Vergisi, 1.2 milyar lirasını ek vergi, 955 milyon lirasını Çevre Koruma Fonu, 566 milyon lirasını da Motorlu Taşıtlar Vergisi oluşturuyor. Araştırmaya göre bir Mercedes marka otomobilin KDV'siyle Hyundai marka 3 otomobil alınabiliyor. Buna göre satış fiyatı 271 milyar lira olan son model Mercedes otomobilin KDV si de 62.4 milyar lira olarak uygulanıyor. Bu rakamla fiyatı 20 milyar lira olan Hyundai marka 3 alınabileceğine dikkat çekilen araştırmada, Mercedes için ödenen tüm vergılerle de fiyatı 20 milyar lira olan 7 Hyundai'nin alınabileceği \ r urgulandı.