Katalog

SAYFA CUMHURİYET 6 AĞUSTOS 2002 SALI DIZI Hastayıtoplumsalyaşama yenidenkazandırmak Çeşitli hastalıkların tedavisinde rehabilitasyonun önemi çok büyük Bel ağrısında koruyucu yaklasımlar el ağnsı, gelişmiş dünyanın hastalıklanndan birine örnektir. Bel ağnsınm birçok faktör tarafından meydana gelebildiği; tek taraflı yüklenmeye neden olan hareketlerin tekrariı yapıldığı çalışma koşullan, kötü duruşa neden olan okul çantalan, giysiler, mobilyalar, çok fazla desteğin veya çok az hareketin teşviki ve psikolojik problemlerin temel neden olduğu bilim adamlannca ileri sürülmektedir. Bel ağnsının yaşam boyu görülme yüzdesi yüzde 80'in üzerinde (Raspe ve Kohlman 1993) ve yaşamın belli noktalanndaki prevalansı ise yüzde 40 olarak belirtilmektedir (Raspe ve Kohlman 1998). Amerika'da yapılan çahşmalar, 5 milyon kişinin sürekli bel ağnsından yakındığını ve yüzde 50 oranında bel problemleri nedeniyle erken emekli olduklannı göstermiştir. Durusa alt sorunlar Çok sık olarak görülen bel yaralanmalannın önlenmesi için gereken en duyarlı strateji, postüral (duruşa ait) problemlerin önlenmesi ki, bu birincil bir korumadır ve tekrarlayan bulgulann önlenmesi ikincil korumadır Bu önlemlerden en temel olanı bel okulu (back school) eğitimidir. Bu eğitim önce tsveç'te geliştirilmiş sonra Amerika, Avrupa ve Almanya'da uygulanmıştır. Bel okulunun amacı, postürü (duruşu) ve tekrariı hareketlerde (yeni hareket sıralaması için) uygunluğu korumayı öğretmektir. Bu okullarda doktor, fizyoterapist, iş ve uğraşı terapisri, bazen de psikolog ve sosyal çalışmacı görev almakta ve kişilere sağlıklanndan sorumlu olma eğitimi verilmektedir. Bel okulu eğitiminde, yaşam stilindeki temel değişiklikleri içeren 10 davranış kuralı vardır. Bunlar: • Hareket. •" Sırt düzgünlüğünün korunması. •" Öne eğilirken çömelmek. •" Ağır cisimleri kaldırmamak. • Yükleri dağıtmak ve vücuda yakın tutmak. • Otururken ve vücudun üst kısmını desteklerken sırt düzgünlüğünü korumak. ^ Bacaklar düz ayakta kalmamak. • Bel kambur veya çukur yatmamak. \/ Sırt kaslannı günlük çalıştırmak. ^ Tercihen yüzme, koşma veya bisiklet gibi bazı sporlar yapmak. Aynca vücut ağırlığının kontrolü, istirahat zamanlannda günün yorgunluğunu gidermek ve bel bölgesini gevşetmek amacıyla doğru dinlenme pozisyonlannı uygulamak önemlidir. Düzenll egzerslzler Bel sağlığını korumanın en önemlı çözümü, kann ve sırt kaslannı kuvvetlendirici, kas kısalıklannı önleyici, \ düzenli egzersizler j yapılmasıdır. Sağhklı kişiler bel sağlığını korumada, gerekli olan egzersizleri, kas kuvvetlerini, eklem hareketlerini, kas kısalıklannı ve fonksiyonel kapasiteyi değerlendirerek hazırlayacak olan bir fizyoterapıstten öğrenebilirler. Bel ile ilgili bir problem veya ağn olduğunda, doktor Halkı bilinçlendirmenin en önemli yollarından birinin de gazete yazarlanmn yazıları olduğu bilinciyle Hacettepe Üniversitesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksek Okulu öğretim Üyeleri olarakyazı dizisi sunuyoruz. Sağlık ve sağhklı olmak terimleri tanımı zoryapılan terimlerdendir. Özellikle büyük kentlerde yaşamak zorlayıcı olmaktadır. Teknolojikyaşam sîabil bir yaşam düzenini getirmekte, bu durum yaşamı olumsuz etkilemektedir, Hareketsiz bir yaşam değişik rahatsızlıklara neden olmaktadır. Obezite, hipertansiyon, baş ağnsı, boyun, sırt, bel ağnlan SUNUŞ gibi problemleri örnek verebiliriz. Bilinçli yapılan egzersiz bu problemlerde etkili olabilmekte, medikal tedavilere gitmeden sorunu çözebilmektedir. Bunun yamnda gerek genetik gerekse sonradan oluşan nörolojik, ortopedikya da değişik sistemleri etkileyen hastalıkların tedavisinde uygun egzersiz programı uygulanması tedavi yaklaşımlarım desteklemekte ve çözüm oluşturabilmektedir. Bu hastalıklara, parkinson, hemipleji (inme), serebral paralizi (beyinfelci) gibi rahatsızhklar örnek verilebilir. Medyanın halkı bilinçlendirmedeki rolünü dikkate alarak bu yazı dizisi hazırladık. SAGLIK DOSYASI Hacettepe Üniversitesi öğretim üyeleri , Cumhuriyet için hazıriadı. X F izyoterapistlerin çalışma yaşamında en sık karşılaştıklan sorun, bel ve sırt ağnlandır. Bu nedenle genellikle, kas ve iskelet sistemi zorlanmalannın önlenmesi için duruş eğitimi, egzersiz, taşıma-kaldırma gibi elle yapılan işlerde eğitim ve ergonomik faktörlere göre düzenlemeler üzerinde çalışırlar. tarafuıdan kesin teşhis konduktan sonra, fizyoterapiste başvurarak uygun tedavi ve egzersiz programı alınmalıdır. Fizyoterapistlerin çalışma hayatında en çok çahştıklan konu bel-sırt ağnlan olmaktadır. Çalışma yerlerinde fizyoterapistler genelde kas ve iskelet sistemi zorlanmalannın önlenmesi için postür (duruş) eğitimi, egzersiz, taşıma- kaldırma gibi elle yapılan işlerde eğitim, ergonomik faktörlerin ve yorgunluğun değerlendirilerek bunlara uygun düzenlemeler üzerinde çalışmaktadırlar. Çalışma ortamını, çahşılan araç ve gereçlerin omurgaya zarar vermeyecek şekilde ergonomik düzenlemesini yaparak fiziksel olarak iş yükünü ve ihtiyaç duyulan enerji harcamasını azaltmaktadır. Bunun için çalışma masa ve sandalyelerinin aydınlatma, gürültü, toz, vibrasyon, kıyafet, çalışma süreleri gibi ergonomik faktörlerin düzeltilmesi gerekmektedir. Bel problemlerinin tedavisi son 10 yılda yüzde 3000 oranında artmıştır. Bel ağnsuun konservatif tedavisi için birçok aktif ve pasif yöntem çoğu kez tıbbi tedavi ile birlikte kullanılmaktadır. Çyriax, Kaltenborn, Maitland, McKenzie ve Mulligan gibi manuel fizyoterapi yöntemleriyle başanlı rehabilitasyon ve mesleğe kalıcı olarak yeniden dönmek mümkün olabilmektedir. Teşhis ve tedavideki gelişmelerde olduğu gibi işyerinde işi kolaylaştırdığı öne sürülen kapsamlı önlemlere rağmen sırt ağnsı için direkt ve indirekt harcamalar artmaktadır. Bel ağnsı olan kişiler asıl olarak tıbbi hizmetlerin ıki alanına ihtiyaç duyarlar; ayakta ve yatan hasta olarak rehabilitasyon. Flzyoteraplst tedavi Her iki alanda da fizyoterapi tedavinin vazgeçilmez birleştirici bir unsurudur. Bunun önemi şu verilerden anlaşılabilir: • Bel ağnsı çeken hastalar yatarak rehabilitasyon gören hastalann yüzde 36'sını oluşturmaktadır. • Bel ağnsı Almanya'da yılda 44 milyar DM maliyete neden olmaktadır (Pförringer, 1999). Bunun 20 milyarlık direkt harcaması için de 2.5 milyan fizyoterapi için kullarulmaktadır. Bu miktar da tüm fizyoterapi harcamalannın yüzde 46.3'üdür. • Bel ağnsı Almanya'da yılda 3.7 milyon kişinin çahşmasını olumsuz etkilemektedir. Bu durum 75.5 gün çalışamamaya ve ortalama 21 günlük iş bırakmaya neden olmaktadır (Alman îstatistik Bürosu, 1998). Aynca tüm erken emeklilik maaşlannın yüzde 18'inin nedeni olmuştur. Bel ağnlannın ülkelere maliyeti çok yüksek olduğundan bir ulusal sağlık politikası olarak önlemeye yönelik çahşmalann bir an önce başlatılması ve konu ile ilgili alan uzmanlan olan fizyoterapistlerden yararlanılması gereği çok açıktır. Doç. Dr. Fzt. Mine UYAMK Yrd. Doç. Dr. Fzt. Gonca BUMİN Prof. Dr. Fzt. Hülya KAYIHAN S Ü R E C E K SALI ORHAN BURSALI MHP ve Upgan Tan Oral'ın dünkü Cumhuriyet'in arka sayfasın- daki "Elde kalan seçim malzemesi" altyazılı karika- türü, MHP açısından çıplak gerçegın kendisiydı. MHP'yi ilgiyle ve önyargısız izlemeye çalışıyo- rum. Onun eski kadrolarından, daha doğrusu eski tam anlamıyla faşist ve katil çetelerinden, koltuğu- mun altında taşıdığım Cumhuriyet gazetesi nede- niyle, 12 Eylül 1980 darbesine gıden yıllarda Uskü- dar meydanında, benzer şekilde saldırıya uğrayan sayısız insanlardan biri olarak yediğim büyük da- yağı unutarak... Kanlı geçmişini; şu ülkenin bölünmesine, terör içinde yıllannı kaybetmesine katkısını; kendi dışın- daki güçlerin aleti olmasını (tıpkı bazı sol örgütler gibi) bir kenara bırakarak... MHP'nın de geçmişinden dersler çıkardığına ve zaten hiç kimse ve kurum için başka tüıiü varolma- nın mümkün olmadığına inanarak... Nihayet, hayatın ve politikanın Öç duygularıyla süremeyeceğini bılerek... • • • Geçen seçimlerde, bilim ve teknoloji programı olan ve Turkiye'nın ulusal kalkınmasının bilim ve teknoloji temeline dayandınlmasını gören tek par- tiydi MHP. Bu benim için şaşırtıcıydı. Devlet Bahçeli, kendisıne bağlı olan TÜBİ- TAK'ın görüldüğü kadar rahat çahşmasını sağladı; Türkiye'nin Avrupa Birliği 6. Çerçeve Programı'na katılması karannın alınmasını teşvik etti. Bunlar olumlu politik tutumlardı. Belki MHP'yi, ilan ettiği bilim ve teknoloji programının hükümette yetennce takipçısı olmamakla eleştırmeliyiz de. MHP, hükümet içinde uzlaşmacı tutumuyla dik- kati çekti. Ancak örneğın Bayındırlık Bakanlı- ğı'ndaki, ANAP'm Enerji Bakanlığı'na benzer tutum ve politikalarıyla, iktidarın nimetlerinden partiyi mümkün olduğu kadar yararlandırmaya yönelik klasik anlayışın partisi olduğunu ve diğerlerınden terklı olmadığını gösterdi. Özetle, MHP, Türkiye'yı, eski ve çürümüş siyaset zincirlerinden kurtarabitecek ve geleceğe taşıyacak bir yapıya ve anlayışa henüz sahip olamamıştı. • • • MHP, son yasa değişikliklerine karşı utangaç muhalefetine ve Türkiye'nin büyük çoğunluğunun isteğine tam bir handikap olmama politikasına rağ- men, bugün seçmenin karşısında elinde yağlı ur- ganla baş başa kalmıştır. Toplumdaki tutucu ve il- kel zihniyetin esiri AKP de yanıbaşında olarak... Oysa MHP çok önemli bir fırsatı kaçtrdı. Bu Iır- sat, geçen seçimlerde kendısıni neredeyse en bü- yük parti olmaya taşıyan atmosfer ve koşullardı. Seçmen MHP'ye nıye yönelmıştı, sorusunun iyi analiz edümemiş olması, MHP'nin belki de bu tari- hi fırsatı kaçırmasının nedenidir. Acaba, seçmen MHP'yi birinci parti yaparken, toplumdaki en geri, intikamcı, ilkel duygu ve dü- şüncelerle mi hareket etmişti? Bu seçimlerde kaybedeceği oyun boyutları, MHP'yi bu sorunun yanıtını ciddi bir şekilde ara- maya umanm yöneltecektir. MHP esas olarak kendi çekirdek seçmeni ile baş başa kalacağa benziyor. Bir partinin hedefi bu mu- dur? Merak ettiğım başka bir konu: Bir siyasi parti, hi- tap ettığinı düşündüğü seçmenin kuyrukçusu mu olmalıdır, yoksa öncüsü mü? Seçmenini, yeni politikalarla ıleriye doğru taşıya- rak daha geniş bir çevreyle buluşmak, bir parti için daha akılcı ve gelışmeye açık temel bir politika ol- mamalı mıdır? Bir parti, seçmenini, değişen koşul- ları ve değişen gerçekleri anlatarak ileriye taşıya- mazmı? • • • Bahçeli diyor ki, yeni yasalarla Türkiye'nin den- geleriyle oynandı. Türkiye'nin "oynanmasını istemediği dengeleriy- te" gelebildiği bu yerden, MHP mutlu muydu? MHP ve Bahçeli, daha büyük ve güçlü bir Türki- ye için, yeni dengelenn kurulmasının şart olduğunu görmemekle rahatça eleştirilebilir. Dahası, "eski dengelenn" Türkiye'nin büyümesi, gelişmesi ve bütünluğü açısından artık büyük tehli- ke oluşturduğu gerçeğıne MHP sırtını dönuyor, gö- rüşü savunulabilir ve bu tez somut durumun analizi olduğu için Bahçeli'nin tezinden daha güçlüdür. Milliyetçilik, eskiyı, tutuculuğu, miadını doldur- muş dengeleri; Türkiye'yı kilitleyen ve yeni açılımla- rı olanaksız kılan düşünceleri savunmak değildır... Yoksa öyle midir?! obursali® cumhuriyet.com.tr FîZYOTERAPİSTLERİN EN SIK KARŞILAŞTIKLARI HASTALIK Kadınlarda dahayüksek Yılda nüftısun milyonda birindeölüm nedeniolanönemli bir hastahkmyasi- henia gravis. Hastahğın tedavisinde, genelfizyoterapiçok önemli yer tutar. Myasthenia gravis (MG), kas- sinir kavşağındaki iletim bo- zukluğu ile seyreden bağışık- lık sistemi hastahğıdır. Kas sinir kavşa- ğındaki yapısal bozukluğa ilave olarak kas sinir kavşağındaki iletiyı sağlayan kimyasal maddenin bagışıklık sisteminin antikor denilen elemanlan tarafından bağlanarak fonksiyonlannı kısmen de olsa kaybetmeleri, sinir iletimi- _ . _ _ nin yavaşlamasına dolayısıyla kas güçsüzlüğü ve yorgunluğa neden olmaktadır. Güçsüzlükve anormalyorgun- luğun, göz ve göz çevresi kasla- n, yutkunma ve solunumu sağ- layankaslar, gövde, kolve bacak- lann gövdeye yakın olan taraf ^ ~ ~ ~ kaslannda daha belirgin olup yorgunluk ile artması, dinlenme ile azalması has- tahğın karakteristik özelliğidir. MG'nin görülme sıklığı 4-10/100.000 arasmda değişmekte olup, yılda ortala- ma nüfusun milyonda birinde ölüm ne- deni olmaktadır. Hastahk her yaşta gö- rülebilmeklebirlikteolgulannyüzde 9O'ı erişkindir. Genellikle 40 yaşın altındaki kadınlarda erkeklere oranla 3 misli da- ha fazla görülür. En sık 20-30 yaşlann- da ortaya çıkar. MG'nin belirli bir coğ- rafi dağılımı yoktur. MG'li vakalarda kuvvetsizlik genellikle ilk olarak çift görme veya göz kapağınındüşmesi şek- linde görülmekte, zamanla bulbar tutu- lum databloya eklendiğinde yutmave ko- nuşma güçlüğü ortaya çıkmaktadır. Da- ha sonra merdiven çıkrna, sandalyeden as-snir kavşağındaki iletim bozukluğu ile seyreden myasthenia gravis, kas güçsüzlüğüne ve yorgunluğa neden olur. Genellikle 40 yaşın altındaki kadınlarda görülür. En sık 20-30 yaşlarmda ortaya çıkar. kalkma gibi aktivitelerde zorlandıklan- nı ifade etmektedirler. Hastahğın tedavisinde tıbbi, cerrahi ve fizik tedavi olmak üzere üç tedavi yaklaşımı üzerinde durulmaktadır. Tıbbi tedavide, asetilkolinesteraz, ste- roidve immusupresan ilaçlarkullanıhnak- tadır. Akut alevlenme dönemlennde plaz- maferez ve intravenöz immün globulin (IVIG)tedavilerine de yer verilmektedir. Timoması olan hastalarda timektomi cerrahisi vakalann yüzde 80'e yaklaşan kısmındaremisyon sağlamakta vebune- denle de önemli bir yaklaşım olarak ele alınmaktadır. Butedavilere ilave olarak fizyoterapi- nin de önemli bir yeri olduğu bilinmek- tedir. Bu amaçla teşhisin konulduğu dö- nemden itibaren başlayan, hastanın so- _ _ lunum fonksiyonlannı ve fizik- selkapasitesini korumayı amaç- layan fizyoterapi yaklaşımlan gereklidir. Aynca timektomi ön- cesinde başlayıp cerrahi sonra- sında devam ettirilen göğüs fız- yoterapisi teknikleri ve postür egzersizleri ile cerrahi sonrası ~ " " ~ gelişebilecek akciğer problem- lerinin önlenebilmesi mümkün olmakta- dır. Sayın Başbakan Bülent Ecevit'in de hastalıklanndan biri olan MG, fizyote- rapistlerin sık karşılaştıklan, tedavisin- de özellikle göğüs fizyoterapisı olmak üzere genel fizyoterapinin de çok önem- li olduğu bir hastahktır. Yrd. Doç. Fzt. Kadriye ARMVTLU Prof. Dr. Rana KARABUDAK