Katalog

=30TEMMUZ2002SALI CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi(Ş cumhuriyet.com.tr 13 • Ekonomi Servisi - Havacılık ve uzay şirketi Boeing, önümüzdeki 20 yıldadünya ekonomisîDİn yılda ortalama yüzde 2,9, havacılık sektörünün ise 2 puan üzerinde yûzde 4.9 oranında büyüyeceği tahmıninde bulundu. Boeing, "Pazara Balaş 2002" adlı raporunu, Ingiltere'deki Farnborough Havacılık Fuan'nda açıkladı. Önümüzdeki 20 yılda havacılık sektöründe yaşanacak gelişmelerin değerlendirildıği raporda, Türkiye'nin de içinde bulunduğu Avrupa bava trafiğinin, 2021'e kadar yılda ortalama yüzde 4.7 büyüyeceği vurgulandı. TakJidin ratası • BRUKSEL(AA)- Avrupa Birliği (AB) ülkelerindeki korsan imalatçılar, pahalı tnarka ayakkabı ve saatlerin yerine artık sabun, prezervatif, böcek ilaçlan ve pullar gibi sıradan, her günsıklıkla kullanılabilen cinsten mallann taklitlerini üretmeye ağırlık verdi. Avrupa Birliği Komısyonu'nun AB üyesi 15 ülkede korsan, taklit üretime dair yıllık raporuna göre, bu tür üretimlerin miktan geçen yıll998'dekınetayasla yûzde 900 artö. • SOFYA(AA)- Bulganstan hükümeti, ülkenin dördüncü büyük bankası Biochim Bank'm çoğunluk hissesini, Bank Austria Creditanstalt'a 82.5 milyon Euro'ya (82 milyon dolar) sattı. Bulgarpazarmın yaklaşık yûzde 7'sine hâkim olan Biochim Bank'ın satışından elde edilen gelirin bir kısmı, yaklaşık 12 ay süreyle özel bir hesapta tutulacak. Dünya Bankası, Bulgaristan'ın gelecek üç yılda 750 milyon dolarlık krediye hak kazanabilmesi için devlete ait en büyük şirketlerden dördünü satmasını istemişti. OSBsantral kuracak GAZİANTEP(AA)- Gaziantep Organize Sanayi Bölgesi (OSB) Başkanı Akif Ekici, enerji darboğazı ve rekabetçi yapıyı olumsuz etküeyen fiyatlar karşısında OSB'ye enerji santraiı kurmaya karar verdiklerini bildirdi. Ekici, "Mevcut enerji kaynaklan ülke ıhtiyaçlanm karşılayamıyor ve bu da sanayinin gelişimini olumsuz yönde etkiliyor. Soruna çözüm olması açısından, 50 MW"lık enerji santraiı kurmaya karar verdikve 13 Ağustos'ta ihaleye çıkacağız" dedi. Konya'da • KONYA (AA)- Hububat amban Konya'da geçen yıl 2 bin dekar alana ekilen lyçiçeğinin, bu yıl 45 bin 630 dekar alanda ekimi gerçekleştirildi. Konya rannı Ü Müdürü Sami Vurucu, hububat merkezi )larak bilinen Konya'nın Jerde Trakya gibi yağh »humlu bitkilerin de âretim merkezi haline geleceğini söyledi. Vurucu, TÜBÎTAKve &lçukÜniversitesi'nhr ~" artaklaşa yürüttüğü 'AlternatifÜrün Projesi" kapsamında fiftçilerin yağh tohumlu Wtkilerin üretimine fönlendirildiğini mımsattı. Gelişmiş ülkelerpancara yoğunlaşırken Türkiye üretimini azalttı ekerin tadı kaçıyorFATMAKOŞAR Yoğun emek istemesı ve çok sayıda yan ürünü olma- sı nedeniyle özel bir öneme sahip şeker pancan üretimı, ülke koşullan ve çıkarlanna ters politikalara kurban edi- liyor. Neredeyse her aşama- da katma değer yaratması, yan ürünler sağlaması, to- hum ve gübre dışındaki bü- tün üretim faktörlerinin "do- ğadan karşılanmasr nede- niyle en fazla mısır yetişti- ren gelişmiş ülkeler bıle pan- cardan şeker elde etmek için yoğun çaba harcıyor. Fransa ve Almanya, şeker üretimin- de pancann rakibi mısırayö- nelmeyıp nişasta kökenli şe- kerlere tanıdığı kotayı yüzde 1 -2 civannda sınırlandınyor. MF'nin önerileri doğrultu- sunda şeker sektörünü libe- ralize eden ürerım, fiyat, sa- tış gibi konularda köklü de- ğişikliklere giden Türkiye ise nişastakökenli şeker üre- timi kotasını yüzde 15'te tu- tuyor. Yapılan hesaplamalaragö- re bunun maliyeti ise tanm- da 2 milyon kışınin işinden edümesi, şeker pancan eki- minin 200 bin dekar azalma- sı ve bugün yılda 1 milyon tonunüzerinde olan mısır dış ahmının 1.5-2 milyon civan- nataşınması. ürkiye, yüzde 15'le nişasta kökenli şekerlere tek başına Avrupa ülkelerinin toplamı kadar kota veriyor. Yapılan hesaplamalara göre bunun maliyeti ise tanmda2 milyon kişinin işinden edilmesi. Türkiye'de nişasta ve ni- şasta bazlı şekerler sektörün- de faaliyet gösteren 5 şirket bulunuyor. Ulusötesi devler arasında sayılan ABD kö- kenli Cargill şirketi yanı sıra yabancı ortaklı Pendik Ni- şasta, Amylum, Sunar ve Tat Nişastapazarda faaliyet gös- teriyor. Nişasta ve Glikoz Üretici- leri Derneği Yönetim Kuru- lu 2. Başkanı Rint Akyüz, yüzde 15 'lik kotanın yüksek olması bir yana talebi karşı- layamadığını savunurken Zi- raat Mühendisleri Odası 'nın (ZMO) Şeker Yasası'nı konu ettığı çalışması, Türkıye'nın şeker piyasasındaki yanlış politikasını gözler önüne se- riyor. Bir dekar şeker pancan ta- nmının on iş günü ve iş gü- cü gerektirdiğinin belirtildi- ği çalışmada, ürünün kırsal kesimdenkente göçüazalttı- ğı belirtildi. Bir dekar şeker pancan ürünlerinin içerdiği hayvansal besinin değerinin 500 kilogramlık arpaya eş- değer olduğunun belirtildiğı çalışmada, buna karşılık uy- gulanan politikalann kabul edilemez olduğu belirtildi. Çalışmada, Türkiye'nin yıl- lık şeker tüketiminin 2 mil- yon ton olduğu ifade edile- rek 1.8 milyon tonunun (yüz- de 90) şeker pancanndan yüzde 10'unun ise ithal mı- sırdan karşılandığı bildirüdi. Çalışmada şu bilgilere yer verildi: "Avrupa'nmen fazla mısıryetiştiren ülkesi Fransa veAhnanya'da da katma de- ğer yaratöğ] için pancardan şeker üretitip maüyetininya- n fîyatına saohyor. Türki- ye'nin şeker üretimindeyüz- de 15 kota, 300 bin ton şeker demek. Bu da pancar ekim alannun 200 bin dekar azai- ması anlamına geliyoıf Pazar liberalleşiyor IMF'nin önerisiyle liberalıze edilen şeker sektöründe devlet çeküırken üretim, fiyat saüş gibi konulardaki işleyiş, 1 Eylül'de başlayacak yeni "pazarlama yüTndan itibaren, Şeker Kurulu"nun gözetıminde yapılacak sözleşmelerle yürütülecek. Kurul tarafindan belırlenerek şirketlere tahsis edilen şeker kotalannın garantisı için gerekli hammaddenın sağlanması amacıyla, şeker fabrikası işleten gerçek ve tüzeUaşilerle üretıciler ya da onlann temsilcılen arasında sözleşmeler düzenlenecek. Pancar Üretici Kooperanflen Birliği (Pankobirlik) Yönetim Kurulu Başkanı Recep Konuk, piyasada ulusal, üreticının katma değenyle kurulan fabnkalarla halk arasında tatlandıncı olarak bılinen gükoz üreticilerinın rekabet içinde olduğunu belirth. Konuk, Pankobirlik'e ait Konya, Amasya ve Kayseri fabnkalannda üretimın sürdüğünü belırtırken özelleştirme kapsamındaki Eskişehir, Ankara, Malayta fabrikalannın Et ve Bahk Kurumu'nda olduğu gibi arsa spekülasyonu amacıyla satın ahnmasından endışe ettiklerini kaydetö. Zıraat Mühendislen Odası Başkanı Gürol Ergin ise sektördekı liberalleştirmenın ardından şeker fıyatlannın artmasının beklendiğinı ıfade ederek "Özel sektörün doğası gereği kârhhk uğnına pancar fiyadan düşürükcek şeker fiyatlan arttmlacaknr" dedi. AVfgani yüderi güldürdü Afganistan para birimi Afgani'deki toparlanma, KâbU'dekipiyasalarda müşteri bekleyen aracüann vüzünü güldürdü. Taleban rejiminin son aylannda büyük bir değer kaybına uğrayan Afgani, Hamid Karzai geçki hükümeti göreve başladığmdan beri toparlanma gösteriyor. (Fotoğraf: REUTERS) Yapı Kredi ve îş Bankası'nda 12-18 yaş gnıbu arasmdaki müşteri sayısı 185 bine ulaştı Bankalarda gençlik rüzgârı esiyorEkonomiServisi - Genç nü- fusun yoğun olduğu Türkı- ye'de bankalann yeni gözde- si çocuklar ve gençler oldu. 12-18 yaş grubundakilere yö- neük gençük bankacılığı ak- tif müşteri sayısı, sadece Yapı Kredi ve İş Bankasf nda top- lam 185 bine ulaşırken bu yaş grubundakilerin banka kartı talebi yetişkinlerden daha faz- la olarak belirlendı. Bu arada uzmanlar tarafindan banka kartlan, eskiden kullanılan ve tasarrufu sağlamaya yönelik kumbaralara karşı "rüketim çügınhğı''nı arttıran bir aygıt olarak görülüyor. Gençlere yönelik hızmetle- ri bir ürün pakeri haline dö- nüştüren Yapı Kredi Bankası, bu yaş grubundakı müşterüe- rinin sayısmm yıl sonunda 100 binden 250 binin üzerine, îş Bankası da 85 binden 100 bine ulaşmasını hedefliyor. Bu yaş grubuna hızmeti ge- nişleten Yapı Kredı'nin 2001 yılı başında de\Te\e soktuğu "GençHk BankacıJığı Hizmef Paketi", "Genç Telecard", "Genç Webcard", "Vadesiz Genç TL/Döviz Hesabı","Va- defi Genç TL/Döviz Hesabf", "Genç Menkul Hesabı", "Sı- nırsızBankacıhkÜyeHği'' ve "Genç tşlemPuan"dan oluşu- yor. Genç Telecard'la gençler, mağazalardan hesaplannda- ki para kadar alışveriş yapabiliyor veya bu paradan istedik- leri kadannı bankamatiklerden çekebiliyor. Bu kartlarla gençler, internetten alışveriş yapma imkâm da buluyor. Iş Bankası 'nın "Dk Imza Hesabı", 12-18yaşarasıgenç- lerin kendi adlanna açtınp işletebilecekleri bir vadesiz mevduat hesabı olma özellığı taşıyor. Hesap sahibi genç- İJk olarak 1988'de Yapı Kredi Bankası tarafindan hayata ge- çirilen gençlere yönelik bankacıhk hizmetkri, artık birçok banka tarafindan uygulamyor. ler için banka, hesabın açı- hşı suasmda velilerden bir talimat alıyor. Hesap açılışı ıle birlikte, gençlere birer bankamatik kartı veriliyor; yatırım hesabı açılıyor. Temmuz 2002 itibanyla he- sap adedinin 85 bine ulaştı- ğı belirtilirken söz konusu hesaplarm yaklaşık 80 bin adedine bankamatik kartı talep edildiği, bunlann da toplam bankamatik kartlan içindeki payınm yüzde 1.2 olduğu kaydedildi. Akbank'ın gençlik hiz- metlerini sunduğu "JKart" ile de, 14 yaş ve üstündeki gençler bankamatiklerden para çekebiliyor. Tasarrufa engel Uzmanlar tarafindan gençler için tüketimi arttır- maya yönelik bir sıstem ola- rak görülen kartlan Dr. Er- dal Atabek, "Henüz kendi kontrol mekanizması geliş- memiş çocuklariçin tüketim çügmlıgını artüran aygrtiar" olarak tammladı. Üretici ohnayan bireylere verilen bukart- larla çocuklann, ellerindeki parayı hesaba katmadan har- cama yapmalarmın sağlandığını ifade eden Atabek, eski- den bankalar tarafindan verilen ve tasarrufa yönelten kum- baralann yerini artık tüketime yönelten banka kartlannın aldığmı bildirdi. "Düşünmeden harca, annen baban ödesin" düşüncesının tüketim toplumu manhğımn tam da karşılığı olduğunu bıl- diren Atabek, bumanhğm ilerde çocuklar açısından olum- suz sonuçlar doğuracağını da sözlerine ekledi. TüKETÎCl BANKALARLA BARIŞTI tSTANBUL (AA) - Tüketiciler ocak- mart döneminde en çok dayanıklı tüketim, mesleki amaç, eğitım, tatil, gıda ve giyim gibi mal ve hizmetlerden yararlanmak için kredi kullandı. Bir zamanlar rükericilerin en çok rağbet ettiği konut ve taşıt kredilerinin kullanımı ise diğerlerine oranla geridi kaldı. En çok 10-12 aylık vadelerde kredi almayı tercih eden ücretliler tüketici kredisi kullananlar arasında ilk sıraya yerleşirken, kredi kullammı 36-55 yaş grubunda yoğunlaşfa. Türkiye Bankalar Birüği'nin nlketici kredisi veren 20 büyük bankadan derlediği bilgilere göre ocak- mart döneminde 249 bin 363 kişiye, toplam 388 triryon üra tutannda tüketici kredisi kullanduıldı. Kredi kullandınlan kişi sayısı bir önceki yılm aynı dönemine göre yüzde 22, kredi miktan ise yüzde 56 arttı. İlk çeyrekte açılan kredilerde, mal ve hizmet dayanıklı — tüketim mallan. mesleki amaç, eğitim, tatil, gıda, giyim gibi seçenekleri içeren "diğer" kalemı yüzde 72 ile en büyük payı almaya devam etti. Bir önceki yılın aynı dönemine oranla konut kredilerinin payı yüzde 6 ile aynı kalırken, taşıt kredilerinin payı 8 puan azaldı. İŞÇtMNEVRENİNDEIV ŞÜKRAN SONER Kırk Akıllı... Bir deli kuyuya bir taş atmış, kırk akıllı çıka- ramamış... İş gereği siz okurlardan belki biraz daha ayrıntılı olup biteni izlemeye çalışırken ki- mi zamanlar kafamız belki de sizinkinden bi- raz daha fazla karışıyor. Hele de bire birçok sayıda siyasetçi ile görüşmeye kalkıştığımızda. Malum herkes siyaset yapıyor. Siyasi hesaplar içinde açıklama yapıldığında, bir yanlış iki üç doğruyu birden sildirdiğinden ortada doğru da kalmıyor. Borsa hesaplarını siyasi gelişmelere bağla- mış borsa yupilerimiz, birkaç gün içinde seçi- me, AB'ye ilişkin kararların alınmak zorunda olmasına umut bağlamışlar. Yüzlerce olasılığa, oyuna, hesaba rağmen ortaya çıkacak karar- larla belirsizliğin ortadan kalkacağını varsayı- yorlar. Ama birçoğu şimdiden seçimlerin orta- ya atacağı belirsizlikten de söz etmeye başla- dılar. Özellikle işadamları daha bir net, eldeki siyasi tabloda seçimlerin belirsizliği ortadan kaldırmayacağından dem vurmaktalar. Sermaye dünyasının, büyük medyanın, bor- sa yupıleri, medya yıldızlarının en iyimser se- naryoları ile üçlü troyka onlann istediği karar- lılıkta yeni partide buluşsalar, düşlenenin üs- tünde geniş cepheli, iş dünyasından, medya- dik sanatçılardan, popüler isımlerden "en ye- ni, en parlak, en güzel.." yüzlerle pırıl pırıl bir kadro yaratsalar da gündemdeki erken seçim- de ne kadar oy patlaması yapacaklar? Dış destekli, hareketin yıldızı Kemal Derviş, beklenenin çok üstünde parlak bir şovla hare- ketin içinde beklenen yerini alsa yüzde kaç oy getirir? Asla kişisel de almayın, ABD, AB des- teği, güvencesi sermaye için ne kadar çekici ise IMR Dünya Bankası reçetelerinin gadrine uğramış, krizde işini kaybetmiş çalışanlar, yok- sullaşmış milyonlar hatta iş dünyasından, kay- bedenler cephesi için en azından duygusal simge, boy hedefi. Yanılıyor olabilirim ama, ayağı yerden kesik, toplumdan kopuk siyasetin en simgesel gös- tergesinin, Derviş'i belki de kendisine rağmen siyasetin odağına oturtma çabaları olduğunu düşünüyorum. Kitleler bu kadar ağır bedeller ödedikten sonra, yarıda kalmış krizden çıkış paketının uygulanması sorumluluğunda tabii ki Derviş'i görmek isteyeceklerdir. Odenen ağır bedelin karşılığını birazı ile olsun alabilmek dü- şü ile. Paketin sahipsiz, ortada kalmaması, bel- ki de en çok hesap sorabilecek bir sorumlu, ta- raf bulabilmek için. Ama kitleleri işsiz, aç bırakan, Türkiye'nin borçlarını katlarken gelir dağılımını çok daha büyük hızla bozan, en temel tarım, sanayi üre- timini yok eden acı reçetenin simgesi olmuş Kemal Derviş'in sol partiler için kurtarıcı olarak görülebilmesi neyin nesi? Hangi aklın, mantı- ğın, kafa bulanıklığının işi? Anketlerde AKP boşu boşuna liste başına çıkmıyor. Erdoğan'ın ismi üzerindeki şaibeler, geçmişi bir yana, Erbakan'ın göz boyamada kalan "hakça düzen"i kadar bile anlamlı, eko- nomik, sosyal boyutlu yeni bir söylem yokken AKP'nin oylarının önlenemez yükselişi sizce neye dayanıyor? Tabii içerden ve dışardan "dü- zene uyum sağlamış Islam" pazarlamasının hiç katkısı olmadığı söylenemez. Ama belirte- yici nedenler, siyasette zenginler kulübü ittifa- kının içinde görünmüyor olması, her şeye rağ- men muhalefet sayılması, birde kadrolan ile ta- bana ulaşıyor bulunması.. değil mi? Sermaye- nin gözünde "kendinden, düzenin lideri ve par- tisi" olmak kutsanıyorsa, düzenden canı ya- nanların çok büyük çoğunlukta olduğu oy ve- renlerin gözünde "düzenin partisi olmamak" tek başına çekim odağı. Denenmiş Çiller bile sadece muhalefette ol- duğu için, ikizi ANAP'a göre avantajlı konuma geçerken solda çıkış arayanların yeni kadrolaş- malarında düzenle özdeşleşme, hele de vitrin arayışlarına hiç mi hiç aklım ermiyor. Sermaye, büyük medya karşısında nasıl tir tir titredikle- rini, aforoz edilmemek için takla attıklarını bil- mez değilim elbet. Ama sonuçta sandıktan, canı yanmış kitlelerden oy istenecek değil mi? Demem o ki, her kesimde bir sürü akıllı, bir- kaç delinin kuyuya attığı taşları çıkarmak için çırpınıp durmaktalar. Bu kafalarla, merkez sol- da, merkez sağda ilkesiz birlik arayışları çö- zümsüzlüğü arttırmaktan başkaca bir işe ya- ramıyor.. soner@cumhuriyet.com.tr Cökalp: Tarım çiftçiyle ayakta Tarımda destek politikalan başarısız Ekonomi Servisi - Tanm ve Köjişleri Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp, "Hiç kimse senaryo yazmasın. Hiç kimse srvasi beKrsizlik var diye üretim ve ekonomjvi etkiJemesin, Idmsenin moralini bozmasınlar" dedi. Dün toplanan TOBB Tarım Sektör Kurulu toplantısında konuşan Gökalp, 1980'li yıllardan sonra Türkiye'de, tanm bütünün nasıl parçalanabileceğine ilişkin politikalann yerleştiğini savunurken TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu da tarımda destekleme politikalannın başansız olduğunu ileri sürdü. Tarım Bakanlığı'nın devreden çıkanldığından yakmın Yusuf Gökalp, "Bugün eğer Türkiye tanmı bir yerde ise bu Türk çifrçisinin bu ülkeye inancmdan, toprağa bağlılığından dolayıdır" dedi. Öte yandan, HisarcıklıoğJu, tanm sektör kurulunun oluşturulmasınm tanma verdikleri önemin bir göstergesi olduğunu ifade eden ederek kurulun tanm politikalannm tespit edilmesi ile kamu ve özel kesim arasındaki işbirliğinin sağlanmasında önemli fonksiyonlar üstleneceğinı belirtti.