Katalog

16 HAZİRAN 2002 PAZAR CUMHURİYET SAYFA HABERLER Bodrum Jamaika'da anlatılacak • BODRUM (AA)- Bodrum Su Altı Ajkeolojısi Müze Müdürü Oğuz Alpözen, B M Eğitım Bilim ve K.ültür Teşkilatı'nın (UNESCO) Jamaika'da düzenleyeceği "Sualtı Kültürlen" konulu toplantıya davet edildi. Toplantıda, "yaşayan canlı müze anlayışı"nın tartışılacağını kaydeden Oğuz Alpözen, " Bodrum 'un deniz, kum, güneş ve gece eğlencesini değil, kültür turizminde önemini ve Bodnım tarihini anlatacağım ıçin çok mutlu ve heyecanlıyım" diye konuştu. Çevre işbirliği anlaşması • SOFYA(AA)-Çevre Bakanı Fevzi Aytekin Bulgaristan daki temas ve incelemelennı tamamladı. Karadenız Clkelen Çevre Bakanlan Toplantısı'na katılmak üzere önceki gün Bulgaristan'a gelen Aytekin, dün Bulgaristan Çevre Bakanı Dolores Arsenova ile bır araya geldi. Bu arada Türkıye ile Bulganstan arasında çe\Te işbirliği anlaşmasının imzalanacağı bildırildi. Botanikçiler buluştu • VAN(AA)- Yüzüncü Yıl Cniversitesi'nde 10 Haziran'da başlayan ve bugün tamamlanacak olan 6. Güneybatı Asya Bitki Hayatı Sempozyumu'na katılan TEMA Vakfı Onursal Başkanı Hayrettin Karaca, "Sınır aşan sorunlann etkısi altında olduğumuz için 6. Güneybatı Asya Bitki Hayatı gibi uluslararası sempozyumlann önemlı olduğuna inanıyorum" dedi. Karaca, 20 yıl önce bir botanik bahçesı kurmak için çalışmalara başladığını, hedefinin bitkileri toplamak, onlan yaşatmak, çoğaltmak ve Türkiye'ye yaymak olduğunu belirtti. Piastik poşet tehlikesi • İZMtR(AA)-Çevre Mühendisleri Odası Izmir Şubesi Başkanı Faruk îşgenç, ağır metal bileşikler içeren gen kazanılmış plastik poşetlere gıda maddesi konulmaması gerektiğini söyledi. Gıda maddelerindeki asidin poşetlerdeki kimyasal bileşiklerle reaksiyona girdiğini bildiren Faruk Îşgenç, bu sorunun kendisini daha çok geri kazanılmış poşette gösterdiğinı belirtti. Çocuklar polisi 'şehiT görüyop • İstanbul Haber Servia - Emnıyet Genel Müdürlüğü, kuruluşunun 157'nci yıldönümü nedeniyle yurt genelinde ilköğretim ve lise öğrencileri arasında düzenlediği "polıs" konulu şiir, resim ve kompozisyon yanşmasında ortaya çıkan yapıtlan "Çocuk Gözüyle Polis" ismiyle kıtaplaştırdı. Emniyet Genel Müdürlüğü'nün, yayımladığı "Çocuk Gözüyle Polis" kitabında, çocuklann polisi "şehit" olarak çizmelen ve şiirlerinde bu kelimeye ağırlık vermeleri dikkat çekti. G f Fosil yakıtlar yüzünden hızla kirlenen dünya, alternatif enerjilere yöneliyor • • "fvo o// •• •• • • uneşeopı yuzunuSERDARKIZIK IZMtR - Dünyamız, kirli enerjı kaynaklannm kcullanımı nedeniyle tehdit altında. Atmosfere salınan gazlar bir dizi olumsuzluğa yol açıyor. Öte yandan bu olumsuzluğu gidermeye yönelik arayışlar da sürdürülüyor. Yenilenebilir ve temiz enerji lcaynaklanndan güneş ve rüzgâr öne çıkıyor. Her iki enerji kaynağında da büyük bir potansiyele sahip Türkiye ise gelişmeleri uzaktan Lzlemekle yetiniyor. Temiz enerji kaynaklan genellikle hükümetlerce Lhmal ediliyor. Endüstnleşmiş ülke yönetımleri, temiz enerji araştırmalanna harcadığınm ortalama beş katını fosil yakıtlar ve nükleer güç araştırmalanna harcıyor. Çevre kirlenmesinin asıl kaynağını, kullanılan enerji tiirlen yaratıyor. Bu global lcirlenme, yaşam kalitesini azaltıyor. dünyanın var olan ekolojik, iklimsel doğal dengelerinin bozulmasına neden oluyor, yaşamm geleceğıni tehdit ediyor. Yine de hızla artan çevre lcirlenmesi ve sık sık ortaya çıkmaya başlayan enerji krizleri yeni enerji arayışlarını gündeme getiriyor. Ufuktaki tehlike karşısında iilkeler ciddı önlemler almaya, atmosferde bıriken sera gazlannı azaltmaya, kirletici fosil ve tehlikelı nükleer enerjiye karşı temiz enerji türlerini kullanmaya başladı. Dünyada bu beklenmedik ve hızlı gelişim sürerken, Türkiye, olaylann çok arkasında kaldı. Temiz ve sorunsuz bir kaynak Yeni enerji arayışlannda güneş doğal, temiz ve sonsuz bir kaynak olarak öne çıkıyor. Dünya güneş enerjisi sistemlerine geçmekle, çevre kirliliğinin yarattığı tehlikeli sorunlan, hiçbir ız bırakmadan yok edebilecek, hem de enerji gereksinmelerini kökünden halledebilecek. Dünyada bu yöndeki eğilim somut sonuçlanyla belirginleşiyor. Geçen on yıllık sürede Meksika, Endonezya, Güney Afrika, Sri Lanka ve gelişmekte olan diğer ülkelerde 200 binden fazla evde elektrik üretimi, çatılara yerleştirilen güneş enerji sistemlerinden sağlanıyor. Dünya Enerji Konseyi raporuna göre güneş pilleriyle elektrik üretiminde ABD başı çekiyor. 1995'te tüm dünyada 800 milyon kws elektrik üretimi güneş elektriğinden yapıldı. Yunanistan, dünyanm en büyük güneş pili santralmı Girit adasmda kuruyor. Toplam 50 MW (100 bin kişıye veya 30 bin konuta yetecek enerji) kuralu gücünde olup şebekeye bağlı bu fotovoltaik enerji santralı yatınmı karan, fotovoltaik pillerin dünyadakı maliyetini yaklaşık 4.2 kat düşürdü. Dünyadaki benzerlerinden 15 kat daha büyük olan bu tesistekı 48 milyon güneş pili, yılda 116 milyon kws elektrik üretecek. Isıtma ve soğutma Şu anda kullanılan ve gelıştirihnekte olan yeni güneş enerjisi teknolojileri, yüksek sıcaklık gerektiren uygulamalarda kullanılabildıği gibi mekanik güç ve elektrik enerjisi üretimine de olanak veriyor. Öte yandan en çok kullanılan çevrimlerle, güneş enerjisinden doğrudan ısı enerjisi. doğrudan elektrik enerjisi ve hidrojen enerjisi elde etmek olası. Güneş enerjisi, konutlann ve seralann ısıtıhnasmda, soğutulmasında, su ısıtmada, güneş fınnlannın çalıştınlmasmda kullanılabiliyor. California'da Mojave Çölü'ndeki güneş enerjisi kompleksleri 750 hektarhk bir alan kaplıyor ve 354 megawatt elektrik (170 bin eve yetecek kadar) üretıyor. Eğimlı aynalar • Fosil yakıtlar yüzünden dengesi bozulan iklime dikkat çekmek için çevre örgütleri tarafından birçok eylem düzenleniyor. Gittikçe artan global kirlenme, yaşam kalitesini azaltıyor, dünyanın var olan ekolojik, iklimsel doğal dengelerinin bozulmasına neden oluyor, yaşamı tehdit ediyor • Giderek artan ve yaygınlaşan çevre kirliliğini engelleme anlamında güneşin en temiz enerji olduğunu dikkate almak gerekiyor. Bugün, ülke nüfusunun yoğun yaşadığı kentsel alanlarda ve binalarda kullanılan enerji türleri nedeniyle, insanlar sağlıksız koşullarda yaşıyor. Bu sağlıksız ortamlardan kurtulmak, yaşam kalitesini arttırmak, insanca yaşam çevreleri üretebilmek için en doğru yaklaşımın, güneşin sunduğu basit, kolay ve etkin tasarım ve teknoloji olanaklarını değerlendirmek gerekiyor. • Uzmanlar bu olanaklardan yararlanmak için güneş mimarisi, güneş enerjili toplu konutlar, güneşle çalışan araçlar, eko köyler gibi yeni yaklaşımların benimsenmesi ve yaygın üretimi için altyapılann oluşturulması gerektiğini söylüyorlar. ölçüde yapılamamıştır. • Sınıriı da olsa, bazı üniversitelerimizde konularia ilgili yapılan bilimsel çakşmalann önemi farkedilememiş ve araştırmalar için yeterli destek verilememiştir. • Bir Ulusal Güneş Enerjisi Programı hazuianıp uygulamalara başlanamamıştır. • Özel sektör, yetersiz bazı uygulamalar dışında, ciddi bir getişme ve yaygm bir üretim sistemi (kolektör üretimi hariç) kuramanuşnr. • Ulkemizde, alternatif enerjilerie ilgili teknoloji yetersizliği ciddi boyutiardadır. • Ülke çapında etküi olacak yeterli ve etkin Örgütienme ve altyapı henüz yoktur. Bu yetersizükleri aşabilmek için enerji politikasında yeni yaklaşunlara gerek vardır." Türkiye de güneş enerjisi potanslvell Uzmanlar, Türkiye'nin güneş enerjisi potansiyelinin çok yüksek düzeylerde olduğunu belirtiyorlar. Ancak bu potansiyeli saptamak için yapılan herhangi bir ciddı araştırmanın olmadığının da altmı çiziyorlar. Bu çerçevede verilen sayılar, genellikle tahminlere dayanıyor. Dünyaya bir yılda düşen güneş enerjisi, çıkanlabilır fosil yakıt kaynaklan rezervlerinin tamamından elde edilecek enerjinın yaklaşık 15-20 katma eşdeğer. Türkiye bu konuda oldukça şanslı. Ülkemize düşen güneş ışınlan tüm Avrupa ülkelenne düşen güneş miktannın toplamına eşit. Ülke yüzölçümüne düşen güneş enerjisi, yılda toplam brüt 88 milyar TEP'e veya 111.5 Tw'ye denk. Bu sayı, yılda 128 milyar ton taşkömürüne denk düşüyor. Türkiye her yıl güneşten 1996 enerji üretıminin tam 11 bin katı kadar, yaklaşık 1 milyon TWh enerjıyi teİc başma alıyor. Enerji var ama kullanılmıyor gökyüzünde güneşi izliyor ve onun ışığnıı içinde 400 santigrat dereceye kadar ısman yapay bir yağ bulunan tüplere odaklıyor. Burada oluşan su buhan bir türbin yoluyla elektriğe dönüşüyor. Güneş enerjisi yalnızca güçlü değil, aynı zamanda da esnek bir kaynak. Fransız Pireneleri'nde Odeillo'daki güneş fırını, güneş ışınlannı odaklamaya yarayan 600 büyük ayna kullanarak, az bulunan toprak türleri üzerinde yapılan denemeler sırasında 3000 santigrat dereceden fazla sıcaklıklara ulaşıyor. İsrailde her üç evin ikisinde kullanılan güneş toplayıcılan sistemi, yeni oteller, kurumlar ve konutlarda yasal bır zorunluluk haline getirilmiş. İsrail'de kullanılan güneş enerjisi, birincil enerji gereksiniminin yüzde 3 ? ünü sağlıyor. Türkiye önemini kavrayamadı Yüda 300 bin ton petrolün yerini alarak, bir milyon ton karbondioksitin yayılmasını önlüyor. 1992'de Rio de Janeiro'da yapılan ve Türkiye'nin de katıldığı dünya zirvesinde çevre kirliliğini önlemek ve doğal kaynaklan korumak amacıyla bir dizi anlaşma yapıldı. Bu zırve, dünyada güneş enerjisi kullanımlannın yenıden ve yaygm biçımde başlatıhnası açısından bir dönüm noktası niteliğinde sayıldı. Konunun önemini kavrayamayan Türkiye, bu anlaşmalan benimsemedi. Gerekli çalışmalar yapılmadı, dünyadaki gelişmelerin gerisinde kahndı. ODTÜ'den Doç. Dr. Çetin Göksu, güneş enerjisi ve türevlen açısından Türkiye'nin önemli iç kaynaklannm bulunmasına karşm, Enerji Bakanlığı'nın konuyu gözardı ettiğini. hatta gerekli çalışmalann yapılmasını engellediğini öne sürüyor. Altvapı ve örgütienme Doç. Dr. Göksu bu geri kalışın nedenlerinı şu şekilde özethyor: • Türldye'de, güneş enerjisinin önemi, gerek yöneticüer ve gerekse halkınuz tarafından yeterince anlaşüıp benimsenememiştir. • Güneş enerjisine yönelmek, ülkenin geleceği açısından, teknolojik ve kaliteli yaşam çevTeleri oluşturma açısından büyük önenı taşımaktadır. Bu önemi ortaya koyacak çalışmalar, yeterli Diğer bir yanıyla Türkiye'nin bir yılda almış olduğu güneş enerjisi; bilinen kömür rezervinın 32, bilinen petrol rezervinin 2 bin 200 katı. Türkiye, güneş kuşağında bulunuyor. Bu, güneşten yararlanma açısından önemlı avantajlar sunuyor. Güneşlenme süresi oldukça uzun (yaklaşık 2600 saat) ve her mevsimde bu enerjiden yararlanma şansı söz konusu. Anadolu'da birim alana oldukça önemli miktarlarda, ortalama 3.66 kws/gün güneş enerjisi düşüyor. Bu ortalama diğer bölgelere göre değişiyor. Güney Doğu Anadolu ve Akdenız bölgeleri, 4 kwsm2/gün ile en yüksek, Marmara ve Karadenız bölgeleri, (ortalama 3 kws/ m2gün) ile en düşük enerji alan bölgeler. Ancak ülkedeki en düşük miktarlar bile, güneş enerjisinin yaygm ve etkin kullanılması açısından yeterli düzeyleri ifade ediyor. Birim alana (metrekareye) düşen güneş enerjisi miktan, Avrupa ülkeleri ortalaması ile karşılaştınldığında yaklaşık iki katma ulaşıhyor. Güneş kolektörlen de, güneş enerjisi kazançlan açısından önemli bir potansiyel. Ancak bu enerji sadece su ısıtması ıçin sınırlı olarak kullanılıyor. Güneş kolektörlerinin çeşitlenmesi ve binalarda ısıtma, soğutma ve ev aletlennde (çamaşır ve bulaşık makinelerinde) kullanılması. ailelerin enerji tüketimlerini önemli miktarlarda azaltabıleceğine dikkat çekiliyor. Bu zenginlık, hem yerel kajnaklara yönelmek hem de enerji gereksinmelerini karşılamak için önemli fırsatlar sağlıyor Doğal kaynaklan değerlendirmek ıçin, bugün uygulanan dışa bağımlı enerjı politikalan gözden geçinlmelidir ve yerel kaynaklaira dayalı gerçekçi, güneş odaklı, yerel doğal enerji kaynaklanna yönelinmelidir.