Katalog

27 ARALIK 2002 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMl ekonomi@cumhuriyetcom.tr 13 Bölgesel tarife uygulamasına geçilmesi, konut aboneleri için fiyatlan arttıracak Aboneye kaçak zammı• TEDAŞ ve EPDK, bölgesel tarife uygulaması için Türkiye'yi 13 bölgeye ayırdı. Kayıp-kaçak oranlannın yüksekliğine göre, konut aboneleri için fiyat artışı yüzde 19'la 135 arasında olacak. FATMA KOŞAR GÜLŞAHKARADAĞ Enerji Bakanbğı art arda açık- lamalar yaparak sanayiciye "elektrikfiyatiarmnıdüşeceğT müjdesini verirken mart ayı için- de uygulaması başlayacak ''böl- gesel tarife^nin konut aboneleri için fiyatlan arttıracağı hesap- landı. TEDAŞ, Hazine ve Ener- ji Piyasası Düzenleme Kuru- mu'nun (EPDK) uzun süren ça- lışmalar sonucunda, uygulama için Türkiye"yi> dağıtımın tama- men özel bir kuruluşça yapıldı- ğt Kayseri hariç 13 bölgeye ayır- dığı öğrenildi. Yapılan hesapla- maya göre, kayıp-kaçak oranla- nnın çok yüksek olduğu bölge- lerde konut aboneleri için fiyat artışı yüzde 135'i bulacak. Lisanslann alınmasının ardın- dan mart ayı içinde uygulanma- ya başlanacak olan bölgesel ta- rifelerle birlikte özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgele- rinde elektrik fıyatı çok yükse- lecek. TEDAŞ'ın Kasım 2002 itibanyla geçerli tarifesindeki 150 kilovat saatin üzerindeki, konut tüketimi için geçerli fiyat- lanna göre yapılan hesaplamaya göre, kayıp kaçağırı yüzde 50.06 olduğu Güneydoğu'da fiyatlar- daki artış yüzde 135'i bulacak. AKP hükümetinin, bölgesel ta- rife uygulamasına geçilmesinin ardından elektrik fiyatlannda or- taya çıkacak "bölgesel farkhhk- TÜKETICI Bıyıklı yabancıya önlem Ekonomi Servisi- Türki- ye'nin önde gelen aracı ku- rumlanndan Global Men- kul Değerler AŞ'nin Yö- netim Kurulu Başkanı MehmetKutman borsada- ki spekülatif dalgalanma- lan önlemenintek yolunun bıyıklı yabancılara binde 1 - 2 dolayında işlem ver- gisinin getirilmesi olduğu- nu söyledi. Kutman bir sohbet toplantısı düzenle- yerek 2002'yi değerlendir- di ve 2003 ile ilgili beklen- tilerini açıkladı. Borsanın şefTaflık ve yüksek volatilite gibi yapı- sal sorunlan çözülmeden yabancı yatırımcı gelme- yeceğini de anlatan Kut- man, "Bu altyapıyta gele- ceğine inanmıyorum. Bu volatilite ve şeffaf olmayan proses, yabancı yaünmcı- lan ciddi boyutta ürkütü- yor" dedi. Kutman, Tayvan örneği- ni vererek, "Bu ülkede ya- baoa yaünmcılann emir- leri sabahlan açıklanır. Gi- ren ve çıkan para Merkez Bankasfnda kayıthdır. Tayvan volatiiiteyi bu şekil- de önledL Türidye ise piya- raffalri rfatgalanmalanig flk sıralarda" diye konuştu. Kutman tek parti iktida- nnın Türkiye için bir şans olduğunu belirtti. Olası bir Irak savaşı durumunda borsanın çok büyük tepki vermeyeceğini, zaten sa- vaş beklentisinin çoktan satm ahndığını belirten Kutman "2003'ûn son çey- reği ile 2004'ün başuoda Tûrkiye'de borsanın yıkh- n parfyacak'* dedi. Komisyonlann serbest bırakılması karannın oto- matikman, kendileri dahil, sektördeki tüm aracı ku- rumlann marjlarmı ciddi şekilde etküeyeceğini ifa- de eden Kutman, "Kzher türlü büieşme ve satm al- maya açık olduğumuzu 3 senedirbüdiriyoruz'' dedi. Kutman, nema ödemeleri- nin bir kısmının özelleşti- rilecek kurumlara ait hisse senetleriyle ödenmesi öne- risinde de bulundu. lann azalûlmaa" için Doğu ve Güneydoğu ülerini sübvanse et- meyi planladığı belirtiliyor. An- cak, yapılacak sübvansiyonun yöntemi ve uygulama biçimi he- nüz açıklık kazanmadı. Yasaya göre, sübvansiyonlann doğru- dan yapılması ve bunun için de bütçeye kaynak konulması gere- kiyor. Bu arada, sanayinin kul- landığı elektriği yüzde 15-17 arasında ucuzlatacak olan dü- zenleme kapsamında, dolaylı vergilerin ve fonlarm kaldınlrna- sı konut elektriğınde de belirli bir oranda ucuzlama yaşanabile- ceği bildiriliyor. BOTA$: indlrim kısa sürer Olası indirim çalışması kap- samında yap-işlet-devret sant- rallannın verdiği doğalgazda in- dirim yapması istenen BO- TAŞ'ın Genel Müdürü Gökhan Bfldaa, "Umarnn başanfa ohır- faır ama ben inanmıyorum" de- di. Bildacı. "Indirim ktsa sürefi ohır. SadeceBotaş'm fiyatdüşür- mesiyle indirim ofanaz" dedi. TMMOB Elektnk Mühendis- leri Odası Başkanı Cengiz Göl- taş, bölgesel tarifeyle kayıp-ka- çağın faturasının yurttaşa ödet- tirileceğini belirtti. Bu arada yet- kililer, komşu bölgeye göre da- ha pahalı elektrik kullanan abo- nenin anayasadaki eşitlik ilkesi- ni gerekçe göstererek dava aça- bileceğini dile getirdi. • Kayıp kaçak oranı % D Fiyat artış oranı % Devlet Denetleme Kurulu 'yap-işlet-devret'leri mercek altına alıyor Sezer'den elektrik soruşturması ANKARA (ANKA) - Cumhur- başkanı Ahmet Necdet Sezer, son yıllarda tüm kesimlerin yakındığı pahalı elektrik sorununu gündeme aldı. Sezer, kendisine bağlı Devlet Denetleme Kurulu'nu (DDK), elektrik fiyatlannın fahiş düzeyde seyretmesinin nedeni olarak göste- rilen yap-işlet-devret (YÎD), yap- işlet (Yı) ve işletme hakkı devri (ÎHD) projelerini incelemekle gö- revlendirdi. Sezer'in talimatı doğrulrusunda harekete geçen Devlet Denetleme Kurulu, yap-işlet-devret, yap-işlet ve işletme hakkı devır sözleşmeleri ile bunlann eklerinı, ödeme ve öde- me yükümlülüklerine ilışkın tüm belge ve bilgileri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'ndan istedi. DDK'nin istediği belgeler şunlar: • Elektrik enerjisi sektöründeki YİD, YÎ ve işletme hakkı devri pro- jeleriyle ilgili olarak, imzalanmış satm alma sözleşmeleri ve ekleri. • Bu tesislerin faaliyete geçme- lerinden itibaren sattıkları elektrik miktanyla, alınan elektrik için yapı- lan ödemeleri gösterir faruralar. t/ Her bir projenin sözleşme sü- resince satın ahna ve ödeme yüküm- lülüklerini gösterir listeler. • Elektrik Üretim AŞ'nin sant- rallanndan ve otoprodüktör şirket- lerinden satın alınan enerjinin fiyat- lannı gösterir liste ile son 2 yıla iliş- Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği'nden DUYURU TÜPGAZ ZORUNLU SORUMLULUK SIGORTAŞI TEMİNAT LİMİTLERİ YENİDEN BELİRLENDİ T.C Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı tarafından, 01 Ocak 2003, 00:01'den geçerli olmak ûzere, Tupgaz Zorunlu Sorumluluk Sıgortası asgan temınaî tutarları, aşağıdakı şekilde belirlenmıştir. a) Maddi zararlar b) Tedavi giderleri : Kaza başına 6 milyar TL : Kişi başına 30 milyar TL : Kaza başına 150 milyar TL c) Daimi sakatlık ve ölüm: Kişi başına 30 milyar TL : Kaza başına 150 milyar TL Sigorta prımlerı, sigorta şırketlerınce serbestçe belırlemr ve peşın olarak tahsıl edılır Temınatlar yurürlüktekı tüm sigorta sözleşmeleri için de uygulanır Eski teminatlar üzerinden düzenlenmiş ve süresı devam eden sigorta sözleşmelerine sahip ışletenler, sigorta şirketlerine başvurarak yeni temınatları kapsayan zeyılnamelerını (ek sdzleşmej almak zorundadır Zeyilname (ek sözıeşme) yapılmayan ve teminatları yenı limıtlere getırilmeyen sigorta sözleşmelerinde, sigorta şirketlerinın sorumluluğu eski teminat tutarları ile sınırlıdır Zeyilname (ek sözleşme) için ek prım, taraflar arasında serbestçe belırlemr Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği'nden DUYURU TRAFIK SIGORTASI TEMİNAT LIMITLERI VE TARİFESİ YENİDEN BELİRLENDİ ARACIN TÛRO Otomobıl Taksı Kamyonet Mınıbus (8-14 koltuk) Iş Makınesı Kamyorı aobus (15-25 koltuk) Otobus (26 ve üstü koltuk) Traktör Römork O Motosıklel ve Yük MotosıWeti Dığer Araçlar (") AMADDİ | TEMİNATLAR (Mflyon TL) ARAÇ BAŞINA KAZA BAŞINJt 2.750 2.750 2.750 2.750 2.750 2.750 2.750 2.750 2.750 2.750 2.750 ( 2.750 5.500 5.500 5.500 5.500 5.500 5.500 5.500 5.500 5.500 5.500 5.500 5.500 B 7E3A. KİŞİ BAŞINA 30.000 30.000 30.000 30.000 • 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 3 DE3! KAZA BAŞINA 150.000 150.000 300.000 330.000 300.000 300.000 600.000 900.000 150.000 300.000 90.000 150.000 '3S3T»»fflmmmmtnıi C-SAKATLANMAvaÖUIM KİŞİ BAŞINA 30.000 30.000 30 000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 KAZA BAŞINA 150.000 150.000 300.000 330.000 300.000 300.000 600.000 900.000 150.000 300.000 90.000 150.000 PRIMLER MllyonTL 82 310 130 210 75 195 270 650 11 11 13 145 * Insan taşımada kullanılan romorklardır Insan taşımada kullanılmayan romorklar, kendılennı çeken motorlu aracın sıgortasına dahıldir •* Vukandakı tanımlamalara gunıeyen araçlar. T C.Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı tarafından, Trafık Kanunu gereğınce, 01 Ocak 2003, OOOTden geçerli olmak üzere, Trafık (Zorunlu Karayollan Malı Sorumluluk) Sigortası teminat hmitlerı ve prımleri yenıden saptanmıştır Sigorta şirketlerine başvurarak, aracınızın trafik sıgortasını yenı teminat ve pnmlerle yaptırmayı, sıgortanız var ıse belırlenen prim karşılığı, trafik sıgortasını yeni temınatlara yükselten zeyilnamelerı (ek sözleşme) almayı ıhmaı etmeymız. Çunkü; — Trafık Sıgortası yenı teminat ve prımleri, yurürlüktekı tum sigorta sözleşmelenne uygulanmak zorundadır. — Eski temınatlar üzennden düzenlenmiş ve suresı devam eden sigorta sözleşmelerine sahıp ışletenler, sigorta şirketlerine başvurarak yenı temınatları kapsayan zeyılnamelerını (ek sözleşme) almak zorundadır Zeyilname (ek sözleşme) yapılmayan ve temınatları yenı limıtlere getirilmeyen sigorta sözleşmelerinde, sigorta şirketlerinın sorumluluğu eski teminat tutarları ile sınırlıdır. — Geçerli teminat tutarları üzerinden Trafık Sıgortası bulunmayan araçlar trafikten men edilır ve ayrıca kendılerine para cezası uygulanır. — Zeyılnameler (ek sözleşme), esas sigorta sozleşmesıni duzenleyen şırket tarafından düzenlenir. kin faruralar ve ödeme belgelerinin birer örnekleri. Enerji Piyasası Düzenleme Kuru- mu (EPDK) Başkanı Yiısuf Günay da YtD projelerinden alınan elekt- riğin fiyatırun çok yüksek olduğu- na dikkat çekerek bu projelerle ilgi- li sözleşmelerin iptali durumunda doğacak mali yükümlülüklere kar- şı Hazine Müsteşarlığı'ndan EPDK'yi desteklemesini istemişti. Sayıgtay da rahatsızdı Sayıştay da Hazine işlemleriyle ilgili olarak hazırladığı raporda da YİD modeliyle gerçekleştirilen santrallardan kilovatsaati 13 cente kadar çıkan fiyatlarla elektrik alın- dığına işaret etmiş ve bu sözleş- meleri eleştirmişti. NOT DEFTERİ ZEKERİY4 TEMİZEL Cülus Bahşişi Islam devletlerinde başlayan ve Osmanlı Imparatorluğu'nda da devam eden bir uygulama vardı: Cülus bahşişi. Padişahlann ölümü ya da öl- dürülmesi üzerine, seçilen yeni hükümdarlar tarafından, asker- lere ve memurlara verilen "atiy- yenin" (hediye) adıydı cülus bahşişi. Osmanlfda ilk kez Yıldınm Beyazrt zamanında uygulanan cülus bahşişi, Fatih zamanında yasal bir düzenlemeye kavuş- muş, ondan sonraki tüm padi- şahlar tarafından da uygulan- mıştı. Kanun, askerierin işiteceği bir şekilde, "Kullanmın bahşiş ve te- rakkileri makbulümdür, verilsın" denilerek, bizzat yeni padişah ta- rafından sesli tebliğ ile yürüriüğe konuluyor, asker ve memurlara derecelerine göre keselerie altın- lardağrtılıyordu. İlk zamanlarda padişahın bir atıfeti şeklinde olan cülus bah- şişi, daha sonra kılıç kudreti ile yapılan bir soyguna dönüşmüş, hazineyi doğrudan yağmalamak yerine padişah değiştirilerek soygun gerçekleştirilmeye baş- lamıştı. Birinci Ahmet'in ölümünden sonra önce Birinci Mustafa, bir- kaç ay sonra Ikinci Osman, Os- rnan'ın hal'inden sonra tekrar Bi- rinci Mustafa, Binnci Mustafa'nın deliliği nedeni ile hal'inden son- ra Dördüncü Murat'ın cülus bahşişleri ancak sarayın altın kaplan eritilerek ödenebilmişti. • • • Cumhuriyet ile birlikte cülus bahşişi uygulaması bitti ama.. çok partili dönemle birlikte cü- lus bahşişi geleneği yenıden hortladı. Cülus bahşişinin yerini ekonomık bir temeli bulunma- yan seçim vaatleri aldı. Iktidar adayları "Ben daha fazla veri- rim" diyerek iktidara geldiklerin- de dağrtacaklan bahşişin nrteJi- ğini ortaya koydular. Bu gelenek sadece verilenle sınıriı kalmadı. Mali aflar da bu uygulamanın başka bir biçimiydi. Adına ister af denilsın, ister tahsilatın hızlandınlması; ister uz- laşma denilsın isterse vergi ban- şı, alacağından vazgeçmekle, veımek arasında fark yoktur, so- nuçta ikisi de aynı kapıya çıkar. Tûrkiye'de cumhuriyetin kuru- luşundan bu yana, içerisinde ma- li nitelikte af hükümleri bulunan 29 yasa çıkanlmış. Hepsinin kap- samı aynı değil kuşkusuz, ama bu sıklıkta yasa çıkarılması af beklentisinı hep ayakta tutmuş. 1980 sonrası ekonomi politi- kalanmızda köklü değişiklikler olup "liberalleştikten" sonra ekonominin padişahlan ekono- minin yeniçerilerine daha fazla "cülus bahşişi" verme gereği duymuş olsa gerek ki, af yasa- ları sıklaşmış. Yirmi dokuz ya- sanın on biri 1980 yılından son- ra çıkanlmış. Bunlardan 1981 yılında çıkan- lan 2431 sayılı yasa, 1983 yılında çıkanlan 2801 sayılı yasa, 1992 yılında çıkanlan 3787 sayılı yasa, neredeyse birbirinin aynı hüküm- lerin farklı zamanlarda tekran. Ye- rine getirılmeyen yükümlülükleri yerine getirtmek için faizler silini- yor, borçlar taksitlendiriliyor, yü- kümlülükleri geçmişe dönük kor- kularından kurtarmak için mat- rah arttınmlanna bağlı koşullu in- celenme bağışıklığı öneriliyor, stok aflan getınliyor. ••• Çıkanlan af yasalannın hepsi- nin gerekçesi de aynı. ödeme güçlüğüne düşen vergi yükümlü- lerine ödeme olanağı sağlamak, devietin sürüncemede kalan ala- caklannı bir an önce tahsil etmek. lyı de, af yasalan aynı durum- daki yükümlülere uygulanan bir yasa değil ki. Bu yasalardan asıl ödeme güçlüğü bulunmayanlar, devlete ödemesi gereken parayı repoda değertendirenler, Hazine kâğıtla- nna yatıranlar, yanı devlete borç verenler yararianıyor. Onlar, devlete ödemedikleri vergilerden faiz geliri elde eder- ken, devlet de onlann faizlerini siliyor. Silinen berfaiz de onlann "cü- lus bahşişi" oluyor. Boşuna atalarımız dememiş, "Verip depişman olmaktan ver- meyip de pişman olmak yeğ- dir" diye. Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği'nden TEMİNAT LIMITLERI YENIDEN BELİRLENDİ T C Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı tarafından, 01 Ocak 2003, 00:01'den geçerli olmak üzere, Zorunlu Otobüs Koltuk Ferdı Kaza Sigortalarına uygulanacak teminat tutarları, otobüstekı yolcu koltuk sayısı ile görevlı personel başına aşağıdaki şekilde belirlenmıştir a) Tedavi giderleri : 30 milyar TL b) Sakatlanma ve Ölüm: 30 milyar TL • Sigorta prımleri, sigorta şırketlerınce serbestçe belırlemr. • Temınat'ar yurürlüktekı tüm sigorta sözleşmeleri için de uygulanır. Eski teminatlar üzerinden düzenlenmiş ve süresı devam eden sigorta sözleşmelerine sahip ışletenler, sigorta şirketlerine başvurarak yeni teminatları kapsayan zeyilnamelennı (ek sözleşme) almak zorundadır Zeyilname (ek sözleşme) yapılmayan ve temınatları yeni limıtlere getirilmeyen sigorta sozleşmelerinde, sigorta şirketlerinın sorumluluğu eski teminat tutarları ile sınırlıdır. • Zeyilname (ek sözleşme) ıçın ek prim, taraflar arasında serbestçe belirlenir Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği'nden fDUYURU TEHLIKELIMADDELER ZORUNLU SORUMLULUK SİGORTASI TEMİNAT LİMİTLERİ VE TARİFESİ YENİDEN BELİRLENDİ T.C.Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı taraf ndan, 01 Ocak 2003, 0001 'den geçerli olmak uzere, Tehlikelı Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sıgortası asgarı teminat tutarları 1-Tehlikeli maddelerın üretim, depolama ve toptan satışı ile uğraşan işyerlen Satış hasılatı (*): a) 250 milyar TL'ye kadar olanlar b) 250 milyar-1 trılyon TL olanlar c) 1-5 trılyon TL olanlar d) 5 tniyon - 30 trılyon TL olanlar e) 30 trılyon TL'den fazla olanlar 2- Pıroteknık malzemeler ile kıbrıt, her turlü ıspırto ve akol harıç dığer tehlikelı maddelerın perakende satışı ile uğraşan işyerlen 3- Tehlikelı maddelerın taşınması ve/veya dağıtımına yonelık taşıma işlerı a) Demıryolu ve karayolu taşıtları ile b) Denızyolu, havayolu taşıtları ve boru hattı ile aşağıdaki şekilde belirlenmıştir. Asgan Temınatlar (M lyar TL) A- Maddi 6 12 24 60 180 18 60 180 B. Tedavi Giderleri Kişi Başına 30 30 30 30 30 30 30 30 Kaza Başına 150 300 600 1.200 2 400 300 600 1 200 C- Daımi sakatlık ve ölüm KIŞI Başına 30 30 30 30 30 30 30 30 Kaza Başına 150 300 600 1.200 2.400 300 600 1 200 (•) Saiış hasüatı lahmınlennde 500 mılvon TL>ı aşan kusurler, 1 mıl>ar TL olarak dıkkate alınıı. • Sigorta prımleri, sıgorta şırketlerince serbestçe belırlemr ve peşin olarak tahsıl edılır. • Temınatlar yurürlüktekı tüm sigorta sözleşmeleri ıçın de uygulanır Eski temınatlar üzerinden düzenlenmiş ve süresi devam eden sigorta sözleşmelerine sahıp ışletenler, sıgorta şirketlerine başvurarak yenı temınatlart kapsayan zeyılnamelerını (ek sözleşme) almak zorundadır. Zeyilname (ek sözleşme) yapılmayan ve temınatları yenı lımitlere getırlmeyen sıgorta sözleşmelerinde, sıgorta şirketlerinın sorumluluğu eski teminat tutarları ile sınırlıdır • Zeyilname [ek sözleşme) için ek prım, taraflar arasında serbestçe belırlemr