Katalog

15 ARALIK 2002 PAZAR CUMHURİYET SAYFA J\_ LJ J_i J. U M\ kuftur(5 cumhuriyet.com.tr 15 KULE CANBAZI SUNAYAKIN Istanbul'daki ^aralı-Viking Y,üzyıllar önce İstanbul'a gelen bir Viking'in adını biliyoruz da. bir Viking filminde ahtapot'u oynayan set işçisinin admı bilemiyoruz! Gel de, Brecht'in "Okumuş Bir İşçi Soruyor" adlı şiirini anma. İstanbul'daki kadar görkemli olmasa da Trabzon'da da bir Aya- sofya ÎCıhsesı vardır. Bu ikı tan- hi esenn hıç bılinmeyen ortak özellığı ıse Vikinglerden taşıdık- lan izlerdır! Trabzon'dakı Ayasofya'mn dış duvanna kesıci aletlerle kazınan gemı resımlen arasmda bir Vı- king kalyonu da vardır. Avru- pa'dan Karadeniz'e dökülen ne- hirler sayesinde doğduğum ken- te ulaşan Vikinglen, Trabzon'a özgü peynırli pıdeyı her yıyışım- de anımsanm Çünkü, pidenın şekJi bir Viking kalyonunu anım- satırbana.Andersen'ın, herbın- ni Nuh'un Gemısi'ne benzettiği îstanbu) tapınaklanndan biri olan Ayasofya'mn üst galensındekı mer- mer korkulukta "Halvdan" adı oku- nur. Işte bu ad, Vıkınglerin Istanbul'a attıklan bir imzadır. 11. yüzyılda ya- şamış olan Bizans tanhçısı Psellos, "Varegoi" adı verilen saray muhafiz- lanndan söz eder. Bunlar 860, 907, 914 ve 944 yıllannda îstanbul'u kuşa- tan Vikıngİerden başkalan değildir. Bizans, Kuzey'in bu güçlü ve inatçı insanlanyla başedememış olacak kı, anlaşma yoluna gitmış ve onJan sara- yın paralı askerleri yapmıştır. Ayasof- ya'ya adını kazıyan da, büyük olası- lıkla o askerlerden bindir. Ve onun se- sıyle belkı de, Ayasofya'mn duvarla- nnda şu Viking şıın çınlamıştır: Düzen üzre tutar yeryitü, konır gökyüzünü vukarda. Dışardan kuşatır deniz, akar çevresinde dünyamn. Bizans döneminde tstanbul'a gelen Vikınglenn adını günümüzde de yaşa- tıyoruz. Bızanslılar "Rhos" derdi, Kuzey'den gelen davetsız mısafirlen- ne. Biz de, Kuzey'de yaşayan bir hal- ka aynı adla sesleniyoruz: "Rus". Yedi Meşaleci Viking Vikinglenn izine Kâtip Çelebi'de de rastlanz. Kâtip Çelebi, Kuzey De- nizi'ne "Viking Denizi" anlamına gelen "Bahr-i Varank" adını venr. Istanbul okullanndaki yabancı dil derslerinde de anılır Vıkıngler. Per- şembe'nin tngilizcesi olan Thursday sözcüğünün kökenı, Vikingler'ın Gökgürültüsü Tannsı olan "Thor"dur. Bu Tann Almanca'da "Donner" olarak çıkar karşımıza. Perşembe'nin Almancası da "Don- nerstag"tır. Bir sahafın, her bın tozlu bır lima- na benzeyen raflannda bulduğumuz 15 Eylül 1935 tarihJı Varlık dergisin- de bir Viking kalyonu çıkar karşımı- za: Taşa hlıcının sorup sesini Eğri sokaklarda aradım onu. Duydum biryelkenin ürpermesım Ve engin sulara açtım balkonu. Biryangın hızile sabaha kadar Yanar güvertede eski rüyalar Bır palaymış gibi sulardcm kavar Yaralı Viking 'in gümüş kalyonu. Vıkingler, geceleri meşalelerle ay- dmlatırdı önlerini. Bu yüzden olsa ge- rek, edebiyahmızda onlar adma yazı- lan tek şıır olan "Viking"in altında "Yedi Meşaleciler" diye bilınen şa- irlerden Sabri Esat Anderın (Siya- vuşgil) adını okuruz. Şairin aynı der- gide yeralan "'Limanda Transatlan- tik" adlı şiiri ise şu dizeyle son bulur: "Pasaport, en güzel bir seyahat ro- manıdır." Cemal Süreya bu dızeyı günlüğünün "80. GüıT'üne şöyle anımsayarak yazar: "Pasaport bir yolculuk romamdır." 1971 yılında Vikinglen bir kez da- ha aramızda görürüz!.. Mehmet As- lan, "Tarkan Viking Kanı" adlı fıl- mi yönetmektedir. Başrolünü Kartal Tibet'm oynadığı film Hunlan, Vı- kingleri ve Çinlıleri bir araya getirme- sı bakımından oldukça ılgı çekıcidir. tstanbul sokaklannı süsleyen fılmin afişınde, kollannı denız kıyısına bağ- lanmış Tarkan'a dolayan dev bır ahta- pot görülür... Ve tabiı bir de, Viking kalyonu!..Bu filmden yıllar sonra îz- mir'de rastlanz Viking Krah'na'.. A- ma bu sefer ınsanlan değıl, birbinn- den lezzetlı etleri kızartmaktadır. Al- sancak'ta "çöp şiş" lokantası bulu- nan, sınemamızın usta oyuncusu Bilal Inci, sözünü ettiğinuz filmde Vikıng- lerin reısi "Toro" rolünü başa- nyla oynamıştır. Giovanni Scognamillo, bu fılmle ılgılı şu renklı anıyı akta- nr: "Tarkan Viking Kam'nm özgün çizgi-romanında bulu- nan ejderha, teknik olanaksız- lıklar nedeniyle filmde ahta- pota dönüşmüştür; ama kul- lanılan plastik ahtapot ekibe epey zorluk çıkanr; bazen yü- zemez, bazen dibe batar; kol- larını hareket ettirebilmek için iplere başvurulur, hatta içine bir set işçisi bile yerleşfirilir." Tep şehrini kuran km? Ne ganp, yüzyıllar öncesinde îstanbul'a gelen bır Viking'in Ayasofya'ya yazdığı adını size sunabiliyoruz ama, bir Viking filminde ahtapot rolü oynayan set ışçisının adını bilemiyoruz! Gel de, Brechfın şu dizelerle başlayan "Okumuş Bir tşçi So- ruyor" adlı şürini bir kez daha anma: "Yedi kapılı Tebşehrini kuran kim? ' Kitaplar valnızca kralla- nn admı vazar. ' Yoksa kayaları taşıvan krallar mı*" Beşıktaş'ta "Arap İskelesi" deni- len bır ıskele vardı bu- zamanlar. 0- dun, kömür, kum ya da soğan indir- mek için buraya yanaşan gemılerin tayfalan "Arap tskelesi Suyu" deni- len çeşmenin başında yıkanırlar, te- mızlenirlerdı. Eğer, gemilen Karade- mz' e çıkacak ıse mutlaka çeşmeden su alırlardı. Tayfalan Arap Iskelesı Su- >Ti'ndan içmış bır geminin Karade- nız'dekı fırtınalan kolaylıkla atlataca- ğına, dev dalgalara yenik düşmeyece- ğıne ınamlırdı. Ama bu inanç, bır amta dönüşrür- meye yetmez çeşmeyı. Çünkü, ne de olsa emekçı takımının dünyasıdır sö- zü edılen. Beşiktaş Meydanı'nın dü- zenlenmesı esnasında tanhı çeşme yı- blır ve yerine bır heykel dikilır... Bu heykel, ünlü denizcimız Barba- ros HajTerrin Paşa'nın heykelidir! Osmanlı împaratorluğu dönemine ait 3OO'e yakın tarihi eser bugün sanatseverlerin beğenisine sunulacak Padişahları günümüze getiren müzayede PEN'DEN AÇIKLAMA Karaca Tiyatrosu'nu kurtaralım 1800'lerde îstan- bul'un sanat aynası ol- maya başlayan Beyoğlu denen semtimizde, ti- yatro artık parmakla sa- yılacak kadar azaldı. Olanlar da, ya 'açlık sı- nın'nda ya da ekono- mik krize, toplumıın vurdumduymazîığına dayanamayıp kapanı- yor. Başka ülkelerde de başarılı ya da başansız sayılabilecek çok sayıda tiyatro perde açmakta. Bunlann da çoğu, ayak- ta duramasa da ayaklan üstünde tutulmaya çalı- şılıyor. Ekonomik kriz orta- mmda insanlann bir yandan demokrasi kül- türünü savunurken de- mokrasi kültürünün ge- lişmesine olanak vere- cek tiyatro, bale, opera- ya yatınmı kısması; hat- ta bilerek ya da bilmeye- rek engellemesi ne ya- zık ki fevkalade acı bir gerçek. Bosna'da savaş varken tiyatro yapıhyordu. Ne- den? Çünkü tiyatro, de- mokrasi kültürünün bir simgesi de ondan! Son günlerde, uzun yıllardan beri özel tiyat- rolara kiralanmakta olan, mülkiyeti îstanbul Büyükşehir Belediye- si'ne ait Muammer Karaca Tiyatrosu'nun yeni yıhn başı itibanyla kapatılmasından söz edilmekte. Bu salon, özel tiyatrolara bedeli karşıhğında kiralanan bir salon. Sahibi olan Sular Idaresi'nin (son- raki adıyla ÎSKİ), 1979 'da binayı yıkıp han yapmak isteğinin, son dakikada ne gayretlerle engellendiğini anımsı- yoruz. Binayı çalıştıran Is- tanbul Büyükşehir Be- lediyesi'ne bağlı Kültür AŞ, kapatmaya gerekçe olarak, binada yıllar içinde oluşan yıpranma- iann karşıhğında yapıl- ması düşünülen resto- rasyonun maliyetini ma- zeret gösteriyor. BÎT'lerin belediye ihalelerine iştirak ede- meyeceği yolundaki ka- nun hükmünde kararna- me de ayn bir neden ola- rak öne sürülüyor. Sa- lon, ya işlevi ortadan kaldınlarak ödenekli bir tiyatroya (yani Istanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrolan'na) devredilecek ya da hiç kuşkusuz, bir kurumun toplantı salonuna dönü- şecek. Kamuoyunun sağdu- yusuna sesleniyor; sivil toplum örgütlerini, kül- tür kurumlannı göreve çağınyoruz. Kültür Servisi - Antik A.Ş. bugün saat 14.00'te The Ritz Carlton Oteli'nde 214. müzayedesini düzenle- yecek. Turgay Artam tarafindan yönetilecek olan müzayede- de 300'e yakın eser sanatse- verlerle buluşacak. Birbirinden değerli nadi- de antikalann ve tablolann yer aldığı müzayedede çok ilginç iki plaket de bulunu- yor. Müzayedede 5 milyar açılış fiyatıyla satılacak olan, Sultan Mehmet Re- şad döneminde Müdafaa-i Milliye Cemiyeti tarafindan verilen Hicri 1332 tarihli bu futbol ve hokey şampiyon- luklan plaketleri, Osman- lı'nın son dönemlerinde spora gösterilen ilgiyi yansı- tıyor. Padişah fermanlannın il- ginç örneklerinin satışa su- nulduğu müzayedede, ancak müzelerde rastlanabiien Sultan III. Ahmed ve Sul- tan III. Mustafa'ya ait yak- laşık 300 yıllık fermanlar da bulunuyor. Fermanlar 2 - 30 milyar arasında açılış fiyatlarıyla satışa sunulacak. Fatih Sul- tan Mehmed dönemi tom- bak kapı kulpu ise 3 milyar lira başlangıç fiyatıyla mü- zayedeye çıkacak. Değerli tablolar satışta Dığer ilgi çeken eserler arasında asker kökenli bir ressam olan Ahmet Ziya Akbulut'un 'Selimiye Ca- misi', Hikmet Onat'a ait 'Kuzguncuk' tablosu, HaUI Paşa'nın muhteşem yapıtla- n, Hoca Ali Rıza'nın pey- zajlan, Feyhaman Duran, Şevket Dağ, Ali Halil, Na- nıık İsmail, tbrahim Çallı, tlhami Demirci, Mehmet Ali Larga, Edip Hakkı Kö- seoğlu, Sami Boyar, Fikret Mualla. Cevat Dereli, Ce- mal Tollu, Nuri tyem ve dı- ğer önemli ressamlara ait tablolar bulunuyor. 1 irbirinden değerli antikalann ve tablolann yer aldığı müzayedede ilginç iki plaket de bulunuyor. 5 milyar açılışfiyatıyla satılacak olan, Sultan Mehmet Reşad döneminde Müdafaa-i Milliye Cemiyeti tarafindan verilen Hicri 1332 tarihli bufutbol ve hokey şampiyonlukları plaketleri, Osmanlı 'nın son dönemlerinde spora gösterilen ilgiyi yansıtıyor. Yabancı ressamlann tab- lolannın da bulunduğu mü- zayedede, Germain Fabius Brest'in 'Mesire Yeri' 75 milyar, François Adolphe Grisonun 'Natürmort'u 15 milyar, P. Bellet'in 'Nü'sü 3 milyar, A. Cuznet- zoff'un 'Nü'sü 10 milyar, VVladimir PetrofFun 'Âya- sofya tçi'si 3 milyar, Gusta- ve Neymark'ın 'Av'ı 2 mil- yar, V. Jeffs'in 'Natür- mort'u 15 milyar açılış fi- yatlanyla satışa sunulacak. Aynca müzayedede Bey- koz camlan, tuğralı gümüş leğen ibrık, tepsi, ayna ve kaşıklıklar , mücevherler, tombaklar. tophaneler, por- selenler de satışa çıkacak olan eserler arasında bu- lunuyor. Süleyman Tevfik'in. Hü- seyin Zahidi'nin, Ömer Nuri'nin, Mehmed Ali Re- cai'nin, Hafız Mustafa Ra- şid'in, Berberzade'nin yap- tığı Kuranı Kerim, Mustafa Halimi'nin, Yusuf Y'esa- ri'nin, Mehmed Hulu- si'nin, Esseyyid İbrahim in yaptığı hilye-i şerif ve el yazması örnekleri de satışa sunulacak diğer yapıtlar arasında yer alıyor. Sultan Abdülaziz, Sul- tan Abdülhamid ve Sultan Abdülmecid tuğralı gümüş- ler, Osmanlı el işçiliğinin zarafetini müzayedeye taşıy- acak. Harry Potter artık CD'de •Kültür Servisi - J.K Rowhng"in 'Harry Potter ve Felsefe Taşı' adlı kıtabı, CD ve kaset olarak kaydedildi. Ülkü Tamer'in Türkçeye çevirdıği, Deniz Yüce Başanr'ın seslendirdiği kitap, 7 CD'den oluşuyor. Birinci CD'de 'Sağ kalan çocuk', 'Yok olan cam', ikinci CD'de 'Hiç komseden mektuplar', 'Anahtarlann bekçisı', 'Dıagon Yolu', üçüncü CD'de 'Diagon Yolu', 'Peron dokuz üç çeyrek'ten yolculuk', dördüncü CD'de 'Seçmen şapka', 'îksir ustası', 'Geceyansı düellosu", beşınci bölümde 'CadılarBayramı', 'Quıdditch', 'Kelid Aynası', altıncı CD'de 'Nicolas Flamel', 'Norveç pütürlüsü Norbert". "Yasak orman". yedinci CD'de 'Kapağın altında', 'îki >âizlü adam' bölümleri yer alıyor. Genç oyuncular aranıyop • tSTANBUL (AA) - Türkan Şoray ve Kadir Inanır'ı 24 yıl aradan sonra bır araya getiren 'Göndenlmemış Mektuplar' filmi için genç oyuncular aranıyor. Konuyla ilgilı yapılan yazılı açıklamada, Yusuf Kurçenli'nin yöneteceği ve çekimlen Amasra'da gerçekleştirilecek film için Şoray'ın canlandıracağı karaktenn kızını, Kadir Inamr'm oynadığı karaktenn de gençliğini canlandırmak üzere 22 yaşlannda oyuncular arandığı bildırildı. (0 212 293 63 93) Arrf Damar'n imza günü • Kültür Servisi - Şair Arif Damar, 'tstanbul Uluslararası CNREXPO Kitap Fuan'nda Bilim Sanat Galensi Yayınlan standında bugün 15.00 - 17.00 saatlen arasuıda bütün şiirlenni bıraraya getiren 'Külhyen Red' adlı kitabımn imzalayacak ve okurlanyla söyleşecek. Bilim Sanat Galensi Yayınlan'nda çıkan 500 sayfalık 'Külhyen Red', fotoğraf ve şiirlerden oluşuyor. (0 212 663 09 45) BUCÜN • AKM'de 11 OO'de 'Peter ve Kurt Operada 1 adlı çocuk oyunu. (0 212 251 56 00) • YUNUS EMRE KÜLTÜR MERKEZİ'nde Bakırköy Belediye Tiyatrolan'ndan 10 30'da 'MasaP adlı çocuk oyunu ve 15.30'da 'Rumuz GoncagüF, 20 30'da 'Cesur Yürek' adlı oyunlar. (0 212 661 19 41) • SALİH ZEKİ KOLAT KÜLTÜR EVİ'nde 15.OO'de 'One Way Ticket' adlı dia gösterisi. (0 216 449 18 84) • RİTÜEL'de 20 OO'de 'Metin Kaygalak ve Şiirleri'. f0 212 243 13 91) •AKM SİNEMA SALO>fU'nda İnsan Haklan Haftası kapsamında saat 11 .OO'de ÇocukJar İçin Sanat Atöryesi etkinliği yapılacak. (0 212 251 56 00) SİNEMA TARIH BULUSMASI • BEYOĞLU SİNEMASInda 'Brava Gente Brasiliera'. 'Rana's VVedding', 'Les Chemins de COued' ve 'Le Cousin' (0 212 251 32 40) • SİNEMA TÜRSAK LEVENT te •Bicyderun', 'Police Python 637'. *Chico'. 'The Magdalene Sisters', 'Palavra e Utopia'. (0 212 251 67 70) • ALMAN KÜLTÜR MERKEZİ nde 'The Secref. 'Koyaanqatsi\ Justifiable Homicide". (0 212 249 20 09( • FRANSIZ KÜLTÜR MERKEZİ nde Hr\ Prachu'. Historie De Vies Brisees'. 'In The Light of Reverence". 'Hamuar'. (0 212 252 02 62) ISTANBUL KİTAP FUARI • YEŞİLKÖY CNR EXPO FUAR MERKEZİ A SALONU'nda 11 30'da 'Hz. İsa'nın Hayatı' adlı filmin gösterimı. 13.15"te 'Mutluluk'(Remzi), katılımcı. Zülffi Livaneli, 14.30'da 'Türkiye'de Çocuk Yayıncıhğı'(Nurdan) konulu panel, yöneten:/ Prof. Dr.Meral Alpay, katılımcılarAyşegül Kirpiksiz, Gülten Dayıoğlu, Ayşen Oy, 16.00'da 'Barış ve Yavımlama Özgürlüğü' konulu söyleşi \e • Barış Ödül Töreni' (Scala). katılımcı:Noam Chomsky. 18.30'da "Türkije Nereye Gidiyor?' (Kaynak) konulu söyleşi, katıhmcılar Doğu Perinçele Prof. Dr. Şükrü Sina Gürel. • B SALONLnda 11 30'da 'Psikolojik Savaş'(Tımaş) adlı panel. katıhmcılar:\evzat Tarhan. Aydoğan \atandaş, 13.15"te 'Edebiyat Medyatikleştirilmeli mi?' (Alfa) adlı Mesut Yar'ın söylçşisi, 14.30'da 'Bitmeyen Savaş ve Amerikan İmparatorluğu' adlı Tarık Ali'nın söyleşisı. 16.15de 'Ne Kadar İlgi O Kadar Sevgi'(Timaş) adlı Nevval Sevindi'nin söyleşisi, 17.30"da 'Çocuklar Duymasın' (Vadi) adlı panel, katılımcılanTamer Karadağh, Pınar Altuğ, Furkan Kızıla>. Ayşecan Tatari \e 'Cafe des Artistes'de 'Çocuk, Kitap ve Barış' adlı Üsrûn Akmenın yöneteceği. Giilsüm Cengiz, Çerin Öner, Gülten Dayıoğlu, Yalvaç Ural'ın katılacağı panel. 18. 45'de "Savaşa Karşı Sanat' (Özerk Sanat Konseyı - Banş Gırişımcilen) adlı panel, yönetenVecdi Sayar, katılımcılar:Mehmet Aksov, Orhan Alkaya. O\a Ba>dar, Suavi. (0 212 663 09 45)