Katalog

1» EYLÜL2001 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA SAVAŞ KORKUSU Türldye, Afganistan 'ayapılacak bir operasyonun bölgeyi olumsuz etkilememesini istiyor Ankara'ıun gözüOrtaAsya'daSE«KAN DEMtKTAŞ ANKARA - ABD yönetiminin "I- ral&'ın terör olaylanna kanşüğına ilişldn kanıt yok" açıklamasıyla ra- hatlayan Türkiye, Afganistan'a.dü- zenlenecek olası bir operasyonun ekonomik ve siyasi olarak zayıf du- rurndaki Orta Asya ülkelerini olum- suz etkilemesinden kaygılanıyor. Aİ3D Başkan Yardımcısı Dick Cheney ve Dışişleri Bakanı CoKn PovveD'ın 11 Eylül olaylannın ardın- da Irak'ın bulunduğuna ilişkin bir karut bulunmadığını açıklamalany- la rahatlayan Ankara, dikkatlerini Orta Asya'ya çevırdi. Amerikan yö- netiminin "AsUKartaT adını verdi- ği operasyonun başlamasına az bir zaman kala Taleban yönetiminin de • Taleban'ın "ABD'ye destek olan ülkelere saldınnm" tehdidi, ekonomik ve siyasal güçlükler içindeki Özbekistan, Tûrkmenistan ve Tacikistan açısından zorlu bir sürecin yaklaştığını gösteriyor. "ABD'ye destek verecek bölge ûlke- lerine sakuracağmı" açıklaması kaygı veriyor. Taleban' ın komşula- n arasında tran, Pakistan ile Özbe- kistan, Tûrkmenistan ve Tacikistan da bulunuyor. Özbekistan ve Tacikistan, olası bir operasyonda ABD'nin yanında yer alacaklannı açıklamışlardı. Tûrkmenistan ise daha çok Rusya ile beraber hareket etme amacında. Ekonomik ve siyasal güçlükler ya- şayan bu ülkelere yönelik bir aske- ri hareketin özellikle Orta Asya ül- kelerinde sorunlar yaratabileceğini öngören Ankara, bölgesel dengele- rin de değişebileceğini düşünüyor. Afganistan'm Tacikistan'la sınır- lannın Taleban'a muhalif Rabbani güçlerince kontrol ediliyor olması, bu ülkeye yönelik doğrudan bir sal- dın olasıhğını azaltıyor. Ancak Ta- leban'ın Özbekistan ve Türkmenis- tan'a yönelik saldınsının engellen- me olasıhğının az olduğuna dikkat çekiliyor. Bu ülkelerin karşılaşacak- lan bir başka sorun da Afganis- tan'dan gelebılecek büyük göç dal- gaları olarak değerlendiriliyor. Türkiye'nin de dikkatle takip et- tiği bölgeyi ilgilendiren gelişmeler ve öngörüler şöyle: Özbekistan: Devlet Başkanı ts- lam Kerimov'un liderliğindeki Öz- bekistan'ın 50 bin kişiden oluşan bir ordusu ve SSCB döneminden kalma askeri araçlan bulunuyor. Afganis- tan'da konuşlu olduğu bilinen Isla- mi Hareket Ordusu ile mücadele e- den Özbekistan, hâlâ Norveç'te ya- şamak durumunda kalan Muham- med Saüh'in liderliğindeki Erk ha- reketini yasaklamıştı. Tacikistan: SSCB'den aynlması- nın ardından yaşanan ıç savaşın et- kileri sürüyor. Islami-demokrat ik- tidan deviren İmamah' Rahmaninov devlet başkanlığını yürütüyor. Ikti- dar ile tslami muhalefet arasında 1997'de imzalanan banş anlaşma- sının ardından hükümette temsilci- ler bulunduran Islamcılar, orduya "mücahitieri'' de sokmayı başardı. Orduda 7-9 bin arasında asker bu- lunurken Islami muhalefetin 5 bin silahlı adamı bulunduğu sanıhyor. Nüfusu 6.1 milyon olan Tacikis- tan'da 14 bin 500 kişilik Rus sınır muhafızımn yanı sıra 6 bin 500 Rus askeri de yer alıyor. Tûrkmenistan: Tûrkmenistan Parlamentosu tarafindan "ömür bo- yn devlet başkanı" ilan edilen Sa- parmuratTûrkmenbaşf nın liderli- ğindeki ülkenin 17 bin 500 askeri bulunuyor. Dünyanın en büyük 4. doğalgaz rezervine sahip olmasına karşın ekonomik güçlükler yaşıyor. Milli Görüşün ABD yorumu Kutan'fitne' TayyipErdoğan 'dost'diyor ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Dünyayı yeni bir savaşın eşiğine getiren terörist eylem, siyasal Islami kökten çıkıp ayn partilerde örgütlenen "Milli Görüş" kadrosundaki derin görüş aynhğında ilk somut gösterge oldu. "IVDffi Görüş partisiyiz" diyen Saadet Partisi Genel Başkanı Recai Kutan. saldınyı "ezüen insanlann kendini ifade tarzT olarak niteleyerek gelir dağılunı ve insan haklanndaki çifte standardı nedeniyle ABD'ye karşı yapılan terörü neredeyse doğal karşıladı. ABD yönetiminden "Amerikah dostianm" diye söz eden Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan ise terörün her türiinü lanetleyip Batı ,-, medeniyetini sahiplenen mesajlar • ^ vermeye çahştı. Taban tabana zıt mesajlar Recai Kutan ile Recep Tayyip Erdoğan'ın "ABD'deki terör eylemT ile ilgili TBMM'de aynı grup salonunda peşi sıra verdikleri mesajlar, birbirinin zıttı iki farklı bakış açısını yansıttı. Kutan, "çok mükemmel organize" dedıği saldın konusunda ABD 5f ve Batıh PveAKP kapitalist yönetimleri, 'Baü mı, ülkelere eleştiri İsiam mı' çekişmesinin ı c e r e n § u teröryorumlarmda' ortsya koydu. Kutan 'ın örtilü biçimde u fitne" detiğiABDyönetimini Erioğan, «Amerikah doâarn <hyeovdu. Kmn, terörü "eâlen ütsmlann kendini ifade tam * olarak tanmlarken Erdoğan, s e f a l e t d e a y n b i r fıtnedır, bu fıtnenin olduğu birdünyadada yeşeremez. Evet ölûm soguktur, a ^ her yerde. • ABD ve diğer Batılı ülkeler demokrasi olmaktadır, ama sıra dünyanın güneyine gelince, demokrasi ve insan haklan sadece propaganda malzemesi olmaktadır. • ABD ve Batılı ülkeler, çıkarlan öyle gerektiği için çifte standarttan kaçınmadılar. • Finans kapitalizmi dünyayı açlığa mahkûm etmeseydi, New Yorklu silah tüccarlannın kazanma hissi bu kadar azmasaydı, demokrasi ve insan haklan bu ülkelerin insanlanna çok görülmeseydi, insanlar kendilerini ifade edebilselerdi, terör en azından bu yaygınlıkta ve bu boyutta olmazdı. Tayyip Erdoğan ise bir kilise duasryla tsa'mn sözlerinden alıntı yaptıktan sonra ABD'ye tam destek içeren şu değerlendirmelerde bulundu: • Terör, bünyesinde hiçbir olumlu yan taşımayan yılacı ve yok edici unsurdur. Terörün dini de imanı da yoktur. ABD'nin mubatap olduğu saldın tam anlamıyla travmadır. • Bu, savaştan da öte bir şeydir. Tüm acımasızlığma rağmen savaşlann büe kurah vardır. Terörün ne zaman, kimi, ne şekilde vuracağı belli değildir. Terörün her türü lanetlidir. Ben de bütün kalbimle terörü lanetliyorum. • Bu saldın bütün insanlığa, medeniyete ve insanlığın bugüne kadar elde ettiği bütün kazanımlara karşıdır. • Umanm ki, Amerikalı dostlar saldınyı belli bir dine veya ırka mal etme kolaycıhğından uzak dururlar ve fevri hareket etmezler. ÇİZMEDEN YUKARI MUSAKART \ Siyasetçiler, ABD'de yaşanan terörist saldınnın sonuçlannı tartışıyor Ecevit: Destek însanbk borcuANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - ABD'deki terör eyleminin, Türkiye'nin AB üyeliği çerçevesinde atacağı demokratik- leşme adımlannı sekteye ugratabileceği yo- rumlan yapılırken, ANAP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz, te- rör hareketleri nede- niyle özgürlüklerden fedakârlık yapılama- yacağını söyledi. Baş- bakan Bülent Ecevit, "ABD'ye olanaklan- mız oranında destek olmamız insanhk bor- cudur" dedi. ANAP lideri Yıl- maz, partisinin Baş- kanlık Divanı önce- sinde gazetecilerin so- rularını yanıtladı. ABD'deki terör olaylannın ardından ulusal güvenliğe ilişkin görüşlerinin değişip de- ğişmediği yolundaki soru üzerine Yıhnaz, söylediklerinin arkasında olduğunu kaydet- ti. Yıhnaz, Terörle mücadelede hiçbir za- man özgürlüklerden fedakârlık yapılması gerekmediğini vurguladı. ANAP'm Baş- kanlık Divanı toplantısının ardından açık- lama yapan Genel Başkan Yardımcısı Er- kan Mumcu, partisinin koalisyon ortakla- nna bir dizi öneri götürmeyi kararlaştırdı- ğını belirtti. Başbakan Bülent Ecevit, dünkü DSP gru- aşbakan Ecevit, Türkiye'de gerçekleştirilen eylemlerin birçoğunun Baü Avrupa ülkelerinde barınan terörist elebaşılar tarafindan planlandığını vurgulayarak u Bu insanlığın ayıbuhr, Avrupa 'nın ayıbıdır" dedL ANAPUderi Ydmaz ise terö'rle mücadele için özgürlüklerin kmtlanamayacağiM betirttL yan Ecevit, "bu ülkelerinkucaklarmıterö- ristkrin etebaşılanna açüğınT söyledi. Avrupa'nın ayıbı Türkiye'de gerçekleştirilen terörist eylem- lerin birçoğunun plan- lamasının Baü Avrupa ülkelerinin terörist ele- başılan tarafindan ya- pıldığını belirten Ece- vit, "Bu insanoğm ayı- bıdır, Avrupa'nm ayıbı- dır'' dedi. Ecevit, "ABD ise bizi terorizm- le mücadelede anlayışla karşüayan sayıh ülkeler arasında yer alıyordu. Bizim de şimdi bu dost üikenin acüı dönemin- bunda, ABD'deki saldınlan "Dostumuzve müttefikhniz ABD'nin uğradığı korkunç te- rörist saknnsı bütün insanbğı sarsan bir fa- dadn-" değerlendirmesini yaptı. Aralann- da bazı AB ülkelerinin de bulunduğu pek çok ülkenin, "Beni sokmayan yılan bin ya- şasm" anlayışıyla hareket ettiğini vurgula- de ona olanaklanmız oranında yardıma ve destek oimamız insanhk borcumuzduıf 9. Cumhurbaşkam SüleymanDemirelise saldınnın sadece ABD halkına karşı değil, tüm insanlığa karşı bir tecavüz olduğunu belirterek, terorizme karşı işbirliği çağnsı yaptt. Eski icisleri bakanları Teröre karşı bağımsız özel birim istemi ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Içişleri Bakanı Rüştü Kâzun Yücelen'in başkanlığında bir iştişare toplantısı gercekleştiren eski içişleri bakanlan. yaptınm gücü olan, uluslararası ba- ğımsız bir terörle mücadele birimi oluşturulması gerek- tiğini bildirdi. İçişleri Bakanlığı'ndan ya- pılan açıklamada, 17 İçişleri eski bakanının katılımıyla dün Jandarma Eğitim ve Spor Tesisleri'nde bir iştişare top- lantısı yapıldığı belirtildi. Açıklamaya göre, iç ve dış gü- venlik konulannın değerlen- dirildiği toplantıda, ağu-lıklı olarak ABD'de meydana ge- len terör olaylan üzerinde du- ruldu ve saldınlar şiddetle kı- nandı. Toplantıda, Türki- ye'nin bütün çaba ve çağnla- rına rağmen teröre karşı bu- güne kadar uluslararası ortak bir dilin oluşturulamadığı, te- rörün uluslararası bir tanımı- nın yapılmasının zorunluluk olduğu üzerinde duruldu. Teröre karşı etkin bir savaş için uluslararası işbirliğinin arttınlmasmın istendiği top- lantıda, iştişare toplantısının kurumlaştınlması yönünde görüş birliğine vanldı. Ciller, iktidarın aciz olduğunu savundu: Hükümette yer alma fedakârlığını gösteririz ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)-DYP Genel Başka- m Tansu ÇiDer, ABD'ye sal- dınyla gelişen küresel buna- lımm kendi içinde büyük fir- satlar banndırdığmı savuna- rak bu dönemde Türkiye'yi iktidar acizliğinden kurtar- mak için "hükümete girme fedakârhğını gösterebUecek- lerini" söyledi. Çiller, dün basmla sohbet toplantısı düzenledi. ABD'deki saldın nedeniyle yaşanan küresel bunalım sü- recinde Türkiye'nin önüne büyük fırsatlar çıkabileceği- ne dikkat çeken Çiller, "ABD ile stratejik işbirliği anlaşma- sı imzalanabiür, NATO'nun ikinci büyük gücü olan Tür- kiye Avrupa GüvenUk ve Sa- vunma Kimliği'ndeki istek- lerini daha rahat anlatabiBr. Kıbns'ta bazı kazanımlar sağlanabilir" dedi. Hükümetin büyük zaaf içinde bulunduğunu ifade e- den DYP lideri Çiller, "Dün- ya ateşedoğru gidiyor, Türki- ye hükümetsiz. Bu hüküme- te girmek uıtiharla eşdeğer- dir, ama ülkenin buna ihtiya- cı varsa, böyle bir şeyi bile reddetmeyiz." şeklinde ko- nuştu. POLİTtKA GUNLUGU HtKMET ÇETİNKAYA Afganistan... Bir Amerikan yurttaşı 'Afganistan ve Taleban' denilince ne düşünür? Bir Amerikan yurttaş! Afga- nistan'ı devlet olarak görür? Sade Amerikan yurttaşı Afganistan'm dünya ha- ritasındaki yerini bile bilmez!.. Peki Türkiye'yi bilir mi? Onu da bilmez!.. Yavuz Gör uzun yıllar Dışişleri Bakanlığı'nda gö- rev yaptı... Gör"ün 'Çağdaş Yayınlan'ndan çıkan 'Seyahat- name' adlı kitabı, 1957 yılında görevli olarak gittiği Kâbil'i anlatıyor... Yavuz Gör, ABD'den Istanbul'a günü saati bilinen uçaklarla geliyor... istanbul'dan Kâbil'e gidecek ama Afgan uçağının hangi gün, hangi saatte kalkaca- ğı belli değil... Otelde bekliyor Gör!.. Bir sabah saat beşte odasının kapısı vuruluyor... Karşısında kalpaklı bir Afgan... Diyor ki: "Gidiyonız..." Afgan uçağı soyu tükenmiş bir DC-4. İçinde sa- dece on iki kişilik kottuk var. Kabinin üst tarafında denkler, sepetler bağlanmış... Ayağınızı bastığınız yeralüminyum. Pilot Hintli... Uçak zorlukla havalanıyor... Yavuz Gör anlatıyor. "Zahedan üzehnden 'Deşt-i Vakvak'/ (ölüm Çö- lü) geçip Kandahar'a ineceğiz. Buradan sonra, Gazne Vadisi 'nı izleyip Hindukuş 'lann duvannı aşa- cağız ve Kâbil'e varacağız, Tann'nın yardımı ile... Gece olup karanlık basmadan bu ışin bitmesi ge- rek... Çünkü Kâbil'de havaalanı yok. Onun yerıne 'Çemen-i Havayi' mevcut. Aydınlatma da bahis ko- nusu değil... DC-4, uflaya puflaya, inleye söylene, Gazne Va- disi'nin üstünde... Sağda solda, 100'er metre me- safede kayalıklar... Vadi karanlık... Son tepeyi de aştı uçak ve birden güneş ışığı dol- du uçağın içine... ileride, gözün görebıldiği uzaklı- ğagidenyemyeşilbırova: Kâbil Ovası... Etrafıdağ- laria çevn'li. Dağlann tepelennde kariar var. Döne döne indik bu ovaya... 'Zaptiye'ye gidip pasaportunuzu mühürletin...' di- yor uçaktaki genç Afgan." Yavuz Gör, Afganistan (1957) izlenimlerini aktarır- ken şöyle diyor: "Kimse hiçbir zaman nüfus sayımı yapmamış Af- ganistan'da..." ••• Aradan 43 yıl geçmesıne karşın bugün de nüfus sayımı yapılmıyor Afganistan'da... Yavuz Gör 1957 yılındaki Afganistan'ı anlatırken Türkmen, Özbek, Tacik, Paştu kabilelerinden söz ediyor, onlann savaşçı ve göçer olduklanna değini- yor... Şöyle diyor Yavuz Gör "flu bölge, Kuzey'de Keşmir'e uzanıyor... Burası, Paştu kabılelennin ülkesi... 5.5 milyonu Afganistan, 2.5 milyonu Pakistan'da oturan bu sa- vaşçı ve göçer insanlar, aradaki sınınn varlığından ya habersiz, yahut 'anlamamazlıktan' geliyorlar. Is- tedikleh gibi gidip geliyorlar, oradan buraya, bura- dan oraya... Sınır çizgisi tespit edilirken, Ingıliz generali Du- rand'/n marifeti ile öyle bir sınır çizılmiş ki bunu "sar- hoş bir sineğin ayaklannı mürekkebe batırıp kağrt üzerinde dolaşmasına' benzetenler vardır. Ingilizin maksadı açık: Paştu kabilelerini bölüp ortada sorun bırakmak. Bu hesaplan, Pakistan'ın bağımsızlığından sonra maalesef meyvesini ver- miş ve Afganistan ile Pakistan arasındaki bitmeyen 'Paştu' gerginliği sürüp gitmiştir... Hindistan, Filistin, Kıbns vb... 'Uzennde güneş batmayan' Ingiliz imparatorluğunun, arkasında bı- raktığı 'uzak görüşlü' marifetlerinin bir tanesı de bu- rada, Afganlılaria Pakistanlılar arasında sürüp gidi- yor." Aradan kır küç yıl geçmiş... Afganistan bugün ortaçağı yaşıyor... Açlıkve sefalet... Kadınlarevlerinden çıkamıyor, hastanelerdeteda- vi edilmiyor... Çağdaş eğitim yok!.. • • * Afganistan bir devlet değil, etnik gruplann yaşa- dığıbiryurt!.. Sekiz-dokuz yaşındaki çocuklann elinde sılah var!.. On dört-onbeş yaşında tek ayağı kopmuş çocuk- lar dolaşıyor Kâbil'de... Afganistan artk terör ve uyuşturucu batağında!.. Aşiret geleneği sürüyor!.. Buncayıl yoksulluğu görmeyen ABD ve Avrupa ül- keleri açlık ve sefalet içindeki bu insanlan hiç gör- medi!.. Terör ve uyuşturucu batağında yok olan çocukla- n 'mücahit' olarak tanımlarken, 'ortak düşman' Kı- zılordu Afganistan'dan çekilirken son on yılda yaşa- nanlar 'Zenginler Kulübü' üyelerini hiç ilgilendir- medi!.. ABD kimi vuracak Afganistan'da söyler misiniz? Hıkmet ÇETİNKAYA TROYA'dan İYONYA'ya Mitolojik Aşklar Cografyası Bir ayda 2. Basım oe. G ü n i z i Y a y ı n c ı l ı k Tel: 0212-512 42 19 FakS: 512 11 72