Katalog

EV<İL2001PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA TARIHIN EN BUYUK TERORU ROBOTEK TURHAN SELÇUK EFEHDÎSİ MDÜLC&NBAZ USltt OTMİLİ BİRDEN 4BD'yeyönelik teröristsaldın, HoUywood'un ünlüfelaketfilmlerini bilegeride bıraktı Senaryolar gölgedekaldıKültür Scrvisi- ABD'de yaşanan eşi görülme- tıiş saldın, Hollyvvood'un ünlü bilimkurgu ve şeleceğe dair kompto teorileri üreten filmleri- ni bile geride bıraktı. Sınema endiistrisi, insan- larrnlaleplenni, korkulannı, özlemlerini ve tut- kulannı harekete geçirerek filmlerin gerçeğe yakın olmasını sağlar. Fakat ABD'de yaşanan korkunç saldın boyutlanndabir senaryoya, hiç- bir filmde raslamıyoruz. ABD'de felaket filmlerinin başlangıcı 1930'lara dayanmasına karşın tırmanışa geç- mesi 1970'leribulur. Bu dönemde, özellikle bi- reysel saldınlan konu alan filmler yapılmıştır. ZOR ÖLÜM / DIE HARD/ 1988-1995 Bruce VVTffis'in çok tutulan filmlerinin ilki 1988 yılında çevrilmişti. Teröristler bir gökde- leni ele geçirirler. Istekleri yerine getirilmezse dev binayı içindekilerle havaya uçuracaklannı söylerler. Polis Bruce Willis hem teröristleri durdurmak hem de binanın içindeki kansına YAZARLAR DA ETKÎLENDt Komplo teorilerikitap Ustekrinde Kültür Servisi- Soğuk savaş ynlannda kıtap listelennde ilk sırayı alan casus romanlannın yerini artık terör ve komplo teorileri almaya başladı. Amerikan fılm endüstrisinin beyazperdeye aktardığı dehşet verici sahneler artık yazarlan da etkiliyor. Marslılann IstHast Dünyanın sayılı bilimkurgu yazarlan içinde yer alan BLG.VVeDs'in 1898 yılında yazdığı ve dilımize 'Dünyalann Savaşı' olarak çevrilen kitabı Mars'tan gelen uzay gemileri, huzur içindeki Ingiltere'ye gökyüzünü yararak inerler. Marshlann bu istılası ülkeyi büyük bir kaosa ve çaresizliğe iter. Kitap, artık insanlann bu gezegeni, insanlık için etrafi çitlerle çevrili ve korunaklı bir yuva olarak görmemeleri gerektiğı mesajını veriyor. Bir diğer kitap da Fransız yazar Andre Malrauî'un. Umut adlı romanı. Roman, Ispanya tç Savaşını'nda cipine patlayıcı doldurup karşı bankatlara saldıran bir anarşist savaşcıyı konu ediyor. ABD'ye terör çemberl Terör ve onun yarattığı bir kömplolan ele alan ve Remzd Kitapevi'nden bu ay çıkan Vînce Ftjun'm 'Güç Sınırv kitabı, Washington'da bir grup teröristin üç politikacıyı öldürmesini ve sonrasında yaşanan sorunlan ele alıyor. Flynn'ın ABD'de yayunlanan Transfer Of Pmver adını taşıyan diğer kitabı da' Soğuk Szvaş'ın ardından Arap terönstlerin Ekyaz Saray'ın yönetımini ele geçirip büyük bir kaosa neden oluşlannı ele alıyor. Iki yıl önce Altın Kitaplar tarafından yıyıraanan yazar WUbur Smith'in '\ahşi Adalet HalhV adlı kitabı bir teröristin adamlan tarafindan kıçın.an British Airvvays uçağını Vunu îdiyor. Bu alanda yazılan dğer dtaplara örnek olarak John 1* Csrre'nun Bizim Oyun'u ve lom Oancy'nin küresel felaket crtamnı ele aldığı Executive Orders verilebilir. sağ salim kavuşmak için canpazarlığına girişir. Dıe Hard 2'yi (1990) bu kez Renny Harün yö- netiyordu. Teröristlerbu kez havaalaranı ele ge- çirerek istekleri oluncaya kadar uçaklan düşûr- meyebaşlariar. Elbette görevde yine Polis Wülis vardır. 'DfeHanl3' 1995yapımıveilkfümiyö- neten JohnMcTiernan imzasını taşıyor. Bu kez kendısıne 'Simon' (Jeremylnms)diyen terörist, New York sokaklanna bombalar yerleştirmiştir. Istediği yüklüce paraverilmediği takdirdebom- balan birer birer patlatma tehdidini savurur ve bazılannı patlatır da. Karşısında yine Bruce Willis olacakur... •,• , THE ROCK / KAYA / 1996 Bir grup deniz komandosu, turistik hale geti- rüeri Alcatraz hapishanesini dolaşan 81 turisti rehine alır. Üstelik komandolann yanında kim- yasal silahlar vardır ve istekleri yerine getiril- mezse, San Francisco'yu yok etme tehdidinde bulunurlar. tstekleri lOOmüyondolardır. Hükü- met, çok iyi eğitimli askerlerle başa çıkmak için hapishanedeki eskibir askerden(SeanConnery) yardım ister. Onun yanına da kımyasal madde uzmanı bilim adamını (Nkolas Cage) verirler. Yönetmen Mkhael Bay > MR FORCE ONE / 1997 Yönetmenliğini VVolfgangPeterson'un yaptı- ğı filmde başkan rolünde HarrisonFord, eşi ro- lünde Gtenn Close ve acımasız korsanda Gary CMdman yer alıyor. ABD Başkanı, Moskova zi- yaretinden sonra evine dönmektedir. Ancak Rus hava korsanlan uçağı ele geçirirler. Amaçlan hapisteki General Redek'in serbest bırakılma- sıdır. Bunun için başkanuı Moskova'ya gitme- sini şart koşarlar. THE SIECE /1998 ABD askerleri tarafindan kaçınlan bir Müs- lüman lider, büyük sorunlara yol açar. New Türkiye'de yeni gösterime giren, "Kod Adı: Kıhçbakğı'' fihni "Hacker" ya da "Siber Terörisflcri yeniden gündeme getirdi. York şebri, tüm terörist gruplann hedefi haline gelir. FBI'ın özel terör bölümü başkanı Denzel VYasbington CIA ile işbirliğine gırrnek zorunda kalır. Bu aradaNew York'taciddı biçimde bom- balı saldınlar düzenlenmektedir. ABD yöneti- mi, orduyu New York sokaklanna göndermeye karar verir. •Ordunun başında Bruce Wiffis bu- lunmaktadır. New York sokaklan savaş alaruna döner. Yönetmen Edward Zwkk. FICHT CLUB/ DÖVÜŞ KLUBÜ / 1999 BaşrollerindeBradPHt,EdwardNorton ve HetenaBonhamCarter'ın rol aldığı fılm, ıçibo- şalmış tüketim kültürüne duyduğu nefretle, bu kültürüreddedenve hayalınde yarattığı arkada- şıyla bir dövüş kulübü kurarak bodrum katla- nnda dövüş seanslan düzenleyen, beyaz yaka- h bir genç, yeraltı kulübünü bütün ABD'ye ya- yar. Orgütün hedefleri sürekli olarak tüketim kültürünün ürünlen üzerinde yoğunlaşır. Final sahnesinde ise New York'ta, bankalann kredi kartı merkezlerinin bulunduğu gökdelenle birer birer havaya uçurulur. Yönetmen Davîd Flncher. INDEPENCE DAY / KURTVJLUŞ CÜNÜ Roland Emmerich'in yönet- tığı filmde, gökyüzünde dev bir uzay aracı beliriyor. Bir sü- re sonra da büyük gökdelenle- re gökten ateş yağıyor, binler- ce Amerikalı nereye kaçacağı- nı bılemeden koşuyor. DERİN DARBE Yönetmenliğini Mimi Le- der'in yaptığı fümde yörünge- sindençıkan dev bir kuyruklu- yüdızın dünyaya çarpması ko- nu ediliyor. Film 'Böyte bir fe- laketanuıda insanlıkne yapar? Paniğe tni kapıhr, yoksa akılcı çözüm önerikri mi arar' soru- larırun yanıtuıı aramaya çalışı- yor. Insanlar ikinci yol olan akılcı önerilerle çtkış yollan arasalar da başanya uluşama- yıp dinozorlann soyunu tüke- tenler türünden bir felaketi ka- bullenmek zorunda kalıyorlar. Dünya tarihinin en acımasız eyleminin ardından ortaya birçok komplo teorisi atıldı Sîber teröristler mi saldırdı? CEYHUN CANBAZOĞLU (îletışım Vzmanı) New York ve Washington D.C.'de 11 Eylül günü meydana gelen terör eyleminin ardından uzmanlar ve ya- zarlarsalduınınbir''siberterör'' ol- duğunu iddia ettiler. Siber teröristler gerçekte kimler ve orada mıydılar? Ülkemizde yeni gösterime giren, "Kod Adı: Kıbçbabğ)" filmi "Hac- ker" ya da "SBber Terörisfleri yeni- den gündeme getirdi. Bir bilgisayar aracılığı ile banka soymak mümkün mü? Ele aldığımız konunun aynntı- lanndaçok daha vahim sonuçlarane- den olacak birçok olasıhk daha var. "Sibcr Sava§nTerorizm"in (Digital Warfare) özellikle Amenkan NSA kurumu (National Security Ageney) tarafindan en ciddi tehditlerin başm- da gösterilmesinin nedeni; internet ağınuı her geçen gün gelişmesi. Internetin akademikbir ağdantica- ri bir emtia pazanna dönüşmesiyle birlikte hemen hemen tüm kurumlar güvenlik önlemleri alarakduvarlann- da bu iletişimin ağuıa bir delik açtı- lar. Bu kurumlar arasuıda kamu-as- keri ve özel sektör de bulunuyor. Kı- sa bir süre sonra ise geniş kitlelerin "Hacker* olarak bildiği "sfloer suçtu- lar" ortayaçıktı. Bilgisayarlarüzerin- de çalışan yazılımlan çok iyi bilen bu "dâîüfcr", kimi zaman kendi he- saplanna eğlence, meydan okuyuş ya damaddikazanç için, kimi zaman ise kiralayan kişi, kurum, suç organizas- yonlan ve hatta devletler için verilen görevleri yerine getirdi. Bu kişiler için "âberta ı örist''tanımlamasıkul- lanıhyor. Ellerinde AK-47 (Kalaşni- kof) yerine klavye var. Hackerların görevl Twin Towers'ın yıkılışıyla nihayet- lenen acımasız terör saldınsında he- nüzkimsenin elinde netbigilerbulun- mamakta. Ancak eylemin taktik ola- rak müthiş bir plarJama sonucu ger- çekleştirildiğinde uluslararası antite- rör uzmanlan birleştiğınden; böylesi bir eylemde mutlak suretle hacker'la- nn görev aldığını söyleyebilmek mümkün. Ancak saldmyı "sib«- te- rör" olarak nıtelendırmek ise yanlış. Çünkü "aber terör"de kullanılan sı- lahlar virüs, mantık bombalan (logıc bombs), tuzaklı bilgisayar çipleri (chipping), solucanlar (worms). Tro- jan virüsü(trojanhorses) ve hacker'lar tarafindan ıletişim ağlanndaaçıkunu- tulan girişlerden (port) gerçekleştiri- len "haddng" enstrümanlandır. Komplo teorileri Dünya tarihinin en acımasız ve di- rekt masum sivillere yöneük bu sal- dınrun ardından ortaya atılan komp- lo teorileri hayü fazla. Haberler ince- lendiğinde iki önemli unsurun fark edilmesi gayet kolay. Eylemin ardın- da politikbir neden olduğu ve eylemi gerçekleştirenlerin gizlilikve operas- yonun uygulanması öncesindeki ha- zırlıklarda sivil havacılık, havaalanı işletmeleri, iletişim, askeri emir ko- muta ve/veya karar destek, güvenlik sistemlerine müdahale etmiş olabile- cekleri, ihtiyaç duyduklan tüm bilgi- leri ahnış olabilecekleridir. Bu iddia, ancak iyi bir ya da daha fazla "sber terörist" ile g«ırçekleştırilebilir. FBI ve CIA tarafindan sık dile ge- tirilen iletişimin kriptolomasından doğacak istihbarat sorunlan ise ger- çek oldu. Çünkü Tımothy C May ta- rafindan deklare edilen ve "bflgidev- rimi"nin anahtan olarak gösterilen Kripto Anarşisti Manifestosu'nda bahsedildiği gibi, "kripto''yu FBI ve' CIA kıramıyor. Bu yüzden eylemi planlayanlar muhtemelen telefon, faks, telsiz ya da diğer iletişim seçe- nekleri yerine kriptolu e-posta me- sajlannı kullanmışlardır. DUItal terorlzm dünyası Bütçeden aldıklan 30 milyar USD ödeneğe rağmen eylemden haberdar olmayanlannkarşısında bir kripto uz- manı olduğuna kesin gözüyle baka- biliriz. Askeri ve haberalma örgütle- ri 512 bit şifreleme kuUanıyor. Kuıl- ması için imkânsız tabiri kullanılıyor. Finans kuruluşlan ise ekseriyetle 256 bit şifreleme gerçekletiriyorlar. Bu şifrelemenin de teorik ve pratik ola- rak kınlması imkânsız. Dünyagerçekten eskisi gibi değil... Peki şimdi ne olacak? Dijital destek- li terorizm dünyasına hoş geldiniz... GEÇMİŞTEN ORHANERtNÇ Teropizmde Küreselleşti Küreselleşmenin, insanı işsiz ve aşsız bıraka- rak yaşama hakkını kısrttayan yönünü bırakıp bi- reysel özgüriükler ve demokrasi için büyük ka- zanç olduğunu iddia edenlerin ayaklan yere bas- mış mıdır dersiniz? Amerika Birleşik Devletleri'nde topluca yaşa- nan büyük acıya neden olan terorizmin, küresel- leşmenin olumsuz etkilerinden kaynaklandığı ya da yan ürünlerinden biri olduğu ayan beyan or- tada. Teknolojideki olağanüstü gelişmeyi, insanlan tekerteker esir alma aracı olarak kullanmayı düş- leyenler, bu acımasız saldın karşısında şapkala- nnı önlerine koyup düşünmeyi de artık akıl etme- liler. ••• Terorizmin her çeşidinin "insanlık suçu" oldu- ğunu kabul edenlerin bile gömnezden geldiği bir süreçten geçtı Türkiye. Terorizme Amerika'dakı kayıp sayısından faz- la kurban verdik. Ancak beşer onar verdiğimiz kurbanlar, bugün Amerika Birieşik Devletleri'nin yanında olduklannı ağızlarını ilk açışlarında vur- gulayan kimi Avrupa ülkelerince yok sayılıp tero- rizme destek olunmadı mı? Bu olayda onlann da dolaylı yüreklendirmesi yok denebilir mi? • • • Televizyonlardan anında izlediğimiz görüntü- lerie ilgili yorumlar, Türkiye'nin çok hassas bir bölgede bulunduğunu bir kez daha kanıtlıyor. Çünkü gerek organizasyonda görev alan, gerek- se parasal kaynak sağlayan kişilerin adlan konu- sundaki olasılıklar irdelenirken Türkiye'yi çevre- leyen ülkelerie birlikte anılıyor. Bu nedenle soğukkanlılığını korumayı basara- madan kapsamlı öç almaya kalkacak ABD yöne- timinin, Türkiye'yi daha da zor bir duruma düşür- me tehlikesini göz ardı etmememız gerekiyor. ••• Kendine güvenin, kimi önlemlerin alınmasını unutturduğunu biliyoruz. ABD de başka ülkeler- den yöneltilecek saldınlan önlemek amacıyla "Füze kalkanı" projesini yaşama geçirmek ister- ken kendi havaalanlanndan kalkan kendi uçak- lannın hedefi haline geldi. Acemi yıldız falcılarının gökteki ayı ararken ön- ierindeki çukuru görmeyıp içine düşmelerine ben- zer bir olay. Ama gerçekten acı ve hüznün de ötesinde üzücü bir olaylar zınciri. *•• Amerika 1 daki televizyonların yayınlan Irak sa- vaşında izlediğimiz göriintüleri anımsatıyordu. ölü sayısının on binlerie ifade edilmesine karşın, ne bir ceset, ne ceset torbaları, ne de hurdahaş olmuş yaralılar gördük. Halkın moralini bozacak, devletin elinden bir şey gelmediği kanısını yaratacak hiçbir görüntü kamuoyuna yansımadı. Sadece terör uzmanlannın değil, iletişim uz- manlannın da tartışıp değeriendırmesi gereken bu olguyu görmezden gelmemeliyiz. oerinc@cumhuriyet.com.tr ABDli turistler Ülkelerine gidiş yolu anyorlar* 'Istanbul Haber Servisi - ABD'ye yapılan saldınlann ardından şok yaşayan Türkiye'deki ABDTi tunstler bir an önce ülkelerine dönmek içın arayışa girdiler. ABD'lı Cortuos Hector, olaylan duydugunda "deliye döndüğünü" belirterek "Bunu yapanlar insan olamaz, Meksika üzerinden büe olsa bir an önce ailemin yanına dönmek istiyorum" dedi. Istanbul'daki Avrupah tunstler ise olayın ardından şok yasadıklannı belirterek olaylan "dehşet verid" olarak yorumladılar. îstanbul Sultanahmet'te yüzlerindeki gergin ıfadeden hemen ayırt edilebilen ABD'li tunstlerin çoğu konuşmak ıstemezken bir an önce ülkelerine dönmek için arayışa girdiler. ABD'nin Texas eyaletinden Cortuos Hector, saldınlann "korkunç" olduğunu belirterek "Olaylan televizyondan sevrettiğimde inanamadım. Bunu yapanlar deli ohnah. Hemen ülkeme dönmek istiyorum" diye konuştu. Türkiye'de yaşayan Ingiliz Türkiye'deki ABDli turistler, Amerika'daki saldırının ardından bir an önce ülkelerine dönmek için arayışa girdiler. Turner'la Istanbul'da tatıl yapan Galler'den Alun Jones ise hayatı boyunca gördüğü en büyük terörist saldm olduğunu ifade ederek "Bu ABD'ye yapdnuş çok büyük bir terör eykmi, ancak umarun ABD de intikam almak için masum insanlan öMürmez" dedi. Jane Turner da olaylan seyrederken "rûva gön" olduğunu düşündüklerini ve inanamadıklannı . söyledi. Avustralyah Robin MaxweD ise beş hafta önce Dünya Ticaret Merkezı'nde bulunduğunu ifade ederek şöyle konuştu: "Bu olaylar olurken ben de uçaktaydım ve olaylan uçakta öğrendik, bu yüzden benim açımdan olay Od kat daha dehşet vericL Olanlara inanamıyorum. Bu gerçek bir şok." Hollandah WoutBoer de saldınlann "korkunç* olduğunu belirterek ABD'nin bunu yapanlan mutlaka bulacağına inandığını söyledi.