Katalog

EYLÜL 2001 ÇARŞAMBA. CUMHURİYET SAYFA DARBENtN Y1LDÖNÜMÜ ROBOTEK TURHAN SELÇUK EFEtfDİSİ ABDÜLCANBA2 HARİKULÂD"E KIS1M 1EKMİLÎ 12 EylüVdeyapılan askeri darbeyle toplumsal muhalefetsustu, aydınlar hapse atıldı Tariheyaalankaraleke• "Demokrasiyi rayına oturtmak, kardeş katline son vermek, ülkeyi bölücü ve yıkıcı tehlikeden korvımak amacıyla yönetime el koymak zorunda kaldığını" açıklayan 12 Eylül cuntası sosyal, siyasal, eğitim, hukuk ve kültürel alanda tam bir karşıdevrim gerçekleştirdi. Ülke tarihinin en büyük insan haklan ihlallerine imzasını attı. ALPERTURGUT 12 Eylül faşist cuntası bir karabasan gibi çöktü toplumun üstüne bundan tam 21 yıl önce... Apolitik kuşaklann tohumu o tarihte atıldı ilk kez... Solu silindir gibi ezen faşist cunta, şeriat heveslilerinin önûnü açıyordu. Bilim adamlan, hukukçular, sanatçılar, aydınlar, işçiler herkes nasibini ahyordu baskıdan, zulümden... Yurttaşlar bugün hâlâ vatanı derinden sarsan, ülkeyi geriye götüren, toplumsal muhalefeti susturan, binlerce aileyi acıya boğan, anayasa, YÖK ve DGM gibi yasalan ve kurumlanyla günümüzde de tartışılan 12 Eylül ve onun getirdiği ruh halinden kurtulma mücadelesi veriyor. Türke$; Blz haplste, flterlmiz Hrtldarda Yaşamın her alanını kapsayan baskı ve şıddet poliükalannın en büyük payını solcular ahrken eski MHP Hderi Alparslan Türkeş'in "Biz içeride, fikirierimiz iküdarda" sözleriyle altını çizdigi ülkücüler de 12 Eylül'ün gerçek yüzüyle tanıştı. 12 Eylül yönetimi solcularla ülkücüleri aynı koğuşlara koyarak tt kanşür banştBr" politikalannı hayata geçırdı. 12 Eylürünkaranhk yüzüyle karşılaşmayan şeriatçı tehdit ise büyüyerek ve gücüne güç katarak bugünkü durumuna geldi. Mahkemeler 517 kişi hakkında idam karan verdi, aralannda 17 yaşındaki ErdalEren'ın de bulunduğu 50 kişi idam edildi. Partiler kapatıldı, yüz binlerce işçinin sendikal gücü DİSK, tam 11 yıl kapalı kaldı. Ancak askeri darbenin Cumhuriyet devrirnlerine, demokrasiye ve sosyal hukuk devletinin değerlerine karşı yapılmış bir faşist cunta olduğu aradan geçen onca yvldan sonra daha da netleşti. 12 Eylül'den sonraki süreçte 'devlet içindeki çeteleşme' ve 'gericilik' ivme kazandı ve bugünkü koşullara geldi. En büyük İnsan haklan Ihlallerl " Demokrasiyi rayına oturtmak, kardeş katline son vermek, ülkeyi bölücü ve yılacı tehlikeden korumak amacıyla yönetime el koymak zorunda kakhğun" açıklayan 12 Eylül faşist cuntası sosyal, siyasal, eğitim, hukuk ve kültürel alanda tam bir karşıdevrim gerçekleştirdi. Ülke tarihinin en büyük insan haklan ihlallerine imzasını attı. Yazar ve yayımcı Dhan Erdost mahkemeye götürülürken araç içinde dövülerek öldürüldü. Cuntanın kanlı eli, hukuka da ulaştı. Cunta lideri Orgeneral Kenan Evren'in "1961 Anayasası tophıma bol geldi ki içinde ovmmaya başladık" sözleriyle eleştirdiği 1961 Anayasası rafa kaldınldı. temel hak ve özgürlükler üe düşünce özgürlüğünü kısıtlayan, sosyal devletle ilgili yasal güvenceleri ortadan kaldıran bugünün baskıcı anayasası getirildi. Dış ilişkilerde de cunta. üzerine düşeni yaparak 12 Eylül faşizmini destekleyen ABD'nin isteği doğrultusunda Yunanistan'ın NATO'nun askeri kanaduıa dönüşüne izin verdi. Böylece Yunanistan'la ilişkilerdeki en önemli pazarlık konusu yok oldu. ftçılan davalar sonuçsuı kaldı 12 Eylül darbesini gerçekleştiren Milli Güvenlik Konseyi (MGK) Başkanı Orgeneral Kenan Evren, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin. Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral NejatTümer, Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Sedat Celasun, MGK Genel Sekreteri Orgeneral Haydar Samk ile döneminin sıkıyönetim komutanlanna. TCK'nin 147. maddesine muhalefet, işkence, adam öldürme, alıkoyma, mesken masuniyetini ihlal suçlanna azraettirmekten açılan davalar ise sonuçsuz kaldı. SÜRECEK 12 Eylül döneminde 230 büı kişi sdayönetim mahkemeleri önüne çıku. Bumardan 71 bin 500'ü 141-142 ve 163. maddeterinden yargüandı. Bilançosuağıroldu12 Eylül faşist cuntasınm yaşamın her alanım felce uğratan bilançosu ise satırbaşlanyla şöyle: Gözalnna ahnanbr: 650.000 Fiştenenler: 1.683.000 Açılan dava sayısı: 210.000 Sıkryönetim mahkemelerinde yargüananlar: 230.000 Bunlardan 141-142-163. maddelerden yargılananlar: 71.500 Shil mahkemekrde açılan davalar (198&-88): 9.508 Yargdanan örgüt üyesi: 98.404 Hüküm giyen örgüt üyesi •. 21.764 " Yurda dön" çağnsıyapuanlar : 29.000 Vatandaslıktan çıkanlanlar: 14.000 Pasaport verümeyenkr. 388.000 Pernekier Faalhetten men edilen dernek: 23.700 Hakkında soruşturma açılan dernek: 644 Cezaevindeki hükümlü-tutukhı (19%'da kalanlar): 52.000 Toplam ölü (ecenyle): 229 Kuşkulu ölüm: 144 Açhkgrevinde öknler: 14 Kaçarken vurulanlar: 16 «Çaüşma"da öknler: 74 Doğal ölüm raponı verüenkr: 73 "tntihar" etugj biklirilenkr: 43 "Nedeni belirsiz" ölenler: 2 İşkenceyte öldüriitenler: 171 Açılan işkence soruşturma veya davası (1982-1988): 9.962 İşkence yaptıklan suçlamasıyla yargüanan güvenlik görevlisi: 544 1981 yıh nisan-mayıs aylannda ödüllendirüen güvenlik görevlisi: 1.002 1402 Sıkıyönetim Yasası'na göre yapûan iştem: 18.525 Hakkında islem yapdan memur. 7.245 Hakkında işlem yapılan öğretmen: 3.854 Hakkında işlem yapdan güvenlikgörevlisi: 988 Hakkında işlem yapılan din görevlisi: 266 Hakkında işlem yapılan öğretim görev'M: 120 Hakkında işlem yapılan hâkim. savcı: 47 Bölgedışına sürülenler: 7.233 Görevine son veriknler: 4.981 Cazetectierin durumu Cezae\1ndeki gazctecilerin aldığı ceza toplamı: 3.315 yıl 3 ay tstanbul gazetelerinin yayuı yapamadığı gün sayısı: 300 Gazetecüere istenilen hapis cezası: 4.000 yıl Cezae%indeki gazetecfler: 31 Polisçe aranan gıyabi tutuklu gazetecüer: 13 SUahh saldında öldürükn gazetecüer: 3 Yalmzca 1989da 16 günlük gazeteye açılan dava: 394 Tazminat davalan: 211 İstenilen tazminat miktan: 12 milyar 848 milyon Yaküarak yok edflen gazete, dergi, ldtap: 39 ton Yok edihnek üzere depolarda bekleyen yayın: 40 ton Basuı özgürlüğünü kısıtlayan yasasayısı: 151 Yasaklanan yayuı sayıs: 927 Yasaklanan filin sayısı: 927 Haklannda ölüm ceza» istenenkr: 7.000 Ölüm cezası Ölüm ceza» veriknler: 517 Askeri Yargrta>'ın onayladığı idam sayısı: 124 Dosyası Mecüs'te bulunan idam hükümlüsü: 259 İnfaz edilen ölüm cezası -. 50 İnfaz edilen sol görüşlü idam mahkûmu: 18 İdam edilen sağ görüşlü idam mahkûmu: 8 İnfaz edilen yabancı (Ermeni): 1 İnfaz edilen adli suçlu: 23 1980-1985 yülan arasında 22.912 kişiyeO-l yıl ceza verildi. 10.784 kişiye 1-5 yıl ceza verildi. 2.396 kişiye 10-20 yıl ceza verildi. 939 kişiye 20 yılın üzerinde ceza verildi. 630 kişiye müebbet hapis cezası verildi. 420 kişiye ölüm cezası verildi. çalışma yasami: 198O'de sendikah işçi: 5.721.074 1985'de sendikah işçi: 1.711.074 Bir işcinin 1979'da günlük ücreti: 8.4 ABD Dolan Bir işçinin 1985'te günlük ücreti: 4.0 ABD Dolan 1 ABD DOİari: 23Ocakl980: 11 Ekim 1980: 27Ocakl981: 06Mayısl980: 24Arâhkl981 01 Ekim 1987: Dış Borçlar: 47.10 TL 82.70 TL 91.90 TL : 100.45 TL : 130.35 TL 174.450 TL 1979:14.2 milyar ABD Dolan 1980:16.2 milyar ABD Dolan 1981:16.8 milyar ABD Dolan 1982:17.6 milyar ABD Dolan 1983:18.4 milyar ABD Dolan 1984:21.3 milyar ABD Dolan 1985:25.3 milyar ABD Dolan 1986:31.2 milyar ABD Dolan 1987:36.0 milyar ABD Dolan Suçlar 1980-1985 Irzageçme: II83 1750 Zimmete para geçirme: 95 191* Dolandıncılık: 281 757 Hırsızlık-. 4266 5635 Rüşvetvb.:387 628. DUZYAZI ORHAN BtRGtT Okııl, Çocılkve Şlddetl 2 polisi şehit edip 20 kişiyi yaralayarak Taksim Alanrnı kana bulayan teröristin marifeti ile; ellerin- de gerçeğinden farksız silahları, aralannda Istan- bul Emniyet Müdürü'nün de bulunduğu protoko- lün üstüne çeviren kız öğrencilerin yeni eğitim dö- neminin açılışı için aynı alanda düzenledikleri bale gösterisi, gazetenin birinci sayfasında att alta ko- nulmuş. Birinci haberi, oluşundan birkaç dakikasonrasın- dan başlayarak televizyonlann haber bültenlerin- den tüm boyutlan ile öğrendiğiniz için gözleriniz öncelikle ikinci habere çevriliyor. Silahlı gösteriyi, Hasan Özdemir'in yanı sıra Istanbul Milli Eğitim Müdürü Ömer Bahbey'in ve Cumhuriyetin ilk ög- retmenlerinden Sayın Refet Angın'ın da izlemek zorunda kaldıklannı okuyorsunuz. Küçük kız öğrencileri ellerindeki oyuncak silah- larla ünlü Matrix filminin müziği eşliğinde dans et- tiren bale öğretmeni, koreografinin amacının, "güç- lü kadınlann dünyaya egemen olabileceği mesajı- nı vermek olduğunu" söylüyor. llköğrenim çağındaki öğrencilere, birer Amazon olabilme dürtüsünü aşılamak için kim bilir ne ka- dar emek harcanılarak bulunmuş bir senaryodur, önceki gün ülkenin en büyük kentinin en görkem- li alanında, tüm Istanbul'daki 2001-2002 öğretim yılının açılışını simgeleyen resmitöreni, şiddetyan- lılannın gösterisine dönüştürmek! Bir bale öğretmenine, bu bağışlanmazyanlışlığın rejisöriüğünü yaptığı için içerleyebilirsiniz. Amaka- bul etmelisıniz ki içerledığinız kişi, kendisine yapn lan öneriyı, yani öyle bir açılış gösterisinde görev verilen okulu, ötekilerden fark edilir kılmayı, başka* her şeyin üstünde görüp değerlendiren konumda-J dır. , Ve asıl kabahat, bu sergilemeyi yapan bale gru-' bunun bağlı olduğu okulun yöneticisi olan müdür-J dür. O müdürün yardımcılandır, okulun öğretmen-^ leridir. Hatta, çocuklannın tatii aylannda öyle bir1 , baleyi hazıriamaları için haberli kılınan anne-baba-ı lardır. ^ Belki de asıl bağışlanmayacak olanlar, bu SCN nuncular olmalıdır. Hocanın vurduğu yerde gül bi-' ter felsefesinin çağdaş bir versiyonuna seyirci kal- dıklan için. Dahası, seyirci kalmak da ne? Kızlannı, 10 Eylül Pazartesi günü, Istanbul'un en kalabalıH alanındaki bu "müsamere "yetüm aksesuvarlan ite hazırlamakla kalmayıp onlann başanlannı izlemek amacıyla sabah erken saatlefde alandaki yerlerini de aldıkları için! Sİfahh toplum "^ Özalizm, ülkeye birçok kötülüğün yanı sıra silah- lanmanın vazgeçilmez bir gereksinme olduğunu da getirdi ve yerleştirdi. Bu vazgeçilmezliği uygu-> layanların ezici çoğunluğu, silahı korunma aracı ol^ maktan daha çok, bale öğretmeninin de düşündü- ğü biçimiyle, yaai yaşadıklan çevrede egemenlik- lerini gösterebilmek amacıyla taşıyor, yeri geldiğin- de de kullanıyorlar. Yaşını başını almış insanlann silah tutkusunu, şa- yet pasıfıst bir yaradılışta değitseniz hoşgörü ite karşılayabilirsiniz. Ama ilkokul çağındaki çocuklara böyle bir dür- tüyü aşılayabilmenin yanlışlığının ağııiığını düşüne- 1 , bilir misıniz? Özellikle bu akıl çağındâ, bu bilim ve bileşim ça-- ğında, "Siz ey kız çocuklanmız, büyüyüp çevreniz-, de güç kazanan birer birey olmak istiyorsanız, ö u J nun yolu, ellerinizde ateşli birer silah ile başkalan-\ na meydan okumaktan geçer" dıyebilir misiniz? > O, sabahtan akşama reyting düşkünü sorumsitfl televizyon kanallannda vurdulu kırdılı fılmlerde çev-< relerine dehşet saçan kadınlı-erkekli insanlann bH linçaltında yarattıkları tehlikeler yetmezmiş gibi, benzer bir gösterimi bir okul adına sergilemeye kal* kışmak! Sonra da Bayan Sonya Arslan'ın ağzın- dan "çok sayıda tebrik mesajı aldığtnı" müjdele* mek. Yani bu fılm iyi reyting yapıyor türünden bir şeyler söylemek! , Güçlü kadınlann dünyaya hâkim olacağı mesar jını silahla verdiğini söyleyebilen bir eğitim sistem^ nin geçerli olduğu ülkede, elbette beyni yıkanmı$ genç bir milıtan, elîndeki borfıba ile bem çevresini kana bular hem de kendi canına kıyar! Çünkü ona da birileri güçlü olmanın tek yolunun şiddetten geçtiğini ezbertetmişlerdi! Tıpkı dün New York'ta Dünya Ticaret Merkezi'nin iki gökdelenine uçakla yapılan saldınlan hazıriayıp yönetenlere olduğu gibi. Faks:0212-677 07 62 • [email protected] ATTİIÂ İLHftn in ŞİİRLERİ101. BASMDA KİMI SEVSEM, SENSIN... Attilâ Uhan Bir büyük ustanın Attiiâ İlhan'ın yeni şiir bitabı "Kimi Seusem. Sensin...' Attilâ İlhan'ın kendi deyifiyle "Bütün bir Ömrün özeti!" ATTİLÂ İLHAN / BÜTÜN ŞİİRLERİ 1. DUVAR/10 bs 2. SISLER BULVARl / 11 bs 3. YAĞMUR KAÇAĞ! /11. bs. 4. BENSANAMECBURUM/14 bs. 5. BELAÇIÇEĞI/7 bs 6. YASAK SEVIŞMEK / 8 bs 7. TUTUKLUNUN GUNLÜĞÜ / 7 bs •1974 Türk Dıl Kunjmu Şıır Ödulû" 8. BÖYLE BİR SEVMEK / 8 bs 9. ELDE VAR HÜZUN / 8 bs 10. KORKUNUN KRALLIĞI / 4 bs 11. AYRILIKSEVDÂYADÂHIU/6 bs 12. KİMI SEVSEM, SENSIN /7 bs 3500a» 2850000 2000000 2850ooo 2000000 2ÛOOooo 2850ooo 2850000 2000000 285Oooo 2OOOooo 250O0O0 S www.bilgiyayinevi.com.tr BİLftİYAYINEVİ MeşmtıyetCad 46/AYenışehır-0642«/VNKARA Td (0-312) 434 49 98 - 434 49 99 Faks (0-3U) 431 77 58 M L M BAttmm Nartibah<^ SoK No 17, Kat.1. Cağaloğlu - 3436WİSTANBUL Tel (0-212) 522 52 01 - 520 02 59 Faks (0-212) 527 4119 i BİLOİ KİTABEVİ Sakarya Cad. 8/A Kızıtay - 06420/ANKARA Tel (0-312) 434 41 06 • 434 41 07 Faks (0-312) 43319 36