Katalog

EYLÜL 2001 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA T3TARİHtN EN BÜTOK TERÖRÜ Jiedefteraîtüst Tarihi küçülmeye doğru ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - 2002 yıh bütçe hazırhklan, hedefler yeniden değiştirilerek yapılıyor. Kuruluşlann bütçe teklifleri 2002 yıh için ortalama 1 milyon 300bintiralıkkur üzerinden ahnırken, kurun gelecek yü için 1 milyon 700 bin lira düzeyinde öngörüldüğü belirtildi. Ekonomideki kûçûlmenin ikinci çeyrekte de cidcfi düzeye ulaşması, yaz ve sonbahar aylannda da beklenen büyümenin gerçekleşmeyeceğinin göriilmesi üzerine yüzde 3.5'ten yüzde 5.5'e çıkanlan kûçülme beklentisi, yûzde 6'nın üzerine doğru çekiliyor. IMF Tûrkiye Masası Şefî JuhaKahkonen başkanhğındaki heyet, dün ilk çahşmasına sabah saatlerinde Hazine'de başladı. Kahkonen, De\kt Bakanı Kanal Derviş, Hazine Müsteşan Fsük Öztrak, Merkez Bankası yetkilileriyle 10. gözden geçinne çerçevesindeki çahşmalan yürûttûler. IMF heyetinin, özellikle 2002 bütçesini temel alan çahşmalannda, yaşanan gelışmeler çerçevesinde hedefler bir kez daha sarkıyor. Değiştirilmesi beklenen hedefler şöyle: • 2001 yıh bütçesinde yılhk ortalama 1 milyon 68 bin lira öngörûlen kurun, nisan aymdan itibaren bu düzeyi aşarak. bugün itibanyla 1 milyon 400 bin lira dûzeyine oturması bu hedefi açıkta bıraktı. Ancak, yeni bütçe çahşmalannın 1 milyon 700 bin lira üzerinden yapüdığı belirtiliyor. • Türkiye'nin 2001 yıhnda yüzde 3 küçüleceğine ilişkin beklenti, programm açıklanmasmdan 2 ay geçtikten sonra eksi yüzde 5.5'e çıkanlmıştı. İkinci çeyrekte yüzde 11.8, ilk yan yılda da yüzde 8.5'e ulaşan küçülme rakamlannın ortaya çıkrnsı, bu beklentinin yüzde 6 düzeyinde gerçekleşeceğini gösterdi. Yurtdışındaki bekkntiler ise bu rakamın yüzde 7'ye uiaşibileceği yönünde. • 2902 yılında yüzde 5 büyâme bekientisi ortaya konuhnuştu. DeVlet Bakanı Kemal Deıviş'in de açıkladığı gib!2002büyüme betaentisi ük aşamada yüzle 4'e çekildi. •r Hükümetin2001 yılna ilişkin öngördüğü TTrE'de yıl sonu yüzde 57.5, TÜFE'de yüzde 525'lik enflasyon hecefleride31 Tenmuz 2001 tarihü ek oi^et mektubuyla ymanya doğru revize edimişti. TUFE'nin yüde 60*ı geçmesi, TIFE'nin de yüzde "70e ulaşması bedeniyor. •'Tüm bu hedeflerde ssma yaşanırken IMF, Ciiçlü Ekonomiye <jçiş Programı'nda 2(02 yıh için öngörûlen -yizde 6.5'lik faiz dışı fsla hedefınin tuturulmasını istiyor. Küreselleşmenin mimarına karşı düzenlenen saldırı dengeleri bir anda altüst etti Dünya ekonomisi felç• McDonald's hamburgerleri, Coca Cola'lan, Adidas'ı, Malboro'su ile dünyanın en yoksul ülkelerinde bile kendine önemii yer edinen ABD, ulusal gelir açısından tek başına dünya ekonomisinin yaklaşık üçte birini oluşturuyor. Ekonomi Senisi - Birbiri ardına düşen uçaklar, çöken binalar küresel ticaretin ve paranm merkezi durumundaki ABD'yi fena sarstı. DünyaTicaret Merkezı'ne çarpan uçak- lann hemen ardından ABD'de borsalann kapatıldığının açıklanmasına karşın ulus- lararası piyasalarda dolann birdenbire de- ğer kaybına uğraması. saldınlann dünya ekonomisindekı dengeleri altüst edeceği- ne ilişkin ilk işaret olarak değerlendinldi. Dünya ekonomisinde küreselleşme ide- olojisinın miman ve başsavunucusu duru- mundaki ABD, ulusal gelir açısından tek başına dünya ekonomisinin yaklaşık üçte birini oluşturuyor. McDonald's hambur- gerleri, Coca Cola'lan, Adidas'ı, Malbo- ro'su ile dünyanın en yoksul ülkelerinde bile kendine önemii yer edinen ABD. 8 trilyon dolar civannda olan dünya ticaret hacmimn de 5'te birine yakınını tek ba- şma gerçekleştiriyor. ABD'nin ulusal geliri. 8.7 trilyon do- lar. Dünyanın en gehşmiş ülkelerinin oluşturduğu Ekonomik lşbirliği ve Kal- Türkiye-ABD ilişkileri Dış ticarette en önemii partner Ekonomi Senisi - ABD, Türkiye'nin dış ticaretinde en önemii partnerleri arasında yer alıyor. Amerika Birleşik Devletleri'nin Türkiye'nin toplam ihracatı içerisindekı payı yüzde 10.8'e ulaşıyor. Toplam dışalımdaki payı ise yüzde 7.2 kınma Teşkilatı (OECD) içindeki payı ise yüzde 37. l'e vanyor. ABD, dünya ül- kelerine 700 milyar dolar civannda ıhra- cat gerçekleştinrken 950 milyar dolar da ithalat yapıyor. IMF ve Dünya Bankası, Dünya Ticaret Örgütü gibi uluslararası finans ve ekono- mi kurumlannda büyük bir söz hakkı ve ağırhğı olan ABDYeni Dünya Düzenı'nin şekillenmesınde de önemii bir rol oynu- yor. ABD zaman zaman uyguladığı eko- nomik ambargolarla gündemdeki yerini koruyor. Askeri harcamalarda Bder ABD, asken harcamalarda 259 milyar dolarla, dünya sıralamasının başında yer alıyor. Silahteknolojısinin lıderi durumun- daki ABD, bu alanda araştırma-gehştırme- ye ayırdığı 910 milyon dolarlık bütçeyle de birinci durumda. Sivil teknolojıde en güç- lü rakıbi olan Japonya ise araştırma-geliş- tirme fonundan askeri teknolojıye ayırdığı bütçeye ABD'nin 20'de bin kadar pay ayı- nyor. Bir süredır ABD'de işsizlik oranın- daki artış ve genel ekonomik verilerdeki bozulma tüm dünyayı etkiliyordu. dolayında. ABD ile yapılan toplam dış ticaret hacmi de 6 milyar dolan buluyor. Türkiye'de faaliyet gösteren 5 bin 667 yabancı sermayeli şirketten 366 adedini ABD sermayeli şirketler oluşturuyor. Söz konusu firmalann toplam sermayesi 500. trilyon liraya vanyor. Türkiye'de faaliyet gösteren şırketler arasında Amenkalı firmalann payı ise yüzde 14 civannda. ABD sermayeli şirketler 1955 yıhndan itibaren Türkiye'de faaliyette bulunuyor Sermaye büyüklüğü açısından bankacıhk sektöründe önemii bır yere sahip ABD'nin. Türkiye'de faaliyette bulunan 5 bankası bulunuyor. Para, petrol ve altına kayacakEkonomi Servisi - Dünya para ve finans merkezlennin mabedi olan New York başta olmak üze- re ABD'de gerçekleştirilen sal- dınlann ekonomik olarak etkile- rinin ağır olacağına dıkkat çeki- liyor. ABD piyasalanndaki para- lann petrol ve altın gibi daha gü- venli enstrümanlara kayacağını dile getiren uzmanlar, " Küresel ekonomi sallannda.Petrol fiyatla- n daha artabilir. Petrol sıkıntısı dahiyaşanabilir" açıklamasında bulundular. Uzmanlar, ekonomik olarak zaten yavaşlama sürecine giren ABD'nin bu saldınlarla durumu- nun daha da kötüleşeceği yoru- munda bulunuyorlar. Sa\uş gibi etküeyecek Banc One Yatınm Şirketi'nde şef ekonomist olan Anthony Chan, Dünya Ticaret Merkezı'ne yapılan saldınlan "korkunç bir trajedi" olarak nitelendirerek "Zaten iilke ekonomisinde yavaş- lama yaşanıyordu. ABD Merkez Bankası bu yıl içinde 7 defa faiz oranlannda indirime gitti. Aynca ûikedeki ışsizligin ağustos aytnda yüzde 4.9 oranında artması da üV- kedekidurgunlukiçinsimallerve- riyor. ABD için etkileri Pearl Har- bor'da yaşananlardan daha ağır olacak" görüşünü dile getirdi. Uluslararası piyasalann yaşa- nanlardan olumsuz etkileneceği- ne dikkat çeken uzmanlar. "Baş- ta WaU Street olmak üzere tüm dünya borsalannda düşüş bckle- niyor" yorumunda bulundular. Öte yandan. Dünya Ticaret Merkezi'ndekı pek çok ofis ve mağazanın sigortalı olduğuna dikkat çeken uzmanlar, bunun da sigorta şirketlenni zora düşüre- ceğine işaret ettiler. Tiirkiye'yi zorgünler beldiyor 50binkişi çahşıyordu New York'ta dün ani bir saldıraya uğrayan Dünya Tkaret Merkezi'nde 50 bin kişi çahyordu. Her gün yakalaşık 130 bin kişinin ziyaret ettiği kulelerde, olay sırasanda en az 15 bin kişinin bulunduğu ileri sürülüyor. Pek çok restoran, kafeterya resmi daire ve 850 odah Marriott Oteli'nin bulunduğu kuleterin yapımı750 milyon dolara malolmuştu. 110 kath olan kuMerin yükseliği 420 metreyi buluyordu. Japon Kızd Ordusu adlı bir örgüt tarafmdan saldında bulunulan kululerde 20 tane de Japon fırnıası faaliyette bulunuyordu. Ekonomi Senisi - Beklenmedik bir şekilde Dünya Ticaret Merkezi ve Pentagon binalanna yapılan saldınnm ardından, başta New York ve Londra borsalan olmak üzere işlemlerin durdurulması, gözlen olası ekonomık gelişmelere çevırdi. Böylesi durumlarda reel varlıklann değerinin artacağmı, finansal varlıklann ise değer kaybedeceğını dile getiren akademisyenler ve ış dünyası, saldınnın dünya ve Türkiye ekonomisine olası etkilerinı değerlendırdı. DOÇ. Dr. Hayrl Kozanoğlu Reel varlıklar değer kazanır Böyle zamanlarda altın, petrol, kıymetli madenler gibi reel varlıklar değer kazanır, devlet bonolan, hisse senetleri ve benzen finansal varlıklar da değer kaybeder. Dünya ekonomisı üzenndeki etkisı smırlı olabilir. Ancak bu olay iyimserhği ile ünlü Amerikan toplumunda ciddi sıkıntı doğuracaktır. Devletini güçlü hisseden, yüksek binalanna güvenen halkta devletine güvensizlik baş gösterecektır. Kendini iyi hissetme hali, morah yüksek olma hali ekonomisinde de önemii bir yer tutun Amerika için bu durum zor atlatıhr bir olay olacaktır. Büyük binalann güvensizliğı ev fıyatlanm düşürecektir. Seçildiğinden bugüne şahinlerin şahini bir politika izleyen Bush', küresel ısınma, kara mayınlannın ve biyolojik silahlann kuUanılmaması konusunda aksi tavır göstererek son olarak da ırkçılık karşıtı kongreye katılmayarak adeta davetye çıkardı. Prof. Pr. TürRel Mlnlbaş Dolar ve altın yükselecek Dünya ve Türkiye ekonomisı söz konusu durumdan öncelikle dolann ve altuun yükselmesi yönününde bır etkilenme yaşayacak. ikinci olarak da bu olay Dünya Ticaret Örgütü'nün Türkiye ve benzeri ülkelere karşı tutumunu daha da sertleştırecektir. 22 Eylül'de ve 8 Kasım'da Katar'da yapılacak toplantılarda Amenka'nın. üye adayı ülkelerden yapümasmı istediği maddeleri hızlı bir biçimde yasalanndan geçirmesini ve uygulamasını isteyecektır. TİM Başkanı oğuz Satıcı Serinkanlı davranmalıyız ABD'ye yönelik yapılan saldın Türkiye'yi de olumsuz yönde etküeyecek. Serinkanlı davranmamız. tedbuieri acilen ahnamız lazım. Mali ve finans pıyasalannı pazartesi gününe kadar tatil etmekte büyük fayda var. Satıcı lobi çahşmalan yapmak üzere Washington'a giden Bülent Başer, Haluk Ozelçi ve l'mut Oran'ı telefonla aradığını. ancak ulaşamadığını da sözlerine ekledi. İşadamı Bülent şenver Birlikte hareket şart Bız ABD'nin hem tıcan ortağı, hem de müttefıkıyız. Bu durum karşısında ABD ile müttefik olan ülkelerin birlikte hareket etmesi bir zorunluluk olacaktır. Türkiye ile ABD arasındaki 6 milyar dolara yaklaşan dış ticaret hacmi, bu olaylardan olumsuz yönde etkilenmeyecektir. TOBB Başkanı Rlfat Hlsarcıklıoglu ilişkileri normal sürdüreceğiz Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ABD'de meydana gelen terörist saldınyı şiddetle kuıadı. TOBB Yönetım Kurulu"ndan yapılan yazıh açıklamada, "Türk iş âlemi olarak bu acı olay karşısında iüdali elden bırakma>acağız" denildı. Açıklamada. Türk iş âlemi olarak, itıdalı elden bırakmadan. ekonomik ve tican faaliyetlerin normal düzen içerisinde sürdürülmeye devam edüeceğine dikkat çekildi. BlLGİ TOPLUMUNA DOGRU/ÖZLEM YÜZAK ozlemyu®yahoo.com Keşke gerçek de- ğildebırbilimkur- gu olsaydı. Dev ku- lelere çarpan uçaklar, Mikado'nun çöpleri gibi oldukları yere çöküp yer- le bir olan binalar..Panik içinde bir o yana bir bu yana koşuşan insanlar, yaralılar, ölüler, kendilerini pencere- lerden dışarı atanlar. Ölümü nalclen Izlemek Ölümün soluğunu nefesinde his- sederek yaşıyor Amerika. Bu kez dünyanın en büyük ekonomisinde, refah ülkesinde yaşanıyor vahşet. Di- ğer tüm ülkeler ise nefeslerini tut- muş, titreyerek, endişe ile 'naklen' saniyesi saniyesine ekranlarından iz- ABD ve Mikado'nun Çöpleri... liyorlar gelişmeleri. Herkes terörü bir kez daha lanetli- yor. Dünyanın jandarmalığına soyu- nan ABD'nin uğradığı dev saldırı sü- per güçlerin bile kimi zaman çaresiz kalabileceğini gösteriyor. Kentler bo- şaltılıyor, hastaneler artık yaralılan kabul edemiyor, sürekli kan bağışı anonsları yapılıyor, Gelişmeleri takip edip, haberleri yayına hazırlarken bir yandan da ar- şivlerimdeki ABD dosyalarına bir göz attım. Bundan 3 yıl önce yazdığım 'Küreselleşmenin sınırsızlığı sor- gulanıyor' başlıklı habere takıldım. Dünyada gelir dağımındaki eşitsizlı- ği, zengin-yoksul arasındaki uçuru- mun süratle açıldığını anlatan yazıyı kaleme alırken zengin ülkelere özel- likle de ABD'ye yönelik nefretin bir gün kimileri tarafmdan şiddete dönü- şebileceğini düşünmüştüm. Düşün- ce boyutlarının ötesinde bir vahşet sergilendi. Ttirtclye olumsuz etkltenecek Belli ki ABD bu saldınnın sorumlu- lannı karşılıksız bırakmayacak. Tabii bu arada uluslararası piyasaların kaygılı bekleyişi de sürecek. ABD'li yatınm bankalannın ve da- ha pek çok uluslararası şirketin mer- kez ofislerinin çöken ikiz binalarda olması Türkiye gibi bu ülkeye göbek bağı ile bağlı birçak ülkeyi de olum- suz etküeyecek. Belki kredilerin çıkması gecikecek, belki askıya alınacak. Dünyada pet- rol fiyatlarının yükselmesi belki yeni krizlere yol açacak. Şimdiden bütün ülkeler alarma geçti, ekonomi bürok- ratları toplandı, bir yandan önlemler alıyor bir yandan vatandaşlannı ra- hatlatacak açıklamalar yapmaya ça- lışıyorlar. Orta ve uzun vadede ise küresel ekonomi yeni geiişmelere gebe. Ül- kelerin güvenlık ve savunma harca- malannı arttırmaya başlayacak ol- malarından, yatınm politıkalarına ka- dar bır dizi alanda değişiklikler yaşa- nacak. Eskl düşmanlar artık dost Kimbilir belki de bundan böyle eski düşmanlar dost da olabilecek. Küba liden Fidel Castro şimdiden ABD'ye yardım elini uzartı bile. Amerika Birleşik Devletleri tarihinin en büyük vahşetını jandarmalığına soyunduğu 21. yüzyılın başında ya- şadı. Yaşlı dünya ise bu ve benzerle- rini çok görüp seyretti. Şeklı ve çeşidi ne olursa olsun terörün son bulması dileğiyle....