Katalog

m A.ĞUSTOS 2001 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA ULAŞIM Her gün İstanbuVda biryerden bir yere giden 8-10 milyon insan altematif ulaşım yolları arıyor / , ,, Trafik içintek çözüm denizAV KLT KUÇLKKAYA Sıcak bır y ana, beledıyelenn dört bır koldan baş- lattığı 'yol- onanm çalışmalan>la(!)' bır kat daha yoğunlaşan "trafik kcşmekeşi" lstanbulluya ken- tı çekılmez hale getırıyor Uç tarafı sularla çevnlı. Boğaz ıle ıkı\e ayrılan metropolde kentıçı ulaşım- da denız yoluna düşen yuzde 4.5'lık pay, Türkıye Denızcılık lşletmelerı (f Dl) Genel Müdürii Erkan Ankan'a göre de "acı birgerçek.-" Ankan. "doğal asfalt" konumunda olan Boğazıçı suyolunun daha rantabl kullanılması ıçın ulaşım araçlan koordı- nasyonunıın sıstemlı bır şekılde reorganıze olma- sının artık kaçınılmaz hale geldığını söyledı. TDt Genel Müdiirü Erkan Ankan'la. denızyol- lannın Istanbul'un trafık sorununa alternatıf olup- olamayacağını konuştuk. - İstanbul'daki trafik sorununa deniz ulaşunı al- ternatif olacak mı? Köprü rrafiği ne zaman rahat- layacak? Ankan: Kentsel ulaşım planlaması açısından asıl önemlı olan behrlı saat ve alanlarda yoğunlaşan ev- Türk icadı Dolmuşa biriki... Dolmuşun tanhıne bakıldığında bu araçların ekonomık bir çözüm olarak çıktıkları görülür. lcat edenlerse Türkler. 1929 yıhnda çıkan ve dünyanın bırçok ülkesıni etkısi altına alan ekonomık krizle birlikte müşterilenni kaybeden lstanbullu taksi şoforleri, yenı bir sistem gehştırdi. Aynı yöne giden ve birbıriru tanımayan 4 kışıyi araçlanna aldılar. Ve gelinen noktada yazan rakamı aralarmda bölüşerek ödediler. Karaköy- Taksım arasında başlayan bu u>gulama zamanla bırçok semtı de içıne aldı. Bu taşımacılık sistemi, örtcelen Türk hükümetleri tarafindan kabul görmedı. Onlar da kaçak olarak çalışmaya başladı 1954 yıhndan scnra ise Istanbul Belediyesi'nden orıay almayı başardı Dodge, Chevrolet, Plymouth, De Soto'larla Istanbul'u turlayan dolmuşlar yerlerini san renkli Otosan araçlarına bıraktı. Her ne kadar güçlü araçlanyla yollarda dıreksıyon sdlasalar da mesleklerinin zor okluğunu söylüyor Mustafa Sezer. Trafık ve ekonomik kriz beiimizi bîktü" diyor. Istanbul'un ıçinden çKilmaz trafiğınde nefes alarnadıklannı siylüyor. Ve ekonomik kriz. Onlar da knzden de olumsuz etkilenmişler. Dulmuşa olan talep az da olsa lETT'nin oobüslerine kaymış. Eski dolmuş şcförlüğüne duyduğu özlemi anlatıyor Stzer "Eskiler anlatıriardı,şimdio aıiaülanlann hiçbiri yok bizim zananımızda. Eskiden bu meslegi yıpanlar arasında büyiik bir kardeşlik, dtsttuk-dayanışma varmış. Kcndi a-alannda o kadar güzel sohbet otamlan oluyormuş ki, şoför direksiyon btşına geçtnek istemiyormuş. Bunlar dıyduklarım. Şimdilerde bunJan sadece au olarak dinliyoruz. ÖzelUkk etonomik krizle birlikte insanlar brbirlerine karşı daha aeımasız oldular. Itanbul trafiğinde bile birkaç yolcu için trbirleriy le yanşıyorlar. Bu insanlar siıbet etse ne olur, etmese ne olur?" • Üç tarafı sularla çevrili ve Boğaz ile ikiye ayrılan metropolde kentiçi ula- şımda deniz yoluna sadece yüzde 4.5'lik pay düşüyor. TDI Genel Müdürii Arıkan, Şehir Hatlan Işletmesi'nin en büyük amacının bu payı en kısa zamanda yüzde 10'lara yaklaştırmak olduğunu söyledi. bır altematif hattı açınak gıbı düşüncelenmız var - Sizce bu trafik keşmekeşi nasıl biter? Ankan: Şu anda vapılan ıstatıstıklere gore. Istan- bul'da 8-10 mıryon cıvannda ınsan yolculuk yapı- yor Maalesef bu kentıçı ıılaşımın yuzde 85-86'sı karayoluvla yapılıyor Her gün 500 aracın trafığe katıldığı Istanbul'da eskı ulaşım sıstemlerı ve alt- >apısıyla bu keşmekeş suruyor Çok acıdır kı. Is- tanbul'da toplu taşımacalıktadenızeduşen pay yuz- de 4 5 Şehır Hatlan İşletmesı'nın en büyük ama- cı bu pa\ı en kısa zamanda vüzde 10'lara vaklaş- tırmak Istanbul unkurtuluşununadresıbu Anah- tar kelıme bu üenız trafığıne mutlaka \e mutlaka ka> ılması lazım - Denize küscn. vapura küsen İstanbulluvu yeni- den nasü kazanacaksınız? ışyen enşım talebı Bunun bır kısmını denız ula- şım araçlan ıle sağlamak ve dığer araçlâra eşgüdu- münü sağlamak sıkıntının çözümü açısından önem- lı Dığer bır problem ve çözümü ıse denız araçlan ıle dığer kara araçlannın koordınasyonunun sağlan- ması. Vapur seferlennın yapıldığı hatlarda vanş noktalanndan sonrakı aktanmlar doğru orantılı planlanmadığı ıçın kör noktalar olarak kalıyor - Peki bu kör noktalar ne zaman görecek? Ankan: Özellıkle köprü trafığmı rahatlatmak amacıyla geçtığımız senelerde mev cut olan Harem- Sırkecı hattına altematif olarak bır de Kabataş-Ha- rem hattını açtık Şımdıyenıbırçalışmamızvar ls- tanbul Boğazı'nın kuzeye doğru Paşabahçe taraf- lannda y a da Boğazın ayaklan dıbmde me\ cut olan sıstemlerde rampa ımkânlannı yaratarak üçüncü Ankan: Yıllardır kapalı olan tuvaletlen açtık tç mekânlarda özellıkle kışm çok sayıda kışı olduğu için ağir bır koku oluy or Bunu önlemek ıçın de oto- matık kokulandıncı astık Bunlar kıiçuk şev ler gı- bı görülebilir ama yansıması 2001" ın sonunda bü- yük olacaktır Iç dizaynlan değıştırmeye başladık. ıskelelen de düzeıılemevı sürdurııvoruz - İstanbullu bu değiştmleri tünı \apuıiarda mı görecek? Ankan: Adım adım değışıklıklerı vapmaya ça- lışıyorıız Ama 75 gemıvı duşünunce ınanılmaz ra- kamlar çıkı>or Benım bunu karşılavabılmem dı- ğer yatınmlardan kısıp bır hamlede bura\a aktar- ınam da mumkun değıl - Son olarak. Şehir Hatlan da özelleştirme kap- samında mı? Ankan: Bunu hat hat ya da gemı gemı gıbı de- ğıl de belkı genış konsorsıyum altında. tstanbul'da- kı bır dayanışma kapsarrunda. kentte sosyal bır sı- kıntı yaratmadan. ulaşım sektöründe kendıne öz- gü yöntemlerle özelleştırmemız gerekıyor denize küskün •Istanbul'da deniz ulaşımının yüz- de 70'ı TDİ Şehır Hatlan Işletmesi, yüzde 10'u Istanbul Deniz Otobüs le- ri, yüzde 20'si de dolmuş motorian ve diğçrtıp özel araçlarla sağlanıyor. • tkı yaka arasında her gün orta- lama yaklaşık 800-850 bin kişi kent içi yolculuk yapıyor. • Istanbul'da bu yoiculukiann yüzde 47'sı kamu, yüzde 53'ü ise özel kesimin ışlettiğı taşıtlaria gerçek- leşıyor • Iki yaka arasındakı geçişlerin yüzde 41' ı denız araçlan, yüzde 15'i ıse toplu taşıma araçlan ile köprüden yapılıyor. • Şehır Hatlan Işletmesı 50 adet değışık kapasıtede yolcu vapuru, 24 araba vapuru ıle yılda yaklaşık 70- 75 milyon yolcuyu, 6-6 5 milyon ara- cı 48 ıskele arasında günde yaklaşık bin 200 sefer yaparak taşıyor. J Raylarda, yollarda ve denizde milyonlarca insanı bir yerden bir yere taşıyanlar çileli Yoılaraa geçen yitik hayatlar ÖZKAN GÜVEN / GÖZDE AKGÜNGÖR Dünyanın 20 metropolü arasında bulunan Is- tanbul'da onlar şafak sökerken yollara koyuluyor ve gecenın karanlığında evlenne dönüyorlar. Mil- yonlarca insanı evınden ışıne, ışınden evıne taşı- yarak kent ulaşımını sağlarken bırçok sorunla bo- ğuşuyorlar Oturduklan ergonomık olmayan kol- tuklardan kımı bel fıtığına yakalanıyor, kımı psı- kolojık sorunlan yüzünden hastanelık oluyor.. Bazılan tıkanan trafıkte saç baş yoluyor, bazıla- nysa onlarca tankenn tehlıke saçtığı Istanbul bo- ğazında cınt atıyor Uluslararası kııllanıma açık otoyollarda bıle adım adım ılerleyen trafıkte saatlerce dıreksıyon sallayan. bu ışkenceye saatlerce maruz kalan İETT şoförlen stres, geçım sıkıntısı ve sağlık sorunla- nyla boğuşuyor Yapılan araştırmalar tETT şoför- lennın yüzde 20'sının psıkolojık sorunlannın bu- lunduğunu ortaya koyuyor Ancak ne İETT şoför- lennın ne de lstanbul'un sorunlanna çözüm bu- lunuyor. İETT şoforleri dert kûpü tstanbul'da en çok kullanılan toplu taşıma araç- lanndan bin olan tETT otobuslennde her gün bıldık çıleler yaşanıyor Bır otobüsün harekete hazır hale getınlmesı, şoförünün sabaha karşı sa- at 4 sulannda yataktan kalkmasıyla başlıyor Şo- för otobüsünü alacağı planktonluğa gelıyor ve lıstelere bakıyor O gün hangı güzargâhta çalışa- cağını öğrendıkten sonra otobüsünün bakımını yap- hnyor. Bunlan >aparken arada sabah kahvaltısı- nı da yapması gerekıyor Daha sonra asıl dert baş- lıyor Kapılar açılıyor, kapılar kapanıyor. İnsan- lar bır o yana bır bu yana gıdıyor Ama tETT şo- förü olduğu yerde duruyor Çünkü onlar. bashran sıcaklar altında çukurlarla dolu yollanyla lstan- bul'da kılıtlenen trafıkte ılerlemek zorundalar Zaman zamanfrenıtutmay an. lambası > anmayan. koması çalmayan otobüslen kullanan şofbrlenn teknık olanaksızhklarla uğraşmalannın yanı sıra ekonomik durumlan da ıç açıcı değıl Bır İETT şoförünün elıne ayda ortalama 300-350 mılvon lıra geçıyor Yaptıklan ışe karşın çok az para al- dıklanndan şıkâyetçıler Hemen hemen bütün şoförler y urttaşlardan şı- kayetçı. Onlara göre yolcular. tETT çalışanları- nın ıçınde bulunduğu durumu göz ardı edıyor S A adlı şofor şunlan söylüyor "Ben yıllardır bu kentte direkshon saüıyo- nım, artık insanlardan da, bu meslekten de çok yoruldum. Üç kuruş para alryonız ama burnu- muzdan fitil fitil getiriyoriar. Siz çıkın bakahm Aksaray *a \e 11 kez gidip gelin oradan. On ikin- ci seferinizde zıvanadan çıkarsınız. Trafık ayn bir dert, insanlar ayn bir dert... Cep telefonunu- zu kapalı tutunuz şeklinde bir uyan yazısı asıh- yor. Otobüsün her yerinden görebilirsiniz bu uyanyı.. Ama hayır, y urdum insanı o telefonu aç- makta her zaman karariı. Bir vapılıvor, iki \a- püıyor üçüncüsünde artık davanamıyorsun ve ka\ ga ediyorsun. Hiçbir şe> göründüğü gibi de- ğil. Eskiden çok vumuşak bir insandım. Daha doğrusu insanlan sc\ ivortlum. Ama sanki artık insanlann hatalannı gözler oldum, en küçük bir aynntıda pathyorum. 8 saat durmaksızm çalışı- yorum. Eve gidiyonım eşimle ka\ ga etmeye baş- hyorum. Dengem bozuldu yanL." Raylarda nıakinist özverisi Karayolcu polıtıkalar nedenıyle yatınm yapıl- mayan demıryollarının hantal ve paslı trenlen. • Dünyanın 20 metropolü arasında bulunan tstanbul'da milyonlarca insanı evinden işine, işinden evine taşırken oturduklan ergonomik olmayan koltuklardan kimi bel fıtığına yakalanıyor, kimi psikolojik sorunlan yüzünden hastanelik oluyor... Bazılan tıkanan trafikte saç baş yoluyor, V bazılarıysa onlarca tankerin tehlike saçtığı Istanbul Boğazı'nda cirit atıyor. — V aptıklan işe oranla çok az ücret alan İETT şoförlerinin eline a> da 300-350 mih on lira geçh or. Şoförler otobüslerin bakunsızuğuıdan da şikâyetçi bıraz ozven bıraz da davanışmayla ışlıyor Ayda 90 saate varan ek mesaılerle birlikte yaklaşık 250 saat çalışan makıımtler. "Talimarlara uv^akbu tren buradan çıkamaz. lalimatta el freni çalışmayan trenin çalışhnlmanıası öngörülür. Ama hangisi çabşıyor ki?" dıve konuşujor Bırleşık Taşımacılık Çalışanları Sendıkası (BTS) I Şube Başkanı. makınıst Hasan Bek- taş, dığer toplu taşıma araçlannın kullanıcıla- nndan farklı olarak çalışma koşullannın çok ağır olduğunusovluvor (,'unküonlar657sayılı ya- saya bağlı olarak memtır statıisünde çalışıyor Bektaş. "Bir memur, günde 8 saat olmak üze- re. bir a> bo> unca 160 saat çalışır. Biz ise kuru- mun ihrivaç duyduğu, ancak politika gereği al- madığı personelin işini de üstleniyoruz. A\da 90 saat fazladan çalışı>oruz." Mesaı ücretlen saat başına net 250 bin lıra Bu para onların yol gıderlennı bıle karşılama- ya yetmıyor Devlet Demıryollarf nda "faal personer kavramı bulunu>or Bektaş "Faal personel olarak tanımlanan bizler, ailemizden günlerce ayn kalıyoruz. Dinknmek için zama- mmız olmuyor. Cumartesi pazaruruz yok. ba>- ram tatilimiz >ok. Darbe olduğunda bile çahş- tık" dıv or Bektaş. mesleklennın dıkkat gerektırdığını ve yıpratıcı olduğunu. buna karşın dınlenme- ye vakıt bulamadıklannı ıfade edıyor Bır ma- kınıst. ışe çıkacağı gün yaşadığı evde tatlı bır telaş vaşanıvor Bektaş şöyle anlatıyor bu tela- Ş.1 "Yol için ay n bir yemek pişer evde. Sefere çı- kan diğer personel arkadaş için de ayn bir ye- mek kabı götürülür. Çantalara çay ve şeker ko- yulur. Makinist öyle çu\ar yola..." Demıryollarında kullanılan araçlar ortalama 25 yılhk. trafık ıdare sıstemı ıse 45 yıla daya- nıyor Seferlerde de bu yüzden aksamalar ya- şanıyor Ihtıyaç duyulduğu halde yatınm yapıl- mayan bu alanda. bıraz da sıstemın ılkel kal- masından kay naklanan sorunlar y üzünden yol- cu ıle taşıyıcı karşı karşıva gelıyor. Teknık sorun çıkıyor, 5-10 dakıka gecıkme oluyor Bu kez yolcu aktarma sefennı kaçın- yor Karşısında da tek muhatap olarak onlan görüyor Bektaş. talımatların da >enılenmedi- ğını söyleyerek. "Talimatlara uysak bu tren buradan çıkamaz. Talimatta el freni çalışmayan trenin çahşnnlmaması öngörülür. Ama hangi- si çalışıyor kj?" diyor Kaptanlar riskli sularda Kaptanlar volculardan anlavış l>ekliyor. tstanbul Boğazı'nın kalabalık ve nsklı sulannda gorev yapan kaptanlar. her gün türlû "dümen ma- nevrası" _v aparak. bır kıtadan dığenne v olcu taşıv or. Denızdekı araç trafığının ışlerını zorlaştırdığını be- lırten kaptanlar. "Bizsorumluluğumuzunfarkında- }iz ama volcular bize anlayış göstermiyor. Yolcular- dan, olava bilüıçli yaklaşarak kullandığımız araçla- ra saygı duymalannı istivoruz" dıv or 22 yıldır Şehır Hatlan Işletmesı'ndekaptanlık ya- pan Mehmet Kepçe. v oğun trafığı olan Istanbul Bo- ğazı'nda gemı kullanmanın deneyım gerektırdığını şoyle anlatıyor "Sabah 7.00-10.00 Ue akşam 17.00- 20.00 saatleri arasında Sirkeci. Karaköv, Sarav burnu \e Tophane dörtgeninde \ apur, deniz otobüsü, motor olmak üze- re 30"a \akın araç hareket halindedir. Bu dar alan- da risk yaratmadan işimizi \apabilmek için sürekli dümen manevrası vapıvoruz." Oldukça kıiçuk bır alanda çalıştıklarını vurgula- yan Mehmet Kaptan, denız otobusü kullanan kap- tanlannın. ıstemeden de olsa ışlennı zorlaştırdığını anlatıyor Mehmet Kaptan. lımana ağıryolla gırme- sı gereken denız otobüsü kaptanlannın bu kurala hıç özen gösteımedıklerını belırterek "Limanataniyol- da girdikleri için halatlar kopuyor, lastikler parçala- nryor. Bu da trafikte risk yaratıyor" dıyor Şehır Hatlan'nda görev y apan kaptanlar, deniz ula- şımında kendılenne düşen görevı en ıyı şekılde yap- mav a çalıştıklanna dıkkat çekerken, yolculardan sa- bır ve anlayış beklıyor Yolcularla yüz yüze gelmedıklennı belırten Meh- met Kaptan, Mannara Bölgesı'nde sonbaharda ya- şanan lodoslu hav alarda, yolculann kaptana güven- medığını sövlü>or Mehmet Kaptan, "Serthavada seferi iptal etmek zorunda kalıyoruz. Ama işine git- mek isteven 2 bin kişinin ısrarıvla karşüaşıvoruz. Keyiî nedenlerle iptal ettiğimizi düşünü>oriar. Oysa yokular bilmeli ki kaptan sorumsuz davrandığı için değü, sorumluluğunun farkında olduğu için seferiip- tal eder" dıv or