Katalog

27 HAZİRAN 2001 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA H i J V U i l V / I V I J . / ekonomi(gcumhuriyet.com.tr 13 Krizler, vergiler, zamlar, ek vergiler, kapanan dükkânlar, işsizlik, yüksek enflasyon... Senaryo da mağdurlar da aynıBUYUKTAŞ En yetkili ağızlardan verilen sözlerer karşın cep telefonundan uçak biletlerine kadar bir dizi ala- na yeni ek vergiler getirilmesi za- ten son yıllardaki krizlerle kötüle- şen tabsloyu işçi, memur, emekli ve vergi ödeyen tüm vatandaşlar açısıncLan daha da kararttı. Kam~uda yüzde 18 'lik reel ücret kaybıyla sözleşme imzalanan. me- mur ve emekli maaşlannda dolar bazında ciddi bir düşüş yaşanan ülkede» son zamlar ve yeni ek ver- gilerle Işini kaybetmeyen insanlar için yaşam bir kat daha zorlaştı. CsteLik uzmanlar hububat ahm fiyatlan ve kamu sözleşmelerin- den doğan ek kaynak ihtiyacını karşılamak amacıyla çıkanlmak istenen ek vergilerin, sürekli bir gelir sağlamayacağı ve kayıt dışı- Kriz sonrası dolar bazında ücret kayıpları j Ünvanı Genel Md. Şube Md. Memur Hizmetli Öğretmen Tl valısi Kaymakam Hakim Polis memuru Uzman doktor Hemşire Mühendis Şantiye Profesör Araştırma görevlisi Avukat Kriz öncesi aylık (Dolar 687 000) (1/4) vm (7/1) (1. sınrf 1/4) (11/1) (1/4) (12/3) (1/4) (1/4) (7/1) (1/4) 1.454.0 508.9 249.9 237.6 455.7 1.716.6 621.9 1.674.9- 433.7 663.7 309.? 558.4 1022.3 428.3 549.2 Kriz sonrası aylık (Do)ar 1 230 000) 811.4 284.2 139.5 132.7 254.5 958.8 347.3 935.5 242.2 ^37f>.7 172.7 311J9 S71.0 239.2 306.7 nı daha da arttıracağı görüşünde. Prof. Dr. Veysi Seviğ, en fazla 600-700 trilyon liralık bir gelirin sağlanacağı ek vergilerin, normal- da vergi gelirini arttırmayan bir uygulama olarak niteledi. Önem- li bir gelir grubunun zaten vergi ödemediğini hatırlatan Seviğ. bu TÜRK-İS Yoksulluk sınırı 684 milyon lira ANKARA (Cum- huriyet Biirosu) - Türk-îş Araştırma Merkezn, dört kişilik bir ailenin, haziran ayında yeterli ve den- geli beslenebilmesi için yapması gereken asgari gıda harcaması tutannı 225 milyon li- ra olarak hesapladı. Çalışmada, bir ailenin aylık tüm gereksinim- lerini tarumlayan yok- sulluk sınınnın ise 684 milyon liraya yükseldiği belırlendi. Araştırmada. yal- nızca bir işçinin ay boyunca karnını do- yurabilmesi için yap- ması gereken en az harcama tutannın 63 milyon liraya ulaştığı belirtildi. Öte yandan asgari ücrete l Temmuz'dan itibaren uygulanacak artışın, günde ancak 50 gram daha fazla beyaz peynir almaya yeteceği vurgulandı. Araştırmada. bir aile- nin yalnızca mutfak harcamasınm bir ön- ceki aya göre, yüzde 2.3 oranında arttığı vurgulandı. vergilerden sonra ınsanlann ban- kada hesap açtırmak yerine dolar alıp cebinde tutacağını belirtti. Türkiye Serbest Muhasebeciler Mali Müşavirler ve Yeminli Mü- şavirler Odaları Birliği (TÜR- MOB) da yaptığı bir açıklama ile ek vergilerin, "verginin mali güce göre alınacağı" ilkesine aykın ol- duğuna ve bir koyundan dört post çıkanlmaya çalışıldığına dikkat çekti. Tablonun kararmasında en önemli faktörü işsizlik oluşturdu. Her kriz döneminde biraz daha ar- tan işsizlik oranı, 2000-2001 kri- ziyle rekor boyutlara ulaştı. Pet- rol- Iş'in bir araştırmasına göre, 1980-81 döneminde yüzde 2.5, 1994 "te yüzde 9 oranında, bu kriz döneminde de yüzde 12 arttı. Oysa bazı çevrelere göre, şubat krizinin ardından yaşanan işsizlik çok daha yüksek. Za- ! ten Devlet Istatistik Enstütisi verileri de bu iddiayı doğrular nite- likte. Örneğin, işsizle- rin 2000 yılının son çeyreğinde 1 milyon 366 bin düzeyinde bu- lunan sayısı, bu yıhn ilk çeyreğinde yüzde 32.4 artarak 1 milyon 809 bine ulaştı. Açhk ve aşın yoksulluk çok sayıda Rus'u zorunlu olarak dilenmeye itiyor. Asgari ücret erozyonu Ekonomi Servisi - Her krizde en ağır fatu- rayı ödemek zorunda bırakılan dar geîirli ke- sim, dolar bazında sürekli gerileyen asgari ücretle ayın sonunu nasü getireceğini hepten şaşırdı. Geçenyıl 1 Temmuz'da 140 dolar olan asgari ücretin dolar bazındaki değeri kasım ve şubat krizlerinin ardından 1 Temmuz2001 iti- banyla 84 dolara geriledi. Harcamalann sürekli yükselişine karşın üc- retlerdeki erime, Türkiye'yi Rusya ve eski Do- ğu Bloku ülkelerinin libetalleşme çabalanyla birlikte girdiği açlık ve yoksulluk tablosunun içine doğru sürüklüyor. Rus halkı, yıllardır geçinme ve 'aç kabnama' savaşı veriyor. Rus- ya'da asgari ücret 6 dolar (yaklaşık 8 milyon lira). Ortalama geçinme ücreti ise kişi başı 44 dolar. Devlet îstatistik Bürosu'nun verilerine göre, nüfusun yüzde 33'ünü oluşturan yakla- şık 50 milyon Rus, 44 dolarhk ortalama ge- çinme düzeyinin de altında gelir elde ediliyor. 'Yeni yoksullar' olarak adlandırılan bu grup, çok çalışan ancak az maaş alabılen insanlar- dan oluşuyor. 800 bin kadar kamu çalışanı da 'yeniyoksuDar' arasında yer alıyor. 28 yaşındaki Vera Sysoyevna, aylardır 4 çocuğunu besleyebilmek için çaba harcıyor. The Moscow Times gazetesine çoğu zaman yiyecek bulamayıp sadece çay içmek zorun- da kaldıklannı anlatıyor Sysoyevna. Artık hiç yiyecek bulamaz hale geldiğinde için iki ay önce Arbatskaya Metro lstasyonu'nda di- lenmeye başlamış. Kocası Yladimir şoför olarak ayda 70 dolar kazanıyor. Hükümet, çocuklan için ayda 10 dolar da yardım y apı- yor. Ancak 80 dolarhk gelirleri, ailenin kar- nını doyurmaya bile yetmiyor. Tablo daha da kararabilir Ancak tablonun da- ha kararacağını söyle- yenler de var. Türkiye Işveren Sendikalan Federasyonu (TİSK) Başkanı RefikBaydur, daha önceki krizlerde bir süre sonra işlerin rayına girmesine kar- şın, şimdi Rusya kri- zinden beri neredeyse yıllara yayılan bir du- rum olduğunu anlattı. TlSK'ın 1 Ocak-31 Mart 2001 tarihleri arasında yaptığı bir araştırmaya göre, Tür- kiye'de kapanan işyeri sayısı 4 bini astı. îstan- bul. işyeri kapanan toplam 40 il içinde 1967 işyeri ile ilksıra- da yer aldı. Diğer yan- dan mart, nisan ve ma- yıs aylannda enflasyo- nun beklenenın çok üzerinde çıkması da yaşanan bir diğer olgu. Memur maaşlan yal- nız şubat ayında. do- lardaki artış nedeniyle yüzde 30 ile yüzde 57 oranında reel ücret kaybına uğradı. İTÎRAF EDİN!Vectra alabilseydiniz, başka bır otomobile bakmazdınız değil mi? Şimdi bir yere tutunun ve aşağıdaki benzersiz fiyata bakın. Vectra 1.6i löVComfort 15.950.000.000 TL* ' Haziran avı tavsı\e edtlen kampama dahıl anahtar te^lim satış fiyaüdır t T* 32 ESHSŞOSR ajpara f922?1 2?8 32 X C •yKCClSI 466*3 43 Gerç* lBa»r*jncuMCB^ı227 'S", Z23Z « ı '0 IX Opaz Gait-n- ^232 026^T *3 23 33 KOHrAûzfc»*™* IC332) 236 56 * 1332!-». -3 aE *1 MU4&A ı>^ûe^ O^îl U2 &e X < ıD4--« 156301 teı3356j2M«838 ZA i\ J varan kredılendırme koşullan için lutfcn bavınıze bo^Tjrunuz. ODC [istaBerı fO3.2j 542 lû 20 IG2561 5'3 26 2 lll (I• 'I. || I IIIIIÇ<MW•!• I j . I l.ll.| I I 11 Canlar (O*»2) K i 96 20 K t t t Urate £0«S*) 247 CC M MM tüM-7\ 339T* ÖO İ M M M N M {0326) 6ifl 7T 00 ANTMYAfirâ(0326i ZBS 56 iiSyirtMix»H02^2l 865 2666 3cQaaç <A*Lmxte'< IÜ&G) 3C6 SE 33 &pa| dUailHDe) IO2161 441 56 3 T asW.[Ması*H02-2^2a6*a4e Doa. Tcc*«> fCC'2)6i3 97 «0 Sa&ır- ttWap«»8 '0212ı 253 42 05 d K. MAHAf Sa'Del [O^H 22* TJ C KAYBOIİ Derr,mt (C3521 32e 36 38 KOCAKLİ Ekcar 22 336 46 82 MMIİM Wam fO2361 235 36 26 MHiaİN G«*2« U32âı J59 9 0 X r APSjS Geötlter 0362 ?6€ 3€ X «*VAS Taştanla' 3K6 S 6 12 60 Ş.UMTA Gapel t-yte? 325 "9 32 U Htl 02761?^ 4666 V ı \"-*32\ 2^ '2 ıJ3"2) 3 B Ek vergi tasarısı Maliye devre dışı bırakıldı • Maliye Bakanı Sümer Oral, tasandan telefonlar ve taşıtlarla ilgili kalemlerin çıkanldığını belirtti. ANKARA(Cumhuriyet Biirosu) - EMF'nin isteğiyle zamlann ardın- dan günlük yaşamdaki tüm işlem- lere yönelik yeni vergilendirme ön- gören tasarmm, Maliye Bakanlığı devre dışı bırakılarak Başbakan- lık'ta Müsteşar Ahmet Şağar tara- fmdan hazırlandığı ortaya çıktı. Maliye Bakanı Sümer Oral, "Baş- bakanlık'ta üst bir ka>nak arama çalışnıası yapılmışn. Son şeklini biz verecektik. Maliye'nin gözden ge- çinneaöngörülüyordun dedi. Oral, tasandan telefon ve taşıtlarla ilgili kalemlerin çıkanldığını bildirdi. Şağar tarafından hazırlanan vergi tasansının bakanlara imzalattınhr- ken bile Başbakanlık Kanunlar Ka- rarlar Genel Müdürlüğü'ne sayı gi- rişinin yapılmadığı öğrenildi. Böy- lece boş metinlerin ardından, resmi girişi olmayan bir tasannın da ba- kanlara imzalattınlması dikkat çek- ti.Tasanda yer alan düzenlemelerin çoğunun Bakanlar Kurulu yetkisi çerçevesinde yapılacak artışlarla gerçekleştirilebileceğinin ortaya çıkması üzerine,ayıklamayapılma- ya başlandı. Sümer Oral. Cumhuri- yet'e yaptığı değerlendirmede, "LLsteden telefon ve taşıtlarla ilgili düzenlemeler çıkanldı. Kişikre bü- yük bir vergi getirmiyor. Mevcutver- gjter için de işlemlerİeilgili böJümler var"dedi. Yaklaşık 250 trilyon lira düzeyinde ek gelir getirmesi bekle- nen yeni vergiler şöyle: "KurumlarVergisibev'annamesi: 12 mihon lira. \ adeli mevduat ve re- po hesabı acürmak: 2 mihon lira. GelirVergfcibevannamesi: 6 milyon Hra. Muhtasar Vergi beyannamesi: 2^ mihx)n lira. Vlatbu tapu işlemle- ri: 12 milyon lira. Taşınmaz alım-sa- tnn ve ipotek işlemkri: 6 milyon li- ra. KDY bevannamesi: 23 mihon li- ra. Gümrüklerle ilgiti işlemkr: 12 mihon tira. Lçak biletleri: 1 milyon lira, Noter işlemkri: 10 mihon lira. Uçakyada heiikopterkiralama: Ki- ra bedeiinin yüzde 20'si. Yurtdışına çıkışlarda: 50 dolar. Emlak kiralama işlemkrinde: 10 milyon lira.'' Ekvergilerisavunan Başbakan: Daha önce vergiyokdemedim Arşivler Ecevit'i yalanlıyor .4NKAR.\ (Cumhu- rrvet Biirosu) - 3 ay ön- ce gazetecilerin sorula- n üzerine vergi getiril- mesinin söz konusu ol- madığını, iç kaynak bulma konusunda daha iddialı projeleri bulun- duğunu bildiren Başba- kan Bülent Ecevit. yine gazetecilerin vergiye •==: ~13 ilişkin so- IX. rulanna. **Ben şimdiye kadar kesin bir söz ver- medim. O bakımdan da sorumlu tutanva/sı- nız" dedı. Özveri iste- yen Ecevit, 3 ay önce 29 Mart'ta gazetecile- nn "İç kaynaklar ara- sında vergiler var mı" sorusuna "Vergilerle il- gili haberierin hepsi ha- yali senarvolardan iba- ret. İç kavnak bulma konusunda bizim daha iddialı bazı projelerimiz \ar" yanıtım vermişti. Başbakan Ecevit. dün gazetecilerin soru- lannı yanıtlarken "Bü- yük çapta vergi arrnr- maları vok. Bazı tüke- tim konulannda vatan- daşıfazla rahatsızerme- veeekoranda" dive ko- nuştu. Ecevit. "Ben şimdiye kadar kesin bir söz vermedim. Feda- kârlıklara el biriiğiyle katlanmak zorunda- yız" yanıtını verdi. Devlet Bakanı Ke- mal Derviş de, "Liki- dite ihtiyacı var ama, hiçbir zaman büyük bir vergi viikü söz ko- nusu değil'' dedi. HiLGİ TOPLUMUNA DOĞRU/ÖZLEM YÜZAK Ek Vergi ve Kullaml-ma-yan Kaynaklar 'Ek vergi gelmeyecek' dıyen hü- kümet sözünde durmadı. açığı ka- patmak için ek vergi paketı hazırla- dı. Telefondan, vergi ışlemlerine. mevduat hesaplanna, ulaşıma ka- dar günlük yaşamın her yönüne her yıl enflasyon oranında artan ek ver- giler gelecek. Ek vergi, ülkenin ba- tağın derinlerine doğru sürüklendi- ğinin en somut göstergesi. Soylem basit: "Açık büyük, hükümetin eli kolu bağlı. IMF, Dünya Bankası sı- kıştınyor. Kaynak kısıtlı..." Peki bu kadar kolay mı bu söz- lerie sıyrılrnak? Elimizin altında ya da az ötemiz- de duran kaynağı kullan-ma-ma 'becerisine' ne demelı? Fıkra bu ya, yoksulluktan sürü- nen adam, sürekli ellerıni havaya kaldınr. Tann'ya "Ah birzengin ol- sam "diyeyakarırmış. Yıllargeçmiş, Tannsonundadayanamamış: "Bre adam sana yardım edeyım etmesi- ne ama para gökten mi yağacak. Yalvanp duracağına hiç olmazsa gı- dip bırpiyango biletı alsana." Türkıye'de hükümetten sivil top- lum kuruluşlarına, özel sektöre ka- dar neredeyse tüm kesimler elleri kollan bağlı oturup bekliyor. Ya da kendisinden daha aciz durumda olanın sırtına binerek faturayı ona yüklemenin hesabını yapıyor. Halbukı bıraz çaba göstererek, emek sarf ederek ulaşılabilecek fark- lı kaynaklar da var. Üstelik Türkiye'de- kı pastanın dışında Avrupa Bırlığı'nin, Dünya Bankası'nın mılyonlarca do- lartutanndaki fonlan. kaynaklan kul- lanılmaya hazır bekliyor. Ancak bun- lann önemli bir kısmı proje karşılığı elde edılebılen kaynaklar. Ve Türki- ye ne yazık kı proje sunmadığı için bu fonlardan yararlanamıyor. Ko- nuştuğumuz iktisadi Kalkınma Vak- fı yetkilileri AB bünyesindeki fonla- nn dağıtımı ve projelerin değerien- dirilmesi için Hazine'den bağımsız idari bir yapının oluşturulması ge- rektığini kaydediyorlar. Aday ülkelere baskı Iş, şımdilik Avrupa Bırtiği'nın Tür- kiye Temsılcıliğı bünyesinde yürütü- lüyor ancak bırliğın aday ülkelere bu konuda daha bağımsız bir yapı için baskı yaptığı belirtıliyor. Bir di- ğer örnek de Dünya Bankası kay- naklarından. Banka, gelışmekte olan ülkelerde hem girişimcilik ru- hunu özendirmek hem de yaratıcı- lık öğesinı teşvık etmek amacıyla bır program yürütüyor. Program ka- tılmak isteyen tüm ülkelere açık. Is- tersivil toplum kuruluşlan, isteraka- demik çevreler, ister iş dünyası her isteyen başvurabılir. Yapılacak iş proje hazırlayıp www.development- marketplace.org adresine yolla- mak. Türkiye ne yazık ki bu prog- ramdan da habersız. 2001 yılında projeden yararlan- mak ıçın Ukrayna 460 önen, Tay- land 90 önen ile başvuruda bulun- muş. Sağlıktan tutun, sosyal çö- küntünün gençler üzerindeki açtığı yaraları tedavi etmek, yaratıcı yeni bır ış girişiminde bulunmaya kadar pek çok proje var. Kabul edilen pro- jelere önemli miktarda kaynak ak- tanlıyor. Türkiye'nin zor bir dönemeçten geçtiğini hepimiz biliyor ve kabul ediyoruz. Ve yine hepimiz işin en kolayına kaçmaktan asla vazgeç- mıyonjz. Nasıl zor duruma düşen şırketlerin aldıkları ilk önlem işçi çı- karmaksa, hükümetin aldığı ilk ön- iem ek vergi oluyor. Projeter hazır- lamak, araştırmalar yapmak, bilgi kaynaklarına ulaşmak ve bunlan kullanmak için çabasarf etmek göz ardı edildikçe Türkiye daha çok kaybedecek.... ozlemvufe vahoo.com ÇİFTÇt DOSTU SADULLAH USUMI Tütün Yasasının Veto Edilmesi Bekleniyor Önceki gün "Çiftçı Dostu" köşesınde belırttığımız gıbi Te- kel'in özelleştırılerek parçalanmasının 75 yıl sonra yeniden gün- deme gelmesi. milyonlarca tütün üreticisini ve gelişmeleri ya- kından izleyen yurttaşlarımızı çılgına çevirdı. Tütün üretimı yapılan köy ve kasabalanmızın hemen hepsin- de matem havası var... Hele tütünden başka geçım kaynağı ol- mayan bölgelerde durum daha da vahım. Hiç kimsenın ağzını bıçak açmıyor. Zıra herkes çok lyi biliyor ki; Tekel özelleştırildıkten sonra tütün ve sigara pazarlanmız ta- mamen Amenkan, Ingıliz ve Fransız şırketlerının elıne geçecek. Türk çiftçısı de onların elinde oyuncak halıne gelecek. Bu nedenle tütün ve sigara üretimı yapan kuruluşlarımızda kı- zılca kıyamet koptu... Tek Gıda-lş Sendikası Genel Başkanı ve Türk-lş'ın Genel Sekreten Hüseyin Karakoç ilk yapılacak se- çimlerde, Tekel'ın özelleştınlmesıne destek veren mılletvekılle- rinden hesap sorulacağını açıkladı. Karakoç şöyle dıyor: 'Türkiye bu yasayla en büyük gelir kaynağına sahip sektör- lerinden bırini daha kaybetmıştır. Hükümet, sadece 2001 yılı için 2 katrilyona yakın bir kaynağı yaratmaya hazırken bır kamu ku- ruluşunu, sırf yabancılar istedi diye devreden çıkarmaktadır. Türkiye artık bir tütun ülkesı olarak anılmayacaktır. Bu yasayla dünyanın en kalıteli tütünlehAmenkalı, Avrupalı tutuncülerin çı- karlan uğruna feda edılmıştır." Karakoç'un şu sözleri milyonlarca tütün üreticisini biraz olsun rahatlatmıştır: "Mücadelemiz burada bitmeyecektir. Yeni başlamıştır. Ülke- mizin ulusal kaynaklannı 3 yabancı tekele terk eden zihniyetle mücadelemiz sürecektir." Ancak asıl rahatlatıcı haberAnkara'dan bekleniyor. EğerCum- hurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer Tütün Yasası'nı veto ederse hem Türktütünü kurtulacak, hem de milyonlarca ınsanımız bay- ram edecektır. .. Ya imzalarsa? Böyle birsonucun neden olacağı felaketi dü- şünmek bile insana ıstırap veriyor. Ama halkımız Cumhurbaşkanı Sezer'in yasayı imzalamaya- cağı inancında. ••• Çiftçı Dostu köşesınde oncekı gün okuduğunuz "Reji Faci- ası-1" başlıklı yazımızın ıkıncı bolümunü bugün yayımlıyoruz: Reji Faciası: 2 Yabancı şırketlerin oluşturduğu Reji ıdaresi, yüz binlerceTürk tütün üreticisini yıllarca sömürdüğü halde, doymak bılmıyordu. Geçınebilmek için ara sıra kaçak tütün satmak zorunda kalan üreticileri bile sıkı takibe almak ıstiyordu. Bu nedenle Osmanlı Imparatorluğu'na baskı yaparak yeni ımtiyazlar sağlamaya ça- lışıyordu. Nıtekım 1913 yılında ımparatoriuk baskılara daha faz- la dayanamadı ve Reji idaresinı devletten daha guçlü hale getı- recek kararlan almak zorunda kaldı... Bu durumu fırsat bilen Reji, hemen "silahlı kolcu bihiklen" kur- du. Kısa süre içinde kolcu biriiklerine alınan ınsan sayısı 7 bine ulaştı. Hepsi o günün en güçlü silahları ile donatıldı. Çoğu ce- zaevı kaçkınıydı, katildi.. adam öldürmek, dayak atmak, ışken- ce yapmak onlar için son derece basit ışlerden sayılırdı. Kolcular, tütün kaçakçılığını önlemek bahanesiyle çeşıtli böl- gelere dağılıp yollan kesiyorlar, üstünde birtabaka tütün bulduk- lan ınsanlara, kemıklenni kırana kadar dayak atıyorlardı. Karşı gelenlen ise acımadan kurşun yağmuruna tutuyorlardı. Bu yol- la binlerce insanımız ya sakat kaldı ya da katledıldi. Yabancı sermaye acımasızdı. Çıkarlan uğruna Türk'ü Türk'e kırdınyordu. Reji konusunda yapılan çeşıtli araştırmalara göre tü- tün uğruna öldürülen Türklerin sayısı 60 binden fazlaydı. Silahlı kolcu birltkleri kurulmadan önce, Türk tütün üreticileri zaman zaman Reji idaresıne karşı tepkı gösterebilıyorlardı. Ni- tekim 1887 yılında Samsunlu tütün üreticilen, toplu halde şenir merkezine yürüyerek Rejı'nın tutumunu protesto etmışlerdı. Ay- nca valiye şikâyetlerını anlatabılmışler, padişaha da dılekçe gön- dermişlerdi. 1894 yılında da Trabzon tütün üreticileri Rep'nın uy- gulamalanna tepki göstermışlerdi. Ancak silahlı kolcu bırlikleri kurulduktan sonra bir daha bu tür protestolara fırsat verılmedi... • • • Niyazi Berkes, "200 YıldırNeden Bocalıyoruz" ısımlı krtabın- da Reji dönemıni ırdelerken aynen şöyle diyordu: "Birköylü, bu idarenın (Reji'nin) tekeli altında olan kendiye- tiştirdiği tütünden yanm okka biryana saklayayım dese, Reji kol- cusu tarafından küt dıye alnından vuruluyordu..." Mersin Ünıversıtesi öğretim görevlilerinden Oktay Gökde- mir'ın bir araştırması da şöyle bitiyordu: "Yapmış olduklanyasadışı uygulamalaıia yalnızca tütün üre- ticilerine değil, bütün halka ışkence eden Rejikolcuları, aynıza- manda Türk folkloruna genış bır malzeme bırakmışlardır. Bu- gün dillerden düşmeyen 'Çökertme' türküsünün şu sözleri Re- ji kolculannın Türk halkınm bılinçaltında ne gibi biryeri işgal ef- tiğine en güzel örnektır: Gidelim, gidelim de Halil'im Çökertme'ye varalım, Kolcular görünce nerelere kaçalım, Teslım olmayalım Halil'im, Aman kurşun saçalım..." Oktay Gokdemir'ın araştırmasından bir türkü daha: Kör olsun kolcu Avni, Öksüz bıraktı seni, Nennı tosunum nenni, Sabret gelir zamam... Annelerin çocukiarına söylediği ninnilere malzeme olan Reji idaresinin katil kolculan, birçok silahlı çatışmanın yolunu açarak yabancı sermaye kuoıluşlannın çıkarlan uğruna on binlerce in- sanımızın yrtırilmesıne neden olmuştur. Babası Rejı'nin kolculan tarafından öldürülen çocuğa nınni söyleyen annenin ağlayarak "Sabret gelir zamam" dediği gibi, kurtuluş zamam ancak 42 yıl sonra Atatürk ve cumhunyet ile gelebıldi. Osmanlı imparatorluğu'nun yüz karası olan Reji dö- nemi, 4 Mart 1925 yılında Atatürk'ün kurdurttuğu TEKEL ile so- na erdirilebıldı. • • • Ama ne yazık ki Cumhuriyetimızın 75. kuruluş yıldönümünü kutlama hazırlıklarının sürdüğü bugünlerde, ülkemiz halkınm yıllarca kanını emen Reji benzeri bir döneme yeniden girmek üzereyiz... TEKEL parçalanarak yabancılaştınldıktan sonra Amerikalılar, Ingilızler, Fransızlar gene Reji döneminde olduğu gibi tütün ve sigara pazarlanmızı ele geçirecekler ve Türkiye'de Türk devle- tini bileetkisiz halegetireceklerdır. Nrtekim Turgut Özal'ın başbakanlığı döneminde Meclis'ten bir gece yansı çıkanlan yasa ile Türk tütün piyasası tamamen yabancı şirketlerin eline geçmiştir. Türk ihracatçıları bile yaban- cı şirketlerin emrine girmiştir. Şu anda tütün piyasalannda Ame- rikan şirketlerinin istemediği hiçbir şeyi yapmak mümkün de- ğildir... Yabancı şirketler artık elbette insanlanmızı sılahlaöldürme.ye- ceklerdir. Ama 20. ve 21. yüzyılın metotlan ile kul köle yapacak- lardır. Ölümden de beter bir ortam yaratılacaktır. Milyonlarca Türk tütün üreticisi, yirmi milyonu yakın sigara tüketicisi, yaban- cı şirketlerin elinde oyuncak olacak ve nesiller boyu sömürüle- cektir... Türk ekonomisi de bundan payını alacak, milyonlarca, milyartarca dolarımız Amenkan, Ingıhz ve Fransız bankalanna uçup gidecek... Türk halkınm paralan ile yabancı ülkelerin üre- ticileri ve sigara sanayicılen zengin olacak... Türkiye de fakirleş- meye devam edecek... Aklımız başımıza geldiği zaman, çoktan ış işten geçmiş olacak!...