Katalog

Cumhuriyet îmtiyaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmenı tbrahim YMu • YazuşknMüdüru. Safcn Alpaslan 9 Sorumlu Müdûr: Flkret Ükiz • Haber Merkezı Müdürü: HakanKara tstıhbarat Ctngiz Yüdınm • Ekonorru öztemYnzak • Kültör Haedan Şeokdken • Spor Abdülkadir Yüceknan • Makaleler Sami Karaören • Düzeltme. AbduUab Yaacı • Fotoğraf. Erdoğan Köseofla • Bılgı-Belge Edibe Bugra • Yurt Haberfen: Mehmet Faraç • Avrupa Temsilcısı Gûrayöz Yayın Kutulu. Ühan Sdcnk (Başkan). Orban Erinç, Hikmet Çetinkaya, Şükran Soner, tbrahim Yıldız, Orhan Bursalı, Mnstafa Balbay, HakanKara. Ankara Temsilcısı Mıutafa Balbay Atatürk Bulvan No 125,Kaf4,Bakanlıklar-AnkaraTel 4195020(7hat), Faks: 4195027 • Izmır Temsilcısı Serdar Kmk, H. Zıya Blv. 1352 S 2/3Tel 4411220, Faks 4419117»AdanaTansıkası Çetin Ytğenoğlu, Inönü Cd. 119 S. No.l Kat 1, Tel 363 12 11, Faks 363 12 15 Mûessese Müdürü: Erol Erkut • Koordınator Ahmet Korulsan # Mu- hasebe Bülent YenerO tdare Hüseyin Gürer • Satış FazUetKnza MEDYA C: • Yönetım Kunılu Başkanı - Genel Mûdflr Gilbta Erdaran 9 Koordınator Reba Iptnuuı # Genei MüdürVardımcısı: SevdaÇotnuı Tel 514 07 53 - 51395 80-5l384«V61,Faks.5138463 Yayımlatu n Buan: Yenı Gün Haber Ajansı, Basuı ve Yayuıcılık A Ş füıfcocagı Cad 39 41 Cagaioglu 34334 laanbul PK 246 - Sırkccı 34435 Isıanbul Te! «V212)512 05 05(20hat) Faks (0(212)513 85 95 www.cumhuriyet.com.tr 20NÎSAN2001 Imsak:4.34 Güneş:6.11 Öğle: 13.10 Ikindi: 16.54 Akşam: 19.57 Yatsı: 21.25 Sanayi öncesi döneme göre atmosferdeki karbondioksit oranı, bugün yüzde 30 daha fazla ve bu oran her geçen gün artıyor İnsanoğlıı keııcliııi zelıirliyor• Tahminlere göre global ısınmanın dehşet verici sonuçlan şöyle: • Bazı yoğun yerleşim bölgelerinin denizin 88 cm. yükselmesi sonucu terk edilmesi ^ Iklim bölgelerinin farklılaşması, tarımın bütünüyle nitelik değiştirmesi ^ Yüz milyonlarca insanın göç etmek zorunda kalması %/ Salgın hastalıkların tüm dünyada yeniden başgöstermesi. Dış Haberler Servisi - 1970'ten beri 22 Nisan Dünya Günü çevrey- le ilgili şenlik ve protestolann ger- çekleştirildiği uluslararası bir fes- tival olarak kutlanıyor. ABD Baş- kanı George VV. Bush'un sanayileş- miş ülkeleri küresel ısınmaya kar- şı önlem almaya çağıran 1997 "Kjo- toProtofeoK"nü reddetmesiyle bir- likte çevreciler ve hükümetler yıl- dönûmünde kutlanacak fazla bir şey kalmadığuu ve bu yıl Dünya Gü- nü'nün bir protesto günü olacağını vurguluyorlar. ABD'de yayımlanan Time dergisi, son sayısını dünyanın karşı karşıya olduğu en büyük teh- likelerden biri olan küresel ısınma- ya ayırdı. ABD Başkanı Bush, "uhıslarara- a anlaşmalann ABD ekonomisinc zararventiğmr söyleyerek ve ülke- deki enerji krizini gerekçe göstere- rek geçen ay "Kyoto ProtokohT'nü onaylamaktan vazgeçtiğini açıkla- dı. Dünya nüfiısunun yüzde 4'üne sa- hip olan ABD, küresel ısınmaya ne- den olan sera gazlannın yüzde 25 'ini üretiyor. Dünyanın dostları e-posta: tan @ prizma. net fr Bush, ABD endüstrisinin, kirlili- ğe karşı fabnkalarda lcullanılacak yeni teknolojilere ve pahalı malze- melere ihtiyaç duymasını gerektıre- cek uluslararası anlaşmalan ımzala- mak konusunda son derece ısteksız. Avrupalı ve Japon bakaniar son iki haftadır Washıngton'a an arda zi- yaretler düzenliyorlar. Birçok hükü- met beklemeye istekh değil. Geçen hafta bir Avrupa Birlığı heyeti Rus- ya, Iran, Çin ve Japonya üzerinden "Kyoto Protokolü" ıçm destek ara- mayı sürdürdü. Özellikle Japonya ve Avrupa için ABD'nin yaklaşımı son derece önem taşıyor. Bush'un bu karan çevrecileri de harekete geçirdi. "DünyanmDostia- n" olarak bilinen 184 ülkede 5 bi- nin üzerinde örgütü bulunan çevre- ci kuruluş "Dünya Günü Ağı" kur- du ve Beyaz Saray'm e-mail bom- bardımanına tutulmasını önerdi. Bu kadar futına kopartan Kyoto sözleşmesi ise sanayileşmiş ülkele- rin 1990'daki seviyelennden yüzde 5 daha az karbondioksit yayma- lannı istiyor. En fazla karbondi- oksit yayüımı olan ABD'nin ise yüzde 7 oranında bir indi- rime gitmesı öngörülüyor. 4 yıl önce çerçevesi çizilen Kyoto anlaşmasının 2008'e kadar aktıf hale gelmesi beklen- miyor. Karbondioksit yayılımı- nı düşürme hedeflerının 2012'ye kadar karşılanamayacağı sanılıyor. ABD söz konusu olduğunda, se- ra gazlannın yayılımının bu ta- rihte yüzde 20'nin üzerinde artacağı ve yüzde 7'lik in- dirimin karşılanabilme- si için toplam çıktıda yüzde 30'luk bir in- dirime gidilmesi gerektiği hesap- lanıyor. Geçen ka- sımda La- hey'deba- şarısızlı- ğa uğra- yan gö- rüşmele- rin tem- muzda Bonn'da yapılması planla- nıyor. ABD dışındaki sanayileşmiş AB üyeleri, Çin ve Meksika gibi ül- kelerin gerekli mesajlan aldığı ve küresel Geçen yıl dünya öiçeğinde sıcaldığm 0.6 dereceden arttığıve 1990'Urm ensıcakon oJduğu ısınmayı kontrol etmek için yeni programlar uygulamaya ve bazı ye- ni teknolojileri denemeye başladık- lan vurgulanıyor. En sıcak 10 yıl Bundanon yıl ka- dar önce, insan et- kınliklennın sonu- cu olarak gezege- nin ısındığı düşün- cesi, büyük öîçü- de teoriİc kalıyor- du. Sanayi devri- mınden bu yana fabrikalann, oto- mobülerin, çiftlikle- rin karbondioksit ve metan gibı zararlı gazlar ürettiğini bi- îiyoruz. Ancak son dönemde iklımde- ki farkJılıklar daha net kanıtlar oluştur- maya başladı. Ge- çen yıl dünya ölçeğin- de sıcaklığın 0.6 dere- ceden fazla arttığı ve kayıtlaragöre 1990'- lann en sıcak on yıl olduğu belirtiliyor. Bunun diğerkanıt- lan, El Nino gibi do- ğa olaylan, göl ve ne- hirlerin ısınma ve so- ğuma sürelerindekı değişim, göç eden hayvan sürülerinın alışkanlıklanndaki farklılaşmalar ola- rak görülebilir. Doflalhayattehlllcede Bu gerçeklerle yüz yüze gelen bi- lün insanlan için artık küresel ısın- manın olduğu açık ve bunu kimse sor- gulamıyor. Insanlann faaliyetlerinin bunun gerçekleşmesinde kısmen de olsa etkili olduğunu da. Insanlarkar- bondioksit yoğunluğunu arttınyorlar. Bugün sanayi öncesi döneme göre atmosferdeki karbondioksit oranı yüzde 30 daha fazla ve bu oran her yıl daha hızlı artıyor. Gelecek yüz- yılda ortalama sıcaklığın 1.4 ile 5.8 derece arasında artacağı öngörülüyor ki bu beş yıl önce yapılan tahminler- den yüzde 50 daha yüksek. Bu çok büyük bir oran gibi görün- mese de son buzul çağının bitiminde- ki sıcaklıktan sadece 5 derece farklı olduğu düşünülürse önemı kavrana- caktır. Bunun dehşet verici sonuçla- n ise kimi yoğun yerleşim yerlerinin, örneğin denizin 88 cm kadar yüksel- mesi gibi nedenlerle terk edilmesi, ik- lim bölgelennın farklılaşması, bugün- kü tanmın tümüyle nıtehk değiştir- mesı, özetle yüz milyonlarca insanın göç etmek zorunda kalması ve salgın hastalıklann tüm dünyada yeniden başgöstermesi olacaktır. En çok karbondiokstt yayan ılilkeler Ydlık karbondioksityayüımı (mifyarton) - ABD186.1 Kanada 14.9 Meksika 7 8 AB 127.8 Rusya 68.4 Ukrayna 21.7 Polonya UA Kazaklstan 10.1 Çln 57.6 Hlndlstan 15.5 Japonya 31.2 C. Affflca 8.5 Japonya 31.2 Avustralya 7.6 SÖYLEŞİ ATTİLÂİLHAN i, Maksat Neymiş? "Hangi istiklâl vardtr ki, yabancılann nasihatlanyla, yabancılann planianyia yüksetebilsin?..." Gazi Mustafa KemaJ 6Mart1922 • , - • - i Haber şudur "... Genelkurmay Başkanlığı'nınkoor- di natörtüğünde, Dışışlen Bakanlığı ile Oeniz Kuvvet- leri Komutanlığı ilgililerinin, son iki yıl içerisinde yap- tıklan, yoğun ve ilkeliçalışmalarsonucu; Karadeniz'de sahili olan ülkeler, 28 Haziran 2000 tarihinde Anka- ra'da Karadeniz Gücü (Blackseafor) Nıyet Mektu- bu'nu imzaladı; bu 'irade'sonrasında da, 2 Nisan 2001 günü tstanbul'da kuruluş anlaşması tamamlandı..." "Karaö&vzülkelerinin, bötgedekiisbiriiğinigüçlen- dirmeye yönelik, gin'sim ve gayretlerin devamı olan 'Blackseafor', daimi bır deniz gücü olmayacalç ge- rektiğinde veya eğıtim maksatlanyla, yılda bir iki defa faalryete geçecek..." (Milliyet, 4 Nisan 2001) 'Karadeniz Gücü' ('Blackseafor') yüzeysel alınır- sa, 'insancıl boyutu' ağır basan, bir 'iyi komşuluk' an- laşması iztenimi veriyor; baksanıza,"... Karadeniz ül- keleriarasında işbirliği ve diyaloğu getiştirmek, bölge- sel istikran ve iyi komşuluk ilişkilerini güçlendirmek amacıyla; arama/kurtarma, insaniyardım, çevre koru- ma, mayın karşı tedbirieri ve liman ziyaretieri gibi, 'in- saniboyutu'önem kazanan görevlerde rolalacak'mtşl Oysa olayı iki ayn açıdan, iki farklı ıştğın aJtına koyup incetersek, galiba 'anlamı da değtşiyor, önerni de! Hadi, deneyelim mi? 'Karadeniz gûcü'ne ABD dahil değil! 'Karadeniz Gûcû'nün hayti uzun süren hazırtık ça- lışmalan sırastnda, stk sık gündeme geten soru şuydu: daha önce 'Karadeniz Ekonomik Bfftiği'nde olduğu gibi, 'Karadeniz Gücü'ne, Karadeniz sahiii olmayan 'mücavir' ya da 'methâJdar' ülketerde, kaülabilecek mi, katılamayacak mı? Soru, ne yanlıştı, ne de yersiz; çün- kü 'meraklısı', Yunanistan'ın (mücavir) ve ABD'nin (methâldar) boyle bir niyeti olduğunu biliyor, hatta ku- fisterde tatep' okJuğu ftsıtdanıyordu. Sonuçta'Kara- deniz Gûcû'nün, Atina ve Washington'sız oluşturul- ması; onu, Karadeniz coğrafyasının 'mantığını' çiğne- mekten kurtardığı kadar; NATO üyesi bir ülkenin, eski Doğu Btoku üyesi ülkeierle, sanınm ilk ckddi 'askeri' anlaşması da oİdu; daha çıplak ve net bir 'tesbit', şöy- le de yapılabilir; 'Karadeniz Gücü' üyesi ülkeler, Yu- nanistan'ı veABD'yi Karadeniz'e sokmadılar. Bu tes- brt'in, 'Soğuk Savaş' ertesi gelişme sürecinin, önemli dönüm noktalanndan birisi olduğunu inkâr etmek, mümkün ctebılirmi? Sanm/yorum: heteolayın, öteki tşık altındaki irdelemesi, hesaba katılırsa!... Ucundan kıyısından ilişmışımdir Moskova, tek ku- tuplu Dünya'ya artık ınanmıyon Avrasya'da, yeni birku- tup oluşturma, çabalan içindedir bunun ilk 'ayağını', Doğu Asya ülketerinin (Kazakistan, Kırgızistan, Ta- cikistan, Çin ve Rusya) katılımıyta örgütlenen, 'Şang- hay BesJisi' oluşturuyor; ikinci 'ayağı 1 , besbeili 'Kara- deniz Gücü' (BlackseaforO dür, daha önce burada, 'olay'ın nasıl 'Avrasya'nın NATO'su diye nitelendiril- diğini görmüştük; (Bkz. Cumhuriyet 23 Şubat 2001) Mos- kova'da çıkan 'Pravda' ile Belgrad'da çıkan 'Politi- ka'nın değertendirmeterini aktarmıştım. Bence 'Kara- deniz Gücü'nün önemi, Rusya Dtşisteri Bakanı Ste- yarvjfırıülkernizegekigisrackAnkatB'yayaptgi'stra- tejik ortaklık' önerisi hesaba katılırsa, büsbütün büyü- yor. Bat'lı ülketerin 'dışlandığı' Karadeniz Gücü An- laşması da, 'Şanghay Beşlisi' anlaşması kadar, Av- rasya'da tek kutuplu Dünya' rüyasının, arbk 'gorülme- diğini'; bu yuzden de, yeni ve ikjinç değişmeler bekle- nebiteceğıni göstermektedir. Bunu sinek pislemedik bir yere yazınız. Ha, az kal- sın unutacaktım: Genelkurmay Başkam Krvnkoğ- lu'nun, bu arada, 'iki ülke arasındaki askeri işbirlığinin geliştirilmesı için, Çin Halk Cumhuriyeti'negitmış ol- duğunu da! (Milliyet, 10 Nisan 2001) ...ya To Vima'nın o haberi? Nitekim, 'Sistem' (ABD) hanidirdoteylı uyanlarta ön- lemeye çalıştığı, bu gelişmelen öntemek için; tam da Ka- radenizGücü' aniaşmasının, ımzalanacağı gunleri bek- lemiştir. Hadisenın, Türkiye'nin ekonomik çaresızliğin- den ilen gelen bir 'bunalım' olmadığı; tam da o günler- de, Atina da çıkan To Vima'nın yaydığı bir haberte or- taya çıkmıyor mu? Başlı başına bir skandal sayılabite- cek bu haberin, -Antara'nın lekzibi'ne rağmen- birger- çeğı ifade ertiğı; TSK'nin, bilahara 'ertelediğıni' açıkla- dığı, Türk Savunma Projeleri ile kanrtlanmış olmadı mı? Ne demişti, To Vima'?"...Atina'n/n sılahlanma har- camalannda kısıtlama yoluna gitme karannı, Türki- ye'nin Uluslararası Para Fonu (IMF) ile olan anlaş- masında yeralan bazı maddeleri önceden öğrenmesi nedenıyle aldığını...' belirtmiş; "...IMF'nin Türtüye'ye 12 milyar dolariık ekonomik destek için, gayrisafi milli hasıladan savunma harcamalanna aynlan payın, yüz- de 4.6'lık oranından, 2002 yılında yüzde 3.5'e indiril- mesinideğişmezkoşul olarak ileri sürdüğünû..." iddia etmişti. To Vima'nın doğruyu söytediği, bir hafta son- ra Genelkurmay Başkanlığı'nın, Ankara'da yaptığı 'açıklama' ile anlatıldı mı, anlatılmadı mı? Hele bir dü- şününüz: "...bilimsel sistem analizleri sonucu stratejik hedef planında yeralan 32projenin,tosa,orta ve uzun vade- li olarak 'ertelenmesi'ne; ekonomik durumdaki geliş- melereparalelveyıllarasâriolarak. Gelecekteyeniden değenendirilmesine karar verildi. Ertelenen projelerin yaklaşık olarak değeri 19 milyar 500 mityon ABD Do- lan'nı(23.4katntyon 71}bulmaktadır..." (Milliyet, 12 Ni- san 2001) Asıl etkiteyici olan, 'ertelenmiş' bazı projelerin neler olduğunu öğrenmek! Bakar mısınız, 'şımdilık' nelerden vazgeçmişiz: *...al7 müyardolariık tanküretimi;b/ 1.5mityardo- larlık gemi üretimi; cl 2 milyar dolariık AWACS uçağı alımı; dl 200 milyardolariıkistahbarat uydusu; el 4 mil- yar dolaritk helikopter üretimi projesinden, heHkopter adedinin 145ten 50'ye düşürülmesi..." (a.g.g. s.17) Bilmem şimdi 'pim'in kimin tarafından, niye çekiidi- ği' anlaşılıyormu?Operasyonunsonocunda, -ABDHa- va Akademileri Türkiye Uzmanı Albay Michael Ro- bert Hitcok'ın, acı acı yakındığı-; TSK'nin "yükseten he- gemonluğu'ndaki bazı gelişmelerin, hiç değitee 'erte- tendiği', apaçık görülüyor. Ankara'dakı 'koalisyon' bu 'geritemeyr de, Mecüs'in, -dolayısıyla millet'ın- irade- siyledeğil; bermutad Vabanalann teİdn venasihatleriy- le' yapmış olmayacak mı? Gel de Gâzi'nın bu onudaki, o müthiş şamannı hatr- lama! http^/wvvw.prizma.nettr/AILHAN http^Avww.bilgiyayınevi.com.tryanhan Faks/0-212/2601988