Katalog

17 MART 2001 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİDE KRİZ /ekonomi@cumhuriyetcom.tr 13 OPHTten ünetüni azattma karan • VtYANA(AA)- Avusturya'nın başkenti Viyana'da yapılan Petrol îhraç Eden Ülkeler Örgütû (OPEC) toplantısında, üye ülkelerin bakanlan bu yıl ikinci kez petrol üretiminin günde yaklaşık 1 milyon varile düşürülmesini kararlaştırdı. OPEC Başkanı Şekip Halil, yaptığı açıklamada, rakamın henüz tam kesinleşmediğini söyledi. Suudi Arabistan Petrol Bakanı Ali.El Naimi de konuyla ilgili resmi açıklamanın bugûn yapılacağını belirtti. Ersu'dan ktisaTa dava • Ekonomi Servisi - Ersu Meyve ve Gıda Sanayii AŞ, önceki gün Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na devredilen Iktisat Bankası'nın, tüm mevduat ve faizler devlet gûvencesinde olduğu halde ödeme yapmadığını öne sürdü. Ersu Meyve ve Gıda Sanayii AŞ'den borsaya gönderilen açıklamada, taahhütlerinin yerine getirilememesinden doğacak zararlann tazminı için hem tktisat Bankası hem de Fon aleyhıne hukukı gınşim başlatıldığı bildiriidi. Su poütikalan saptanacak • ANKARA (AA)- Dünyanın su politikalanna yön veren kuruluşlardan biri olan Dünya Su Konseyi (WWC)Guvernörler Heyeti üyeleri Istanbul'da bir araya gelecekler. GAP Bölge Kalkınma Idaresi Başkanlığı ile Devlet Su Işleri Genel Müdürlüğü'nün ortaklaşa yaptıklan yazılı açıklamaya göre, Guvernörler Heyeti ve Teknik Komite toplantılan 18-21 Mart 2001 tarihlerinde lstanbul'da yapılacak. MobNyaclar zorda • BURSA(AA)- Türkiye'nin önde gelen mobilya üretim merkezleri arasında yer alan Bursa'nın Inegöl ilçesinde, kasım krizinden bu yana yaklaşık 400 işyerinin kapandığı ve ayakta kalan fırmalann yüzde 40 kapasiteyle çalıştığı bildırildi. Inegöl Mobilyacılar Odası Başkanı Hamdi Idil, 4bineyakın işçinin işten çıkanldığını, çok sayıda işletmenin ıse çalışanlarını ücretsiz izne çıkardığını söyledi. IMutfak zammı' yüzde 2 • ANKARA (Cmnhuriyet Börosu) - Hak-tş, 4 kişilik bir ailenın mutfak harcamasının215 milyon liraya yükseldiğini bildirdi. Hak-lş lstatistik Bürosu'nun yaptığı araştırmada, dört kişilik bir ailenin zorunlu mutfak harcamasının, 15Şubat-14Mart tarihleri arasında bir önceki aya göre 4 milyon 647 bin lira arttığı kaydedildi. Fona devredilen 13 bankanın devlete yükü her gün bir kat daha artıyor Batıklara günde 1 trflyonYAVUZBARLAS Fona devredilen 13 batık bankanın 1 günlûk maliyeti 1 triryonu aşıyor. Kaynaklan grup sirketleri- ne aktanlarak içi boşaltılan bankalar Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TSMF) devredildikten sonra da ban- kacılık işlemlerini yerine ge- tirmeye devam ettikleri için devlete yükü her gün bir kat daha artıyor. Fon bankalarının zararlan- mn karşılanması için çıkan- lacak özel tertip tahviller devlet iç borçlanma maliye- tini arttıracağı gibi bir de içi 4=0 boşatılan bu bankalann hiz- metlerini sürdürmeleri için harcanan paralar batık yükü- nü büyütüyor. Yûkümlülûkler zoriuyor Yeni ekonomik program çerçevesince fona alınan bankalann satılamaması ha- linde iflasmı ve tasviyesini kolaylaştıracak yasa değişik- liğinin yapılması, oluşacak • îçi boşaltılan batık bankalann hizmetlerini sürdürmeleri için devletin kesesinden harcanan para her gün bir kat daha artıyor. Devletin el koyduğu bankalarının 1 günlük işlem maliyeti nedeniyle oluşan zarar 1 trilyon liranın üzerinde. bünyelerindeki menkul de- ğerlerin, değer yitirmeleriy- le beraber bankalararası pi- yasada borçlanmalanndan kaynaklanan maliyetler de yükü bir kat daha arttınyor. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na devredilmesinin ar- dından Sümerbank çatısı al- tmda birleştirilen Egebank, Bank Kapıtal, Yaşarbank, Yurtbank'ta olduğu gibi şube zarara engel olacak olsa da batık bankalannm yükümlü- lükleri ekonomik sistemi zo- ra sokuyor. Oluşan zarar ise fon ban- kalarının vadesi dolan batık kredilerinin güncellenmesi- nin yanı sıra bu bankalann para ihtiyaclannı karşılamak için altına girdikleri faiz yü- künden oluşuyor. Batık bankalann zaran, sayılannm gereken düzeye indirihnesine karşm söz ko- nusu 13 bankanın şube mas- raflan ve personel giderleri de oluşan maliyeti yükselti- yor. Dûnya Bankası hesabı Fonun bünyesindeki batık bankalardan Esbank, Sü- merbank, Egebank, Yurt- bank, Bank Ekspres, Yaşar- bank, Türkbank, lnterbank oluşturduğu toplam 8 ban- kanın Haziran 2000'de Dün- ya Bankası uzmanlannca hesaplanan bir günlük mali- yeti ise 500 milyar lira dü- zeyindeydi. Salgının önünü kesmek için sağlıldı hayvanların da itlafedümesi karurı köyMeri isyan ettirdi Danalardan sonra çiftçiler de deliriyor • Hastalığa karşı Türkiye'de önlernler arttınldı. Karantinaya alınan yerleşim birimlerinde hayvanların aşılandığı bildirildi. Ekonomi Servisi - Şap hasta- lığı salgını Avrupa'yı kasıp ka- vururken şimdiye kadar 150 bi- ni aşkın hayvanın itlaf edildiği îngiltere'de çiftçiler de 'deür- me' noktasına geldi. Şap hasta- üğı vakalannın görüldüğü çift- lik sayısının 251 'e ulaştığı în- giltere'de 1 miryona yakın sağ- lıklı hayvanın itlafedümesi ka- rarlaştınlırken Ingiliz çiftçiler, bu karar üzerine hükümeti bir 'larsal ayaklanma' başlay abıle- ceği konusunda uyardılar. Önceki gün bir çiftçinin inti- har ettiği, îngıliz çiftçilerin bu- nalımda olduğu bıldinlirken alı- nan Fransız çiftçileri de fc yıkunm eşiğinde' olduklannı ifade ederek acı- len Avrupa ya da Fransa çapında bir aşılama kampanyasına gidilmesinı is- tediler. Fransız çiftçiler, itlaf edilecek hayvanlann yan fıyatına alınmasın- dan ve bu durumun ödemelerini yapa- mamalanna yol açtığını belırterek za- ten delı dana bunalımı yüzünden zor duruma düştüklerini kaydediyorlar. Öte yandan sağlıklı hayvanlann itla- fı karanmn lngiliz ekonomisine bü- Şap hastalığı geri döndü Hastalık virûsünûn son otefafc ' / f rapor ediMtği ülkeler r < / ' Norvoç yük darbe indireceğine dikkat çeki- lirken, yetkililer, salgının önüne geç- raenin başka yolu bulunmadığını be- lirtiyorlar Bu arada şap hastahğına karşı Tür- kiye'de önlemler armnlmaya başladı. Tanm ll Müdürlüğü yetkilileri yurt çapında denetimlerini sürdürürken karantinaya alınan yerleşim birimle- rinde hayvanlann aşılandığı bildiril- di. Şap hastalığının yaygın olduğu Bolu'da hayvan pazarlan kapatılır- ken köylülerin de ahırlarda önlemler aldığı kaydedildi. Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zekeriya Beyaz, deli dana ve şap hastalıklan nedeniyle in- sanlann devekuşu, timsah ve kangu- ru eti tüketmeye başlamasıyla ilgili olarak bu etlerin dinen yenmesinin caiz olmadığını ancak devekuşu eti- nin yenebileceğini söyledi. Birleşik Arap Emiıiilderi, ithal edilen hayvanlarda şap hastaltğmın görûklüğûnû, ancak virüsûn yayıfanadan kontrol atbna ahnriıdını ayıklariı. Filistin'in Batı Şeria bölgesinde 13 adet şap hastalığı vakasına rastlandı- ğı, Tanm Bakanı Hikmet Zdd tara- fından açıklandı. Zeid, hastalığın ül- ke çapında yayılma tehlikesinin bu- lunduğu, ancak Israil'le süren gergin- lik nedeniyle bu konuda gereken ça- lışmalann yapılamadığını bildirdi. Arjantin'de hastalığın yayılmasının önlenmesi için hayvan nakliyatımn durdurulacağını açıkladı. Devalüasyon sonrası OECD ülkelerinden gelen turist sayısında yüzde 40 artış yaşanıyor ANKARA(ANKA)-Türki- ye bu yıl daha fazla para har- cadıklan için 'parah turist' olarak nıtelendirilen OECD ülkelennden gelen turistlerin gözdesi haline geliyor. Bu ül- kelerden Türkiye'ye gelen tu- rist sayısında yüzde 40'uı üze- rinde artış yaşanıyor. Turizm Bakanlığı'mn veri- lerine göre Türkiye bu yıluı ilk iki ayında 757 bin 515 tu- rist ağırladı. Turistlerin yüzde 51'ini oluşturan 383 bin 339'u OECD ülkelerinden geldi. OECD ülkelerinden ge- lenlerin oranı 2000 yılında yüzde 40 düzeyinde bulunu- yordu. 2000 yılının aynı dönemin- de Türkiye 688 bin 400 turist ağırlamış ve bunlann 272 bin 744'ünü OECD ülkelerinden gelenler oluşturmuştu. Diğer ülke gruplanndan gelenlere göre daha fazla para harcayan OECD ülkelerinden gelenle- rin sayısında yüzde 40.4 ora- mnda artış kaydedildi. Başta BDT olmak üzere diğer ülke- lerden gelenlerin sayısında ise yüzde 9.9 oranında azalma kaydedildi. Bu nedenle top- lam turist sayısındaki artış yüzde 10 olarak gerçekleşti. Ülke bazında bakıldığında ise özellikle AB ülkelerinden Türkiye'ye yönelik bir turist akını yaşandığı gözleniyor. Özellikle, Türkiye 'nin en bü- yük pazan olan Almanya'dan gelen turist sayısmda gözle- nen yüzde 80'e yakın artış dikkat çekiyor. Ocak-şubat aylannda Türkiye 165 bin 839 Alman turist ağırladı. Aynı dönemde Belkiça'dan gelen- lerin sayısı yüzde 87.3 artarak 11 bin 873'e yükselirken, Hollandalılar yüzde 62.7 arta- rak 21 bin 279'a, Itah/a'dan gelenler yüzde 68.2 artarak 16 bin 64'e yükseldi. Soykınm Yasası nedeniyse siyasi bir gerginlik yaşanan Fransa'dan gelen turist sayısı vüzde 25 artışla 26 bin 269'a, Ingiltere'den gelenler de yüz- de 18.4 artarak 23 bin 25 'e ka- dar çıktı. ABD'den gelenlerde yüzde 35.1 oranında bir azal- ma yaşanırken, Japonya'dan gelenlerde yüzde 72.8 oranın- da bir büyüme gözleniyor. 2000yılmda 10 milyon 412 bin turist ağırlayarak 7 milyar 634 milyon dolar gelir elde eden Türkiye'nin, OECD ül- kelerinin paymın yıl sonuna kadar bu seviyede devam et- mesi durumunda, turist sayı- sını artıramasa bile gelirlerini önemli ölçüde artırabileceğı- ne işaret ediyor. Türkiye bu yıl parah turistlerin gözdesi • r- İSDEMÖTde 4 iinite kapanıyor İSKENDERUN / DİVRİ- Ğl (Cumhuriyet) - ISDE- MİR'de ekonomik kriz nede- niyle 4 ünitede üretimin dur- durulması kararlaştınldı. ERDEMlR'e devredilecek olan işletmede 414 işçi emekli ohnak için başvurdu. Özçelik-Iş Sendikası yö- neticileri, işçileri devir işlemi tamamlanmadan emekli ol- mamalan yönünde uyararak "Devir işlemi yapdmadan emekti olanlar, bedelsiz ala- caklan hisse hakkını kaybe- decekler. Bu hisse payı da yaklaşık5 mihar Hra doiaym- da olacaknr" dedıler. Divri- ği'deki Div-Han'da da üretim durdu. • lşletmedeki kriz nedeniyle 414 işçinin emeklilik için başvurduğu bıîdirilirken Maden-Sen şube yönetimi, bölge ekonomisi için çok önemli bir konuma sahip olan işletmeye sahip çıkılmasını istedi. Ekonomik kriz nedeniyle hammadde sıknıtısı çekilen ISDEMÎR'de yönetim kuru- lu yüksek finn, hafıf profil haddehanesi ile buhar kaza- nı ünitelerini kapatma karan aldı. Karar yönetim kurulun- ca Özelleştirrne Idaresi Baş- kanlığı ile Özelleştırmeden Sorumlu Devlet Bakanı YüksdYalova'ya gönderildi. Karann onaylanması halin- de dört ünitede çalışan yak- laşık 800 işçinin yıllık izne çıkanlacağı öne sürüldü. Özcelik-lş Sendikası Şube Sekreteri AKCengjzGül, işlet- medeki kriz nedeniyle 414 iş- çinin emeklilik için başvurdu- ğunu bildirdi. Emeklihği dol- duğu halde 3 bin kişinin çalış- maya devam ethğını belirten Gül, ISDEMlR'in ERDE- MlR'e devri tamamlanmadan emekli olmamalan yönünde uyardıklannı söyledi. Maden-Sen şube yöneti- mince yapılan açıklamada da işletmeye sahip çıkılmasını istendi. 3 Ekim 1970'te te- meli atılan ISDEMlR'in sa- dece Iskenderun ve Dört- yol'a değil bölge ekonomisi- ne büyük katkı sağladığı be- lirtildi. işletmenin kapatıl- ması halinde 4-5 bin kişinin de işsiz kalacağına dikkat çe- kilen açıklamada, "Bunun sonucu olarak Iskenderun ve çevresi bir hayalet şehir hali- ne dönüşecek. Tûm Güneyve Güneydoğu ekonomisini çö- kertecektir. Her insanın IS- DEMİR'e sahip çıkması ar- ük zorunlu bir görevdir. Ya- rm çok geç olabinr" denıldi. tŞÇİNİN EVRENtVDEN ŞÜKKAN SONER Kimin Programı?.. Günlük haber akışında o kadar göze batmıyor. Prog- ram tartşmalannı dinledikçe kafalar kanşıyor. örgütler ve uzmanlıklar adına yapılan açıklamalann en çarpıcı cümlelerini yan yana getirmeye kalkışınca ortaya traji- komik birtablo çıkıyor. Bir önceki acı reçeteyi yutmak için yanşmış örgütlenmeler bile, eleştiri yanşında öne çıkmayı yeğliyoriar. Ve ister istemez "Sahi bu progra- mın, hem de ulusalÇ) programın sahibi kim, kimler destektiyor" sorusuna yanıt bulmak güçleşiyor. Program ulusal, ama varsa yoksa sonunda IMF'nin onayını almak üzere yola çıkılmış bulunuyor. Programın açıklanan öncelikleri, noktası virgülü ile bir önceki prog- ramdan, bitirilmemiş, IMF'nin kafaya taktığı işler.. o za- man Türkiye koşullannda uygulatılamamış, şimdi da- ha zor durumda olmaktan yararlanılarak hükümete ka- bul ettirilenler. Ortalıkta "Batan geminin mallan bunlar", "Sat kur- fu/'dan başka bir şey gözükmüyor. Haksızlık etmeye- lim, şimdilik yüzde ellilere tırmanmış görünen fıili deva- lüasyon, paracıklanmızın uçup gitmesi sonucunu ya- ratmış görünen dövız çıpasından vazgeçilmesi yanın- da, bir önceki IMF programında olmayan en önemli ek- lenti, batık bankalar olayına çıkış arayışlan... öncelik verildiği ilan edilmiş bankalar operasyonun- da, krizin suçlusu ılan edilen üç kamu bankasının siya- si ellerden uzaklaştınlması, özünde özelleştirilmek üze- re bir elde, ayn yönetimde toplanması karan var. Kimi- teri çok önemli bir adım, kimileri de, sonunda yine si- yasi ellerie ilintili zaman kazanma, sulandırma olarak değertendiriyor. Ama kararia biriikte pis kokulu haber- ler de geliyor... Bir yandan emlak işleri avantalan dağı- tımlannın yine MHP elinde kalacak biçimde ayn örgüt- lenmesi, diğer yandan giderayak mafyavari operas- yonlar olarak dağıtılmış kredilerin kirii kokulan yayılıyor. Ozetle, herkesten destek, güvene en çok gereksinim duyulan bir aşamada gerçek bir güven bunalımı yaşa- nıyor. Bu arada kamu bankalannm krize etkisinin ideolojik propogandası yapılırken özel bankalar batağı es geçi- liyor. Sahi içleri boşaltılan ve krizde herhalde çok bü- yük paylan olan, bizim kesemizden zaran üstlenilip ka- mulaştınlmak zorunda kalınan batık bankalar operas- yonuna, temiz toplum arayışlı ana gündemimize ne ol- du? Üstüne üstlük bunlara bir tane daha, Iktisat Ban- kası da eklenmiş bulunuyor. Devlet bir yandan kamu bankalannı batan geminin mallan olarak kaça satabi- lirse satacak, diğer yandan içleri boşaltılmış, çalınmış, borçlan devlete yüklenmiş özel bankalar kamulaştın- larak zararian bıze ödetilecek. Çalandan, vurandan di- şe dokunur bir hesap sorulmayacak. Olayın en trajikomik boyutu, onunla yatıp onunla kalktıgımız, durmadan tartıştığımız programın henüz ortalıkta görülmemesi. Şayın Kemal Derviş çok haklı olarak, henüz içeriği belirienmiş, hükümetten onay al- mış ve kamuoyunun desteği beklenen bir programın hazırianmamış olduğunun altını çizmeye çalışıp duru- yor. Besbelli ne hükümetin, ne de süper yetkilerie do- natılıp donatılmadığı bile tartışmalı Sayın Bakan'ın el- lerinin altında rotası çızilmiş program murogram da yok. Duruma göre vaziyet alınması hesaplanıyor. Dinleyen kim? Herkes bir yandan feryat ediyor. En dikkat çekıci olanı da, bir önceki programa tam destek vermiş seımaye cephesinin, kendilerinin dört elle sa- nidiklan ideolojik kimi yanm kalmış işlerin tamamlan- maya calışılmasından başka bir şey olmayan şu ana kadarki karariar karşısında bu kadar çok bağınp çağır- malan. Şüphesiz olmayan programda, alınacak karar- larda, kendi çıkarlannın ağırtık kazanması için, her ke- simin çıkar örgütleri bu kadar çok bağınp duruyor ol- malılar. Ama çıkan yüksek seslerin bir de can acısını yansı- tan renkleri var.. Repodan, paradan, borsadan, döviz- den bile para kazanma umutlan tükeniyor. Yoksa ba- tan geminin mallannın satışından pay alabılme umut- lan da mı tükendi? Bir sürü özelleştirmedan pay kap- mak üzere kurulmuş şirketlerin tasfiye ediliş haberieri geliyor. öyteya, bankalardan gelecek uygun kredilerol- mazsa, hangi kaynaklaıia yağmadan bile olsa pay alı- nabilir ki?.. Galiba halleri, bir ucundan da olsa halka, bizimkine benzer gibi oluyor.. Sahi kimin aklından "Fırsat bu fır- saf deyip ucuzluktan alışveriş yapmak geçiyor? Vıt- rinlerdeki ucuzluk etiketleri sankı bizlerle alay ediyor. Herkesin çevresi işten atılmış yakınlan ile sanlmış bu- lunuyor. Atılma kori<usu ile yaşayanlar, sırasını bekle- yenler cabası. Üstüne üstlük eldekı aylık gelır, her gün gelen zamlaria, günlük hızla enyor. Gelecek korkusu, kaygı, panik her şeyin üstüne çıkmış, hedefi bilinme- yen öfke kabardıkça kabanyor... Emekçüersokağa çıkıyor ANKARA (Cumhuri- yet Bûrosu) - Hükümetin emek karşıtı politikalan- na karşı bir dizi eylem gerçekleştirmeyi karar- laştıran emekçiler, bugün meydanlara çıkıyorlar. Emek Platformu'nun 13 Mart'taki toplantısında alınan karariar doğrultu- sunda bugün bütün kent- ierde çalışanlar saat 12.00'de basın açıklama- sı yapıp hükümeti protes- to eden içerikte bildirile- ri yurttaşlara dağıtacak- lar. 15 sivil toplum kuru- luşu, meslek örgütü ve sendikanın katılımıyla oluşturulan Emek Plat- formu'nun eylemlerine çiftçilerin örgütü Türki- ye Ziraat Odalan Birliği de destek verecek. Tür- kiye genelinde bugün ya- pılacak açıklamalarda, bunalımın sorumlusunun yıllardu- uygulanan IMF ve Dünya Bankası politi- kalan olduğu vurgulana- rak, yeni krizlerin okna- ması için yolsuzluklarla etkili mücadele, demok- ratik ve sosyal hukuk devletinin gerekliliğinin altı çizilecek. Tek Gıda-Iş Sendikası öncülüğünde Tekel'in özelleştirme sü- recini durdurmak için Ege, Karadeniz ve Gü- neydoğu'dan tütün üreti- cisi köylerin muhtarlan da "Tütün Platfonnu'' adı altında bir araya gele- cekler. Toplantı bugün Ankara'da Türk-Iş Salo- nu'ndasaat 10.00'dabaş- layacak. Toplumsal Araştırmalar vakfı 'Ekonomi Okuluy başhyor Ekonomi Servisi - Dünya ve Türkiye ekonomisin- deki temel gelişmelerin tartışılacağı 'Ekonomi Oku- lu' bugün başlıyor. Toplumsal Araştırmalar Kültür ve Sanat için Vakıf'ın düzenlediği ve 5 hafta boyunca ya- pılacak olan paneller dizısı kapsamında çok sayıda sol görüşlü ekonomist, 'Egemen Iktisadın Eleştirisi, Tür- kiye Ekonomisinin Tarihsel Geuşimi, Türkiye'de Üre- tim, Teknotoji ve Istihdam, Kamu Fmansmanı ve Fi- nans Kesimi, Ekonomik Kriz ve IMF Programı' k o nulannda konuşacak. Semınerler bugünden başlaya- rak her cumartesi 12.00-15.00 arasında vakfin Istan- bul Beyoğlu'ndaki toplantı salonunda yapılacak.