Katalog

-•9EKİM2001CUMA CUMHURİYET SAYFA BUTÇE Devleti küçültme yoluna giden hükümet, kısıtlamalar üzerinde çalışıyor Kamuçökertiliyor• 2002 yılı bütçesiyle getirilen yeni düzenlemeler ve kamuya yönelik kıs ıtlamalar kamu hizrtıetlerini önemli ölçüde vuracak. Yeni uygulamalarla ikramiyeler tümüyle kaldınlacak, zorunlu ücretsiz izne mesai ödemeleri yapılmayacak. BANU SALMAN ANKARA - 2O02 yılı bütçesiyle ka- mu hizmeti çökertilecek. IMF'nin is- temi doğrultusunda "dar bütçe" ha- zırlayıp, devleti küçültme yoluna gjden hükümet, ikramiyelerin tümüyle kal- dınlmasından, zorunlu ücretsiz izne mesai ödemelerinin kaldınlmasına, ve bazı birimlerin kapatılmasına kadar varan kısıtlamalar üzerinde çalışıyor. Bütçede, iç borçlanmadaki artışı büt- çe açığının yüzde 15'iyle sınırlandı- rau hüküm göstermelik hale geldi. Bütçeyle Devlet Bakanı Kemal Derviş'e verilen iç ve dış borç anapa- ralannı özel hesaplarda izletme yetki- sine, 2002 yılında garannli borçlar ile yap-işlet-devret modelleri nedeniyle devlete binenborç yükleri de dahil edi- liyor. Ödeneğin yetmemesi durumun- da bütçeden mahsup edilecek ödeme- ler hesabından faiz ödemelerinin ya- pılması, bunun yıl sonunda da kapaö- lamaması dururnunda gelecek yıla devTedilmesi gibi bütçe disiplinini or- tadan kaldıran uygulamaya başvurulu- yor. Kamu hizmetlerini çökertecek EN YÜKSEK GELtR ARTIŞI AKARYAKIT TÜKETÎM VERGlStNDEN Devlet faize bulaşmadıANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Hükümet, 2002 yılında faizi vergilendirmezken vergide adaletsizliği arttıran dolaylı vergilere yüklenilmeye de\'am edilecek. Dahilde abnan KDV'den 10.6 katrilyon lirayla ikinci büyük vergi geliri elde edilmesi planlanıyor. Hükümet, yüzde 90.2'lik arüşla AkaryakıtTüketim Vergisi'nden 10.5 katrilyon lira gelir elde etmeyi planlıyor. Vergi kalemlerinde en fazla gelir ise 15.4 katrilyon lirayla ücretlilerin ödediği Gelir Vergisi kaleminden sağlanacak. Akaryakıt Tüketim Vergisi'nden sonra en yüksek vergi geliri artışı yüzde 82.8'le Taşıt Alım Vergisi'nde gerçekleşecek. En düşük arûş ise yüzde 3.8'le Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi'nde olacak. Bu durum, hükümetin 2002 yılında bankalara ve şirket kurtarmalara yönelik olarak düşürülmesi talep edilen Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi'ni gözden çıkardığmı ortaya koyuyor. Bu vergiden 2002 yıhnda, 1.5 katrilyon lira gelir elde edilmesi öngörülüyor. De\r letin 2002 yılında 57.9 katrilyon lira olarak öngördüğü vergi gelirinin 19 katrilyon lirası gelirden abnan vergilerden sağlanacak. Çalışanlann ücretlerinden yapılan kesintilerin büyük ağırbk taşıdığı Gelir Vergisi'nde yüzde 33.8 aruş olması öngörülürken Kurumlar Vergisi gelirlerinde gelecek yıl yüzde 20.5 arûş olması planlandı. Faizden ahnan vergiler ise geçen yıla göre yüzde 91.8 düşerek yalnızca 31 triİyon lira olacak. Servet vergHerl Servetten alınan vergilerde de gelecek yıl yüzde 74.1 artış olması öngörülüyor. Buna karşın bu kalemden sağlanacak gelir 695 trilyon lirada kalacak. Bu kalemde yer alan Motorlu Taşıtlar Vergisi'nden sağlanacak gelir gelecek yıl yüzde 75.5 artacak. Gelecek yıl Gelir Vergisi'nden sonra en yüksek gelirin sağlanacağı kalemi ise 10.6 katrilyon lirayla dahilde alman KDV'ler oluşturacak. Bu kalemdeki gelir arüşı yüzde 55 olacak. Yani hükümet, dolayh vergilere yüklenmeye devam edecek. Bu kalemdeki artışın gerçekleşmesi için bazı KDV oranlannda artışa da gidilebileceği beürtiliyor. Devletin en yüksek geliri sağlayabileceği vergi kalemlerinde üçüncü sırada yer alan Akaryakıt Tüketim Vergisi gelir artışı ise 2002 yılının şampiyonu olacak. ATV'nin yüzde 90.2 artşla 2002 yüında devlete 10.5 katrilyon lira gelir sağlaması planlamyor. İ S , - , olan 2002 yılı bütçesiyle getirilen ye- ni düzenlemeler şöyle: • Açıktan yapılacak personel ata- malan, 2001 yılında istifa, emeklilik, ölüm gibi nedenlerie boşalan kadro- lann yüzde 80'ini aşamayacak. • Kamu kurum ve kuruluşlanna ait taşıt sayısını azaltmak ve sınırlamalar getirmek üzere Başbakan, kimlerin resmi taşıt yerine taksiye binebileceği- ne de karar vermek üzere Maliye Ba- kanı'nı yetkili kılınıyor. • Kurumlann demirbaş kullanım süreleri ve standartları belirienecek. • Kamu bankalanndan sözleşmeli statüye geçmediğı için başka kurum- lara gönderilecek olan memurlann maaşlanru 2002 yılında kamu banka- lan ödemeye devam edecek. • İlk kez ya da yeniden göreve ah- nanlara harcırah ödenmeyecek. Na- kiL sürekli veya geçici görevlendir- melerde ödenek talep etmemeleri durumunda harcırah ödemesi ya- pılmayacak. • Güvenlik personeli için dışandan alım yapılması önleniyor. Her kurum öncelikle kendi bünyesinden, yoksa di- ğer kurumlardan nakil yoluyla güven- lik gereksiniminı karşılayacak. İlaç katüım paylan karşüığın- da çalışanlann ve emeklilerin maaş ya da aylıklannda kesinti yapılabi- lecek. • Enerji Bakanlığı'nın 31 Ekim'de süresi sona erecek olan işletme hakkı devirlerinden elde edilecek gelirlere ilişkin bütçeye ödenek konulmadı. Bu durum ihalelerin iptal edüeceği yoru- muna yol açtı. • Ödenek yetersizüği durumun- da, devlet iç borçlanma senetlerinin faiz ödemeleri. bütçeden mahsup edilecek ödemeler hesabından yap- onnaya, hesabın yılı içinde mahsup edilmeyen artıklannı sonraki yıla devretmeye Devlet Bakanı Derviş yetkili kılınıyor. • Garanti yükü bütçedeki düzenle- melere de yansıdı. Derviş, Hazine'nin garantilerden dolayı üstlendiği ödeme- ler nedeniyle ortaya çıkan alacaklan- nın şartlannı belirleme, tahsil. takip konusunda yetkili kılınacak. • Telekom'un 2001 yılı kâriann- dan Hazine'ye aktanlacak olan ru- tar, bütçeye gelir kay dedilebilecek. • Emlak Bankası'run Ziraat'e dev- ri nedeniyle Hazine aleyhine oluşacak olan fark, özel tertip kâğıtla ödenecek. • Tanm satış biriiklerinin banka borçlan Hazine'nin özel tertip dev- let tahvüi saüşıyla karşüanacak. • TEKEL'in vergi borçlan ile görev zararlan mahsuplaşması yapılacak. TEKEL'ın vergi borçlarının faizi 31 Aralık 2001 'den ın'baren dondurulacak. • Elektrikten alınan sabit ücret, bu yüki bütçeye de konuldu. • Hazine'ye ait taşınmazlar, toplu konut üretilmek üzere Arsa Ofısi ve- ya TOKl'ye peşin veya taksitle Mali- ye Bakanlığfnca devredilebilecek. TURİZM BAKANLIĞIREKOR KIRD1 Cumhurbaşkanlığı ödeneği tırpanyedi ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - 2002 yılında ku- ruluş bazında en yüksek ödenek artışını, yüzde 128.3'le Turizm Bakanlığı aldı. ikinci en yüksek artışı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ahrken ödeneği en az artan kuruluş yüzde 37.6'yla Cumhurbaşkanlığı oldu. Hazine Müsteşarlığı ve Maliye dışanda bırakıldığın- da en büyük ödenekler sıra- sıyla 8.2 katrilyon lirayla Milli Savunma Bakanlı- ğı'na, 7.4 katrilyon lirayla Milli Eğitim Bakanlığı'na, 2.4 katrilyon lirayla Emniyet Genel Müdürlüğü'ne, 2.3 katrilyon lirayla Sağlık Ba- kanlığı'na aynldı. Diyanet Işleri Başkanlı- ğı'na ise, 36 kuruluş içinde 26 bakanlık ve Sayıştay, Da- nıştay, DPT, DtE, Içişleri, Dışişleri, Bayındırlık gibi kurumlan geride bırakılarak 553.3 trilyon liralık ödenek verildi. Diyanet Işleri'nin ödeneği geçen yıla göre ise yüzde 83.1 arüş kaydetti. Geçen yıla göre kuruluşla- nn ödeneklerindeki artış he- saplaması, çıkanlan ek büt- çenin kuruluş ödeneklerinde yarathğı artış henüz belli ol- madığı için başlangıç ra- kamlan baz alınarak yapıl- dı. Ancak Milli Savunma Bakanlığı'na ek bütçedeki diğer cariler kaleminden ak- tanlan 300ttilyonlirave Ha- zine bütçesinde ek bütçeyle aynlan 25 katrilyon liralık ek faiz ödeneği hesaplamada dikkate ahndı. Genel bütçeye dahil olan bakanlıklann ve müsteşar- lıklann gelecek yıl ödenekleri ve geçen yıla göre ar- tış oranlan şöyle: (mılyar lira) 2002 ödeneği Yüzde TBMM Cumhurbaşkanlığı Sayıştay 155.187 18.850 40.452 Anayasa Mahkemesi 2.679 Başbakanlık 654.594 Devlet Planlama Teşkilatı 28.463 Hazine Müsteşarlığı 51.662.937 Dış Ticaret Müsteşarlığı 47.999 Danıştay 12.090 Yargıta' 16.447 Devlet Istatistik Enstitüsü 33.827 Diyanet Işleri Başkanlığı 553.364 Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü 118.132 Meteroloji IşjerTGenel Müd. ~~ 48.970 Adalet Bakanlığı 808.141 lli Savunma Bakanlığı Içişleri BakiniıgT 8.234.969 45.3 37.6 82 80.8 63.4 71.1 12.3 98.8 84.1 41.7 83.1 81 95.3 79 51.7 398.330 56.6 Emniyet Gen. Müdürlüğü 2.439.615 Jandarma Genel Komutanhğı 1.455.965 A 75 Sahil Güvenlik Komutanhğı 91.701 Dışişleri Bakanlığı 435.358 Maliye Bakanlığı 18.712.685 Milli Eğitim Bakanlığı Bayındırlık ve Iskân Bakan, Sağlık Bakanlığı Ulaştırma Bakanlığı Tarım ve Köyişleh Bakanlığı Orman Bakanlığı Çalışma ve Sos. Güv. Bakan. Sanayi ve Ticaret Bak. 7.460.991 272.230 2.345.447 154.283 109.9 108.4 73.5 84.3 44.7 83.2 43.1 530.282 66.9 159.893 57.792 116.923 70 112.6 54.5 Enerji ve Tabii Kay. Bak. Kültür Bakanlığı Turizm Bakanlığı Çevre Bakanlığı Denizcilik Müsteşarlığı 89.010 50.8 278.000 165.778 32.619 32.876 Gümrük Müsteşarlığı 113.085 75 128.3 11 70.6 74.5 DÜNYA BAMvASI'NIN İSTEĞİ- Dünya Bankası. tanma yöneük tüm destekleri kaldırarak dekar başına bu yü 10 rııilyon lira olarak uygu- lanan doğrudan gelir desteğinin tepki çekmemesi için enflasyon oranı kadar artışa gidümesini istedi. Ancak, İMF'nin dar bütçe talimatları doğrultusunda hazırlanan 2002 yüı bütçesine doğrudan gelir desteği için aynlan 1.4 katrilyon liralık ödenek buna olanak tanımıyor. Tanma destek yokANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Hü- kümet, IMF ve Dünya Bankası politikalan doğrultusunda 2002'de tanma yönelik tüm destekleri kaldırarak yerine yalnızca doğru- dan gelir desteği uygulayacak. Tanmsal des- teğe bütçeden 2.1 katrilyon lira aynlmış gö- rülmesine karşm, bunun yalnızca 1.4 katril- yon lirası doğrudan gelir desteğı kapsamın- da çiftçilere ödenecek. Dünya Bankası'nın doğrudan gelir des- teğine tepki oluşmaması için çiftçilere de- karbaşına bu yıl 10 milyon lira olan ödeme- nin enflasyon kadar arttınlmasını istediği, ancak bütçeye konulan ödeneğin bunu kar- şılamadığı öğrenildi. Bütçede tanmsal des- tekleme adı altında aynlan 2.1 katrilyon li- ranın, 210 trilyon lirası şeker, 200 trilyon li- rası tütün, 200 trilyon lirası pamuk, 75 tril- yon lirası hayvancüık ve 40 trilyon lirası da çaya kullamlacak. Ancak tütüne yapılan ödemenin destekleme alımı değil, Tekel'in borçlannı ödemesine yönelik olduğu, pa- muk için aynlan tutann da bu yıldan sarka- cak ödemelere ilişkin olduğu bildirildi. Di- ğer kalemlerin de düşüklüğü dikkate alındı- ğnıda gerçekte tanma doğrudan gelir deste- gi dışında bir aktanm yapılmayacak. Doğrudan gelir desteğl Doğrudan gelir desteği uygulamasında, Bağ-Kur'a prim borcu olanlara ödeme ya- pılmaması, mahsuplaşma yöntemine gidil- mesinin öngörüldüğü öğrenildi. Bu durum- da, çiftçinin eline para gelmeden gitmiş ola- cak. Doğrudan gelir desteği uygulamasında hileli durumlar ortaya çıktığı öğrenildi. Uy- gulamanın 200 dekara kadar ödeme yapıl- masını öngörmesi nedeniyle bazı kişilerin topraklannı 200'er dekara böldüğü, böyle- ce daha fazla doğrudan gelir desteği sağla- ma yoluna gittiği, tanmla ilgisi olmamasına karşın bazı kişilere ödeme yapılmak zorun- da kahndığı öğrenildi. Bütçeye konulan öde- nek kapsamında çiftçi kayıt sistemine de pa- ra aynlması durumunda, tanmla uğraşan ke- sime aynlan ödeneğin daha da küçüleceği or- taya çıkıyor. Tanm Bakanlığı, doğrudan ge- lir desteği de içinde olmak üzere tanma 3 katrilyon liralık ödenek istemişti. Doğrudan gelir desteği projesi çerçeve- sinde vermesi gereken kredilerde sorun çı- karan Dünya Bankası. 10 milyon liralık de- kar başına yapılan ödemelerin enflasyon kadar arttınlmasım istedi. Bu artışın ger- çekleşmemesı durumunda sistemin itibar kaybına uğrayacağını bildiren Dünya Ban- kası, tanma yönelik desteklerin kaldınlma- sı nedeniyle 2002 yüında oluşacak tepkiyi önlemek istivor. DUZ YAZI ORHAN BtRGİT 0 da Bir Bomba Sayılır.. Tartışmasını yaptığımız 86. maddenın serencamı- nı bir kez daha özetleyelim: Anayasayı çağdaşlaştırma paketinin içine, fırsat bu fırsattır diyen milletvekillerimiz, kendi özlük hak- lan ile ılgili bir hükmü de yerleştirdiler. 86. maddeye verilen yeni şekilde, TBMM üyeleri- nin özlük haklarıyla Emekli Sandığı'nın ilgileneceği- nin belirtilmesi ile yetinilmedi; bu üyelere adı geçen kurumun en yüksek iştirakçisine tanınan haklann ta- nınacağı hükmü de yer aldı. Hemen bütün öteki hükümleri-dokunulmazlık dı- şında- çağdaş kapılar açan yeni teklifin bu hali ile ya- salaşması, kamuoyunun haklı tepkilerine yol açtı. Bu tepkilerin bir kalkışmaya dönüşmesinden kuşku du- yan iktidar partılennin liderleri, geri adım atmayı er- dem sayarak, ivedi bir "U" dönüşu ile o sırada par- lamento gündeminde bulunan ve emekli sandığı ile ilgili birtasarıya eklettikleri bir madde ile "en yüksek ışf/rafcç/'den amacın eski maddedeki tanım gibi "baş- bakanlık müsteşan" olduğunu belirttiler. Milletvekillerimiz bu maddeyi gönülsüz bir biçim- de kabul ettıklerini ortaya koyan bir oy tablosu ser- gilediler. Kamuoyunun 86. maddeye karşı tepkileri sona ermediği görüldü ve gözler, hem anayasa için TBMM'ye gelecek ikinci pakete, hem de Cumhur- başkanına çevrildi. Sayın Sezer'in, 36 maddelik paketi onaylarken, 86. maddenin bir daha görüşülmesinı isteyerek TB- MM'ye göndermesi, Meclis şayet direnirse, o zaman halkoylamasını kaçınılmaz kabul etmesi bekleniliyor- du. Hepimizin omuzlanndaki sorumluluk. Bir anayasa hukukçusu olan Başkan, onayladığı paketin, yasalann yayımlanması ile ilgili olarak ken- disine tanıdığı haklara yeni biçim veren 89. madde- yi de hiçe sayarak, halkoylamasının yolunu açmak is- tedi. Sayın Cumhurbaşkanı, Emekli Sandığı Yasası'nda- ki o sözüm ona değişikliğe karşın, anayasanın 86. maddesinin TBMM'nın kabul ettiğı biçimde yürürlü- ğe girmesini engellemekle elbette haklı idi. Ama bu haklılığı, öteki düzeltme yolları kapatılmadan halkoy- laması kurumunu işletmeye dönüşmemeliydi. Çün- kü, önceki gün de yazdığım gibi, referandum TBMM ile halkı karşı karşıya getirmek demektir ve cumhur- başkanı makamında bıle otursanız, önleyemeyece- - ğiniz kadar tehlikeli sonuçlan davet edecektir. Hükümet, o daveti fark etmekle kalmamış, hata- dan dönmenin bir erdem olduğunu bilerek, referan- dumun önünü tıkamak için, 86. maddeyi yeni biçi- mi ile anayasanın ikinci paketinde düzenlemenin yol- lannı açmaya çalışmaktadır. TBMM Başkanı da, hü- kümet ile aynı görüşlerı paylaşıyor. Bazıları ve o arada DYP Genel Başkanı Çiller ve CHP Genel Başkanı Baykal, öyle bir referandumun, sadece işbaşındaki iktidara güvenoyu sayılacağı gi- bi, olaya at gözlüğü ile baktıklarını ortaya koyan de- meçler veriyoriar. Dahası Sayın Baykal ile kendisine arka çıkan bazı yazarlar, neredeyse Cumhurbâs'ka-, nının aklına referandum kurumunu çalıştırmayı CH- P'nin getirdığini övünçle söyleyerek, Çankaya'nm ta- i rafsızlığına gölge düşürmekten de çekinmiyorîaı'. Oysa, ülkenın içinde bulunduğu koşulların, Cum- huriyet tarihinin en ağır konıonktürü sayılabileceği bir dönemde, sağduyunun ihtirasların önüne geçmesi- nın gerektığı tartışılmaz bir gerçek iken Sayın Cum- hurbaşkanının acelecilik yapmasının hiç gereği olma- dığını anlamak için, kendisi ile hükümet arasında 19 Şubat'ta geçen talihsiz tartışmanın ertesindeki gaze- telerde yer alan yorumlar ile son iki gündür hemen aynı gazetelerin ve yazarlann değerlendirmelerini, yan yana koymak bile yeterlidir. Hemen hersağduyu sahibi, bugünkü asıl sorunun, hükümetin çekilip çekilmemesi olmadığını biliyor. Mil- letvekillerinin kendilerine sağlamak istediği o ünlü maddeye, her partiden ve o arada DYP'den de bü- yük destek geldiğini, muhtemelen Çiller'ın de arka- daşları ile birlikte hareket ettiğini de biliyor. Dolayısıyla yapılacak bir halkoylamasının, önünde sonunda Cumhuriyeti kuran TBMM'nin itibarını kıra- cak bir oylama olacağını, sonucun bir erken seçim- le çözülemeyeceğini ve bozulacak dengelerin Parla- mento Dışı Odakların ekmeğine yağ süreceği endi- şesi dalga dalga yayılıyor. Bu tür kuşkuları önlemekte asıl sorumluluğun, "Devlet organlannın düzenli ve uyumlu çalışmasını" sağlamakla görevli Cumhurbaşkanına düştüğü, on gün sonra 78. yıldönümünü kutlayacağımız Cumhu- riyeti sarsacak girişimlerden kaçınmak için herkesin üstüne düşen sorumluluğun bilincinde olmasının unutulmaması isteniliyor. Başbakan dün Cumhurbaşkanfna yaptığı ziyarette sorunun, Cumhurbaşkanlığı'yla TBMM arasında olduğunu özellikle öne çıkarıyor ve böylece Sayın Sezer'in omuzlarına beklemediği biçimde bir yük yüklemiş oluyor. Bakalım Cumhurbaşkanı'nm yanıtı nasıl olacak?.. Faks:0212-6770762 obirgit/; e-kolay.net IMZAGUNU TAKSİM SERGİ SALONU'NDA Saat: 18.00-19.30 İstiklal Cad. (Fransız Konsolosluğu Yanı) TAKSİM Tel.: 252 38 81 - 82