Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 19 EKİM 2001 CUMA
OLAYLAR VE GORUŞLER olay.gorusCg cumhuriyet.com.tr
11 Eylül Olayı ve Hukuksal Analizi
Av. Noyan ÖZKAN îzmırBarosu Başka,
0 kızkulelerdeneleleatlayanbır
I
çıft ınsan Bır an ıçın kendı-
nızıonlarınyennekoyunuz Iş-
te ınsanoğlunun geldığı acıkiı
nokta. Uluslararası terorun acı-
masızlığı ve >arattığı korkunç
sonuç Bınlercemasum ınsan yaşamı-
nı yıtmyor v e dunyanın dort bır koşe-
sı savaş. tamtamlanyla. bomba sesle-
nyle çınlıyor Her şeyden once, ulus-
lararası organıze bır suç orgutu tarafin-
dan yapıldığı aniaşılan uçaklı ıntıhar
saldınlan, doğrudan ınsanlann yaşam
hakkıru ıhlal eden *ağır bir insan
haklan hukuku ihlali'dır Bu saldı-
nyı duzenleyenler ve destekleyenler,
kesınlıkle adalet onune çıkanlmalıdır
ABD yonetımının olaylara şahince
yaklaşımı ve Başkan Bush'un savaş
naralan ıse olayın bır başka boyutudur
Oncelıkle, başta CNN olmak uzere,
aşın mıllıyetçı yayın yapanABD med-
yası ve ulkemızdekı ışbırlıkçılerı sıs-
temlı bır psıkolojık savaş propaganda-
sı ıleABD'nınAfganıstan'a 7 Ekım'de
başlatûğı asken mudahalenın zemını-
nı hazırlamışlardır MIT Unıversıtesı
Dılbılım Profesoru Noam Chomsky,
ABD'dekı teronst saldınlann şovenıst
sağ ıçın bır armağan olduğunu belırt-
mıştır "ABD'ningirişeceğihareket,
belki şimdi yaşanandan > a da ondan
daha korkunç boyutta yepyeni tep-
kilerin tetiği olacaktır." (Cumhun-
yet, 15 09 2001, s 6)
m
ABD yonetımı tarafından suçlu ı-
lan edılen Usame bin Ladin ve £1-
Kaıde Orgutu, Sovyetler Bırlığı'nın
Afganıstan'ı ışgalının ardından AB-
D'nın bolgede oluşturduğu yeşıl kuşak
(kuramı) ve prahğının somut bır uru-
nudur
ABD, bolge uzenndekı emperyalıst
polıtıkasında, 198O'lı yıllardan sonra
radıkal dıncı hareketlen desteklemış
veAfganıstan'daTaleban'ınyonetunı-
ne yeşıl ışık yakmıştır ABD yonetımı
şımdı ne ektıyse onu bıçmektedır Ul-
kemız, ABD yonetımının doğrudan ve
koşulsuz destek verrnış olduğu 12 Ey-
lul asken darbesı ve Özal yonetımının
guçlendırdığı siyaset-taıikat-ticaret
uçlusunun olağanustu guçlenmesıne
tanık olmuştur Şımdılerde ıse ABD
yonetımı ve Paul Henze gıbı sozcule-
n ulkemızde "üınılı İslam politikası-
nı" tezgâhlamaktadn-lar Fethullah
Gülen ve Recep Tayyip Erdoğan gı-
bı şenat devletı hev eshlenne kucak aç-
maktadırlar Herkesçe bılınen bu ger-
çeğı bırkez daha beürmkten sonra asıl
konuya gelehm
Ateş elbette duştuğu yen yakar Bu
bakımdan Nevv York'lulann öfkesını,
tepkılerım olağan karşılamak mum-
kundur Ancak ABD yonetımının,
ozellıkle uçuncu dunya ulkelenne yo-
nelık acımasız ve kırlı polıtıkalannı
yenıden gundeme getırmekte yarar
vardır 12E\lüll980darbesiveson-
rasında ülkemiz en ağır insan hak-
lan ihlailerini yaşamış, on binlerce
insan işkenceden geçirilmiştir. Dar-
be lideri Evren, 1982 Vnavasası Ge-
çici 15. maddesinin kendisine sağla-
dığı dokunulmazlık zırhıyla elini
kolunu sallayarak ortahklarda do-
laşmaktadır.
Insan haklan hukuku ve uygulama-
sı açısındanABD'nın durumu vahım-
dır Bugun dunyada 109 ulke, olum
cezasını kaldırmışur veya uygulama-
maktadır Olum cezasını uygulayan 86
ulke arasında ılk sıralan Çın, îran, Su-
udı Arabıstan ve ABD almaktadır
2000 yıhnda ABD'de 85 ıdam cezası
ınfaz edılmıştır Son dort yıl ıçınde 18
yaşın altında kuçuklenn ınfaz edıldı-
ğı yahıızca uç ulke vardır Iran, Kon-
go ve ABD Ve ustehkABD, çocukla-
n da ınfaz edebümek amacıyla
16 2 1995 yıhnda ımzaladığı Çocuk
Haklan Sozleşmesı'nı tasdık etme-
mek suretıyle yururluğe koymamakta-
dır (Turkıye, 1990'da ımzaladığı soz-
leşmeyı 95'te yururluğe koymuştur)
Birieşmiş Milletler İşkence ve Pek
Fena Muamelenin Önlenmesi Hak-
kındaki Sözleşme, ABD tarafından
1988'de imzalanmış ve 1994"te vü-
rürlüğe girmiştir. Ancak, ABD bu
sözleşmenin sekiz maddesine rezerv
koymuştur. Kadınlara Karşı Her
TüıiüAynmcüığm Önlenmesi Hak-
kındaki BM Sozleşmesi. ABD tara-
fından 17.7.1980 yıhnda imzalan-
ve halen yürürlüğe konmamış-
tır. Bu sözleşmenin eki protokolü ise
imzalamamıştır.Yine, ikiz sözleşme-
ler olarak nitelenen ve şu anda TB-
MM gündeminde bulunan, 'BM
Ekonomık, Sosyal ve Kulturel Hakla-
n Uluslararası Sozleşmesi' ile 'Kışı-
sel ve Sıyasal HaklarUluslararası Soz-
leşmesi', 1966 yıhndan bu \ana ABD
tarafından yürürlüğe konulmamış-
ör. Anayasamıza gore hukumetın ge-
nel sıyasetını yurutmekle sorumlu
olan Başbakanhk, ABD yonetımının
emperyalıst ve brh pohtıkalanna alet
olmamah ve henuz "künin tarafın-
dan neden yapıldığı'' beUı ohnayan
bu olayda doğrudan ya da dolayh ta-
raf olacak her turlu ışbırhğınden kaçı-
narak tarafsız kahnalıdu- Anayasanın
92 maddesine gore "Milletlerarası
hukukun meşru saydığı hallerde sa-
vaş hali ilanına ve Türkiye'nin taraf
olduğu milletlararası antlaşmalann
va da milletlerarası nezaket kural-
laruun gerektirdiği haUer dışında,
Tıirk Silahlı Kuvvetleri'nin vaban-
cı ülkelere gönderilmesine veya ya-
bancı silahlı kuvvetlerinTürkiye'de
bulunmasına izin vermek yetkisi
TBMM'nindir."
NATO Sozleşmesı'nın 5 madddesı
uyanncaTurkıye, uye ulkelerden teca-
vuze uğrayan ABD'ye, "Kuzey At-
lantik bölgesinde giivenliği veniden
tesis ve temin için" yardım etmekle
yukumludur Ancak, ABD yonetımı-
nın başındakı Teksash kovboy ve şa-
hınlen açıkça "haçlı seferini başlat-
üklannı" ılan etmekte v e yangına ko-
rukle gıtmektedırler ABD yonetımı,
bırakınızguvenbğı yenıden tesıs ve te-
mın etmeyı, tam aksıne hassas denge-
lerde guç bela tesıs edılen uluslarara-
sı güvenlığı bozucu bır pohtıka yurut-
mektedır Bu durum, NATOAnlaşma-
sı'nın 5 maddesine uymamaktadır
1995 yıhnda kurulması çahşmasına
başlananvel7 7 1998'deRoma'datu-
zuğu ımzalanan BM Uluslararası La
Haye Ceza Mahkemesı ıçın 139 ulke
ımza verrnış, ancak taraflardan yalnız-
ca 37'sı onama ışlemı yaptığuıdan
mahkeme çalışmaya başlayamamışnr
ABD v e Afganıstan, onama ışlemı-
nı yapmayan ulkeler arasındadır Tur-
kıye, maalesef bugune kadar Roma
Sozleşmesf nı ımzalamamışnr
Aynca, 1999 yıhnda ımzaya açılan
v e teror orgutlennın uyuşturucu v b fı-
nansman kaynaklarını kesmeyı amaç-
layan "BM Terörün Finansmanmın
Önlenmesine İlişkin Uluslararası
Sözleşme", en az 22 devletın onama
ve depozıt ışlemlennı yapmaması ne-
denıyle yururluğe gırememıştır Ka-
pah kapılar ardındakı pazarhklarda ul-
kemızın başına çorap orulmeyeceğıne
ınanmak ıstenz "Yurtta banş, dün-
yada banş" temel pohtıkamıza sahıp
çıkmahyız(*)
(*) Bu \ azının hazırlanmasında Bır-
leşmışMilletler\e UluslammsıAfOr-
gutu ınternet web sıtelerınden y arar-
lanümıştır
PENCERE
Norveç'te Bile Gericiliği Sürdürüyorlar
Mehmet GÜLER Eğıtımcı Yazar
N
oneç'e gelırken he-
defım kutuplara ka-
dar varmaktı Bu
umudumu yıtınnce
Dostoyevski'mn "Beyaz Gece-
ler"uıe benzer geceler ve olağa-
nustu guzellıktekı doğa, kutup
duşumu bır anlamda yaşamama
neden oldu Norveç nufusunun
sadece 4 2 mılyon olduğunu
anımsatarak soze başlamalıyım
Bu kadar az nufusun kutup kuşa-
ğında yarattığı uygarlığa hayran
ohnamak olanaksız
Buradan çok çok şeyler yazıla-
bılır Bır aydın, yazar olarak benı
daha çok Turk gurbetçılennın
sosyo-kulturel duruşlan ılgılen-
dınyor
Gezımın merkezı Drammen'de
6849 yabancı var Bu sayı 53 ul-
keye dağıhnış durumda Bunlann
başında TurkJer, Pakıstanlılar,
Hındıstanlılar, Arnavutlar, Vıet-
namlılar gelıyor Bu sayılarm kı-
sa ıfadesı şoyle Yahıız Dram-
men'de 729 Turk var Pakıs-
tan'dan 608. Vıetnam'dan 448, Sı-
nlanka'dan 182, Nıjerya'dan 10
kışı bulunuyor Norveççe'yı ko-
nuşmada Turkleruı, Norveç'm
sosyal yaşamına uyumda Vıet-
namlılann onde geldıklen soyle-
myor
Norveç ozgurluklenn bol ol-
duğu bır ulke Son derece de or-
gutlu bır toplum Merkezı huku-
metler yenne yerel kurumlar ve
orgutler elınde çoğu şeyler
Okullann beledıyeler tarafından
finanse edıldıklennı \e yonerıl-
dıklerını soylersek somut bu- or-
nekvermışolabılırız Sendıkave
dernekler de benzer yetkılerle
donanımlı
Ozgurluklenn bolluğu ve or-
gutlenme bılıncı yabancılan hare-
kete geçırmış Hemen belutelım
kı yabancılann orgutlenmesı hıç
de çağdaş gozukmuyor Çoğu
dınsel, şoven ıçenklı ve Norveç
yonetımıne, Norveç halkının ya-
şamına karşı tepkısel tav ırlı Bu
durum konuşup tanıştığımız Nor-
veç aydınlan ve yazarlannda
umutsuzluk yaratıyor Ulke ınsa-
mmızın Norv eçlı aydınlar ve ya-
zarlar taranndan eleşhnhşı bızı
uzuyor Bu eleştınye yanıt venr-
ken, buraya genelde yoksul, az
eğıtımlı ınsanlann geldığını, su-
reç ıçensınde bu tavıriannın de-
ğışeceğını soyluyoruz
Soyluyoruz da gerçekten soy-
ledığımız gıbı değıl Değışım,
Turk ınsarumn getırdığı tum de-
ğerlerden vazgeçmesı mıdır
9
El-
bette kı değışım tek yanlı değıl,
oyle de anlamıyoruz
Her etkının bır tepkıye yol aç-
tığı bılınen bır gerçek Yaşamlan,
ınançlan, değer yargılan gelenek-
sel yaşam tarzıyla bıçımlenmış
bu ınsanlar, yaşadıklan toplum
ıçuıde enyıp gıtmemek ıçın ade-
ta ıçgudusel bır tepkıyle orgutle-
nıyorlar Batı kulturune karşı ko-
runmaya, hatta kendı ıçlerıne ka-
panmaya başlıyorlar Geleneksel
değer yargılannı mutlaklaştu-a-
rak, ulkelennde olduğundan da-
ha etkılı bır bıçımde savnnuyor-
lar Bu karşı koyuşu fırsat bılen
Turkıye'dekı şoven ve gencı sıya-
sal orgutlerce desteklenıyorİar
Bu desteklere bırtakım Arap ul-
kelenrun koktendıncı orgutlen de
destek \erdı mı, gurbetçı ınsanla-
nrruzın sureç ıçensınde ılenye
doğru devınme şanslan tumden
ellennden alınıyor
Sadece Drammen kentınde ya-
bancılara aıt dınsel ıçenkh 20 der-
nek olduğunu oğrenıyoruz Bu
derneklennuçuTurklereaıt "Is-
lam Kültür Merkezi"nm 1092
uyesı var, Drammen beledıyesın-
den (aynca devletten de) her yıl
239 bın 148 kron yardım alıyor
"Modern Türk Islam Kültür
Derneği"nın 158 uyesı var, 34
bın 608 kron >ardım alıyor "ls-
lam Bektaşi Derneği"nın 269
uyesı var, 58 bın 911 kron yardım
ahyor (Drammen'e bıtışık du-
rumdakı Nedre Eıker kasabasın-
da ayru çapta ıkı Islamcı dernek
daha bulunmaktadu-) Bu dmcı
demek uyelennm çogunun Kon-
ya ve Nevşehır'den gelen vatan-
daşlanmız olduklannı da vurgu-
lamak gerek
Çoğu kara sakallı, tesettürlü,
dıncı msanlanmızın ozellıkle
"Süle>mancı"cemaatlenn etkı-
len altında olduklannı oğrenıyo-
ruz Bu cemaatlenn kıskacındakı
ınsanlanmızı gorunce kaygılan-
mamak olanaksız Kımlıklenm
koruma adı altında orgutlenıp her
turlu gencılığın batağına sapla-
nanlarla, kımlık yıtımıne uğrayıp
kayıp kuşaklar arasına gıren
(ıkıncı uçuncu kuşaklann onem-
lı bır kısmı), Turkıye ıçın olduğu
kadaryaşadıklan ulke ıçın de teh-
lıke oluşturuyorlar
Şoven, dıncı duygulardan ann-
mış, yerel, ulusal v e evTensel de-
gerlerle v arsıllastınlmış halklann
ve uluslann kardeşlığıne her za-
mankınden daha çok gereksını-
mımız \ar Dunyanın en uzak ko-
şelenne kadar savrulan bu ınsan-
lanmızı bırer dovız makınesı ola-
rak gormekten vazgeçmek zorun-
dayız
Eğitimde Yaraücılık
Prof. Dr. Bedia AKARSU
Canh
YJ
Jd
B
u başlıktakı yazı-
mınılkırudOEkım
2001 Çarşamba)
"Felsefe ıle etık ıç ıçe kav -
ramlardır" tumcesı ıle bı-
tınp, konuya gelecek ya-
zımda devam edeceğım de-
mıştım Şımdı konuyu so-
nuçlandırmak uzere surdu-
ruyorum Toplumumuzun
gen kalmışlığının nedenle-
n arasında felsefenın eksık-
lığınuı yanı sıra bıreksıklı-
ğı daha var Ona da kısaca
değınmek ıstıyorum Avru-
pa'dal5 yuzyıldabaşlayan
uyaruş ve yenıdendoğuşla
bırlıkte bılımm v e teknolo-
jının ılerlemesıne, ılkın In-
gıltere'de başlayan Aydın-
lanma'nın Fransız Devnmı
ıle bırlıkte tum Avrupa'ya
yavılmastna karşın, neden
bu uyanış Osmanlı Turkı-
ye'sı'ne geçememış, neden
bu a>dınlanmaya Osmanlı
ayak uyduramamış
1
Bır-
çok nedenler arasında -or-
neğın başta şenatçılann da-
ha Fatih donemınde başla-
yan engellemelen- onemlı
gorduğum bır tanesıne de-
ğınmek ıstıyorum
Ortaçağ felsefesı Hınstı-
yan dunvasında olsun. İs-
lam dunyasında olsun bır
dın felsefesı olması yarun-
da Yunan felsefesıne, ozel-
lıkle de Platon ve -Vristo-
teles'e davanır Rone-
sans'tan sonra gelışen Batı
kulturunun temelınde de
> ıne Yunan kulturu yeralır
İslam felsefesının temelın-
de de v ıne Yunan felsefesı
var Ancak Batı, Rone-
sans'la bırlıkte Yunan dun-
vasının butunune yonel-
mışür Sokrates oncesı do-
nem ağırlık kazanmıştır,
bılımı v e felsefesı kadar sa-
natı ıle de ılgılıdır 'Vunan
mıtolojısı Batı duşuncesın-
de, edebıv atmda buyuk bır
\er tutar Vunan tı>atrosu
Batı tıyatrosunun kaynağı-
nı oluşturur Yunan tıvatro
vapıtlarında gorulen trajık
oğelenn Batı duşuncesuıde
aldığı verın onemı buyuk-
tur İslam dunyası ıse Yu-
nan felsefesı ıle ılgılenmış,
ama sanahna, mıtolojısıne,
tıvatrohuna hıç ılgı duyma-
mibtır Islam dunyasının
her alanda yuzyıllardan be-
n genlev ışının, kısırkalışı-
nın, ılerle>emeyışının ne-
denı yaratıcı olan sanatlara
yer vermemesı guzel sa-
natların neredeyse tumunu
yasaklavışı olabılır Sanat
eğıtımınden voksun ınsan-
lann gorme. ışıtme, hatta
konuşma yetılen korleşebı-
lır Sanat alanında, bılım
alanında da olduğu gıbı.
yaratma ancak akıl ve duş-
lemgucunun bırlıkte çalış-
masıyla olanakJıdır Duş-
lemgucu. yaratmada aklın
ışleyışı kadaronemlıdır, bı-
lımde olsun, sanatta olsun
Duşlemgucunu besleyen
de duyu algılandır Bunla-
nn da eğıtılmesı gerekır
Du>ü algılannı gelıştırecek
olan da sanat eğıtımıdır
Cumhunvet donemı once-
sı gen kalmışlığımızın. bı-
lım alanında olduğu gıbı
tekruk alandakı başansızlı-
ğımızın da nedenı bırçok
sanatlann yasaklanmış ol-
masına bağlanamaz mı
7
Felsefenın, dolayısıyla bı-
lımın yasaklanmış olmas>ı
vanında resım yok, heykel
yok, tıyatro yok, roman
yolcmuzıksınırlı Nasılge-
lışebıhr bu yokluldar ara-
sında bılımsel duşunuş ve
kultur
Bır ulusun uygarlık dun-
yasında yennı alabılmesı
ıçın bılım, felsete, sanat ve
teknığe, kısaca kulture ozel
bır yer vermesı gerektığını
gorup kesın adımlar atan
4tatürk olmuştur Halkın
kendı dılıne ve kulturune
sahıp çıkarak bılım ve sanat
yoluyla aydınlatılması ve
boylece duşunmeye yonel-
tılerek duşunuş bıçımının
değıştınlmesuıı ıstıyordu
Ataturk
Duşuncelennı sozde bı-
rakmayarak, hepsuıı bırer
bırer uygular, buyuk atılım-
larla ve eğıtım seferberlığı
ıle ılkokuldan unıversıteve
çağdaş yontemlere dayalı
eğıtım sibtemını kurmuştur
Bılım kadar sanat da temel
eğıtım ıçındedır Sanatın
evTensellığınm ayırdına v a-
nlmışhr Cumhunyet done-
mınde 1946'ya degın su-
ren \ e gunumuzdede butun
yozlaşmalara karşm sanat
ve bılım alanında kendısı-
nı duyuran etkınlıkler Ata-
turk'un ^ydmlanma Dev-
nmı ıle temelını attığı. Dıl
Devnmı ıle pekıştırdığı
kultur ve sanat polıtıkası-
nın başansıdır Ama yıne
de gunumuzde her alanda
gorulen vozlaşmalann
onunu kesmek, yenıden
duzluğe çıkmak ıçın, yenı-
den o guzel gunlen yaşa-
mak ıçın yenı bıreğıtım se-
ferberlığıne gınşmek zo-
runday ız Yıne o gunlerde-
kı gıbı çağdaş yontemlere
dayalı eğıtım sistemını kur-
mamız gerek Dıl, sanat ve
felsefe de temel eğıtımın
ıçınde olmalıdır
Ozellıkle lıse temel kul-
tur yendır uy gar ulkelerde
En buyuk eksığımız yaratı-
cılık, ozellıkle bılım alanın-
da Ancak duşunen sorgu-
layan ınsan yaratıcı olabılır
Yaratıcı kılmak ıçın eğınm
v e oğretımde dıl eğıtımı ya-
nmda felsefe de baş y en al-
malı felsefe de. dıl de eğı-
tımın temelı olmalıdır Fel-
sefı duşunuş bıçunı daha
ılk yıllardan çocuğa venl-
melı, çocuklar bılınçlendı-
nlmelıdır
Aslında çocuklar sanıl-
dığmdan çok tazla duşu-
nurler, durmadan soru sor-
malan onlann duşunduğu-
nu gostermıyor mu
0
Onla-
nn sorulan geçı^tınlmesın
yeter Çocuk felsefe yap-
maya yatkmdır aslında
Çunku çocuk kafasının alı-
cılığı ınanılmaz boyutlar-
dadır Çocuğun gehşmesı-
nın yolunu kesmemek ıçın
ezbere oğretıme -ozellıkle
de test sıstemıne- kesınlık-
le son v enlmesı v e okuma-
ya onem v enlmesı gerek
Okumakla kafa da, dıl de
gelışebılır, dıl ve felsefenın
bırlıktelığı de sağlanmış
olur Dunyaya açılma da.
duşunme de dıl yoluy la ol-
duğuna gore, gençlerde dı-
lın gelışmesını sağlamak v e
onlan, soru sormalannı da
engellemeyerek duşunen
ınsanlar yapmak zorunda-
yız Bu da eğıtımın gorev ı-
dır Bu onerdığım dıl. felse-
fe sanat oğretımı nasıl sağ-
lanacak. oğretmen nasıl bu-
lunacak
9
Herhalde şımdı-
lerde one surulduğu v e ya-
pıldığı gıbı beş on haftalık
yaz kurslan ıle oğretmen
yetışnnleceğını sanarak de-
ğıl Oğretmen okullanvar-
dı bır zamanlar, Yuksek
Oğretmen Okulu v ardı
Hepsı kaldınldı, butun ya-
rarlı olan kurumlar gıbı
Çağdaş yontemlerle, ulke-
mızın gerçeklenne ve ge-
reksınımlenne gore. yenı-
den yapılandınlarak kurul-
malan gerektığı ınanctnda-
yım Bubırutopyadeğıldır,
yıllar once yapıldığı gıbı,
yuıegerçekleşhnlebılır Bu
da ancak yenıden bır eğı-
tım seferberlığı ıle olabılır
Aydın Devlet Değildir...
Jean Paul Sartre yazıyor
"Alman zafennı gorurgormez ışbırlıkçılenn Re-
ich 'ın boyunduruğuna gırmek gerektığı sonucu-
nu çıkarmalan, kışılıklerının derınlıklerındekı kok-
ten bır karardan gelmektedır Oldubıttıye, ne
oiursa olsun boyun eğme kararı Kendılennın
gerçekçılık' adını verdıklen bu davranışın çağı-
mız ıdeolojısınde derın koklerı vardır
Tarıh bıze oğretıyor kı bır ulusun başına gelen
buyuk bır olay hemen kınler ve dırenışler doğu-
rur Bunlar kımı zaman guzel olmakla bırlıkte, so-
nunda ışe yaramaz sayılırlar, kaybolmuş bır da-
vaya bağlı kalanlar, enınde sonunda zamanlann-
da yolunu şaşırmış kalırlar
Işbırlıkçılere gore 'ılerleme' tarıhınyuruyuşun-
den ayrılmaz, nereye gıttığımızı bılmeyız, ama,
değıştığımıze gore daha tyıye gıdıyoruz demek-
tır
Son tanhı olay, salt son olduğu ıçın en lyısı sa-
yılmalıdır
örneğın savaşı onlemeye yetmeyen 'barışse-
verler' Alman ordularını bırdenbıre 'barışı ger-
çekleştırecek guç' olarak karşıladılar
Nazı zaferının dunyaya unlu 'Pax Romana'ya
benzer bır Alman barışı getıreceğıne ınandılar"
Sartre boyle dıyor
Doğrudur
Nazılerın Avrupa'yı gudumlerı altına alıverme-
lerı yalnız kendı askerı guçlerıyle gerçekleşmı-
yordu, 'Yenı Nızam'tn dunyaya banş duzenı ge-
tıreceğıne ınanan çoktu
Yaşadığımız yıllarda Pax Amencana'öa 'Yenı
Dunya Duzenı' adı altında pıyasaya suruldu
Hemen 'son tanh olayını' 'tanhın sonu geldı' dı-
ye yorumlayıp dunya barışını 'PaxAmencana 'nın
kurduğu duzende bulduklarını sananlar ortaya
çıktılar, ancak bu duzenın oncelıkle yoksulları
somuren bır çarkı dondurduğu uç dort yıl ıçınde
anlaşıldı
Roma, Almanya ya da Amerıka gıbı tek dev-
letın ya da ulusun ustunluğune dayalı bır duze-
nın ınsanlıga ve uygarlığa ters duşeceğı açık de-
ğıl mı'
Pekı, nasıl oluyor da nıce okumuş yazmış ay-
dın bugun 'Pax Amencana'y\ savunuyor?
•
Yukarıdakı yazı beş yıl once bu koşede yayım-
lanmıştı,alçakgonullubıryaklaşımlasorabılırım
Bugun de guncellığını korumuyor mu
7
Gezegenımızde tumden geçerlı bır "hakça du-
zen"\n kurulması, elbette ınsanlığın ruyasıdır,
gerçekleşmesı ıçın elbırlığıyle çaba gosterılme-
h
Ancak guç karşısında boyun eğmek başka bır
olgudur ınsana yakışmaz
Ne Sezar ıle Hıtler ı yan yana koyabılırız, ne
de Führer'le Başkan Bush bır tutulabılır yıne de
bır ustun devletın egemenlığınde ınsanlığın ba-
rışa kavuşabıleceğıne ınanmak çok guç
Öncekı gun Cumhurıyet'te yayımlanan "Ay-
dınların Banş Dılekçesı"nde ne yazıyordu
"Haçlı ve Cıhat ordulan arasında bır tercıhte
bulunmayı reddedıyoruz "
hsan ıster Afganıstan'dakı mağarada ıster
Nevv York'takı gokdelende yaşasın ınsandır, ıkı-
sı arasında fark tanıyan bır yaklaşım çağdışıdır,
uygarlığa aykırıdır, tapındığı dın de ınsana hıçbır
ayrıcalık getıremez
Insan ınsandır
Amerıkalı butun dunyayı yonetecekse, o dun-
yada yaşamak ınsan onuruna ters duşer
•
Kımı devlet Amerıka'nın gucu karşısında eğı-
lıp bukulebılır
Ama aydın devlet değildir
jylSVİÇRE HASTANESİ
IV. KÜLTÜR
devlerjn
bıüuşÇjğu
sızde, .orada
olmalısınız...
5Kaam2001
Pazartesi 4
Saat2000 8
YerAKM/Taksım
Bılet SaüşYen Taksun Cumhunyet
KıtapKulubu
BflgıIçıa0216 575 2
ARM