Katalog

StAYFA CUMHURİYET 16 TEMMUZ 2000 PAZAR 14 İ U-K. kultur@cumhuriyeLcom.tr 'Lirik Tarih Gösterisi', yurtiçinden sonra ekim aymda Avrupa turnesinde sunulacak TakKtlernKİeıı sakmmız'ffANPAN ŞENKÖKEN -Efes Antik Tiyatro, Türkiye'nin kültürel zenginliğini, müziğin ve dan- sm dili ve çeşitliliğıyle yansıtan 'li- rik Tarih Gösterisi'yle çoksesli ve ışıltılı bir gece yaşadı 6 Temmuztia. • Yekta Kara ve Ali Taygun'un tasanmını ve sanat yönetimini üstlendiği 'Lirik Tarih Gösterisi' yenilendi. Gösteride Kültür Bakanlığı'na bağlı kurumlann sanatçılan, gereken izin verilmediği için yer almadı. Bakanlığın, 'Lirik Tarih' benzerlerine izin verdiği ve himaye ettiğini belirten Ali Taygun, bu taklitler için yaıgıyohma^gidileceğinvtelif hakkının aranacağını söyledi. Âlkışiann dinmediği, görkemli ge- ceye beş binden fazla izleyici tanık ol- djı. Her karesinin etkileyici biçımde degeriendirildığı sahnede, harika bir ışık ve ses düzeniyle, teknik kadro da dabil olmak ûzere 372 kişinin müt- Mş çabasıyla 'lirik Tarih Gösterisi' yenilendi Efes'te. ~14.UlusIararasıîzrnirFestivalikap- samında gerçekJeştirilen, tasanm ve sanat yönetimini Yekta Kara ile Ali tiygun'un üstlendiği, müzik direktör- lüğünü Serdar Yalçm'ın, sahne tasa- nmını Aöl Yalkut'un, ışık tasanmını WottgangZoubek, Murattşçi ve Can Doğan'uı gerçekleşrirdiği, Protd ya- punı gösteride; BflkentSenfouOrkest- rası, Lirik Tarih Korosu, lirik Tarih Dansçılan, tstanbul KJasik Tûrk Mü- zigi Orkestra ve Korosu, Askeri Mö- ze Mehteran Bötûğü, Pulathane Halk oyunlan Topluluğu, Yarkm TörkRitm Grubu, Fatih Erkoç ve Arkadaşlan, BahkAvhanveArkadaşlan, Sefarad Sinagog tlahileri Korosu, Rum Or- todoks Bahi Heyeti ve Ermeni Cema- ati tlahi Heyeti yer aldı. Konsept aynı, lcerlk farfclı 1996 yılında Habıtat -Il'nin açılış gösterisi olarak doğan 'lirik Tarih Gösterisi', ülkemızde ü k kez' farklı dallarda ûretimde bulunan sanatçıla- n bir araya getirip, bir bütünsellik ya- ratmıştı. Dünyanın hiçbir yerinde ol- mayan muazzam kültürel zenginli- ğin bileşiminı, müthiş bir zenginlik- le sunmaktı amaç. Sesler âlemınden imaj larla dünü bugüne bağlayan gös- teri; tarihi, müzikle anlatıyordu. Benzersiz kültür mozaiğiyle dün- yanın sayılı kentlerinden biri olan Is- tanbul'u, müziği, dansı, kantodan tan- goya, gazelden azınlık türkülerine, tasavvuf müzığınden roman havala- nna, operadanmehtergrubuna, sema gösterisinden baleye ve klasik mü- ziktenpopmüziğine dekuzanan renk- li, coşkulu bir yelpazede yansıtmış- tı. Bu projeyle koşullanmışhk yıkıhnış, toplumdaki değişim 'lirik Tarih'e de yansımış, bir aynm yapmadan ga- zelden de, Mozart'tan da zevk alabi- leceğimızi görmüştük. O güne dek Tûrkiye'de değişık müzik yapanlar bpylesine büyük prodüksiyonla bir aıpya gelmediğı için, ilk oluşumda büyük zorluklar çekilniişti. Arna ilk gösteriden sonra müzisyenler arasın- da ortak çalışma isteklen artmıştı. Konsept olarak aynı olmakla birlik- te içenkte farklüıklar gösteren 'lirik 'IJrikTarih Gösterisi', 14 Ukısfaırarası tzmir FestivaG kapsammda Efes Antik Tiyatro'da sumıktu. Sponsoriuğımu tş BankasTnm üstlendiği gösteri, İstanbtu, Ankara ve GAP bölgesinden sonra 29 Ekim'de yurtdışı turnesine başlayacak. Tarih Gösterisi'nin hiçbiri birbirinin aynı olmadı. hangı amaç için yapılı- yorsa, içerik ona göre belırlendi. Ken- di ıçınde süreklı değışıme uğradı; ör- neğın AGtT zirvesinde bu kez Tür- kiye'yi anlatmayı amaçlayan göste- ride ilk kez Semavi dinlerin korola- n, ilahiler, Rum-Ortodoks kilisesi ko- rosu vardı. Yurtdışı turnesl Habitat-II'de Açıkhava Tiyatro- su'nda seyirci binlerle sınırhydı, TRT aynntılı çekimle olmasa da yayın yap- mıştı. Expo 98 Dünya Fuan'nda 30 Ağustos'ta Lizbon'daki fuann en bü- yük açık sahnesi Sony Plaza'da Tür- kiye'yi temsilen sunuldu bu sanat ya- pıö. 8 bin kışınin izlediği göstende yurtdısı coşkusu, heyecanı paylaşıl- dı. Curnhuriyet'in 75. yılı kutlamala- nnda 29 Ekim'de Taksün Meydanı'n- da özel olarak inşa edılen 'Türki- ye'nin en büyük sahnesinde' yapılan göstende ıse doruğa ulaşıldı, onbin- ler meydanda, mılyonJar televizyon- da canlı yaymda izledi. AGtT zirve- sının açıhşında ıse başta ABD Baş- kanı Cfinton olmak üzere 62 ülkenin devlet ve hükümet başkanlanna su- nuldu. Bu gösterinın sponsorluğunu Iş Bankası üstlenmişti. Iş Bankası bu gösterinin sürmesi- ne, önce Türkiye'nin çeşitli bölgele- rinde, sonra da yurtdışında belli ül- kelerde gösterilmesine destek verdi. Bafcanlıfc yanıt vermedl Değİşik tarihlerde, farklı sanatçıla- nn katılımıyla daha önce 8 kez çeşit- li sponsorlann desteğıyle gerçekleş- tırilcn. hiçbınnde 'devtetbütçesinden tekkurus.harcanmayan', sınırlı sayı- da izleyiciye ulaşabilen 'lirik Tarih Gösterisi'nin sponsorluğunu Iş Ban- kası 'nın üstlenmesı ve yurtdışına açıl- ması söz konusu olunca, Kültür Ba- kanlığı, o ana dek gösteride yer alan 657 sayılı yasaya bağlı sanatçılanna izin vermedi. tş Bankası Halkla tlişkiler Müdü- rü Cana Aünç, bankarun bu gösteri- îDee Dee Bridgewater bu akşam saat 2130 'da Açıkhava Tîyatrosu 'nda 'Otenedekotuzyaşındakalacağun' CUMHUR CANBAZOĞLU 7. Uluslararası tstanbul Caz Festi- valı'nin ardından sıra, etkinliklerinı tüm yıla yayan Yapı Kredi Sanat Fes- tivali 2000'in 'caz konseri'ne geldi. Bu gece saat 21.30'da Açıkhava'da cazın en güçlü yorumculanndan Dee DeeBridgewaterı dinleyecek müzik- severler. D.D. Bridgevvater deyince aklımıza onun sürekli gülen yüzü ve otuz ya- şındayken yaptığı bir söyleşide verdi- ği yanıt geliyor: 'tlk ve son kez yaşı- mı söylüyorum. Bundan sonra ölene dek otuz yaşında kalacağnn'. Bridgewater cazseverlenn çok sev- diği, ancak yeteneğini doğru yolda kuUanmayıp 'kendiniharcadığı' gerek- çesiyle sürekli eleştirdiği bir yıldız. Gerçekten de, benzersiz bir sesi ol- masına karşın caz, pop, oyuncuhık, TV programcıhğı gibi birçok işi bira- rada götürmeye calışırken hiçbirinde tam venmı sağiayamadı Dee Dee. Kendini hep caz sarkıcısı olarak gördüğünü ve cazdan para kazana- madığı içjn diğer işleri yapmak zorun- da kaldığıru söyleyerek sürekli savun- du kendini. Bir ara o kadar popa dal- mıştı ki; Avrupa'ya açılmak için 1991 'de Sanremo'da Italyanlann ün- lü pop grubu Pöoh'la Uomini Solipar- çasını seslendirmiş ve birincüiği ka- zanmıştı. Bu nedenle sürekli bir ayağı cazın dışında kaldı ve cazseverler de bun- dan pek hoşlanmadı... Dee Dee Bridgewater'ın da birçok yıldız gibi ilginç öyküsü var. Memp- hisli Denise Garrett (Bridgewater so- yadını ilk kocası Cecü'den almış) bir restorarun plak dolabmda Horace S0- ver'ın Song For My Father adlı par- çasmı dinledikten sonra caz yolunda gitmeye karar venyor. Dinah Was- hington'a trompet çalan babası >latt- hew'un yardunıyla camiaya gniyor. 1970'te Horace Silver'm orkestra- sında yer alan cecfl BridgewBter'la ev- leniyor. Süver'ın şarkılannı söylemek istiyor ama ustadan daha hazır olma- dığı yanıtmı alıyor. Usta onun sesini beğendiğinı ama konsantrasyon ek- sikliğmi gideremediğini belirtiyor. Dörtyıl ThatJones& MelLewis Kg Band'le çalışıyor ve 1973'te Umbria Jazz'ın ilk yıhnda festıvale katıhyor. Bundan sonrası hep başanlarla do- lu bir serüven; Sonnv Roüng, Diay Giflespfe, Stanky darke, Abbey Iin- cohı'la işbirliği; 1974'te ilk albüm, Paris çahşmalan, 1989'daRayChar- lesia yaptığı düet Precious Thing'e ge- len Grammy adaylığı ve ıddialı al- bümler... 1995'temuradmaeriyor ve Love & ftace: A Tribute To Horace Silver al- bümünde ustanın besteierini yorum- lamayı başanyor. Ardından bu kez de Ella Fhzgerald'ın sevdiği parçalan Dear Blla albümünde topluyor ve bu- güne hep iyi işlerin peşinde koşarak başanya ulaşıyor. Dee Dee Bridgewater'ın bu geceki konseri bizce ilginç geçeceğe benzi- yor; genelde seçici cazseverlerin din- lediği ünlü yorumcu en iyi perfor- manslannı kulüp atmosferinde ver- mesiyle tanınıyor. Açıkhava'da neler yapar, orayı nasıl doldurur, nasıl bir peîformans sergiler, merak ediyoruz... Konseri izlemek isteyenlere önem- li bir not; biletler Açıkhava Tiyatrosu gişesinde saat 17.00*den itibaren sa- tışa sunulacak. ye sponsor olmastndan sonra bakan- lığa bağlı hiç bir kurumun sanatçıla- runn görev almadığını, nedense ya- saklandığını belirtiyor. Gerekli izni al- mak ıçın bakanlığa defalarca başvu- rudabulunmalanna karşın, yanıt ala- ^nadıklanrırvarguluyor tzin konusu bakanlıkça sürünce- mede bırakıhrken, nisan aytndan iti- baren lirik TarihGâsteria'nin 'kop- yalan' bu kez Kültür Bakanlığı'na bağlı farklı kurumlann sanatçılan taraftndan çeşitli yerlerde yapümaya başlandı. "Bhimkinm çok beozeri btrtaknn gösterfler vapdmaya çahşıldı ama ay- nıaohnadL Devietetekkunışa malol- mayacak gösterflerimiz için, talebi- mizeizin uygun bunuunadı ama ben- zeri gösterilere izin verikh' ve himaye edBdT diyen Ali Taygun, bundan son- ra Lirik Tarih Göstensı'nde KültürBa- kanlığı'na bağlı kurumlann yer al- mayacağını belirtiyor. Üç talcltr gösterl Önce tMKB sponsorluğunda îs- tanbul'da, sonra Zelve'deki Uygar- lıklar Beşığı Anadohı2000'de, son ola- rak da nî. Uluslararası Boğaziçi Fes- tivalı'nde yapılan bu 'lirik TarihGös- terisi' taklitleri için yargı yoluna gi- dileceğını vurguluyor Taygun. Avu- katlannın, bütün ilgili kişilere karşı yasal yollardan haklannı korumak için mahkemeye başvuracaklannı belirtiyor. Bir sanatsal yapıttan esinlenmeler olabileceğini, amabu benzeri üç gös- teride; mizansenin tıpatıp aynı oldu- ğunu, Türk müziğinde binlerce, Ba- tı müziğinde on binlerce eser varken, 'lirik Tarih'teki eserlerle başlanma- sı, bıtirilmesi, aynı geçişlerin yapıl- ması ve programın büyük bir çoğun- luğunun aynen icra edilmesinin altı- nı çiziyor. Bunlann tesadûfi' olama- yacağını söyleyerek, benzeri göster- ılerde Serdar Yalçın'm özel olarak çoksesli koro-orkestra için düzenle- diği eserlerin de olduğunu anımsatı- yor. 'Lirik Tanh Gösterisi', tstanbul Devlet Opera ve Balesi'nin değil, Protel şirketinin özel bir yapımı. Bu yapıtın yaratıcılanndan Yekta Kara hakkında nisan ayında soruşturma açüdı Kültür Bakanlıgı'nca. Bu so- ruşturma nedeniyle Yekta Kara konu- şmuyor. Yönetici yönü hep ön planda oldu- ğu için, sanatçı kişilıği unutuluyor. Oy- sa bu proje, Yekta Kara'ya rejisör ola- rak, zamanın Toplu Konut Idaresi Başkanı olan Yiöt Gülöksüz tarafın- dan önerilmişti. Istanbul Devlet Ope- ra ve Balesi'nin Genel Sanat Yönet- meni olarak, böylesine hoş bir proje- de kendi kurumunun orkestra ve ko- rosunun yer almasını çok arzu etmiş- ti. 'Lirik Tarih Gösterisi'nin hemen hemen tüm gösterilerini izlediğimiz için, bu prodüksiyonda yer alan her- kesin, nasıl büyük özveri ve dayanış- mayla, keyifli bir birliktelik paylaş- tıklanna ve bundan gurur duydukla- nna yakından tanık olduk. 'İntlkam. başarılı olmaktıf Şimdi Kültür Bakanhğı'nın izin vermemesi nedeniyle 657 sayüı yasaya bağlı sanatçılar gösteride yer alamıyorlar. Ancak bu, 'Lk* Tarih'ın yapılmasını engellemiyor. Çünkü Efes Antik Tiyatro'da gördüğümüz gibi, gösterinin kaçınılmaz biçimde bu sa- natçılarla kotanlması gerekmiyor. Ülkerrüzde ve yeryüzünde pek çok or- kestra, koro ve sanatçı var. Ustelik yenilenmiş biçimiyle 'lirik Tarih Gösterisi' daha ilgi çekici, öncekiler- den de etkileyiciydi. Aylar önce bir söyleşide "Size kö- tühlkve haksızuk yapanlardan alabi- leceğiniz en büyük intikam, daha çok çahşmakvebaşanhohnaknr n demiş- ti Yekta Kara. Söyleşiyi yapan Hûİ- yaEkşigflıse "YektaKara teodmean- ian oidan, onlar farkma bfle varma- danbirerbumeranga dönfiştürûyor" yorumunu yapmıştı. 14. Uluslararası îzmirFestivali'nde izlediğimiz 'lirikTarih Gösterisi' ile, hep en iyisini, en mükemmelini ya- ratmaya calışırken, sınırlan zorla- maktan kaçmmayan, nskleri göze ala- bilen, uzun vadeh' düşünebilen Yek- ta Kara'nın ve Ali Taygun'un yaratı- cılığma bir kez daha tanık olduk. Onlann bu başansını, binlerce izleyici büyük bir coşkuyla paylaştı. 'lirik Tarih Gösterisi', 22Mart'ta îstanbul, 6 Temmuz'da îzmir'den son- ra 30 Ağustos'ta tstanbul Açıkhava Tiyatrosu'nda, eylül sonunda Anka- ra ve GAP'ta Atatürk Barajı'nda yi- nelenecek. Yapıt, 29 Ekim'de Lond- ra'dan sonra Frankfurt, Berlin, Brük- sel, Amsterdam ve Paris'i kapsayan bir Avrupa turnesinde sunulacak. Gösterinin Amerika'ya götürülmesi planlanıyor. Yü 0 R L A R ? Spielberg ve Moll üan soyhrım belgeseli • steven Spielberg m kurduğu 'Shoah ile Oscar ödüllü yapımcılardan James MoU, birükte televizyonlarda Yahudi soykınmını anlatan birer saatlık beş bölümden oluşan bir belgesel çekecekler. Çekimleri Polonya, Arjantin, Çek Cumhuriyeti, Rusya ve Macanstan'da yapılacak olan fıhnlerde Yahudi soykınmından kurtulanlann ifadelerine geniş bir biçimde yer verilecek. Belgeselin, Yahudi soykınmını inkâr eden çevrelerle ırk aynmı güdenlere cevap amacıyla hazırlanacagı ifade edildi. • Brfgltte BardOt, hayvanlara yapılan kötü muameleyi protesto etmek için Papa'ya bir mektup gönderdi. Bardot, Giovanni Paolo Il'yi hayvanlan koruma demeklerinden PeTa'ya üye olmaya çağırdı. • Slmply Red grubunun solistı Mick Hucknall, dağıldıklan dedıkodusunu yalanladı. Yeniden güç toplamak için bıraz zamana ihtiyacı olduğunu belirten Hucknall, diğer üyelenn başka gruplarla çalışmasuun da normal karşılanması gerektiğini ifade etti. • Peter cattaneo, 'Anadan Doğma'nın yönetmeni, Ingiltere'de çekeceği ikinci filminin hazırlıklanna başladı. 'Our Lucy Break' adını taşıyan filmde, lirik bir opera sahneye koymak için kendilerini tiyatroya kapatan bir grubun öyküsü anlatıhyor. • Pavel Lounguiıte, Ben yaşıyorum, Siz Ölüsünüz' adlı yeni filminin çekimlenne başladı. Film, 6O'lı ydlardaki kültür karşın grubun öncülerinden Amerikalı yazar Philip K. Dick'in hayannı konu alıyor. • Danlel Day L6WİS de Martin Scorsese'in 80 mılyon dolarhk 'Gangs ofNew York' projesine dahil oldu. Leonardo dı Caprio ve Cameron Diaz'ın başrollennı paylaşhğı filmde, Lewis, DiCaprio'ya karşı gelen gangsterBill The Butcher'ı canladıracak. önümüzdekiay Roma'da çekimlerine başlanacak fılmin oyuncu kadrosuna Liam Neeson ve Pete Postlethwaite'in dekatılacağı söyleniyor. •John Malkovfdı sonunda yönetmen de oldu. Portekız'in Porto şehnnde ilk filmi "The Dancer Upstairs'in çekimlerine devam eden Malkovich, fümde 1980 yılında tutuklanan Sendero Luminoso'nun serbest bıraküması için savaşan Abimael Guzman'ı ülkeden atoran ideah'st polis Agustin Rejas'm hikâyesinı anlatıyor. Rejas'ı ünlü Ispanyol oyuncu Javier Bardem canlandıracak. • Mlra sorvfno, 'The Triumph of Love' füminin başrol oyuncusu olacak. Bernardo Bertolucci'nin eşi ClarePeploe'nin yöneteceğı fılmin yapımcılığını da Bertolucci üstleniyor. Fümin çekimlerine eylül ayında Toscana'da başlanacak. • Meg Ryan yeni fılmi 'Proof of Life'ta başrolü Russell Crowe ile paylaşıyor. Taylor Hackford'un yönettiği fıhnde, Amerikah bir işadamının kaçınhnasında görevli arabulucunun, kurbanın eşine âşık olması konu ediliyor. Çekimleri tamamlanan fılm, eşi Dennis Quaid'den boşanan Ryan ile Crowe arasuıda bir aşk başladığı dedikodulanna neden oldu. • Asfıleyjudd, 'Animal Husbandry' adını taşıyan romantik komedide başrol oynayacak. Judd filmde, hayvanlar âlemindeki kurallara göre kadın-erkek ilişkileri üzerine teoriler üreten bir büim kadnunı canlandınyor. • Frank Darabount, Yesü Yol' ve 'Esaretin Bedeli' filmlerinin yönetmeni, yeni projesinde, Frank Capravari romantik bir komedi fıhni çekecek. 'The Bijoux' adını taşıyan fiknde, Hollywood taraftndan kara listeye ahnmış genç bir yazann başına gelen komik olaylar anlatıhyor. • EasyRlder filminin yeni versiyonu çekilecek. 1969'da gençler arasında ikon haline gelen, başrollerini Peter Fonda ve Dennis Hopper'ın paylaştığı 'Easy Rider'ın yeni versiyonunu Mikki Allen Willis yönetecek.