Katalog

15 TEMMUZ 2000 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFAr HABERLER BirecikBarajı, Büyük îskender'in Iran 'ageçtiği noktadayapılmasa 'mozaik kent' boğulmayacaktı Zeugma ardk'ÖZGENACAR GAZtANTEP- Mart ayında bir gün, gö- revliler Fırat Nehri kıyısına zehırlı toz dök- tû. Bir süre sonra, beklenmedik bıçimde yükselen sudan dolayı yılanlar, fareler ve çeşitlı hayırat Inyırian l l A ru kaçmaya çahşırken, çoğu zehirlendi. Ar- dmdan, kör kuyularda su yükseldi. Nehrin kıyısuıdakı Belkıs köylülen, evlenm terk etmekle kalmadı, anne ve babalanrun ıske- letlerinı de mezarlanndan çıkararak komşu kentlere göçtü. Dünyanın en zengin yeşil fistığını veren binlerce ağaç önce ot gibi kü- çüldü, sonra su ıçinde yosunlaştı. bazılan da odun oldu. Bir camı kubbesi su yüzeyınde küçük bir adacık oluşturduktan sonra fazla direnemeyip gözden kayboldu. Nehir, en dar yerinde göle dönüşürken, Zeugma antik kentinı de kemirmeye başladı. Büyük tskender, tran seferine gıderken ordusunu ÎÖ 331 'de Fırat Nehri'nin o nok-" tasından geçirmeseydi, günümüz mühen- disleri de aynı noktada Birecik Barajı'mn yapımına karar vermeselerdi bugün böyle bir sorun yaşanmayacaktı. Barajdan 800 metre ötedeki "mozaik kent Zeugma" ya hıç ohnayacak ya da boğulmayacaktı. Zeugma'nın yeri ilk kez 1917'debilimsel olarak belırlendi. Kenti daha sonra Jörg VVfogneraraşordı. 1976'dayayımladığırapo- runda bu yerleşmenın adının Zeugma oldu- ğunu doğruladı. Bu araşnrmayı Dr. Alga- zc'nin 1988'deyapuğı calışmatamamladı. Hkadıml992'de tlk dev adım, 1992'de Müze Müdürü Ri- fet Ergeç'in, İS II. yy'da yapılmış Diony- sos'un Ariadne ile evlıliğıni gösteren bir mozaiği bulması ile auldı. Kaçak kazı inba- nnı değerlendiren Ergeç, pembemsi taşlar- dan yapümış melez bıçemler ıçeren sütun- lann çevırdığı, iç avlulu ve tonozlu bir vil- layı 3 m. toprak alnnda ortaya çıkardı. Ergeç, 1993-94 kazılannda dokuz adet fıgürlü ve yazıtlı mezar taşı (stel), bir adet başsız erkek, bir adet başsız kadın heykeli (her iki baş yağmalanmıştı), 8 parça moza- ik pano, aralannda bronz madaryon ve kı- hçlann bulunduğu eserlen gün ışığına çı- kartn. Nantes Üniversitesinden Prof. Cathe- rine Abadie-Reynal antik kentın planlanru, sınırlannı ve köprünün kuruluş yenm araş- nrdı. Ilk kuruluşun yüksek tepedeki akropo- lis'ten başladığmı açıkladı. Köprünün ayak- lan olabılecek bazı ipuçlanna ulaştı. Prof. Abadie-Reynal, Zeugma'nın ikızı Apa- mea'da da çalışü. Kentın tepesinde sur ka- lıntılan ıçinde kader tannçası Tykhe tapına- ğı belirlendı. Bu tapınağın varlığı, antik Ro- ma sikkelennden -de tnUnıyordu. Kentın agorası ve ikı tiyatrosu vardı. Lejyonun loşlası Zeugma'dan 800 m ötede barajın temel kazısına başlandığında bir dozer, bir moza- ik izine rastladı. Ergeç ve arkeolog Mehmet Onal, iki mozaikle birlikte bir Roma hama- mının havuzunu ortaya çıkardüar. Sıcak bu- hann geçtiği külhan alanına ulaşıldıktan sonra tuvalet dahil hamamın tüm odalannı buldu. Hamam yapısırun çevresinde çeşitli toplumsal ve kültürel yapılar da kazıldı. Kentın genışlemesı ile 4. Lejyon'un İS 2. yy'da buraya taşındığı anlaşıldı. Üç ayhk kazı süresınce ınşaat ertelendi. 36 parça mo- zaikle birlikte aralannda iki lejyoner kılıcı, öteki eserler ile birlikte müzeye götürüldük- tCTl SOnra, barajm g"vdf myıatı i T pjynn'ıın hamamı ve kışlası üzermde yükselmeye baş- ladı. Ergeç, Önal ile birlikte, su altında ka- lacak ilk yer olan kıyıdaki (A) kuşağında ça- lışmaya başladığında iki villa daha bulundu. Vıllalann ılk kannda, sütunlu iç avlu, samıç, çeşme, havuz, yemek ve konuk odalan, hiz- metçi odalan, ikinci katta ise yatak odalan vardı. Son güne kadar daÖnal iki genç Türk arkeolog ve on işçi ile çalıştı. Gaziantep Va- lısi Muammer Güler'den gelen maddi yar- dımla kazı hızlandı. tki katlı bu villalar neh- re bakıyordu, sudan 1-2 m yüksekteydiler. Mağaralann tabanlan mozaik, duvarlan da fresklerle kaplanmışn. Villalarda moza- iksiz ve fresksız yer yoktu. Bunlardan binn- de denız tannsı Poseidon, okyanus tannsı Okeanos ve eşı nehir tannsı Thetis ile deniz havvanian gnriî)ı"ıvnrfhı Rirhaskasıntfa Tnv ya Savaşı kahramanlanndan Akhffleus'un savaşa gıdışı göstenlmışti. Bir havuzun ta- banını süsleyen bu mozaığın ortasında bir su fiskiyesi vardı Eros ve Psykhe, nehir tann- sı Akhekras, Medusa. Andromeda, Akrotos ile ilgılı konular ışlenmıştı. Su yükselmesınden önceki son iki gece uzman ve işçilerin, sabahlara kadar jenera- tör ışığında çalışarak Samsatlı bir ustanın yapıp imzaladığı Venüs'ün doğuşunu anla- tan bir mozaiği her an çökebileck bir taş ma- ğaradan çıkarmalanndaki özveri unutulma- yacak bir olaydı. Hami fırma, arkeoloji res- torasyonu konusunda uzman "Art&Resto- ration" adlı fırmayı devreye sokarak tüm mozaiklerin restorasyon ve konservasyonu- nu da yüklenmişti. Finnanın restoratör or- ta.gi f fhi Kn^jklı çikarma cak yanlışlıklann sonradan gıderümesırun sorun yaratabileceğı düşüncesiyle, hiçbır maddı karşüık beklemeden mozaik sökme ve kaldırma ışıne de gönüllü oldu. Ötekı res- toratör ortak Mine Ünsal ıse yaklaşık 60par- ça ve 550 metrekarelık mozaik çıkanldığı- nı söyledi. Prof.Abadie ise bir komşu villada Giriüi mimar Daedahıs ve ilk uçan insan oğlu t o - rus'un bir mozaiğini buldu. Mozaikte, Gi- rit boğası Mmotaur'a aşık Giritli Kraliçe olduPasiphae'nin tahtadan bir ınek yapması için baba oğulu görevlendrrme öyküsünü betım- lemiştı. Olağanüstü güzelhkte, benzersiz bir konuyu işleyen parça için "yüzyıhn en gü- zd mozaik buluntusu" deniyor. Villanın ye- mek odasuu kaplayan bu mozaiği şarap tan- nSl Pİ0nVHW " ılcı pareın çektıgı araha ı'ıze- d k ü k Nik d Bkk Rıfat Ergeç, Mehmet Önal vefld genç Türk arkeoloğu Zeugma'daki tarihi eserler için son güne kadar çahşb. Gaziantep VMsi Muamrner Gükr de maddi yanhmda bntundu. p nnde, yanında küçük Nike ve dansöz Bakk- ha'yı gösteren bır başka mozaıka tamamlı- yordu. Bu üç vılladan 150 metrekarelık 50 kadar ftesk de kurtanldı. Arkeologlar Ö- nal'ınbulduğumozaıklerdenbın de "Zeug- ma Mona Lisa'sı'' denilen, kızgınlık ve hay- ret kanşımı bir bakış ile kendine bakanlan izleyen bir kadın başıydı. Defineter ve bullalar Onal, villalann binnde 1.55 m. yükseklı- ğınde savaş tannsı Mars'ın bu bronz hey- kelını buldu. Müze arkeologlanndan Fatma Buigan konservasyon öncesının temızlığıru özenle sürdürüyor. Aynı villada 3750 Yunan ve Roma gümüş ve bronz sıkkesi ortaya çı- kardı. Abadie de su basmadan bir gün önce 115 sikkelik bir defıneyı kurtardı. Ergeç, daha önceki bir kurtarma kazısın- da yaklaşık 65 bın bulla bulmuştu. Bu sayı bir dünya rekoru idı. Dünya rekoru 21 bın bulla üe Yunamstan'ın Gırit adasında ıdi. Bullalar kent arşrvinı oluşturuyordu. Baraj su toplamaya başladığında, önce Zeugma'nın kör kuyulannda, sonra villa- larda yer altından gelen taban suyu yüksel- di. Ardından Zeugma nehre yakın (Â)kuşa- ğında beşte bui suyla örtüldü. Yaklaşık 1 km'yı aşan bu kuşakta şu anda altı açmada çalışmalar yürütülüyor. Daha önce vadı nı- teliğınde iken bugün koylara dönüşen \ e tel örgü aJtına alınan bu aİan hakkında Müze eşgüdüm sorumlusu Kemal Sertok. "ama- aa kentitoplumsal >^şamı ik tanımak oWu- ğunu" söyledi. Bu alanda bulunan \e bir as- kere ait olduğu anlaşılan villada mozaik dı- şında bir miğfer, mızrak uçlan ve zırh par- çalan da bulundu. Su düzeyi 3 Ekım'e ka- dar yükselmesini sürdürecek, ondan sonra duracak. (A)'dan sonra 15 metre yükseklı- ğındeki (B) kuşağının kurtanlması için yal- nızca on haftalık bir süre \ ar. Partlann 256 yılında yaktıklan Zeug- ma'daki ateşi söndürmek için beklenen su 1750 yülık gecikmeyle geldı. Bir başka de- yişle mozaik kent Zeugma yangından kaçar- ken batık kent oldu. Yıllardır devam eden Zeugma trajedisil anan mozaiklerZeugma'yı barajdan önce kaçakçılar gündeme getirdı. Gaziantep Müzesı. kaçakçılık ıhbaıian üzerine Zeugma'da ara sıra kurtarma kazılan yaptı. Zeugma mozaiklerirun vağmalanması 19. yüzyıla kadaruzanır. Bunlann en önem- lilerinden bıri deniz tannsı Poseidon'u, çevresinde Roma eyaletlerini madalyonlar ıçinde kişileştiren bir panodur. Bu eser, bugün parçalar halinde St. Petersburg ve Berlin'de sergileniyor. Müzayede kataloglannda, mozaığin kökeni- ni büdirmek amacıyla kullanılan "Doğu Akdeniz", "Suri- yeyaianmda%''Do&ıTâıt^e'dengekl$isdyienen'' gibi tarumlar, genelde Zeugma'yı anlatır. örnek olarak North Carolina Müzesi. sergideki mermer ve camdan, kare biçi- mindeki İS II. yy'dan geometrik mozaik hakkında "Roma, D. Türkrv^'den gelmesi olasj''diyor. Monysos'un evüliği 2 Temmuz 1992 tarihinde bir kaçak kazı ihban yapüm- ca arkeologlar, olay yerinde bir insanm geçebileceği bû- yüklükte bir tünel gördüler. Tünelden geçildiğinde Roma döneminden bir yapıya ulaşıldı. Yapuun tabanında son de- rcce iyi korunmuş, bir ziyafet sahnesınin anlaüldığı mo- zaiğe rastlandı. Bu sahnede yan çıplak durumda tannlar- tannçalar müzik eşliğinde içki içiyorlardı. (3.25x1.45 m) boyutlanndaki bu mozaikte Dkmysos'un Ariadne ile evlen- mesi betimlenmişti. Mozaiğin yerinde korunması kararlaş- tinldı, kilit altma ahndı. Aradan altı yıl geçti. Hırsızlar, bir gece mozaiğin üçte ikisini kesip çaldt. Interpol 1998'den ben mozaiği anyor. Atadammozaigl Türk hükümetinin başvurusu üzerine New York FBI sa- nat h<rei7.1igı ajanlan, Afrodisyas'tan kaçırumış merraer- den bir genç adam ve çelenk parçasma el koymak için git- tüderi Fortuna Galerisi'nde 1993 yılında bir mozaik gör- düler. Mozaikte Dionvsos'ım kızı ve Henddes'in eşi Deia- neka ile at adam Kentaur'lardan Nessos'un trajik öyküsü anlatılıyordu. Bir rastlantı sonucu Nizip'te ölen bir fotoğ- rafçının renkli filmleri arasında bu mozaiğin resmi ortaya çıktı. Fortuna Galerisi'nin sahibi SeMmDere,Türkiye'de es- ki eser kaçakçıhğından mahkûm olduktan sonra New York'a göç etmişti. Bu mozaiğin de nerede olduğu, Kültür Bakanüğı'nm da neden peşini bırakuğı bilinmiyor. 1993 Eylühı'nde Zeugma'da bir yaz çalışan Baü Avust- rarya Üniversitesı'nden Prof. David Kennedy, yagmacıia- rm bir başka tünelını buldu, Kazdığında sekız metrekare- lik bir mozaik belirledı. Ancak, mozaiğin ortasındakı, bı- ri kadın, biri erkek iki kişinin portreleri daha önceden ke- silıp yağmalanmıştı. Kanadalı mozaik uzmanı Shefla Cara- —befl,Texas, Houstan'da Menıl Koleksiyonu'nda antık düo- - yanın Romeo-Jûfiet'i kabul edilen sonsuz aşkın kahraman- lan Parthenope üe Meookhos mozaiklennı gördü. Ken- nedy'nin kazısuıdakı mozaiğin parçalan olduğunu sapta- dı. Sorun, Türk hükümeti ile koleksiyonun müdürü Ber- nard Davezac arasında ele ahndı. Her iki mozaik 19 Hazı- ran'da Gaziantep Müzesi'ne ıade edildı. O günden beri mozaik sandıklannın açılması için Kültür Bakanı'nın Ga- . ziantep'e gelip tören düzenlemesi beklenryor. tki yıl önce bir kurtarma kazısmda arkeologlar, *Zeag- ma'nmMonaUsa'a"ya da "ÇmgeneKız''dedikleri bir ka- dın portresi bulunan mozaik parçasını ortaya çıkardüar. Çevresi kaçakçılarca yağmalanmıştı. Kültür Bakanhğı Internet sayfasında Zeugma bölümü ügınç bir savunma ile sona eriyor. Bakan- hğm savunması şöyle: "Zeugma antik kentinde uzun 7»maıırian beri değişik alaniarda, özverivfc çeşnü çabşmalar ger- cekkştiriknistir. Bunarağmen kamuayunda Zeug- ma'daki çahşmalara ilk kez 2000 yıhnda başbn- nnş gibi yanbş bir bdenim oiuşmuştur. Bakanhğı- nnzca bu konuda kamuoyunıın doğru bügilendi- rihnpdnp çahylmatffttrtır" Zeugma'nın yıl yıl yazgısuıı birlikte okuduk- tan sonra kamuoyunda yanhş izlenim uyanmadı- ğı ve sorumlular hakkında neden hâlâ hesap so- rulmadığı daha ıyı anlaşılacaktır. 1986 Devlet Su Işlen, Güneydoğu Anadolu yö- resını kalkındırmak, enerjı darboğazını aşmak için Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde bir dizi enerji ve sulama barajlan yapun araşnrmalanna başladı. Düşünülen yerlerden biri de Zeugma'ya 800 m uzaklıktaki Birecik Barajı ıdi. 1987 Gaziantep Müze Müdürü Osman Özbek. Belkıs köyü yakınmdaki Zeugma'da bir göçük üzerine ilk arkeolojik kurtarma kazısını yaptı. Ka- zıda bir bina bulundu. Kültür Bakanı Mesut Yü- maz ve Tınaz Titiz'di. 1988 ABD Şikago Üniversıtesi'nden arkeolog Dr. GuiDenno Algaze, barajlann olumsuz etkile- yeceğı tarihsel ve kültürel mirasın behrlenmesı ge- rektığini düşünen ılk bilim adamı oldu. Prof. Al- gaze, Türk hükümetinden aldığı izınle, yaptığı araştırmada aralannda Zeugma'nın da bulundu- ğu yörede, yaklaşık 250 kadar tarihsel alanın ba- raj sulanndan etkileneceğini saptadı. Amenkalı arkeolog, raporunu hükümete vermekle kalmadı, uluslararası bilımsel yayınlarda, sempozyumlar- da açıkladı. Algaze'nin, "yörede ivedi olarak kur- tarma kazılanna başlanması gerektiğme" ılışkın uluslararası çağnsına hiçbir Türk ya da yabancı kurum, üniversite ilgi göstermedi. Zamanm Kül- tür Bakanı Tmaz Tîtiz ıdi. 1989 Beşınci Beş Yıluk Planm son diliminde, yapılacak 26 baraj alunda 184 tarihsel ve kültü- rel mirasın kalacağı. bunlardan birinin de Belkıs (Zeugma) olduğu yazıh. Programda o zamanki adı u EskiEserterveMüzelerGcnelMüdüriüğü"olan Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü'ne gereke- nin yapılması konusunda görev venldı. 1990Barajuı yapılabılu"lik raporu resmi kurum- lara sunuldu. Baraj, Zeugma dahıl 56 kilometre- karelik bır alanı su altuıda bırakacaktı. Algaze, 1989-90 raporunda, Zeugma kent planmı dahi verdi. Kültür Bakanı N. Kemal Zeybek idı. 1992Arkeologlardan önce Zeugma'ya giren es- ki eser yağmacılanmn kaçırdıklan mozaikler uluslararası piyasada boy gösterdi. Gaziantep Mü- zesi Müdürü Rifat Ergeç, bir Roma vülasmı ka- çakçüann talanmdan kurtarmak için kazı yaptı. Kültür Bakanı Rkri Sağlar idi. 1993 Batı As'ustralya Üniversitesi'nden Profe- sör David Kennedy sınırh olanaklarla Zeugma'da başladığı kazıyı ancak bir yaz sürdürebildi. Bu arada New York FBI dedektifleri Zeugma'dan ka- çınlan "at adam" mozaığını buldu. Bakanlık her nedense bu mozaiğin peşini bı- raktı. tlk kez "Cumhuriyet'', Zeugma'ya bu olay- la dikkati çekti. Bakan Sağlar'dı. 1994 Ergeç, arkeoloji topluluğuna, baraj yapı- mına iki yıl sonra başlanacağım duyurdu, "Zeug- ma'yı kurtarabm'' kampanyası başlattı. Hiçbır üniversite kılını kıpırdatmadı Kültür Bakanlığı da, bilimsel bir kazı düzeni kurmadı. Sağlar' a Timurçin Savaş halef oldu. 1995 Fransız Dışişleri Bakanlığı, Nantes Oni- versıtesi'nden Prof. Catherine Abadie-Reynal'ı kurtarma çabalanna yardıma gönderdi. Bu yıl Kültür Bakanlığı koltuğuna (Savaş. Ercan Kara- kaş,tsmail Cem, Köksal Toptan ve Sağlar) beş ba- kan oturdu. 19% Baraj inşaanna başlandığında, bir moza- ik ızıne rastlandı Ergeç, müze arkeologlanndan Mehmet Önal ile birlikte, bu- Roma hamamını or- taya çıkardı. Ankara'dan gelen baskılar sonucu barajm gövde inşaauna geçildi. Baraj, 4. Lejyon 'un kışlası ve hamamı üzerinde yükseldi. Döne- min Kültür bakanlan Sağlar ve Agah Oktay Gu- neridi. 1997 Müdür Ergeç ve Önal su alnnda ilk kala- cak yer olan kıyıdaİci (A) kuşagında çalışmaya başladığında ikı villa buldular. Onal, yazm aşın sıcağuıda, kışın kar altında çadıriçinde kazıyı sür- dürdü. Kültür Bakanlan lsmafl Kahraman ve M. lstemihan Tabry ıdi. 1998 Gaziantep Valisi Muammer Güier Zeug- ma'yı kurtarmak içın yeni bir çağn yapü. Ne Türk hükümetinden ne de uluslararası toplumdan ya- nıt geldi. Üstelik. ODTÜ Tarihsel Çevre Araşûr- ması Merkezi (TAÇDAM), Ilısu ve Karkamış Ba- raj göllennın etkileyeceği arkeolojik alaniarda araşnrma başlatırken birkaç km ötedeki Birecik Barajı'mn boğacagı Zeugma'yı görmezlikten gel- di. Ne TAÇAM ne de Kültür Bakanhğı yetkilile- ri bu konuda girişim yapü. Aynca, Zeugma'da arazide korunan Dionysos'un evhliği mozaiği ça- lmdı. Bakan Talay, bütçesinin 1995'teki yüzde 1 'den bınde 3 'ün altma düşmesınden yakmdı. 1999 Vali Güler, okul ve hastane yapum ödene- ğinı Zeugma'yı kurtarma kazısına verdı. Güler, "Okul vehastaneyigefecekydyapabiiiriz,ama Ze- ugma'yı gelecek yıl kurtaramayız'' dedi. Yıllardır Kültür Bakanlığınca, yüzlerce akranı gibi müze- lerde kendilerine görev verilmesini bekleyen iş- siz iki genç Türk arkeoloğu YusufYavaş ve Umut Alagöz gönüllü olarak Önal'a yardıma koştu. Ö- nal'a SANKO adh bu- Türk şırketi de hami ola- rak önemli destek sağladı. Şirketin kepçe, kam- yon gibi araçlanyla çahşmalar hızlandı. Aynca. ar- keoloj i restorasyonu konusunda uzman "Art Res- torasvon" adlı firmayı devreye sokarak tüm mo- zaiklerin müzeye kaldınlmasını gerçekleştirdi. Baraj yapuncılan da arkeologlara maddi, manevi katkıda bulundu. Bakan Talay, 1999'da Kültür Ba- 1994'te Zeugma'ıun sular altında kalacağı duyuruhnuş ve tarihi kentiçin kampanya başlatümıştL kanlığı'nca Zeugma'ya aynlan kazı ödeneğı hak- kmda bir açıklama yapmadı. 6 Mart 2000 "Cumhurivet", kaçakçılann yağ- maladığı mozaik kent Zeugma'nın artık su altın- da yok olacağını duyurarak yabancı yayınlan ateşledi. 29 Nisan 2000 tngiltere'de yayımlanan Econo- mist dergısmuı temsilcısı Amberin Zaman, Zeug- ma trajedisini "Cuınhııri>«"tenauntüarladünya- ya duyuran ilk yabancı gazetecı oldu. 7 Mayıs 2000 Ancak Zeugma'da Türk ve dün- ya kamuoyunu uyandıran patlama New York Ti- mes gazetesinin muhabıri Stephen Kinzer'den gel- di. Gazetenin birinci sayfasuıda renkli fotoğraflı haberi, önce dünyayı, gariptir sonra Türk rnedya- smı, ayduılanm, Kültür Bakanlığı'nı ve polıtika- cılannı 7.5 şiddetinde bu- deprem gıbı sarstı Bu olayın ardından Türk ve yabancı medyanın kame- ralan Zeugma'da kamp kurdu. tlk kez bu- Kültür Bakanı, ilk kez bır Anıtlar ve Müzeler Genel Mü- dürü, Uk kez bir Başbakan ve ilk kez Gaziantep milletvekilleri Zeugma'ya gitme gereğini duydu- lar. tşin ilginç yam, Zeugma gibi daha pek çok ta- rihsel alanın boğulma aşamasına girmesi hâlâ kimsenin umurunda değil. Gaziantep Valisi'nm yanhmıyla tl Özel tdaresi Zeugma'ya 40 miryar liraya yakın para harcadı. Talay, ilk altı ayda ba- kanlıkça Zeugma kazısuıa ne kadar para aynldı- ğını yıne açıklamadı. 20 Haziran 2000 Herkes, Fuat'm bir sel gibi ta- şarak Zeugma vilialannı boğacağmı bekliyordu. Oysa, beklenenden farkh olarak, su \illalann ta- bamndan yükseldi. tstanbul Boğazı ile Fırat Neh- n'ndekı Zeugma. güzellik, zenginlik ve sanat açı- sından kıyaslanabüır. Apamea kenü Kadıköy ise, Zeugma da Boğaz'ın Avrupa yakasıdır. Sanat eserlerinin bulunduğu Yeniköy yalılan da bugün Zeugma'da su alunda kalan Roma villalandır. Ar- keologlann su alnnda kalan (A) bölgesi dedikle- ri yer. Zeugma'nm Yenıköy'üdür. 3Ekim2000Kıyıdan yaklaşık 15-20myüksek- Ukte kalan yamaç vülalannm bulunduğu (B) böl- gesinı ise baraj suyu bu tarihte boğacak. Şimdi yerli ve yabancı arkeologlar bu kuşağı kurtarma- ya çalışıyor. Kaüforniya'daki Packard Humaniti- es Institute adlı vakıf yardıma koştu. Vakıf, Türk hükümeti ile 5 miryon dolarhk bir bağış anlaşma- sı imzaladı. Anlaşmaya göre enstitü (B) kuşağın- daki tarihsel ve kültürel mirasın kurtanlması ıçın 50 yabancı arkeolog ve 200 işçının kurtarma ça- lışmasına mah destek sağlayacak. Bızim özel sek- törün önde gelenlen basma verdıklen demeçler- de "BaijtebirtersMkvar. Zeugma neden daha en- ce kurtardmadı'' sorusunu sormakla yetınıp pa- muk ellerini hâlâ ceplerine sokmadılar! Tabii Ece- vit hükümeti de! 4 Ekim 2000 Ekim'den sonra su basmayacak olan (C) bölge&ınde ıse daha tıtız. sıstemli kaz*- lar yapılacak. Ortaya çıkanlacak alan açık hava müzesine dönüştürûlecek Bazılan "Tabü IMF, TBMM'yefcrinverir de Kültür Bakanhğı' nin büt- çesi artünhrsa!" diyor. Oysa Dünya Bankasf nın 1999'da açmak iste- diğı kredıyı bazı akhevvel arkeologlar "tarih sa- nhnaz" sözleri ile reddetmışlerdi Gaziantep Mü- ze Müdür Vekılı Hakkı Alhan."Yapılmakta olan kültür merkezinm mozaikmüzesine dönüştürüie- ceğmi" söyledi. Tabu hukümet ilk aşamada 100 milyar liralık ek ödenek sağlar, müzenuı bahçesi- ne yığılmış, korumasız duvar resimlen, mozaik- ler bozulmaz ve çalmmazsa! :ı -t •