Katalog

15 TEMMUZ 2000 CUMARTESİ CUMHURİYET EKONOMÎ / SAYFA ekonomi@cumhuriyetcom.tr 13 ŞİRKETLERDEN • DKNYJEANS, dûnyaca ünlü rock stan Alanis Morissette'in gençkre yûzde lO'hık indnim karü dağıtacak. ParkOrman'da22 Temmuz'da gerçekleştirflecek konserden sonra DKNY Jeans Dans Sbow'u ile başlayacak parti Ue gençter sabaha kadar dans edebflecekler. • MCM, Türkiye'nin kapsamlı mûzik ve mağazin sitesi "www.yenimuzik. cotn" ile içerik ortağı oluyor. Sitede Fransız müzik kanalı MCM'nin haftahk programı ve değişik ülkelerin grup ve sanatçılannın röportajlan Türkçe olarak yer alıyor. KARGIDA bönyesinde yer alan Kafeda, tiryaküer için bir yaz süprizi hanrladı. Supermarketlerde saüşa sunulan 200 gramhk GoM kahve ve 90 gramhk toz kremadan oluşan pakette, alarmta masa saati de armağan oiarakyerahyor. • IŞIK ÜNİVERStTESl Işletme Fakültesi ögrencilen Intemet üzennden pazarlama konusunda hazırladıklan projelerle jüri önûne çıktılar. Yemek siparişlerinin Internetten verilebildiği "Ashevi.com" adlı proje birinci olurken, hediyelık eşya satışına yönelik 'bonbonier.com" sitesi ikinci oldu. • KOTON mağazalanndan 1 Temmuz -15 Ağustos tarihleri arasında ahşveriş yapanlardan 10 çift Avrupa'da tatfl yapmayahak kazanacak. Koton mağazalarmdan bir defada 25 milyon TL'Hk ahşveriş yapan berkes çekiUse katjlma hakkma sabipohıyor. Ne 400 trilyon lirayı aşan alacaklannı tahsil edebiliyor ne kayıpla başa çıkabiliyor TEDAŞ'ın başı dertteANKARA (ANKA) - Üretim sıkıntısı çekildığı gerekçesıyle elektrik kesıntılerinin bir kez daha gündeme geldıği günler- de Türkıye Elektrık Dağıtım Anonim Şirketfnın (TEDAŞ), 400 trilyon lirayı aşan alacak- lannı tahsil etmek ıçin ciddi bir girişimde bulunmaması tartış- • Enerji alanında yapılacak yatınmlar konusunda DPT ile görüş aynlığına düşen Enerji Bakanlığı'nın bağlı kuruluşu TEDAŞ'ın, her geçen gün katlanarak artan alacaklannı tahsil etmedeki 'yavaşlığı' dikkat çekiyor. luşu olan TEDAŞ'ın, her ge- çen gün katlanarak artan alacak- lannı tahsil etmektekı "ysvaş- • PROCTER &GAMBLE, kadınlara özel olarak ûrettiği terlemeyi önleyen Secret'ı piyasaya sürdü. Secret, kadın vücudunun pH dengesine uygun_ fonnulüyle teriemeyi düzenleyerek, ıslaklığı ve kokuyu önlüyor. • İKTtSATbireysel bankacıhk ûrün ydpazesindeki yeni hizmetiNETCARD'ı tnternet kullanıcılanna sundu. tktisat kredi karnna bağlı bir ek kart olan NET KART sanal ortamda ahşveriş imkânı sağhyor. rna yaratlı. ' Enerji ve Tabıi Kaynaklar Ba- kanı Cıunhur Ersûmer'in her defasında "bıçak sıründa"gıt- tiğini söylediği enerji sektörün- de anlaşılması güç olaylar ya- şanıyor. Enerji alanında yapıla- cak yatınmlar konusunda DPT ile görüş aynlığına düşen Ener- ji Bakanlığı "nın bağlı birkuru- Hgı'* dikkat çekiyor. ibDAŞın, 250 trilyon lirası özel sektörden olmak üzere toplam 400 tril- yon lirayı bulan alacaklannı tahsil etmek için ciddi bir giri- şimde bulunmadığı kaydedili- yor. Söz konusu borcun tüketi- ciye fatura edilen; ancak zama- nında tahsil edilemeyen alacak- lar olduğu belirtiliyor. TE- DAŞ'ın, borcunu ödemeyen aboneye karşı "elektrik kesra- tisi"dahihıygularnası gereken yapnnmlarda bulunmaması ise "ban özel sektör" temsilcileri- nın kollandığı yönündeki ıddi- alan güçlendiriyor. Denetim işe yaramadı TEDAŞ'ın, yüzde 24 düzeyin- de seyreden kayıp- kaçaklarla mücadele çerçevesinde yürüt- tügü çahşrnalann da beklenen sonucu vermediği belirtildi. Yılbaşından bu yana yoğun olarak yûrûtûlen denetimler so- şilamakta zorhık cektragini hil na işaret eden Bakanlık yetkı- üleri, son 6 ayda ise talebin yüz- de 7.5-8 oranında arttığinı bil- dirdiler. Hidroelektrik barajlar- da su sıkıntısı çekıldiğini yine- leyen yetkililer, TEAŞ'ın, sana- yideki canlanmaya paralel ola- rak daha da artacak talebi kar- nunda sadece 1 puanlık bir ge- rilemenin kaydedildiği öğrenil- di. TEDAŞ'ın, aralıksız sürdü- rülen denetimlerle yıl sonunda 2 puanlık bir gerilemeyi hedef- lediği ifade ediliyor. Marmara depreminin yol aç- tığı yaralann sanbnaya başlan- masıyla birlıkte enerji talebi- nin yüzde 4 düzeyınde arttığı- diriyorlar. Enerjide darboğaz sinyalleri- nin sıklaşması üzenne Eneıji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Mustafa Mendilcioğlu başkanlığında oluşturulan "timin" üretim ile tüketime üişkin göstergeleri da- kika dakıka izledikleri belirti- liyor. Tiryakilere 145 milyar dolar odeyecekler Sigara şîrketlerîne rekor tazminat NEW YORK (AA) - Ame- rikan sigara şırketleri, tarihin en büyük tazminatını ödeme- ye mahkûm oldular. Florida Mahkemesijürisinin dün aldı- ğı karara göre şirketler, siga- ra tiryakilerine toplam olarak 145 milyar dolar tazminat ode- yecekler. En büyük tazminatı ödeye- cekfirmalararasında, Marlbo- ro sigaralannın yapımcısı Phi- lip Morris, R.J. Reynolds To- bacco Co., Lorillard Co. ve Liggett Group bulunuyor. Ta- rihin en büyük tazminatına mahkûm olan sigara şirketle- ri,öngörülen 145 milyar dolar tutanndaki tazminatı ödedik- leritakdirde"if- las edecekleri- ni" bıldirdıler. Dünyanın en büyük sigara şirİcetlennin NevvYorkBor- sası'nda işlem gören hisse se- netlen, karann açıklanmasın- dan sonra bü- yük bir hızla düşmeye baş- ladı. Sigara şirket- leri, tiryakile- n, sigaranın za- rarlan ve ba- ğımlılık yaptı- ğı konulannda uyarmadıklan ıçin suçlu bulun- dular. Sayılan 300 ıla 700 bin olan sigara tiryakısının üreti- ci firmalar aleyhinde Florida Mahkemesı'nde açtıklan da- va 2 yıldır devam ediyordu. Duruşmalarda şimdiye kadar toplam 157 tanık dinlendi. Flo- rida yasalan, ödenecek tazmi- nat mıktannın bir şırketın if- lasına yol açmamasını öngö- rüyor. Karann ardından avukatla- n aracılığıyla açıklamada bu- lunan şirketler. "sigaraendüst- risinin geteceğinintehffikeye gjr- diğîııi'" öne sürdüler. Yapılan hesaplara göre, toplu dava di- lekçesınde imzası bulunan si- garadan zarar gören davacıla- nn, kişı başına 200-300'erbin dolar tazminat alabilecekleri Vimerikan sigara şirketleri, tiryakileri sigaranın zararları ve bağımhhk yaptığı konusunda uyarmadıklan için suçlu bulunarak 145 milyar dolar tazminat ödemeye mahkûm oldular. Tarihin en büyük tazminatını ödemeye mahkûm olan sigara şirketleri öngörülen rutan ödedikleri takdirde "iflas edeceklerini" iddia ettiler. ifade ediliyor. Ancak sigara şirketlerinin bu parayı ödeyip ödemeyecekleri ya da kaç se- nede ödeyecekleri gibi sorula- nn cevabını henüz kimse bil- miyor. Jüri karannı yorumlayan 5 büyük sigara şirketinin avu- katlan, "145 milyar dolar tu- tanndakitazrninatın,ABD'nnı büyüksigaraşirketkrini,bir de- ğfl 10 kez iflasa sürükleyeceği- ni" savundular. Avukat Dan Webb, u Bu karar, 5 şirketin klamfermanıdır" dıye konuş- tu. Sigara firmalanna yakın kaynaklar, her şeye rağmen 5 büyük şirketin 15.3 milyar do- lar tutanndaki bir tazminatı ödeyebilecek güçte oldukla- nnı belütiyor- lar. Sigara şirket- leri,jürininka- rarına karşı temyize başvu- rurken yürüt- menin durdu- ruimasıtaiebin- de bulunacak- lannı bildirdi- ler. Temyiz sü- recinin de en az 2 yıl olacağı bildirildi. Tari- hin en yüksek tazminat ceza- sını ödemeye mahkûm edilen dünyanm en büyük sigara şir- ketlerinin New York Borsa- sı'nda işlem gören hısse se- netleri, karann açıklanmasın- dan sonra büyük birhızla düş- meye başladı. Karann duyulması üzerine New York Borsası'nda büyük bir panik yaşandı ve yatınm- cılar, ellennde bulunan sigara şirketlerine ait hisse senetleri- ni hızla satmayabaşladılar. Bu- nun sonucu olarak Philip Mor- ris şirketinin hisseleri 75 sent, RJR şirketinin hisseleri 1 do- lar ve Lorillard şirketinin ana kuruluşu olan Loews şirketinin hisseleri ise 31.25 sent birden değer kaybetti. Brown & Wil- liamsonTobacco şirketininhis- selerindeki düşüşün ise 43.75 sent olduğu bildirildi. . itolojik özelliği dünya pazarına bile açılmayı gerektirirken bugün bir avuçyaşlı köylünün elindeyaşam savaşımı veriyor. Nergis sahipsiz kaldı ÖZLEMYÜZAK Ege'nin şirin bir sahil köyunün tek geçım kay- nağı nergis çiçeği. Yunan mitolojisinden fişkı- ran nergis, bugün kala kala 400 nüfusun yaşa- dığı bir küçük köyün verdiği yoğun göçün, köy- lünün sahipsizliğinin, tanm sektöründe aracıla- nn fahiş kânnın, kooperatifçiliğin iç sızlatan tablosunun da öyküsünü yansıhyor. Karaburun'a bağlı Yeni Liman Köyü, bugün nergis sayesinde ayakta durabiliyor. Mitolojide ırmagın suyuna yansıyan kendi görüntüsüne âşık olan ve sonunda dayanamayarak kendini öldüren Narcissus'un öldüğü yerde biten nergis çiçeği, bugün Yeni Liman köylüleriıün yaşam iksiri. Köyde yaşayanlar ise çoğunlukla yaşhlar. De- niz kıyısında küçük bir kahvede sohbet ettiğimiz 74 yasındakı Izzet Turamanlar, eskıden köyde üzüm ve zeytinciliğin de geçim kaynağı olduğu- nu, ancak gençlerin köyü terk edip kentlerde ya- şamaya başlaması ile kalanlann ancak nergis yetiştirebildiklerini anlatıyor. Tek geçim kaynağı nergis Büyük kentlerde çiçekçilerde 5 nergis sapının yeşilliklerle süslenip bir araya getirihnesinden oluşan demeti, 1.5 ile 2.5 milyon lira arasmda değişen fıyatlara saülıyor. Üreticinin ise yetiş- tirdiği nergisüı tanesinden eline geçen para 25 bin lira. Aradaki büyük fark ise aracı ile çiçek- çi arasında paylaşılıyor. "Köyhl sahipsiz" diyen Izzet Turamanlar, ta- nm kredi kooperatiflerinin de kendileri ile ilgi- lenmediğini şöyle anlatıyor: "Kooperatif bura- dan çokuzakta. Bizier çiçekleri kendimiz bir ara- ca yüklevip kooperattfin önûne getinüğhnizde bize kesilen faturada kooperatifîn yaptığı hesap- lara göre çiçeğm tanesi 10 bin tiraya kadar dflşe- bihyor. Doiayı» ile köyhl kapısına kadar gelen ve 25 binlirawren aracryı terrih etmekzorunda ka- hyor" Kooperatifler rekabet edemiyor Günün koşullanna ve rekabet şartlanna ko- operatiflerin ayak uyduramadığuu belirten Tu- ramanlar, gönlünün kooperatifçilikten ve birlik- ten yana oludğunu ise şu sözlerle dile getiriyor "Ne olurdu, kooperatif fryaünı sabit tutsa ve kö- ye gehp tophıca eojnizdeki nergbleri alsa. Çogu- muz bunu terrih ederdjk." Eskı bir Rum köyü olan \feni Liman'nm se- zonluk sakinleri Karadenızliler. Küçük köyde Karadeniz Kebap Salonu, Karadeniz Market, Karaderûz Kıraaüıanesi tabelalan ise dikkat çe- kici boyutlarda. îzzet Turamanlar'ın arkadaşı Mahmut Bahkçı, Karadeniz'den özellikle de Samsun'dan büyük bahkçı teknelerinin geüp kö- yün açıklannda balık ve karides avladıklanm anlatıyor. Kendisi de uzun yıllar bahkçıhkla uğ- raşan 75 yaşındaki Mahmut Balıkçı, genç nüftı- sun azahnası ile bu meslegın de artık yapüma- dığuıı sözlerine ekliyor. Gelir uçurumu körüklenirken çaresizlik artıyor Kenûeregöçkorkutuyor EkonomiServisi-Dün- yada. kentlere göçün hız- la arttığına dikkat çeki- lirken bu durumun, zen- ginlerle yoksullar arastn- daki farkı körüklediği belirtildi Güney Afrı- ka'nın Johannesburg ken- tinde dün başlayan ve bir hafta sürecek olan "Kent- leşmenin Geleceği 2000" Konferansrnda, kentleş- menin getirdiği sorunlar ele alındı. Knnferansta k İtalya 62 ülkenin borcunu siliyor yapan Chicago Üniver- sitesı'nde Sosyoloji Pro- fesörü Saskia Sassen, "küresel vahşi bir döne- me" gırıldığıne işaret ederek "Dünj'a nüfusu- nun sadeceyüzde20'smin şehirlerde yaşayabihne gücü var. Gücü ohnayanlann şehiriere göç etmesi önemli sorunlara yol aça- cak" dedi. Prof. Sassen, özellikle Afrıka ül- kelennde şehirlere kitlesel göçle- Ekonomi Servisi - Önde gelen sanayileşmış ülke- lerden oluşan Yediler Grubu (G-7) üyesi ttalya, 62 kalkınmakta olan ülkenin 6 milyar dolarhk borcunu silecek. italya Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açık- lamada, bu hareketin, diğer zengin ülkelerin de ay- nı karan aknalannı sağlamasının istendigi belirtil- di. italya, G-7 ülkelerinin geçen yılın yazmda var- dıklan anlaşma uyarmca aldığı kararla, Uganda, Eti- yopya. Mozambik ve Angola dahil, 41 ülkenin bor- " ~cunun lamamını âilecek. Bazı kalkınmakta olan ülkelere yardım paketleriy- le birlikte, kısmi borç silme imkânı tanınırken diğer- lerinin sadece borçlan silinecek. Operasyonla İtal- ya'ya borçlu 3. Dünyaülkelerine 2 milyar dolara kadar yeni yardım verilecek. Kentleşmenin "bûyü- leyid şehirier" yarattığı nı söyîeyen Prof. Sassen bu durumun zengin ve yoksul arasındaki farkı körüklediğini belirtti. Vestel'de şirket içi evlilik EkoDomiServisi- Türkiye'nin ileri teknolojide ön- cü gruplanndan Vestel, globalleşen elektronik paza- nnda daha etkin ohnak amacıyla iki şirketini birleş- tirdi. Birleşmeyle güçlenen, yönetim kadrosuyla Ves- tel Şirketler Grubu'nun, 1999 yıhnda pazar lideri ko- numunda olan şirketi Vestel Bilişim Teknolojileri AŞ'nin bundan böyle çalışmalanna, grubun pazar- lama şirketi Vestel Dayanıkh Tüketun Mallan Pazar- lama AŞ'nin çatısı altuıda devam edeceği bildirildi. İŞÇİ3\Î]>^EVRENİNDEN ŞÜKRAN^ÖNER Bir Delî... Bir deli kuyuya bir taş atmış, kırk akıllı çıka- ramamış. Aklı t^şmda bir sürü insan, aşın sı- caklar nedeniylö hükümetin kamu çalışanlan için aldığı iki günlük tatil karannı yorumlama- ya çalışıyor... Gerçi Bekir Coşkun'a göre söz konusu ka- rar akıl değil, zekâ işi: "Çeteler-mafya-hırsız- lar yurdu sarmt? ken > Akdeniz üzerindeki al- çak basınçla mücadele etmeye kalkmak akıl değilzekâ işi. Msmurmaaşlannın yüzde on ar- tacağının açıklandığı gün ne kadar memur var- -s&stcakdokunu rd iy 0rok tat H° göndormok de zekâ ister. Yılın yansını tatilde geçiren bir ülke nasıl kalkınır? Her bahanede zırt-pırt kapıları işi olanlara kapatarak, tatile çıka çıka, ekono- mi mi düzelir, e/7/7asycv7 mu düşer, üretim mi artar, Türkiye be^ni mi doğrvltur. Bunuhâlâan- lamamak ne? Mılstzlık..." Hâlâ akıllanamadık gitti. Her işte akıl, man- tık, toplumsal yarar arıyoruz. Maaşı bir-iki, bilemediniz üç-dört yüz mil- yon ağıriıkta toplanan memurlar, çoluk çocuk dört günlüğüne tatile gitmeye kalkışsalar; yol, oteli unutun ucuz motel, pansiyon, dışarda ye- mek parası derken maaşı tüketecekler. Yüzde on zamma daha bir öfkeli, yorgun pazartesi gü- nü işbaşı yapacaklar. Aşın sıcak da meteoro- lojinin verdiği bilgiye göre yeniden bastıracak. Yorgunluk, parasızlık, sıcak... Memurlar patla- yacak. Memurlann o sendika, bu sendika, o konfe- derasyon, bu konfederasyon, her gün artan öf- ke ve dozda eylemleri, işçileri uyandıracak. Sadece yavaş yavaş unutturulmaya çalışılan zorunlu tasaruflann üzerine oturulmasının öf- kesi ile de değil, yeni özel sorunlan ile bağlan- tılı tepkiler peş peşe gelecek. işçide dert, ko- nu mu ararsınız? Aylar, yıllar yetki, sözleşme masasında bekledikten sonra, birçok yıl geri- de kalmış ücretleri ile kıvranan belediye işçi- leri kapıda Birbirinin ardından belediyelerde grev- lerin başlaması işten bile değil. Sendikacılara bakarsanız, konfederasyon, sendika ayırımcı- lığı rekabeti yapmadan birlikte hareket ede- cekler. Sırada tekstil ve metal iş kollanndaki grup söz- leşmeleri var. Gerçi DlSK'in katılmadığı sivil inisiyatifte işveren ve işçi sendikaları taraflan sorunları masada çözme kararı almışlar. Ge- rekirse konfederasyon başkanları sendikaların yetki ve sorumluluklannı üzerlerine alacaklar- mış. Ancak basın açıklamasında işçi, işveren, esnaf örgütlerinin temsilcileri her biri bir baş- ka telden çalıyor, kendi dillerinden konuşuyor- lardı. Işverenler en açık, hükümetin de araya girmesi ile masa başında, enflasyon programı ile uyumlu anlaşma istiyorlardı. Bu işin kara- kolda biteceği gibi bir sonuç da ortaya çıkıyor- du. Şimdi biz yine başa, hükümetin Bekir Coş- kun'a göre akıl değil, zekâ ürünü hesabına dö- nelim. Çok çok büyük çoğunluğu tatile kaça- bilecek parayı da denkleştiremediği için dört günü evinde geçiren kamu çalışanlannın, yüz- de on zamla ilgili öfkesinin yatışmış olması he- sabına bakalım. Dört günde hızını kesmeyen aşın sıcaktan da mayışık, iş işten geçtikten sonra yapılan eylemlerin bir sonuç vermeme- sinin bezginliğinde, hep oyuna gelmenin, ka- zıkyemenin alışkanlığında bir kez daha boyun eğeceğini varsayalım. Sivil inisiyatife katılmış işçi sendikalannın li- derlerinin zaten enflasyon ve istikrar paketi için boyunlan kıldan ince. Enflasyonla müca- delenin reklamlanna giren televizyon program- lannda boy gösterip durmaktalar. Onlara rağ- men tabandan gelmiş, patlak vermiş, bahar ey- lemleri, yaz direnişleri, Zonguldak madenci di- renişlerinden bu yana, son biron yıldır, işçi için hep eksi haneye, kayıplara imza atmışlar. İşçi haklan anlamında sabıkalı, ama hükümet için bulunmaz nimet olarak hazır ve nazırlar. Bir başka pencereden bakıldığında, bayram- larda, yaz sıcağında dünyada örneği olmayan, hiç de akıl işi gibi gözükmeyen tatil kararlan çok akılcı, çıkarcı, oy getirici ucuz popülizimden öte hesabı yapılmış bir iş gibi gözükebiliyor. İnsan bazan düşünüyor. Kuyuya taşı atan de- li mi, yoksa kuyudan taşı çıkarmaya çalışan kırk akıllı mı daha akıllı diye bir karar verm6kte zor- lanabiliyor. Hele aklama-paklama işlerinin, Bahçeli-Yıl- maz ayak oyunlannın ardından, yağdan kıl çe- ker gibi, Mesut Yılmaz'ın dışişlerinden so- rumlu devlet bakanlığı koltuğuna oturuşunu izleyince... Ecevit'in ayn bir kimlik kazanmış, sivrilmiş Ismail Cem'i de bir kalemde, nasıl hi- zaya oturttuğunu görünce.. akıl işi gibi gözük- meyen kimi zekâ işlerinin, aslında başka de- ğer yargılan ve düşünme mantığı içinde akıl işi olduğunu teslim etmek gerekiyor. Birfarkla ki, bizim bilinç ve algılama kapsama alanımızın dı- şında kalan; doğruyu, haklıyı, toplumsal yara- n ölçü almayan, her tür siyasal, çıkar hesap- lannı önde tutan, yükselen değerierin apayn bir mantık sisteminin, günümüzde egemen akıl ölçüsü olduğu ortaya çıkıyor. sukransoner@yahoo.com rin olduğunu belirterek "Göç da- ha çoközeUeştirme, kuralsızhk ge- tiriyor. Hizmeüerin pahah ohnası- na yol açan özeUeştirme de yoksul- lann bu hizmetierden yaratianma- sını güçleştiriyor " diye konuştu. Kent nüfusu artıyor Kaliforniya Ünıversi- tesi'nde şehir planlama- sı konusunda konferans- lar veren Manuel Cas- teUs, Afrika nüfusunun yüzde 63'ünün 2020 yı- lına kadar şehirlerde ya- şamaya başlayacağım öngördü. Kaliforniya Üniver- sitesi eğitmeni Manuel Castells, hızlı geüşen şe- hirlerin eşitsizliğe yol açöğım belirterek "In- sanlar, iş olanağı ve yaşam stan- daıHannı yüksehmek için şehirle- re geByor. Ancak küreselleşme şe- hiıierdeki kaynaklann yerel kuOa- nımını engeUiyor" görüşünü dile getirdı. KREDİ KARTI SAHIPLERİNE DUYURU Osmanlı Bankası Kredi Kartı faiz oranlan, %5.4'e indirilmiştir. Kartmızj iyi günlerde, zevkli alışverişlerde kullanmanız dileğiyle.. OSMANLI BANKASI