Katalog

6 MAYIS 2000 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA J I L J X 1 kuftur@cumhuriyet.com.tr 15 İDOB, kuruluşunun 40.yıldönümünde 'Samson veDalila'yıttkkez Türkfye'desahneliyor elişkilerle örülütutkulu bir aşk • Öyküyü sadece Fılistin ve Yahudı halkı tarafindan yaşannuş değıl, kadın ıle erkek arasındaki iktıdar savaşı olarak da gördüğünü belırten Yekta Kara, Samson ve Dalıla'nın günümüz ınsanı gibı, aşk ve duygulan ıle taşıdığı sorumluluklar arasında çehşkıye düştüğünü ifade edıyor. AYŞE KÖKSAL Istanbul Deviet Opera ve BaJesi ku- ruluşunun 40 yıldonumunu kutladığı bu yıl yıne btr ılke ımza atıyor Bugun saat 15 30'da AKM'de sahnelenecek un- lu Fransız bestecı C. Saint-Saens'ın başyapıtı 'Samson ve Dalila' operası, Turkıye'de ılk kez oynanacak ÎDOB'un muduru ve genel sanat yo- netmenı Yekta Kara'nın sahneye koy- duğu uç perdelık Samson ve Daiila nın hbrettosu Ferdinand Lemair'e aıt ts- raıloğullan 'nın efsanevı gucuyle tanı- nan, savaşçı kahramanı Samson ıle Dalıla'nın yaşadıklan tutkulu ve ıha- net dolu aşkı anlatan yapıtın dekor- kostüm tasanmı Osman Şengezer'e aıt Uluslararası alanda onemlı ısımle- rın yer aldığı yaratıcı ekıpte, orkestra şeflığını Atına operası Genel Muzık Dı- rektoru Lucas Kartynos, koro şefı Nı- ce operasından Fausto Regis, ışık ta- sanmını Dresden operasından Woif- gangZoubekustlenmış Koreografısı- nı ıse daha once 'Spartakus' ve 'Car- mina Burana' balelen ıle Turkı>e'de tanınan Dusseldorf Operası Bale Dı- rektoru unlu koreograf Youri Vamos yapmış Ozgün dılde sahnelenecek operanın başlıca rollennı Bûlent Kûlekçi. Jak- bn Çarkçı, MeteUğur, Efe Kışlah, \y- tin Ateş, Alı thsan Onat, \ecat Pına- zoğlu. Burak Bügili donuşumlu olarak paylaşıyor - Yılda bir opera sahneleme prensi- bini sürdüren bir yönetmen olarak 'Samson ve Dalıla'ya sizi çeken ne ol- du? YEKTA KARA - 'Samson ve Dali- la'yı reperruvara ahrken bırçok etken bir aradaydı ama en onemlısı tabu Tur- kıye'de ılk defa sahnelenıvor olması Benım ozellıkle Saınt-Saens'ın yapı- tını yonetmek ıstememım nedenı ıse bestecının yaşamına ve yapıtlanna ozel bir ılgı duyuyor olmam Aynca, koro ağırlıkh çalışmalan da daha çok sev- dığımden buyuk koro ıçın yazılmış olan bu yapıt benı cesaretlendırdı Uçuncu neden ıse karşıtlıklar uzenne kurulu bu operayı sahneleme zorluğu Bınncı ve uçuncu perde çok durağan, oratoryo ozellığıne yakın ıken ıkıncı perdenın dramatık yapısı var Uçunu bir butun gıbı sunabılmek benı heye- canlandıran bir başka unsur ıdı Aşk, tutku ve ihanet ûçgeni - 'Samson ve Dalila'yı sahnelerken hangı ozellikleri ön plana aJdınız? KARA- Benolayı yalmzca Fîhstın ve Yahudı halklan arasındaki değıl, kadın-erkek arasındaki iktıdar müca- delesı dıye de yorumladım Dunyanın en guzel duygusu aşkın, bırdenbıre kotu v e nefret kaynağma donuşum su- recını yansıttım Bir tarafta Tann'ya olan ınancı ve Yahudı halkına karşı sorumluluklan, dığer tarafta bır erkek olarak yaşadığı duygular Samson'u bır ıkıleme surukluyor Aynca, bence, Saınt-Saens'ın kadın karaktere karşı olumsuz v e onyargılı bır tavn var Da- hla'yı Fılısünlıleradına, Samson'un ağ- zından laf almak ıçm kadınsı cazıbe- sını sılah gıbı kullanan, kotu ve fettan bır kadın gıbı çızrruş Ben bestecı ıle bu açıdan savaşarak Dalila'yı Sam- son'a gerçekten âşık olan bır kadın olarak gordum Bence ıkısı arasında gerçek bu- aşk, tutku ve ihanet yaşanı- yor îkıncıperdedekımuzıkte,o kadar buyuk bır duygu yoğunlugu var kı bu- nun sadece tek taraflı olması ımkân- sız Franz LHsz de ıkıncı perde ıçın 'Samson ve Dalila'nın aşktan çüdır- malangerekir'dıyor Dalıla Samson'a butunuyle sahıp olmak ve Tann'yla bıle paylaşmak ıstemıyor Bu yuzden Dalıla Samson ıle gırdığı iktıdar mu- cadelesınde aslında Tann savaşıyor Tabu ıkısı de sorumluluklan ve aşkla- n arasında çelışkı ıçınde kıvranıyoriar Saint-Saens'ın gizli Idşüiği - Opcradaki bu çelişkilerin kaynağı bestecinin kendisuıde gızii mi? KARA - Saınt-Saens sadece mate- matıkçı, bıyolog, muzık tanhçısı, pı- yanıst, Mozart'tan bıle erken beste yapmaya başlamış bır dâhı Ama dış dunyadan kopuk, ıçe donük, duygula- nnı gızleyen ve yaşama kapalı bır kı- şılığı var Butun bastırdığı duygular ve belkı de hıç yaşamadıgı tutkulu aşk ıkıncı perdede bırden hayat buluyor Iç dunyasının butun guzellığı ve coşku- su dennlerden fışkınyor Bence bu operanın bu kadar başan- h olmasının nedenı Saınt-Saens'ın gız- Szabo'dan üç neslin öykiisü Kultür Senisi - Macar yonet- men Istvan Szabo, sekız yıl ara- dan sonra yenı fılmı 'Sunshine'ı çektı Fılmde. uç farklı karakten canlandıran Ralph Fknnes'le ça- hşan yönetmen, eskı tarzına do- nuş yaparak bıreyın, kendısıne, aılesıne, topluma ve devlete kar- şı sorumluluklannı ışhyor 19 yuzyılın ortalanndan ko- mûnızmın çökuşune uzanan 150 yıllık bır dönemı anlattığı 'Suns- hine'da Szabo, uçlemesınden (Al- baj Redl, Mephısto, Hanussen) farklı olarak bu kez aynı aılenın başanlı neslını aksettınyor Tho- masMann'dan çok Henman Wo- ukruhunu taşıyan aıle efsanesın- de, 'Sonnenschein' (Gunışığı) ad- h çok satan sağlık ıçeceğını bu- larak servetkazanan Yahudı bır ha- nedanın oykusu aktanhyor Sonnenschein (David de Key- ser), babasının kazayla olmesı sonucunda ıçeceğın gjzlı reçete- sım Budapeşte'ye getınr En bû- yukoğlulgnatz (RalphFknnes), yargıç rolü yenne avukat rolunu ustlenerek hayran olduğu ımpa- ratorluk yoneümmden kabul gör- mek ıçın adını dahı değışönr Dı- ğer kahraman Adam, soydaşla- nnuı uğradığı katlıamdan spor- dakı başansı sayesınde kurtulur Macar yönetmen Szabo seöere döndü. lı kalmış kışılığının dışavurumu olan ıkıncı perdede gızlı - Öyleyseikmci perdeoperanın özü- nü ohışturuyor. KARA-Kesınlıkle Ama ben uç per- dede de butunsellık sağlamak zorun- daydım Bu yuzden ıkıncı perdeden yola çıkarak dığer ıkı durağan perde- ye hareket ve aksıyon kattun Onlan oratoryo havasından çıkararak ıkıncı perdeye yakınlaştırdım ve bu- butun yarattım - Saint-Saens'ındiğerbirçeaşkiside bir taraftan metne hiç önem vermedi- ğini söyierken diğer taraftan metnin mûziğin aynlmaz eşi olduğunu belirt- mesL Bu açıdan 'Samson yjp Dalfla'da bir çeuşkı var mı? KARA- Samt-Saens'ın W«gnerhay- ranı ve onu en ıyı özümsemış bestecı olarak tanınıyor Hatta ben 'Lirikdram tarzuu yenilemek istivordum. VVagner, benden once davrandı' bıle dıyebılı- yor Metın ve müzık bırlıktehğıne çok onem veren VVagner'ı bu kadar doğru özumseyen bır bestecının metnı onem- semesı ımkânsız 'Samson ve Dalila'da ıse ılk metın zaten oratoryo olarak dü- şunulmuş Bu yuzden mehn-muzıkıuş- kısı açısından da bır çeuşkı yaşanıyor Franz Lızst ılk versıyonu dınledıkten sonra, yapıtın operaya dönuştürulme- sııçınönayakohîiuş Operanın ılk kez 1877 yılında VVeımer'da sahnelenme- sınden sonra bıle uzennde değışıklık yapılıyor Ancak 15 yıl sonra Pans'te oynanıyor ve Saınt-Saens olene dek 500 kez sahnelenıyor - 'Samson ve Dalüa'nın vaşadıklan- nın gûnumuzde ızduşumlen var mı? KARA - Bız de, Samson ve Dalıla gıbı, kendı duygulanmız ve taşıdığı- mız sorumluluklar arasnîda yaşamı- mızboyuncaseçunleryapıyoruz Ben onlann ıkılemı yoluyla hepımızın ya- şadığı çelışkılen yuksek sesle dıle ge- ördım Tablo ve Sanat Eserleri' müzayedesi yarm gerçekleşecek • Kultür Servisi - Huseyın Zekaı Paşa, Hoca Alı Rıza, Suleyman Seyyıt, Paul Sıgnac gıbı Turk ve uluslararası resım ustalannın tablolan ıle osmanh donemıne aıt toplam 270 adet tablo ve sanat esen satışa sunuluyor De Muzayedecılık tarafindan yann saat 14 30'da Hılton Oteh Balo Salonu nda duzenlenecek olan 'Tablo ve Sanat Eserlen' muzayedesmde, orneklenne daha once raslanmamış Sultan Abdulmecıt'ın tanhı onem taşıyan dolmakalemı, Osmanlı donemıne aıt bırkaç taç, tombaklar, Beykoz ışlen, Kurtuluş savaşı sırasmda yakılan Izmır'den çıkan Kutahya ışlen, hatlar, beratlar ve nışanlar yer alacak Yunus Emre Kultür ve Sanat Haftası bugün başlıyor • ESKİŞEHtR (AA) - Eskışehır Valısı Samı Sonmez, Yunus Emre Kultür ve Sanat Haftası'nın 6-10 Mayıs tanhlen arasında kutlanacağını soyledı Sonmez duzenledığı basın toplantısuıda 'Sevelım-Sevılelım' felsefesıyle unu Turkıye sınırlannı aşan, şıu-len ıle tum dunya ınsanlannı kucaklayan ve ınsanlan bırlığe, dırlığe, kardeşlığe, hoşgoruye davet eden, Türk dılının buyuk ustası Yunus Emre ıçın duzenlenen haftanın bugun Ataturk anıtına çelenk konulmasıyla başlanacağını kaydettı Haftanın, 10 Mayıs'ta yapılacak 'Sevgı Şolenı' ıle sona ereceğını soyleyen Sonmez, bu yıl sekızıncısı duzenlenecek olan 'Uluslararası Turk Halk Edebıyatı' semınenne Turkıye, Azerbaycan, Turkmenıstan, Kazakıstan, Moldovya, KKTC, Japonya ve Bulganstan'dan toplam 47 bılımadamının katılacağmı belırttı Tiyatro festivali Mleüeri satışta • Kultur Servisi - 18 Mayıs - 4 Hazıran tanhlen arasında duzenlenen 12 Uluslararası lstanbul Tiyatro Festivali bıletlen bugun saat 10 00'dan ıtıbaren AKM gışelennde satışa sunuluyor 2 000 000 TL ıle 20 000 000 TL arasında değışen bılet fıyatlannda oğrencılere, 65 yaş ve ustu ızleyıcüere, tiyatro sanatçılanna yuzde 25 ındınm yapılacak Yabancı, seçkın topluluklann oyunlannuı yıne elektronık ust yazıyla Turkçeye çevınleceğı fesüvalde tıyatroseverler Turkıye'den de 8 oyun ızleyebılecekler HerküC Steve Reeves öldü • LOS ANGELES -1959 ve 1960'ta çekılen populer 'Herkul' sınema filmlennde Herkul'ü canlandıran eskı Bay Kaınat, oyuncu Steve Reeves, 74 yaşında kanserden oldü Kadmlara ve yaşama adanmış bfrsergi • Kultür Servisi- Ressam Saıt Ç Keleş'ın 'tnsandan Isyana, İsyandan Renklere' adını verdığı dorduncu kışısel resım sergısı bugun açıldı Ankara Zerduşt Sanat Galensı'nde duzenlenen sergı 30 Mayıs tanhıne dek surecek Saıt Keleş, doğduğu yoremn yaşam gerçeklenrun, bılınçaltında bıraktığı ızlen resmedıyor Yapıtlan Kurt kadınuıın huznunu, kedenm, ısyanını alışılagelmemış portrelerle aktanyor Sanatçmuı resunlenndekı en çarpıcı ozellık ıse renkler ve kapalı gozkapaklan BUGÜN • BÎLGt ÜNTVTRSİTESlnde saat 17 00 de Michael \Vlnterbottom un 'I VVant You', saat 19 OO'da Bresson'un 'Para' adlı fılmlen gostenlıyor (216 23 15) • CRR'de saat 19 30'da Muammer Ketencoğlu ve Arkadaşlannın 'Bir Balkan Yok-uluğu' adlı konsen ızlenebılır (232 98 30) • PERA GÜZEL SANATLAR'da saat 19 30'da Revhan Beler'ın 'Anadolu' adlı dıa gostensı sunuluyor (245 44 60} Manuel Alvarez Bravo'nun retrospektif sergisi 17 Mayıs'a dek Fotografie Forum International'da Gerçeğin aynasından düş dünyasına bakış Manuel Aharez'in 'Dansözun Kızı' adlı çanşması, 1933. NECMİ SONMEZ FRANKFURT-Yaşayan en onem- lı fotoğraf sanatçılanndan bm olan Manuel Alvarez Bravo'nun çalışma- lan Frankfurt'takı Fotografie Forum International'da duzenlenen buyuk çaplı bır retrospektıf sergıyle ızleyı- cılere sunuluyor 1902'de Meksüco Cıty'de doğan sanatçının "Cajade Vi- sfones" başlığı altındakı sergısınde yer alan yuz ellıye yakın kuçuk ebatlı sı- yah-beyaz fotoğrafi, son derece ya- lın bır kurgu dılıyle yaşadığı kuçuk dunyayı gozlemleyen bu" şaınn dızı- lenyle kıyaslamak mumkun Çunkü Meksıko- Cıty'nın varoşlannı ya da buyuk bır sessızlığın hukum surdu- ğu taşra koylenndekı gunluk yaşamı konu alan bu fotograflann sahıp ol- duğu "anlaomgucu" daha ılk bakış- taızleyıcıyı kendı dünyasına çekıyor, 1924 ıle 1989 arasında çekıbnış olan bu fotoğraflar bu- yanda Mek- sıka'nın 7aman ıçınde değışmesıne rağnıen etkısmtkaybe&neyen "feüyö- sünu", ote yandan da konularmı ken- dme ozgu bır açıdan seçerek etkıle- yıcı bır kompozısyon kurgusuyla "st- radangöruntûnün ötesme" geçen bır sanatçının ızledığı gehşım çızgısını ortaya koyuyor 1918'de Academia Nacional de BeOas Artes'de muzık ve resun eğıtımıne başlayan Bravo, uzun bır arayış surecınden sonra, 1922 'de fotoğrafla ılgılenmeye baş- lar Deneysel karakterlı ılk çahşma- lanndan sonra Tina Moditti'nın et- kısıne gu~en sanatçı, 1930'larda ger- çekusrücüluğu Avrupa kıtasından farklı bır tarzla yorumlayan o done- mın Meksıka sanatı ıçmde kendme ozgu bu- gehşım çızgısııu ızleyerek ısmı tasa zamanda Diego Rivera, Fri- da Kankt, Jose Oemente Orozco gı- bı sanatçılarla bırlıkte anıhnaya baş- lamışür Frankfurt'takı sergıde 192O'lı yıllara aıt oldukça az çalışma oldu- ğu ıçın Bravo'nun ılk donemı hak- kında bu- yorum yapmanın ımkânı yoktu Ama 1930'lar, "Dört Mev- sün", "SoğukGfineş" ve "Dansözün Kja" gıbı oldukça guçlu fotoğraflar- la temsıl edıhyordu Sanatçının 1950'lere gelene dek oldukça dar bır çevre ıçınde konulannı seçtıgını go- ruyoruz Sehıryaşamının"sıradande- taylanna" Bravo'nun aşın denecek kadar duşkun olması, ona anlatımcı obnadan "Meksikahyr rı yoıuııılama firsatını tanımış Bırçoğu avuç ıçı büyukluğunde olan sıyah-beyaz kompozısyonlann- da Bravo'nun gelıştırdığı anlatım, onun, sıradan goruntulenn arkasına saklanmasını bılen, ancak duyarlı bır soyutlama gucuyle kavranabılecek olan bır stıl gehştırdığını duyumsa- tıyor Sanatçı 1935'te "Itfaiyecüer'' ısımlı çalışmasını gerçekleştinr Ko- ruma başlıklannı takmış olan ıkı ıt- faıye ennı oğle guneşı altında gos- teren bu fotoğrafta, duvarm onunde duran fıgurlerm kendılennı tanımsız- laştırdıklan, zaman ötesi bir sessizli- ğe ulaştıklan gorulmektedır Bra- vo'nun fotoğraflannda gonılen çıp- lak ayaklı fıgurlerm, agave denılen kaktus cınsmın, uyuyan ınsanlann ve kopeklenn kendılennden kurtu- lup "başkası" olduklan duyumsanı- yor "Straight prinf olarak tanımla- nan, manıpule edılmemış, açık söz- lubır teknıkle çalışan Bravo'nun ışık, golge, renk gıbı alanlarda gostermış olduğu yetkın yorumlama gucu, onun 1950-70 arasmda odağında olüm te- masınuı yer aldıgı etkıleyıcı bır gor- sel dıl gelıştırmesının temel nedenı olarak yorumlanabıhr Mezarlıkdu- varlannda, otesı gorunmeyen perde detaylannda, kurutulmaya bırakıl- nnş mısır koçaıu gıbı günlük tema- lara yaklaşırken sanatçının gerçeğin aynasmdan düşdünyasına H7anrhğt- m ve ızleyenın peşını bırakmayan bır ımge zengınlığını sunduğunu goru- yoruz Gerçekustuculuğun aydınlat- tığı yolda ılerlerken Bravo'nun ge- hştınnış olduğu görsel stratejıler ıse çok yonlü olma ozellığıne sahıp 5 Mayıs-10 Hazıran 2000 Yapı Kredı Kâzun Taşkent Sanat Galerısı rıs Okulu ve :k Ressanıl resım sergı&t M KÛL7ÜR SANAT - ' ' J T ^~~ YAYINCIUK j # » * YAPI KREDİKÜLTÜR MERKEZİ J T , » " * * t>t*U1 Ccddcsı, No 285 80050 Btyoğlo '' ^~ Afl ff^P ^fBOTfZ Kttkuf ^ ^ f V r T ' nın fc-fiHn^|mrf* tarafm&n Yapı vc Kredı Bank*&-A4 ' - rj . — / /