Katalog

SAYFA CUMHURİYET 15 MAYIS 2000 PAZARTESİ Her şeyekarşın infaz gerçekleşti M "ÎT, 4 Şubat 1972 Cuma günü ıdam- ların affının bır dış merkezden sol bır slogan halınde gelıştınlerek Tûr- kıye'ye ıntıkal ettınldığı konusunda sıyası lıder- lere bnfıng venr Bnfıngekatılanlannbelırttık- lerıne göre toplantının amacı daha çok CHP Ge- nel Başkanı lnönü'ye dönük bulunmaktadır. 15 Mart 1972 Çarşamba gûnu, Cemil Gezmiş, Hıdır tnan ve Beşir Aslan, Cumhunyet Senato- su uyelenne tek tek şu mektubu göndenr "Sa- yın Senato üyesL. Üç gencin ölüm cezalan ana- yasamızın son merci olarak tespit ettiği ve bir te- minat unstını olarak kabul ettiği yüce Senatomu- za sunulmuş bulunmaktadır. Siyasi görüşünüz hangi istikamette oiursa olsun, 24 yaşında, haya- ta yeni başlamış üç insamn ölümüne 'Evet' de- nıeden önce biriç muhasebesiyapacağuuzı ve her şeyin üstünde sizin de aynı kudretin bahşettiği ca- nı taşıyan bir yaraük ve özellikle bir baba okhı- ğunuzu düşüneceğinizi kuvvetieümit etmekteyiz. Saygılanmızla.'' Yusuf Aslan'ın babası Beşir As- lan aynca Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'a aynı ıçenİcte bır dılekçe venr 16 Mart 1972 Perşembe günü Senatoda yapı- lan oylamada ıdam karanna onay çıkar Oylama- ya katılan 141 senatörden 105'ı Denız Gezmış, Huseym Inan ve Yusuf Aslan'ın ıdam edılmesı ıçın oy kullanır 36 senatör ıse reddeder. Karar Resml Cazete'de T N enız Gezmış, Hüseyin înan ve Yusuf / 1 Aslan hakkında venlen olüm cezala- • *S nnın ınfaz edılmesıne ılışkın yasa, 24 Mart 1972 günü Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından onaylandıktan sonra, 25 Mart 1972 Cumartesı günü Resmı Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe gırer Kanun yürürlüğe gırer gırmez, saat 09.20'de, CHP Genel Başkanı tsmet Inönü ımzasını taşıyan ve yasanın esas yönünden ıp- tahnı ısteyen CHP'nın ıptal dılekçesı CHP Ge- nel Sekreter Yardımcısı Orhan Eyüboğhı ıle Merkez Yönetım Kurulu üyelennden Erzurum Mılletvekılı Selçuk Elverdi tarafından Anayasa MahkemesıBaşkanlığınavenlmıştır Ankara Sı- kıyonetım Komutanlığı, bunun uzenne, "CTİP'nintalebipolitiktir. Infazdurdurulamaz'' diye bır karar alır. CHP'nın Anayasa Mahkeme- sı'ne açtığı ıptal başvurusu sonunda Denız Gez- mış, Yusuf Aslan ve Hüseyin tnan'ın ıdamlan- nın mfazı ertelenır. 5 e karsı 3 ~F~ Tnye Radar Üssü'nde görevlı üç tngı- # / Iız27 Mart 1972 Pazartesı günü, Ma- V-/ hir Çayan, Ciban Alptekin. Ertuğrul Kürkçü ve arkadaşlan tarafından kaçınlır. Ma- hır Çayan ve arkadâşlan da- eantu» >"ü$e Jwşı öç" tavnnı ızlemışlerdır. •• " - • CHP Genel Başkanı, 25 Mart 1972 günü sı- kıyönetımın uzatılması ıle ılgılı göruşme yapı- Deniz Gezmifin Öyküsü c TURHAN FEYİZOGLU lırken, TBMM bırleşık toplantısında asken sav- cılan, ordu ıçensınde anarşıst Mahır Çayan'ı ka- çıran aşın sol uçla mukayese eder ve bunlann aşın sağ ucun temsılcılen olduklannı, 'Kabaya- lana', 'Zorhı deniş', 'Mûfteri', 'Hastahk' ıçın- de bulunduklannı söyler ve ordu ıçensınden tas- fiyelennın gerekeceğı telkınınde bulunur. 3 Ingılız teknısyenı kaçıran Cıhan Alptekin, Mahır Çayan ve arkadâşlan, 30 Mart Perşembe günü öldürülür. 24 Nısan 1972 Pazartesı günu, TBMM'de ıdamlann yenne getınlmesıne ılışkın kanun ta- sansı gorüşülürken CHP Genel Başkanı tsmet înonü, oteden ben sıyası suçlardan dolayı ıdam yapıhnaması görüşünde olduklannı belırtır emil Gezmiş, Hıdır înan ve Beşir Aslan, infazları önlemek için Cumhunyet Senatosu üyelerine tek tek şu mektubu gönderir: "Sayın Senato üyesi... Uç gencin ölüm cezalan anayasamızın son merci olarak tespit ettiği ve bir teminat unsuru olarak kabul ettiği yüce Senatomuza sunulmuş bulunmaktadır. Siyasi görüşünüz hangi istikamette oiursa olsun, 24 yaşında, hayata yeni başlamış üç insamn ölümüne 'Evet' demeden önce bir iç muhasebesi yapacağınızı ve özellikle bir baba olduğunuzu düşüneceğinizi ümit etmekteyiz." sı, üç bın lıraya kadar köylü borçlarının kaldı- nlması, bu şartlann TRT haber bültenlennde okunması ıstenır 4 Mayıs 1972 Perşembe günü Denız, Hüseyin ve Yusuf 'un ıdamlannı engel- lemek amacıyla Jandarma Genel Komutanı Or- general Kemakttin Eken'e ODTÜ Makıne Fa- kültesı öğrencısı Hasan Ataol, ODTÜ Mımarhk Fakultesı öğrencısı Ergun Adakh,Sefa Asım Yıl- cbzve Niyazi Yüdızhan tarafından suıkast duzen- lenır. Suikastta Nıyazı Yüdızhan ıle er Mustafa Baş ölür. Adaklı ıle Ataol, kaçmayı başanr Genelkurmay Başkanı Orgeneral Memduh Tağmaç, Jandarma Genel Komutanı Eken'e ya- pdan suıkastla ılgılı sılahlı kuvvetlere yayımla- dığı mesajda, "Bu gidişe son vermek için gerek- 3 Mayıs 1972 Çarşamba günü Yaşar Aydın, Mehmet Yılmaz, Sefer Şımşek ve Necdet Akça tarafından Turk Hava Yollan'nın Boğazıçı adlı yolcu uçağı Bulganstan'a kaçınlır Uçakta 61 yolcu bulunmaktaydı. Yolculardan bınsı CHP Genel Başkanı Ismet Inönü'nün oğlu Ömer Inö- nü'diir Uçağı kaçıranlar, yolculan bırakmak ıçın bazı şartlar ılen sürmüşlerdır. Kemalettin Eken'e sulkast girlşlmi li tedbirier almmış ve ahnacaknr. Haince akra- lan bu şerefli kanlanntaesabısorulacaktir" der Cemıl Gezmış. ıdamlan onlemek ıçın Cum- hunyet Senatosu'ndan 31 üyenın Anayasa Mah- kemesı'ne dava açması ıçm senatörlerden 4 Ma- yıs 1972 günune kadar 28 ımza toplar Orgene- ral Kemalettin Eken'e yapılan suıkast üzenne, dılekçeye ımza koyan senatörlerden 6'sı ımza- lannıgenalır Böylece Anayasa Mahkemesı'ne başvuramaz. Sunay komutanları topluyor C\^/1 B u şartlarda Denız Gezmış, Huseym înan, Yusuf Arslan, Kâmil Dede, Nec- mı Demır'ın ıade edılmesı, ışçı sınıfı üzennde baskının ve grev yasagının kaldırüma- ' umhurbaşkanı Cevdet Sunay, 5 Mayıs 1972 Cuma günü, Genelkurmay Baş- kanı, Kara ve Denız Kuvvetlen ko- mutanlannı kabul ederek son olaylan gözden geçırmışler ve anarşık olaylara karşı alınacak sert ve sıkı onlemler konusunda düşünce ahşve- nşınde bulunmuşlardır 5 Mayıs günunü 6 Mayıs'a bağlayan geceya- nsı, Ankara Merkez Cezaevı'nde olağanüstü bır hareketlılıkgörulmektedır Denız, Hüseyin Înan ve Yusuf Aslan, apar topar hucrelennden alına- rak Merkez Cezaevı'ne getınhr ve burada ınfaz yapılır Kamuoyunda Deniz Gezmiş ve Arkadaşlan olarak bilinen THKO duruşması devam ederken Ankara Mamak Cezaevi'nde kalan Deniz Gezmiş, hatırafotoğrafiçeküriyordu. AvıtkatHalh Çelenkson geceyi(mkıttyov"T" 1 ^ enız, Hüseyin ve Yusuf'un / 1 avukatıolanHaütÇelenkın- JL—X faz gecesını özetle şoyle an- latmıştır: "Yaklaşjk 3-4 metrekare ge- nişliğindeki bu odanın sağ tarafında ve sehpanın bulunduğu av luya bakan pen- cercnin karşısındaki bir koltukta Deniz Gezmiş orunıyor. Sıründa parka, üs- tünde boğazta san-yeşil yün bir kazak, ayağında limon küru kadife bir panto- lon ve postallar içindedündikbir görün- tüsü var. Elleri arkadan ketepçeü Oda- da 25 kadar yiiksek rütbeü subay, em- niyet memuru ve cezaevi görevlisi Ço- ğıi ayakta. Tevfık Türüng ve Alı Elver- di de bunlar arasmda. Deniz, babasma son mektubunu yazdınyor. Mektup bi- tiyor. Kelepçesini çözüyorlar, eüne ver- dflderi kalemle mektubu imza ediyor. EUerini yeniden kelepçeliyoriar. Deniz-Yusuf-inan "Y ^usuf Arslan'ın isteği ve bizim y direnmemiz üzerine infaz sav- JL cısı. görfişmeye izin veriyor. Yusuf, bir grup görevii taranndan oda- suidan alınarak Deniz'in bulunduğu odaya götürülüyor. Yürürken beton dö- şeme üzerinde sûrüklenen prangalann çıkardığı korkunç gürültü gecenin ses- siznginde yankılaru\or. Deniz'Ie \usuf son kez ayakta konuşuyor ve öpüşüyor- lar. Ne konuştuklannı anlayamıyoruz. YusuTu odasına götürüyoriar. Hüseyin Înan da odasından annarak Deniz'in odasına getiriliyor. Înan ile Gezmiş, ko- nuşuvor ve öpüşüvorlar. Sözlerini du- yamıyoruz. Hüseyin de odasına götürü- lüyor. Elleri arkadan kelepçeli, ayakla- n prangah, dost üç ölüm yolcusu sehpa- ya gitmeküzerevedalaşıyor. Deniz'iaya- ğa kaldın\oriar. Ceplerini bosalüyor- lar. Cebinden 11.50 lira çıkıyor. Idam sehpasına doğnı yürürken bize döne- rek: - Allabaısmarladık. Cezaevindeki bütün devrimcilere selam. Onlan be- nim için tek tek öpün, diyor ve metin adınılarla avhıya doğnıyürüyor. Sehpa- nın önünegeiiyor. Sehpanın altmda nor- jnalyûkseknktebirmasave üstünde ta- di başma masanm üzerine çıkması ola- naksız. Gardhanlann >ardımı ile masa- nm üzerine çıkıyor. Masanın üzerinde bulunan tabureye kendi kendine çık- mak istiyor. İlmik ild karar. dardır ve sı- kümışnr. Kafası girmiyor. Bir gardhan ilmiği açıyor, genişletijor. Deniz'in ka- fasınatakıyt)r.Çirt ilmik Deniz'in boğa- zma asılryor. Bu esnada Deniz, gecenin derinliklerine dalga dalga yayılan gür sesrjle, şunlan söyhıyor: " Yaşasuı tam bağımsız Turkıye Yaşasın ışçıler, koy- lüler Kahrolsun emperyahzm " Empenaüzm kelimesinin 'ızm'inibi- tiremeden infaz savcısı: - Çek, çek! dije bağınyor. Bu esnada Deniz, ayağırun al- ündaki tabureyi tekmekmek isterken cellat arkadan tabureye vuruyor. Tabu- re vere düşüyor. Deniz'in ayaklaruun uçtan masaya kadar uzamyor. Deniz'in boyunun sehpaya göre hesaplanmama- sından doğan bu durum, görevlilerde bir şaşkınlık. bir heyecan yarabyor. Bu sırada infaz savcısı: - Masayı da çek, di- ye bağırryor. Masayı da çekiyorlar. Saat 01.25. Deniz karşımızda, uzun beyaz gömleği içinde asılı duruyor. Ipte ağn- ağır dönmeye başbyor. Sadece başı ve postallan görünüvor. Sonra gözkapak- lan inhor. \lt dudağı aşağıya sarkryor. Kasılmalar başlıyor. Belden aşagısını üç kez, arahklarla sflldyor. Sanki arkasına bağh eUerini kelepçeden kurtarmak is- tiyor. Gögsüne karar özetini gösteren beyaz bir karton asrjorlar. Idamdan 10 dakika sonra doktotiar, Deniz'e yakla- şıyorve gömleğini sıyırarak nabznuyok- luyorlar: Nabız anyor, diyorlar. çtft ilmik Isyanı T 7"e bir şey yapamamamn üzün- 1 / tüsüyüreğimiziyakrvor. İnfaz V savasına ve savcrya bu gecik- menin "çıft ılmık''ten doğduğunu, bu- nun bir işkence okhığunu söylüyor ve il- nıiğm teke indirflmesini istiyoruz. Dok- tor, bana doğnı eğüerek: Uzülmeyin, sandahe çekflip düşme meydana gelin- ce boyun kınhr. beyinle bağlantı kesilir ve arük acı duvulmaz, diyor. İnfaz sav- cısı, kelepçelerin çözülmesini emredi- yor. 15 dakika sonra doktorlaryine nab- JX yokhıyorlar. Nabız yine anyor, diyor- lar. Saat 02.15'e kadar bekleniyor. Son bir muayeneden sonra Gezmiş ipten in- diriliyor. Ölüyü götürüyoriar. Başgardiyanm odasına dönüyoruz. Deniz'in asılmadan önce oturduğu sandaKede Yusuf oturu- yor. Deniz asdırken YusuTu burava ge- tirmişler. Babasına > azdığı bir mektup- la, köy halkına ve akrabalanna \ azdığı bir mektubu bize uzanyor. Mektuplan 120tendersi 495* 'Kahrolsun emperyaltzm' Beri arkasmdan bağh, topok- t~i lanna kadar inen ve ayaldan- JL^d na hareket ülanağı vermeyen - dar gömlek giydirümiş bir insamn ken- Cumhuriyıl. Myi: 171S2 K«nw«M a t) n — n « 2 M - NAIH - ı«on» FETER RYAN AY'DA ÎLK ADIMLAR m m t a *k toup 11.9 liı» DAM EDİ.DİLER (orsanlar, monya'ya itmek için zin ıstedi «AC1BAM.4JUK "SCÎJİ Nasıl idamlılc olmuşlardı?. BttCİ î + * ı -* * %*m* »•:.«« > «.• Boy\mUnaM ut İdt & fc«. ••>* <Vc« CcmO, *»w n~» »"»»••» « <• ı m ı Tanfc «*K<I <•> t > n . « « . fcM»^ l««âl.l («uOteı «u- b u t M " - 1 •*• Silâhlı tecavüz olayı yurt infaz savcısı ahyor. Savo, "Yusuf'ubek- letmeyelım" diyor.Cebinden 17.25lira çıkıyor. Emanet hesabına ahnıyor. tkin- ci kâğrt paket açıtryor. Hazırlanmış be- yaz ölüm gömleğini başından geçirerek grydiriyorlar. Yusuf, sehpanın altmda, yüksek ve y ürekli bir sesle şunlan söy- İüyor: "Ben ulkemm bağımsızhğı ve ülkemın mutluluğu ıçm şerefımle bır defa ölüyorum. Bız halkımızın hızme- tındeyız SızlerAmenka'nmhızmetın- desmız. Yaşasın devnmciler, kahrolsun faşızm " Yusuf ve inan Ipln ucunda *T" Tusufsözlerini tamamlarken in- y faz savcısı: "Çek, çek 1 " diye .A bağınyor; eliy le. koluyla cella- dm tabureyi çekmesini işaret ediyor. \a- suf, tabureyi tekmelemekisterken cellat tabureyi hızla çekiyor. Yusuf ipin ucun- da sallânryor. Saat 02.25.0 da Deniz gi- bi dönüyor, üç kez siMniyor. Beş daki- ka sonra YusuTun kelepçelerini çözü- yorlar. Kollan yana sariayor. Gögsüne karar ozetini gösteren yaftayı asıvonar. Saat 0230'ye kadar bekliyoruz. Ipi ke- siyorlar. Yere serili bir bezin üzerine ya- tmyor ve götürüyoriar YusuTu. YJne başgardiyanm odasına dönüyoruz. Hü- seyin tnan bulunduğu odadan getirili- yor. Aynı sandalyeye oturtuluyor. Înan, babasma yazdığı bir mektubu savcrya veriyor. Hüseyin ayağa kalkıyor. Tabu- reye çıkmadan. yürekli ve yüksek sesle son sözlerini söylüyor: "Ben, şahsı hıç- bır çıkar gozetmeden halkımın mutlu- luğu ve bağımsızhğı ıçın savaştım Bu bayrağı bu ana kadar şerefle taşıdım. Bundan sonra bu bayrağı Türk halkına emanet edıyorum Yaşasın ışçıler, köy- rülerve yaşasm devrimciler KahrolsuTT faşızm" Sözlerini bitirdikten sonra tabureye çıkıyor. İlmiği boynuna takryorlar. İnan, tabureye bir tekme saUıyor. Düşüremi- yor. Bir tekme daha vuruyor ve deviri- yor tabureyi tnfan kendi kendine yapı- ywr. Saat03.00. Cebeci Mezarhğı'nagö- -mülmesine izin verilmeyen cenazeter, cezaevi idaresince YentmahaHe-KarşE- yaka Mezaıiığı'na gönderniyor. Cena^ zelerin yan yana gömühnesine izin ve- rihniyorvecenazekrüçermezararaile gömülüyor. 6 Mayıs 1972 tarihinde Deniz Gezmiş, Yusuf Arslan ve Hüseyin Inan'm idam edümeleri Cumhuriyet gazetesinin manşetinde böyle yer ahyordu. BITTI