Katalog

•5 MAY1S 2000 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA JvLJJ-iJ. U J \ [email protected] 15 Faruk Kenç de perdeyi kapattı 90yaşındayitirdiğimiz ünlüyönetmen, Türk sinemasında 'geçiş çağı'nı gerçekleştirmişti TURHAN GÜRKAN Günümüz kuşağının pek tanımadı- ğı, 1938"lerin Türk sinemasında "ge- çişçağTnı gerçekleştırenyapımcı, yö- netmen, kameraman, senaryocu Faruk Kenç, damgasını bastığı bir dönemi ka- patarak 90 yaşında yaşama veda etti. Yaşamının çeyrek yüzyıllık etkin za- man dilimine 26 film sığdıran Kenç'in ölûmüyle sinema dünyamızın yaşa- yan en eski çınarlanndan biri daha devrildi. Yönetmenlikuğraşını 1964 'te noktalayan Faruk Kenç' in yanm yüz- yıl önce herbın ilgiyle ızlenmiş siyah- beyaz filmlerini bugün yaşamda ka- labilmiş o dönemin kimbılir kaç sine- ma izleyicisi anımsıyor dersiniz? Her biri nostaljik bir dönemi belgeleyen bu filmleri saklayıp gelecek kuşaklara ulaştırma becerisine sahıp olmadığı- mız için bugün ne yazık ki adlannı an- makla avunuyoruz. Büyük bölümü yok olup gitmış bu fılmlenn son can- lı tanığı Faruk Kenç'in ölûmüyle si- nemamızda bir perde daha kapanmış oluyor. 'tlk'terin adamı Avrupa'da eğıtim görmüş kültürlü ve yetenekli bir sınemacı olan Faruk Kenç, yurdumuzda birçok "ilkw lenn de ön- cüsü olmuştu. Muhsin Ertuğnıl'un başını çektiği tiyatrocular dönemmi kapatıp "geçiş çağı" adı verilen sine- macılar kuşağma uzanan ara dönem- de köprübaşı görevi üstlendi. Onun "ük"lerinden bir başkası da önceleri sesli çekılen filmler dönemini kapa- tıp, sonra seslendırüen "duMaj" çığ- ALvrupa'da eğitim gören Faruk Kenç, yurdumuzda bir çok 'ilk'lerin de öncüsü olmuştu. Tiyatrocular dönemini kapatıp sinemacılar kuşağına uzanan ara dönemde köprübaşı görevi üstlenmişti. Dublaj çığnnın yaratıcısı ve öncüsüydü. Sinemaya yeni amatör sanatçılar kazandırmakta da katkıda bulunmuştu. nnın yaratıcısı ve öncüsü oluşudur. Tiyatrocular kadrosunu kınp sinema- ya yeni amatör sanatçılar getirerek si- nema oyunculuğunun oluşmasında da ılk onun katkılan olmuştu. Yerli Füm YapanlarCemiyeti'ninkuruculanara- sında yer alıp ilk başkanlığını yapan da oydu. îlk sinema artısti yanşması düzenleyerek Belgin Doruk, Ayhan Işık, Mahir Özerdem, Oya Sensev gi- bı oyuncuları kazandıran da yme on- dan başkası değildi. Film-San Vak- fi'run kuruculan arasında yer alıp bir süre başkanlığını yaptı. Rus fılmcüerie çalışti 1920'ü yülann Harbiye Nazın, Mer- kez Ordu Sinema Dairesi'ni kuran En- ver Paşa'nın yeğeni olan Faruk Kenç, 1910'da Istanbul'da doğdu. Şemsüme- katip Ortaokulu ve Cagaloğlu'ndaki Ye- ni Lise'de okudu. Öğrencilik yıllann- da Ha-Ka (Halil Kamil) Film Stüdyo- su'nda çalıştı. Cumhuriyet'in 10. yıl- dönümü ıçın gelen Sovyet yönetmen Yutkoviç ve Arnştsun'la Anadohı'yu do- laştı. 1934'te Sovyetler'in kurduğu film stüdyosunda hazırlanan "Türk lnkılabındaTerakkiHanıleferi*(1937) adlı dokümanter filmde çalıştı. Al- manya'ya gidip üç yıl öğrenim süreli Bavyera Devlet Füm ve Fotoğraf Oku- lu ve Alman Işık Sanatlan Okulu'nu bitinp yurda döndü. Ha-Ka Film'de hem yönetmen hem görüntü yönetme- ni olarak çalıştı. 1938'de Reşat Nuri Yerli ve yabancı sanatçılar aynı etkinlikte buluşuyor DansçüarAnkara 'daANKARA(CumhuriyetBürosu)-Dev- let Opera ve Balesi Genel Müdürlü- ğü'nce düzenlenen "Dans Platfonnu-1" bugün başlıyor. Yerli ve yabancı sanat- çılan bir araya getirecek olan etkinlik söyjeşi.^tötye, çajıgjcnaian ve sergiler- le başkentlilere danslı günler yaşata- cak. Devlet Opera ve Balesi Genel Müdür Vekili Remzi Bu- haralı, dü- zenledigi 20 Mayıs'a dek sürecek olan 'Dans Platformu- l'de, söyleşi, atöJye çalışmalan ve sergDer gerçekleşecek. Etkmnğe yurtdışuıdan sanatçüann yanı sıra öğretim görevHleri, profesyoneL amatör dansçüar katılacak. basm toplanüsında Türkiye'de ilk kez gerçekleş- tirilecek olan platforma ilişkin bılgi verdi. Son yıllarda Avnıpa kentlerinde sık sık uygulanan bu çalışma içın Türkiye'de geç kalmdığmı behrten Buharalı, platformun dünya ve Türkiye'deki dans potansiyeh ile dansın geleceği konusunda aydın- latıcı olacağmı vurguladı. Geleneksel olarak sürdürmeyi planladıklan etkinlik ile dans alamndakı ınsan kaynağının bu- luşması ve değerlendirilmesinı amaçladıklannı anlatan Buharalı, "Dansla yaşayan herkes bu platformun içinde yer alacak ve kendisini ifade edecek" dedı. Dans Platformu-1,15-20 Mayıs tanhleri ara- sında gerçekleştirilecek. Etkinliğe Ankara, Is- tanbul, Mersın, Antalya ve Izmir Balesi sanat- çılan, konservatuvar ögretım görevhlen ve öğ- rencüen, profesyonel ve amatör dansçılar, araş- tırmacılar ve uzmanlar katılacak. Etkinlik kapsamında. alanlannda isimlerini duyur- muş yabancı ve yerli sanatçılar dersler ve- recek. Platforma yurtdışından katılacak olan sanatçılar şunlar: Yossi Yungman (Israil), Paul Clayden, Moh- sen ElAVakü, Bruce Sansom (Ingıltere), Kattay Gosschalk, Diane Elshout ve Frank Handeler (Hollanda), Rubato (Jutta Hell-Dieter Baumann (Almanya), Nfcole Caccivio (Isvıçre). Etkinlik boyunca "Kurum Içi Eğitim'', "Dans Eleştirmenliği ve Yazariığı", "Dans Eğitimine Yeni Yaktaşımlar", "Özel Okullarda EğHün", "Dansta Kostüm", "Avrupa'da Bak", "Modern Hakkmda Sormak tstediğiniz Her Şey", "Meh- met Balkan ve Nostalji Saati", "21. Yüzyılda tn- san Bedeni* ve "Koreograflarla Sohbet" baş- lıklı söyleşiler düzenlenecek. Sunuş, workshop ve sinevizyon gösterimi gerçekleştirilecek; Ope- ra'da fotoğraf ve kostüm sergileri açılacak. Dans Platformu kapsamında, Devlet Opera ve Balesi'nin "Uyuyan Güzel" adlı eseri bugün sahnelenecek. Konservatuvarlann gösterisi ile Is- tanbul Balesi'nin "Ferhad ile Şirin" ve "Spar- tacus"; Mersin Balesi'nm "Carmen''; Izmır Ba- lesi'mn "GiseBe" ve Antalya Balesi'nin "tfişld- ler" adlı yapıtlan 17 Mayıs'ta izlenebilecek. Modern Dans Topluluğu ve RUBATO'nun or- taklaşa gerçekleştirecekleri gösteri de 20 Mayıs'ta sergilenecek. > ,,A Gloria Estefan albümünü tanıttı Kültür Servisi - Kübalı şarkıcı Gloria Estefan, Sony Musk tara- fmdan pıyasaya çıkanlan 'Alma Caribena' (Karayip Ruhu) adlı ye- ni albümünün promosyon tamtımı amacıyla Türkiye'ye geldı; Çırağan Sarayı'nda düzenlenen basm top- lantısmda sadece Latm müzikle- rinden ve Ispanyolca sözlerden olu- ~şatt^Ahn*€aıibena*ııın Bahama- lar'daki tanıtım konserinin ardından eşi ve prodüktörü Emflio Estefan'la yeni kasetinden söz ettı. 1998 tarihli 'GJoria' albümünü iz- leyen 'Afana Caribena'da Gloria Estefan, Küba ritim ve melodileri eşliğınde köklerine geri dönüş ya- -pıyor Albümün ilk single'ı safeari- traıh 'No me dejes de querer\ Sa- natçı Tres gotas de agua bendita' Küba ritim ve meiodDeri eşHğinde köklerine geri dÖDÜş yapıyor. ısımlı şarkısını büyükannesıne ada- naş ve ba parçada ünlü Kübalı sa- natçı Celia Cruz ile düet yapıyor. Dünya çapında hızla ilgi topla- yan Latin müziğinin daha da iler- leme kaydedeceğini belirten Este- fan, son albümü üzerine tam dört yıl çalıştıklannı belirtti. Ilerideki günlerde Andy Garcia ile birfihn- de rol alacağını da sözlerine ekle- yen Estefan, kasetinin tamtım ge- cesindeki gibi Jose Feliciano ile de birlikte çahşmak ıstcdığıni vur- guladı. Güntekin'den uyarladığı "Taş Parça- a" üe yönetmenlığe başladı. Ardından sesh olarak Valâ Nurettin'den (Va- Nu) "Yıhnaz AB" (1939), Sermet Muhtar Alus'tan "Kmrcık Paşa" (1940) gibi uyarlamalar çekti. Askere gidip geldüc- ten sonra Halil Kamil'le davah oldu. Ipekçilere de ısteklerini kabul ettire- meyince stüdyosuz kahp fümini ses- siz çekti, sonradan seslendirdi. Böyle- ce kan davası konusunu işleyen köy fil- mi "DertiiPmar''la(1943) Türkiye'de ilk kez yıllar boyu çok kullanılacak bir yöntemın öncüsü olarak sessiz füm dönemini açmış oldu. 'Dublajdan çok pişmanım' Sinemamızda yıllarca sürecek ve yerleşecek, birçok eleştinye neden ola- cak sonradan seslendırme "dublaj" fümlerinden en çok yakınanlardan bi- ride Faruk Kenç'inkendisiydi. 1968'de yaptığımız bir söyleşide kendi buluşu bu uygulamadan çok pışman olduğu- nu söyleyerek şöyle demişti: "Türk fihîKİHğinikıırtarmakiçin 1932-1943 te sesli çekikn eski döneme dönüp film- lerisesliçekmekistiyorum. Sesiiye dön- dükten sonrafihnister istemezağn* çe- kilecek, artistler diyaloglan ezberieye- cek,kötü de konuşsa provayapıhp o he- yecanı duyacağı için kendi kendinin kusuriannıkapatacak.Operatörgörûn- tüleriçekerken ısıklan istediği gibi dü- zenlemeye vakh bulacak. Sanat bakı- mından dahaîyi sonuç ahnıp kalite dû- zelecek. Mikrofonda ses provası yapn lacak. Yönetmen aksesuvar hatalarmı görecek. Bugünkû dublaj fihnlerinde ses güzel otuyor, ama teknik bakun- dan yüzde 60-70 doğalhğmdan kaybe- diyor. DuUaj yapan sanatçüann ko- nuşmalanvapay oluyor. Nasüki ilk ses- siz fîhni ben çektim, sesli çekmeden flhncfiığe veda etmek istemem." Faruk Kenç'in bu isteği ne yazüc ki gerçekleşmedi. Çünkü 1964 yılında "Çöl Kanunu" filmiyle yönetmenlüc yaşammı noktalamıştı. Böylece Türk Sineması onun icadı "dublaj" bela- sıyla yıllar boyu boğuşarak bugünle- re geldi. Ancak birkaç yıl önce film- lerini sesü çeken bilinçh çağdaş sine- macı kuşağının yerleşmesiyle bu an- tika dönetn kapandı. 1944'te Istanbul Fihn'i kurarak ya- pımcıhğa başlayan Faruk Kenç'in baş- hca filmlen: 1940'larda: Hasret, Gü- nahsızlar, Tuzak, Karanlık Yollar, Üvey Baba; 1950'lerde: Nam-ı Diğer Par- maksız Salüı, Çakırcalı Mehmet Efe, Çakırcalı Mehmet Efe'nin Defınesi, Hürriyet Şarkısı, Kendini Kurtaran Şe- hir, Köroğlu- Türkan Sultan, Kanlı Çiftlüc, Nasrettin Hoca ve Timurlenk, Kaybolan Gençük, Hayaümı Mahve- den Kadın, Çölde Bir tstanbul Kızı, Fe- laket Yolu, Annemi Anyorum, öhne- yen Aşk, Peçeli Efe; 1960'larda: Boş Ver Doktor, Çöl Kanunu. 196O'lı yıllarda geçinmek içın kısa metrajh fihnler çevirdi. Öğretici ve eğıticı bu belgesel filmlerin başhcala- n: Niçin Eğitim, Sanayide Eğitim ve Faydalan, Güler Yüz Tath Söz, Sü- merbank Mağazasmda Bir Gün. iki evlihk geçiren Faruk Kenç'in ilk eşi MuatoEriş'tenbiroğlu, 1954-1961 yü- lan arasında evli kaldığı üancı eşi Bel- gfa Doruk'tan ise Gül adlı bu- kızı var. Faruk Kenç, 1998'de 17. Uluslara- rası Istanbul Füm Festivali'nce venlen Onur Odülü'nü aldı. Bu yılkl tema 'Hayvan Hakları ve Hayvan Sevglsl' Çevreciler ile sinemacılar -^ Bodrum «da bir araya gelecek BUAŞA31ADA gÜKRAN KURDAKUL Yazanmızın rahatsızlığından dolayı bu haftaki yazısını yayımlayamıyoruz. DETİS'in açıklaması 'Pazar kavgası' KüMr Servisi - Dev- let Tiyatrolan Sanatçı- ları Derneği Yönetim Kurulu, Tiyatro Yazar- lan Derneğı tarafından "Türktiyarrosunubek- leyen büyük tehhke" baş- lığıyla yapılan son du- yuruyu, Türk tiyatro ya- zarlannın degü, bu yapı- yı kendi çıkarlan için kullanmaya çahşan dar bir çücar çevresinin sal- dınsı olarak değerlen- dirdi. DETtS yaptığı basın açüdamasında, Devlet Tiyatrolan'nda yaşanan süantılannın kaynağının 'postkavgası'değıl, 'pa- zar kavgası' olduğunu vurguladı. Açüdamada Devlet Tiyatrolan'nın yapısal sorunlannın çö- zümünü, repertuvara alı- nan yerli oyunlann sa- yısı ile ölçmeye kalkı- şan zihniyetin, kurumu yalnızca kendi oyunla- nnı pazarladıklan bir tez- gâh olarak gördüğü be- hrtildi. Aslında 'yerli oyunsayısıdeğfl, kendin- den başka Türk yazan olmadığı vehmine kapıl- nıış bir kısun oyun yaza- rmm repertuvardaki ken- di oyunlannın çoklu- ğu'nun önemli olduğuna değınilen açıklamada, bir yazann DT'de oyna- nan oyunu karşılığında ayda yaklaşık 7.2 müyar Uralüc bir kazanç sağla- dıgına dückat çekıldi. Türk hyatrosu içın asıl büyük tehlıkenın, 'pa- zardan daha geniş yer kapmak ve kişisel çıkar uğruna, her türiü uzlaş- ma ve anlaşmaya teslim olanzihnivet1 oldugu ıfa- de edıldi. Bu züıniyetin son za- manlarda öfkeye yenik düşerek, hedefe ulaş- makta engel olarak gör- düğü tüm kurum ve bi- reyleri karaladığı anım- satıldı. Açıklamada, tiyatro sanatçılan, yönetmenler ve dramaturgların son günlerde yapay tartışma- larla gündemde kalma- ya çalışan kımı oyun ya- zarlannın oyunlannı an- laşılır ve seyredilebilir kılmak içın, 'düzettmek' hatta kımı zaman 'yeni- den yazmaktan' bıkıp usandığı da belırtildi. Gül Erali'rtin seramik sergisi Viyana'da • Kültür Servisi - Türk Seramık Derneği ve Uluslararası Plastık Sanatlar , Derneği üyesı, sanatçı Gül Erali'nin yapıtlan 12 Mayıs-17 Hazıran tanhleri arasında Avrupa'nın ünlü seramüc galerisı Galerie für zeıtgenössısche Keramik'te sergilenecek. Erali, sergilenen yapıtlannda, simgesel ''^ J ',' anlatımlarla çocuk sevgisinden tutkulara dek ınsani duygulan sorguluyor. Ankara Müzik Festivali Şehrazar ile veda edecek • ANKARA (AA) -17. Uluslararası Ankara Müzık Festivali, Avrupa'nın büyük orkestralanndan Litvanya Ulusal Senfonı Orkestrası'nın bugün ve yann vereceği iki konserle kapanacak. Şef Juonaz Domarkas'ın yönetımindekı Litvanya Ulusal Senfoni Orkestrası'nın konserine Vılhelmas Cepinskı ile Emre Şen katılacak. Litvanya Ulusal Senfoni Orkestrası kapanış konserini, Rimski Korsakov'un 'Şehrazat' adlı eseri ile noktalayacak. BUGÜN • PAMUKBANK FOTOĞRAF GALERİSt'nde saat 17.30'da MichaelWard'ın FotoğrafBaskı Sanan' başhklı semineri izlenebihr. (236 67 90) • TÜRKtYE YAZARLAR SENDÖCASI ve Kadücöy Belediyesı Sağlık ve Sosyal Dayanışma Vakfı'nda 18.00-20.00 saatleri arasmda düzenlenen 'Yaz Seminerieri' kapsamında Sönmez Atasoy'un 'Düzgün Konusma' adlı semineri yer ahyor. (0 216 418 16 46) J ~"\ KüMr Servisi - Türkiye'nin çevre temalı ilk film festivali, '4. Uluslararası BodrumÇevreFilm- leri FestivaB'. 5 Hazıran Dünya Çevre Günü'nde başlıyor. Garanti Bankası ana sponsor- luğunda, Türkıye Sinema ve Au- diovısuel Kültür Vakfı (TÜR- SAK) tarafından Doğal Hayatı Koruma Derneği (DHKD) da- mşmanhğında düzenlenen festı- val 5-10 Haziran 2000 tarihleri arasında Bodrum'da gerçekleşti- rilecek. 'Hayvan Haklanve Hayvan Sev- gS^temah bu yiîkrfestivalde uluslararası uzun metrajh belgesel ve kısa füm yanş- malan ile yanşma dışı fıhn gösterimleri- nin yanı sıra '4. Halikarnas Bahkçısı Kısa Füm Maratonu', 'Hayvan Haklan' ve 'Ta- bü Afetler ve tnsan Yerleşhnkri' konulu paneller yer alacak. Aynca, KODAK sponsorluğunda ve Ak- denız ÜlkeTeri Akademisi işbirliğiyle dü- zenlenen Bodrum'daki lise ve dengi okul öğrencilerinin katılabileceği 'Hayvanlar ve tnsanlar' başhkh dia yanşması, söyle- şiler ve sergiler gerçekleştiriîecefc Uzun Metrajh Fihn Yanşması bölümün- de 'Alnn İSİS Ödülü' için Ingıltere, Fran- sa, Ahnanya, Danimarka ve Japonya'nın da aralannda bulunduğu on ülke yanşacak. Uluslararasıjüri Ingiltere, Fransa, ABD, Ve- 10 Mayıs-17 Hazira Kredi Vedat Nedim Töı RADYO GÜNLERİ îstanbul Radyosu Anılac, Yaşantılar jıezüella, Türkiye ve diğer AvrupajUkeJe- rinden gelen yapımcı, yönetmen ve oyun- culardan oluşuyor. Belgesel ve Kısa Film kategorisinde ise 15 çahşmadanbiri 'MonachusMonachus' ödülünü alacak. Kurmaca ve Canlandır- ma olmak üzere iki dalda yanşacak olan yapımlar, Fransa ve ABD ağırlüdı. Alman Kültür Merkezi de 'InsanveÇev- re' temalı video fıhn serisiyle festivale kat- kıda bulunuyor. 1990 yıhndan beri Goet- he Enstıtüsü tarafından yürütülen proje, Freiburg OKOMEDIA Ensütüsû'nünkat- ^Hanyla gerçekleştîrilecek. Festival filmleri Sinema Karya Millen- nium salonlannın yanı sıra Bodrum Kale- si'nde festival için özel olarak düzenlenen 1500 kişilik sinema salonunda göstenme sunulacak. C KUUOR SANAT YAYIMOUK YAPI KREDİ KÜLTÜR MERKlZt lstıklal Caddesı. No. 285 800^0 Bfyoğlu tr^i TRT ile ifbırlıtı ygtnde Yapı Ktştk Kuitur Sanat Yaytncflik A.Ş. oatodan Yapı Tt Kredı IIMII • 11 A.Ş.Tçın^ddzcfueocaiyır