Katalog

8ARALIK2000CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI / ekonomi(§ cumhuriyetcom.tr 13 Güney Kore'de lokavt kararı • Ekonomi Servisi - Güney Kore'nin büyük telekomünikasyon şirketlerinden Dacom, geçen ay grev yapan işçileri için lokavt karan aldı. LG Grubu'na bağlı şirketin bu karan, sendika üyesi 1700 işçiyi kapsıyor. Dacom şirketi, bu işçilerin grevde olduğu dönemde 1000 kadar sendikasız işçisiyle çalışmayı sürdünnüştü. Greve giden işçiler, başka binmlere atanan üyeleri ile ilgili kararlann, toplusözleşme görüşmeleri sırasında tekrar gözden geçirilmesini istiyor. Dctfi dana' Ukrayna'da • KİEV(AA)- Ingiltere'de patlak verdıkten sonra Batı Avrupa'nın çeşitli ûlkelerinde de rastlanan "delı dana" hastalığı, Avrupa'nın doğusundaki Ukrayna'da da ortaya çıktı. Ukrayna Olağanüstü Durumlar Bakanlığı, ülkenin batısmdaki Rivne bölgesınde iki sığmn deli dana hastalığından öldüğûnü doğruladı. Diğer yandan, hastalığın dana önce de görüldüğu Ispanya'da, ikınci bir hastalık vakasının olduğu doğrulandı. Almanya da öncekiw - r.p hafta, kendi topraklan içinde ilk kez hastalığa rastlandığım bildirnüşti. 'DemiPhalkbank etkilenmedi' • AMSTERDAIVl (AA) - Merkezı Hollanda'da bulunan, Demirbank ile Halkbank ortaklığı olan "Hollanda Demirhalkbank" ın, Türkıye'de öncekı gûn gerçekleştirilen operasyondan etkilenmediği açıklandı. Hisselerinin yüzde 70'i Demirbank, yüzde 30'u da Halkbank'a ait olan Hollanda Demirhalkbank Genel Müdürü Merdan Araz, bankalannın Hollanda yasalanna göre kurulmuş ve Hollanda Bankalar Yasası'nın güvencesi altında olduğunu söyledi. Petrol fiyaüan yükseJdi • BAĞDAT(AA)- Petrol fıyatlannda bir hafladır süren düşüş, ABD'de havalann soğuması üzerine yerini yeniden artışa bıraktı. ABD hafıf petrolünün varil fıyatı, bir önceki gün 28.25 dolara kadar geriledikten sonra, dün yeniden 30 dolar sımnnı aşarak 30.25 dolara yükseldi. Mavi Jeans'ten dev aülım • Ekonomi Servisi - Mavı Jeans, dünya pazarlannda giderek daha fazla söz sahibi oluyor. Geçen iki yıl içinde büyüme hızını üç karına çıkaran ve yurtdışında 2 bin 700 satış noktasına sahip olan Mavi Jeans, 2000 yılında yurtıçı ve yurtdışında 6 milyon adet ürün satışı gerçekleştirdi. Firma, Çerkezköy'deki Türkıye'nin en büyük kot fabrikası konumundaki entegre tesisıne, yeni dikim bölümleri ekledi. Motorlu Taşıtlar Vergisi yüzde 75 artacak, KDV ve gelir vergisi dilimleri yükseltilecek Kriznı bedefi: Halka vergiANKARA/İSTANBUL (Cumhuriyet) - Hükümetin bankacılıkta yaşanan mali krizi "ertetemek'' uğruna el açtığı Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) yaklaşık 10 milyar dolarhk kredısınin faturası halka çıkacak. Motorlu Taşıtlar Vergisi'nin yüzde 75'e çıkanlması, repo ve mevduat faizi stopajlannın yüzde 16'yayükseltilmesi konusunda karamamenin çıkması beklenirken, gelir vergisi dilimlerinde de artışa gidiü'yor. Doğalgaz tüketiminde yüzde 17'lik KDV oranı yüzde 25'e çıkanlırken haberleşme hizmet bedeli olarak ödenen yüzde 17'lik KDV oranı da yüzde 25'e yükseltilecek. Motorlu Taşıtlar Vergisi yüzde 75 artünlırken bu vergi LPG'li özel araçlarda 3 kat, ticari taksilerde 3.5 kat olarak uygulanacak. Muafiyet sının yfiksdjyor Kira geliri vergiden muafiyet sınınnın da 630 milyon liradan 700 milyon liraya KREDÎKARŞIUĞIIMF'YE VERÎLENSÖZLERİNBEDELÎNlHALKÖDEYECEK Kemetier daha da sıkdacakIstanbul Haber Servisi - IMF'den sağ- lanan 10 milyar dolan aşkın krediyle şimdilik sona eren finansal krizin fatu- rası da yine öncekiler gibi krizde hiçbir payı bulunmayan halka çıktı. Krizin borsada yarattıgı çöküş sonu- cu 1 milyon dolaytndaki küçüktasarruf- çunun yaklaşık 10 milyar dolan, büyük portfoy sahibi borsa spekülatörlerinin eline geçti. Krizin bazı sonuçlan ve Türk halkına maliyeti şöyle: Özelle$tlrme: îhaleduyurulan 14 Aralık'a kadar yapılacağı açıklanan Te- lekom ve THY'nin binlerce çahşanı iş- sizlik tehdidiyle karşı karşıya. Dahası, ülke açısından stratejik öneme sahip Te- lekom'un yönetimi yüzde 35.5lik his- se satışı karşılığı ortaklan arasmda ya- bancılann da bulundugu şirketlere geçe- cek. Elektrik sektörünün özelleştirilme- si ise işsızliğin yanı sıra bugüne dek bu sektörde yapılrnış özelleştirmelerde gö- rüldügü gibi hem hizmet kalitesı hem maliyet açısından halkın aleyhine so- nuçlar doğurucak. Memur zammı da tehllkede-. Kredi karşılığı IMF'ye verilen sözler ge- reğince, 2001 bütçesındezatenkısıtlan- mış olan harcamalarda yüzde 10luk ek kısıtlama yapılacak. Sözleşmeleri 2001 'de bitecek kamu işçisine zam yüz- de 15'i aşmayacak. Memur maaşlanna yapılması sözü verilen enflasyon farkı zammınm verilmesi ise tehlikeye girer- ken enflasyon hedefînin sapmasına ke- sin gözüyle bakılıyor. Dövlz rezervl eridl: Türkiye ıo milyar dolar daha borçlandı. Ülkenin döviz rezervinde yaklaşık 7 milyar do- larlık erime yaşandı. Yurtdışına kaçan paranın ise 6 ila 15 milyar dolar arasın- da olduğu belirtiliyor. Kriz sahipierine ödül • Yabancılann Türk bankalanna ver- diği kredilere devlet güvencesi geldi. • Mevduata tanınan garanti miktan- nın 50 milyar liraya indirilmesinden vazgeçiliyor. • Vadesi dolan ihracat kredilerinin sü- resi 1 ay uzatıldı. • Birleşen bankalar 3 yıl kurumlar vergisinden muaf tutulacak. El konulan bankaların Türkiye 'ye maliyeti ölçülemeyecekdenli ağır Faiz yükü ürkütüyor• 2001 yılı bütçesinde yer alan 14.3 katrilyon liralık iç borç faiz ödemesi, yükselen faizler, fondaki bankalar ve kamu bankalannın görev zararlan için yapılacak borçlanmalann da etkisiyle 1 katrilyon liraartacak. BANUSALMAN ANKARA - Piyasalarda 2 haftadır yaşanan dalgalanma- nın ardından yüzde 1000'len aşan faizler, hükümetin 2001 ve 2002 yıllanna ilişkin faiz beklentisini değiştırecek. Yük- selen faizlerin hemen düşme- yeceği ve yüzde 1000'lerde ol- masa da faizlerin yüksek sevı- yesini koruyacağına dikkat çe- kiliyor. _ TÜRMOB Başkanı Mustafe Ozyürek, 2001 yılı bütçesinde yer alan 14.3 katrilyon liralık iç borç faiz ödemesinin yükselen faizler, fondaki bankalar ve ka- mu bankalannın görev zarar- lan için yapılacak borçlanma- lann da etkisiyle 750 trilyon li- ra ile 1 katrüyon lira arasında artacağını bildirdi. Özyürek, artan faiz yükünün yeni gelır kaynaklan ya da yeni vergi ge- reksinimi doğuracağını belir- terek "Ya KDV'de genel artışa gidilebilir ya da özel tüketim vergisi çıkanhr" dedi. Faızlenn yüzde 1000'leri aş- masına neden olan piyasalar- daki bunalımın faturası, yal- nızca 2 haftalık süre içinde Türkiye'den çıkan 7.5 milyar dolardan oluşmuyor. Bunalımın siyasi faturası BMF heyetinin Ankara'da yapûğı her bir görüşme sonunda yeni bir ödün paketi ortaya çıkıyor. dikkate alınmasa bile Türkiye IMF'nin istemlerini yerine ge- tırme konusunda daha da sıkış- tı. Demirbank'ın batışı, yurt- dışı kredilere getirilen garanti, çıkan dövizin geri kazanılma- sı için Telekom, THY, enerji dağıtım şebekeleri ile santral- lann özelleştirilmesi devletin üstlendiği yüklerin bir kısmını oluşturuyor. Bunlann dışında ek bir yük ise, artan faizlerin bütçe üzerin- de oluşturacağı baskıyla gele- cek. Faizlerin hemen düşmesi beklenmediği gibi uzunca bir süre yüksek düzeyini koruyaca- ğı belirtiliyor. Bu durum hükü- metin 2001 ve 2002 yılı için ödenecek iç borç faiz yükü tah- minlerini degiştirecek. TÜRMOB Başkanı Mustafa Özyürek, hükümetin 2001 büt- çesinde 14.3 katrilyon liralık ıç borç faiz geri ödemesi planladı- ğını, bunun 1.5 katrilyon lirası- nın 2001 yılmda yapılacak borç- lanmalardan doğacak faiz yükü olduğunu belırttı. Asılyfik2002'ye Büyük ölçüde 2001 yılı iç borç faiz ödemesinin 2000 yı- lı borçlanmalanndan oluştuğu için değişmeyeceğini, ancak faizlerdeki yükselişin daha bü- yük etkisinin 2002 yılında gö- rüleceğini kaydeden Özyürek, 2001 yılı borçlanmalanndan ödenecek 1.5 katrilyon liralık faiz yükünde artış beklenmesı gerektiğine dikkat çekti. Özyürek, yüksek faiz düze- yi nedeniyle 2001 yılı iç borç faiz ödemesinde 200 trilyon li- ralık artış beklendiğini, ancak fona alınan bankalar için Fian- kacılık Düzenleme ve Der.etle- me Kurulu adına yapüacak borçlanmalarla bu rrıkamın 750 trilyon liraya yükf,elebile- ceğini kaydetti. Bunun ıçıne kamu bankala- nnın görev zararlavı için yapı- lacak borçlanma'ıar da danil edildiğinde faiz yükündekı ar- tışm 750 trilyon ya da 1 katril- yon Iiraya ula.<yacağını belirten Özyürek, bu âunımun yeni ge- lir kaynaklan ve yeni vergiye gereksinirD. doğuracağına dik- kat çekti. ÖzyüPik, faiz yüküyle olu- şacak açığın kapatılması için hemen kaynak gereksinimi do- ğacaf,ını, bu durumda da hükü- metm özel tüketim vergisi çı- karma gibi yöntemlere başvu- rabileceğini belirtti. çıkanlması bekleniyor. Taşıt Alım Vergisi yüzde 60 arttınlırken lüks araçlarda daha yüksek artış uygulanacak. Emlak vergisinin yüzde 25-30 arasmda arttınlması bekleniyor. AA'nın haberine göre Gelir vergisi tarifesindeki dilimler de yükseltiliyor. Bu çerçevede yüzde 15'lik en düşük vergiye tabi gelir dilimi 2 milyar 800 milyon liraya çıkacak. îkinci dilimde 2.8 milyar-7 milyar lira arasındakı gelirlere yüzde 20, 7 milyar-14 milyar lira arasındaki gelirlere yüzde 25, 14 milyar-35 milyar lira arası gelirlere yüzde 30, 35 milyar-70 milyar lira arası gelirlere yüzde 35, 70 milyar liranın üzerindeki gelirlere de yüzde 40 vergi uygulanacak. Özel indirim tutannın memur maaşlannda 472 bın 500 liralık iyileşme sağlayacağı belirtiliyor. Doğu ve Güneydoğu illerinde uygulanan özel indirim tutan ise 26 milyon 250 bin liradan 30 milyon 600 bin liraya çıkanlacak. Gelir vergisi beyanname sının da 4 milyar 375 milyon liraya çıkıyor Böylece, döviz cinsinden tahvili bulunanlar ile işyen kira geliri olanlardan, bu miktann üzerinde gelir elde edenler beyanname kapsamına girecek. Gelecek kredi kadar özeüeştirme zaran Özelleştirmeleri hızlandırma taahhüdü veren hükümetin bu tutumunun, ulusal çıkarlar ve kamu yaranyla bağdaşmayan Türk Telekom ve THY özelleştirmelerinde büyük kayba yol açması bekleniyor. Türk Telekom'un yüzde 33.5'lik hisse satışını "hemen'' gerçekleştireceğini taahhüt eden koalisyon hükümeti, böylelikle Türkiye'nin en büyük şirketlerinden birini yan fiyatına özel sektöre devretmenin yolunu açtı. Dünya telekom şirketlerinin krize girdiği ve hisselerinin son bir yılda yaklaşık yüzde 60 oranmda değer yitırdiği bu dönemde Türk Telekom'un saölması, ortalama 20 milyar dolar değerindeki kurumun değerinin 10 milyar dolara düşmesi anlamına geliyor. Hükümet, THY'de de benzer senaryoyu uyguluyor. Geçen yıl toplam 217 trilyon 400 milyar lira yatınm gerçekleştiren THY'nin buna karşın mali durumu "70 trilyon Bra zarar" olarak açıklanırken kamu yaran göz ardı edilen özelleştirmenin "zarar ediyor tabtosuyla" gerçekleştirilmesi THY'de de kayba neden olacak. Üstelik, trilyonlarca lira amortisman aynlarak "zararda gösterüen" THY'yi alacak kurum sadece bu amorrismanlan aktifleştirerek 3D0-400 trilyon liralık vergi avantajı da sağlayacak. . .--• Ingiliz basını IMF'nin başansızlığının önemliprestij kaybıyaratacağınıyazdı H.2İ'aflan tepkisine yol açan anlaşma, 20 milyar dolarhk kredinin kapısını açacaktı. Ardından sendikalar IMF'nin 'acı reçetesini' protesto etmek için 36 saatlik genel grev yapmıştı. Arjantin f e 'IMF bütçesi' Ekonomi Servisi - Arjantin Senatosu, IMF'den 20 ila 30 milyar dolarhk kredinin kapısını açacak 2001 bütçesini onayladı. Senatonun onayladığı bütçe yasası, gelecek yü Arjantin ekonomisinin yüzde 2.5 büyömesinı ve açığı 7 milyar dolarla ya da Gayri Safi Mılli Hasıla'nın yüzde 2.4'üyle sınırlamayı öngörüyor. Arjantin'in yüklü miktarda IMF yardımı ahnasına olanak tanıyacak bütçe, şimdi Temsilciler Meclisi ile yapılacak toplantıda uzlaşmaya açılacak. IMF, hükümetin Sikı bir finans, vergi ve sosyal güvenlik reformunu uygulaması şartıyla Arjantin'e yardım etmeyi kabul etmişti. Söz konusu reform programı ise sendikalann şiddetli muhalefetine ve sabn taşan halkın geniş katılımıyla büyük pro'testo gösterilerinin yapılmasına yol açmıştı. 'Türkiye deneme tahtası y LONDJItAAVASHINGTON (AA) - Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) Tür- kiye'ye 10.4 milyar dolaruk bir paketle destek olacağını açıklaması Ingiliz ba- smın da büyük yankı buldu. Habere yanm sayfa ayıran The Guar- di?jı gazetesi IMF'nin, açtığı kredıyle Türkiye'yi yeni bir deneme sürecine soktuğunu belirtirken bankacılık sektö- ründe yaşanan krizin pek çok analistı ür- küttüğünü, piyasadaki bu sıkıntının Rus- ya ve Doğu Avrupa'ya da sıçrayacağı kaygısının yaşandığını kaydetti. Türk ekonomisinin yaşayacağı başa- nsızlığın aynı zamanda IMF için de bir prestij kaybı olacağını anımsatan gaze- te, IMF'nin 10.4 milyar dolarlık deste- ğinin birkaç kademede ödenmesiyle ıl- gili planı da Türkiye'deki hükümetin "•programa uyacağını garantüemek" is- teğine bağladı. The Independent gazetesi IMF'nin söz konusu desteğinin Türk hükümeti- nin özelleştirmeye hız veraıe ve banka- cılık sektöründeki reformlan gerçekleş- tirme konusunda verdiği sözün ardından geldiğine yer verdi. Gazete, desteğin açıklanmasıyla piyasada toparlanmanm ilk işaretlerinin görülmeye başlandığım anlattı. 'Program eşikten dondfi5 Financial Times gazetesi ise hüküme- tin bu gelişmenin ardından bankacılık sısteminde yapacağı reformlann hızla- nacağı sinyalini verdiğini de belirtirken Başbakan Bülent Ecevit'in özelleştirme- nin de hızlanacağına dair sözlerine dik- kat çekti. Gazete, "Söz konusu önletn ahnmasaydı son günlerde bankacılık sek- töründeyaşanan kriz Türkiye'de yeni bir devalüas>on ve üç yühk IMF programı- nın çökmesiyle sonianabflirdi'' yorumun- da da bulundu. Öte yandan uzmanlar IMF'nin geç- mişteki hatalardan ders alıp daha sürat- le hareket etmesine karşm yükselen pa- zarlarda reformlann yavaş gidişinin, muhtemel krizlere karşı hassasiyet ya- rattığına dikkat çekti. ÇİFTÇİ DOSTU SADULLAH USUMİ ÇiftçNer Hükümeti Baykal'a Şikayet Etti - II Önceki gün yayımlanan yazımızda TARİŞ, ÇU- KOBİRÜK, ANTBİRLİK, TRAKYABİRLİK, FISKO- BİRÜK gibi tanm satış kooperatıflerinin Türk tan- mı ve ekonomisi için ne kadar önemli olduğunu anlatmaya çalıştık. Türkiye'de 16 tanm satış kooperatifleri birliği var. Birliklerin ortak sayısı 750 binin üstünde. 10 milyona yakın insanımızın doğrudan geçim kay- nağı. 20 milyondan fazla üreticimizin de geçimi- ne katkıda bulunuyor. Eğer günün birinde bu tanm satış kooperatifle- ri çökerse 20 milyondan fazla üreticimiz işsiz güç- süz ve aç kalacaktır. Birçok devlet yetkilimiz ya bu birliklerin önemi- nin farkında değil ya da bile bile tanm kesiminin ölüm fermanını hazıriıyoriar. Daha 20. yüzyılın başlannda Ege Bölgesi'nde geçimini topraktan sağlayan insanlanmız, kendi- lerini tüccara karşı korumak gereğini duymuşlar- dır. Nitekim, Aydınlı incir üreticileri, iç ve dış piya- salarda oluşan yabancı tekelleri kırmak, tüccar ve tefecilerin oyuncağı olmaktan kurtulmak amacı ile 21 Ağustos 1917 yılında ilk kooperatifçilik ha- reketini başlatmışlardır. Cumhuriyet kurulduktan sonra da 9 Ekim 1935 tarihinde Atatürk'ün emri ile tanm satış koopera- tifleri ve bunlann biriiklerinin temelleri atılmıştır. • • • Birlikler, o tarihlerden 1980 yılına kadar süreklı gelişti ve 30 milyona yakın çiftçimizin haklannı ko- ruyabilecek güce ulaştı. Bu arada sağ partilerin "kömünistlik" suçlama- lannı ciddiye alanlann sayısı da giderek azaldı. Hatta son günlerde hiç kalmadı. Çünkü çıftçıler ta- nm satış kooperatiflerinin ve buna benzer kuru- luşlann yarariannı gördü. Ve... Kooperatifçilik ha- reketine sımsıkı sanldı. Böylece, gerek tarımda gerekse hayvancılıkta mucize sayılabilecek gelişmeler oldu. Ekim alan- lan genişledi. Verimler arttı. Para kazanan çitfçi teknolojik yatınmlara yöneldi. Bu gelişmeler Batılı ülkeleri ürkütüyordu. Çün- kü, Türkiye büyük bir pazardı. Amerika, Ingiltere, Fransa, Almanya, Italya gibi her konuda kendini öncü ve büyük gören ülkelerin bu duruma razı ol- malan mümkün değildı. • • • 12 Eylül ve onun yarattıgı ortam yabancılar için önemli bir fırsattı. Darbecilerin dünyadan haber- leri yoktu. Aynca yabancıların bir dedıkleri ıkı ol- muyordu. Daha sonra işbaşına gelen hükümetler de 12 Eylülcülerden farklı düşünmüyortardı. Böylece, her yıl Türktanmını çökertecek karar- lar arka arkaya gelmeye başladı. Tabii, Türk tan- mını ayakta tutan ve her türtü gelişmesine öncü- lük eden tanm satış kooperatifleri bu darbelerin dışında tutulamazdı. Özerklik maskesi altında ko- operatifler de hançeriendi. , ^ j • • • özerklikle ilgili 4572 sayılı yasa 16 Haziran 2000 tarihinde yürürtüğe girdi. Yasaya göre, anasözleş- melerin de birliklerin görüşü alınarak bakanlık ta- rafından hazırianması ve 15 Ekim tarihine kadar yürüriüğe girmesi gerekiyordu. Üstelik birlikler de bu konuda kendilerine düşen görevi yerine getir- mişlerdi. Yasanın emrettiği tarih geçeli bugün 50 gün ol- duğu halde, bakanlıktan hâlâ bir ses yok. Anasöz- leşmenin akıbeti hakkında da hiçbir bilgi yok... Iş- ler durma noktasında. Sadece TARİŞ yöneticileri değil, tüm tanm sa- îış kooperatifleri biriiklerinin yöneticileri kuşkulu bir bekleyiş içinde. Hemen hepsi, hükümet ortağı partilerden ilgi göremedikleri için üzgün. Birliklerin sorunlanna ilk eğilen CHP Genel Baş- kanı Deniz Baykal oidu... Baykal, TARİŞ Genel Müdürü Ayhan Özer ve birlik başkanlannı tek tek dinledikten sonra parti olarak sorunlanna sahip çı- kacaklannı söyledi. TARİŞ ve diğer tanm satış kooperatflerine sal- dınlann nedenlerini anlatmaya devam edeceğiz... ilk tanm portalı ciftcinet kuruldu Ekonomi Servisi - İlk tanm portalı ciftci- net.com kuruldu. Tanm ve hayvancıhkla ilgili her türlü bilgiye ulaşabilme imkânı sunan portalda her ürünün fıyaö buluna- biliyor. Çiftçilerin, ekimden hasata kadar yapılan tüm girdi-çıktılan ve çiftlik kayıtlannı bilgisayar or- tamında bir programla tutabileceği kâr ve zarar- lannı takip edebileceği portal, 1. Avrasya AG- ROTÜRK 2000 Tanm Fuan'nda yayına girdi. TÜYAP ve CÎNETA- RIM işbirliğiyle gerçek- leştirilen fiıara, Anado- lu'nun her yerinden çift- çiler ve üreticiler getiril- di. Uzun yıllar ihmal edi- len tanm ve hayvancılığı tekrar gündeme getirip çiftçi ve tanm sanayii kollannı bilinçlendirmek amacıyla yapılan fuarda, tanmda bilgisayar kulla- nımından tanm sanayi ürünlerine, tohumlama- dan gübrelemeye ve sera- cılıktan sulama ekipman- lanna kadar birçok sis- tem tanıtıhyor. 'Tanma mecburuz' Fuara katılan Trabzon ll Müdürlüğü yetkilisi, "Tanma dayab sanaviye mecbunız. Ancak bihiik bir pazar sıkmosı yaşı>o- ruz. Bu fuar ürünlerimi- zi tanıtmamrz açısından büyük önem taşrv'or" di- ye konuştu. Dünyadaki en son tanm teknolojile- ri ve metotlann üreticile- rin hizmetine sunulduğu fuar 10 Aralık'a kadar sürecek.