Katalog

SAYFA CUMHURİYET 30 ARALIK 2000 CUMARTESİ 10 2001'DE REEL EKONOMIYE BAKIŞ / Ekonomik ve siyasi dalgalanmalardan kurtulamayan Türkiye, uluslararası arenada trene sürekli geriden yetişmeye çalışıyor KENDİ EKSENİNDEN ÇIKAMAYAN ÜLKEHenüz insanoğlu StanleyKubrickve Arthur Clarke 'ın "2001 Space Odyssey " filminde olduğu gibi kitlesel olarak uzaya seyahat edemese depek çok ülkeyeni keşiflere doğru ilerlerken Türkiye kendi ekseninde dönmeyi sürdürüyor. Gerek ekonomik, gerekse siyasi dalgalanmalann dinmediği Türkiye de hükümet hâlâ ekonomiyi "sıkı para politikalarıyla " düze çıkarmaya çalışıyor. 2000 yılında dış ticaret açığınm yüzde 108'lere çıktığı Türkiye, ithalat cenneti olmaya devam ediyor. Ülkenin geleceğini dış borçlara endeksleyen hükümet, "üretimin gücüne " kulağını tıkıyor. Üreten kesimin talepleri görmezden gelinirken özellikle 2000 yılmın son aylarında yaşananfinansman kriziyle ülkedeki cari açığın tehlike sinyali verdiği dikkat çekiyor. Hükümet, enflasyonu düşürme pahasına uyguladığı politikalarımn olumsuz etkilerine karşı hiçbir önlem almıyor. Uygulanan ekonomi programının üretim üzerinde ağır etkilerinin olduğu belirtiliyor. Özellikle otomotiv, tekstil ve inşaat sektörleri tehlike sinyalleri verirken turizm ve bilişim gibi alanlar ise 2001 yılına daha "umutlu " bakıyor. Türkiye 'nin araştırma ve geliştirmeye daha çokpay ayırması gerektiğine dikkat çekilirken pek çok sektörün yeni teknolojilere yatırımlarını sürdürerek dünya piyasalarında rekabet edebileceklerine işaret ediliyor. Bilişim, otomotiv, turizm, tekstil, inşaat ve enerji sektörlerinde temsilciler ve akademisyenler 2001 yılı öngörülerini dile getirerek kendi sektörlerindeki olumsuzlukları ve çözüm önerilehni anlattılar. Ayrıca, bu sektörlerde dünyada yaşanan yeni eğilimleri dile getirerek Türkiye 'nin dünya piyasalarında rekabet edebilmesi için neler yapabileceğini değerlendirdiler. Yüzü gülen sektör: BUişim 2001'deReel Ekonomiye takış Türkiye'nin en hızlı büyüyen sektörü olan bilişim. 2001 yılında küçülme yaşanmayacak birkaç sektörden biri. Bilışımın en büyük müşterisi olan finans sektöründe yaşanan daralmalann sektörü olumsuz etkileyeceği, ancak yılın ikinci yansından itıbaren satışların düzeleceği tahmin ediliyor. Cirosunun yüzde 50'sini finans sektöründen sağlayan bilişim sektörünün bu gelişmelere karşın büyümesinin süreceğını. ancak 2000 yılındaki büyümenın yakanamayacağı belirtiliyor. Bılışımciler, 2000 yılının rekor cirolar yapıldığı bır yıl olduğunu söylerken 2001 yılında da en az yüzde 10-15 oranında bır büyüme yaşanacağını dile getinyorlar. Pazann hacmınin 3.35 rrulyar dolar cıvannda olduğu ıfade edilirken kısa dönemde pazann 5 milyar dolar seviyesıne çıkacağı söyleniyor. Elektronik ticaret yatrnmlannın arka arkaya geleceğini belirten bilişimciler, "2000 yılı, ciddi arryapı yannmlarının yapıldığı bir yıl oldu. Önemli bir birikim. Bu aşamadan sonra doğan yeni ekonomi şirketleriy le her şeyin yapüış yönteminin değişeceği bir ortama gidiliyor. Yeni işler ve yeni is yapış modelleri gündeme gelecek" görüşünü dile getinyorlar. Türkiye nüfiısunun yüzde 50'sinın teknolojiyi kullanmak durumunda olduğunu söyleyen bilişimciler, "Bu bir terrih değiL Zonınluluk" dıyorlar. Her şeyın başına bir "e" harfınin geldiği dünyada, Türkiye'de de bu konuda 2001 yılında yeni çıkışlann olacağı belirtiliyor. 2001 yılının Türkiye "de elektronik ticaret pazar yerlennin ortaya çıkacağı bir yıl olacağı belirtilirken pek çok firmarun elektronik ortamda birbirleriyle iş yapmaya başlayacağını vurguluyorlar. Türkiye'nin çok büyük bir pazar olduğunu belirten bilişimciler, 2001 ydında pek çok risk sermayesı şırketirun Türkiye'ye gelmesinin beklendiği tahmininde bulunuyorlar. Uluslararası araştırma şirketi International Data Cooperation'ın (IDC) verilenne göre, Türkiye'de internetten yapılan ticaret yılda 80-90 mılyon ABD Dolan seviyesinde gerçekleşırken bunun 2001 yıluıda artacağı belirtiliyor. IDC yetkilileri, Türkiye'de pek çok şirketin site kurduğunu ve burada mallannı ve hizmetlerini tanıttıklannı belirterek "Ancak btınlan tanıtmak yetmiyor. Şirketin elektronik ticaret işletmesi olması için iş prosesJerini bu yapıya uygun olarak dönüştürmesi gerekiyor" görüşünü dile getinyorlar. Türkiye'deki internet servis sağlayıcılannın internet kullanıcı sayılannı açıklamalannın alt alta toplandığında çok yüksek rakamlann çıktığına dikkat çeken IDC yetkilisi, "Bir kişinin birden fazla internet hesabı oluyor. Böykce Türkrve'de internet kullanıcı sayısı konusundaki rakamlar gerçek dışı boyullara ulaşıyor. Bizim öngörümüz, Türkiye'deki internet kullanıcı sayısı 970 bin kişi" açıklamasıru yapıyorlar. MİCROSOFT TÜRKİYE GENEL MÜDÜRÜ 'Internetpazarı büyüyecek' -Microsoft Türkiye Genel Mü- dürü Haluk Maga, 2000 yılmın son aylarında yaşanan mali dal- galannıanın yazılım sektörünü de etkıledığıni ancak araştırma- lannın Türkiye'de özellikle ın- ternet pazannın büyüyeceğini gösterdiğini ifade etti. Türki- ye'nin bilgi teknolojilerinde gi- deceği yolun uzun olduğunu söyleyen Maga, "Türkiye'deto- humlan 2000 yılında anlan elekt- ronik-iş hız kazanacak. Yol uzun olsa da bügisayar ve yazılım pa- zan hızla büyüyor. Tûrkiye'de \a- sa vadede radikal değişimler beklemiyoruz. Ancak orta vade- de Tûrkiye'de donanım, yazılun ve telekomünikasyon alanlann- da önemli y atınmlar ve gelişme- ler bekliyoruz. KaMosuz Uetişim de yaknı bir gelecekte hayaümı- za gjrecek ve y ay guılaşacak" de- dı. Maga, Küçük ve Orta Büyük- lükteki Işletmeler'in (KOBt) ekonomideki önemıne dikkat çekerek "Şirketler işlerini inter- net ortamına taşunak zorunda hissetseter de ekonomik istikra- sızlık ve beürsizlikler nedeniy le bu hedeflerini ertelemek duru- munda kabyoriar. Bu durum bel- ki bir sûre daha böyfc devam ede- bflu"" açıklamasını yaptı. Türkiye'nin internet üzenn- den alışveriş harcamalannda dünyarun hâlâ gerisinde olduğu- nu belirten Maga, şöyle konuş- tu: "2001 yıhnda bu alanda bir artış olmasını bekliyoruz, ancak 2001 ve sonrasmda da işletme- den işJetmeye elektroniktkaretin Tûrkiye'de ve dünyada ağırhkta olacağmı düşünüy oruz. Arasur- malar da dünvadaki eğüimin bu yönde olduğunu gösteriyor. 1998 yıhnda elektronik ticaretin yüz- de 45'i (230 milyar ABD Dolan) işletmeden işletmeye elektronik ticaret olarak gerçekleşirken 2003 yıimda bu oranın yüzde 74'e yani 660 milyar Amerikan Dolan'na çıkacağı tahmin edili- yor.'' COMPAQ TURKİYE 'Olumlu dalgalarda sörfyapıyoruz' Compaq Türkiye Genel Müdürü Mehmet Nalbantoğ- lu, 2000 yılı sonunda yaşanan fınansal dalgalanmanın 2001 yılının ilk dönemlerinde belli sıkınülar yarataca- ğını, ancak yılın ikinci yansından itıbaren düzelmemn beklendığıru söyledı. Bılışım sektöründe 2000 yılını "muhteşem" olarak nitelendıren Nalbantoğlu, "Faizlerin düşüşüylevetüke- tkJ kredileriyie saoşlarda patlama yaşadık. Ancak ban- kacıhkta yaşanan sorunlarla pryasa bir anda olumsuz yöne döndü. Tıpkı y azdan kışa geçiş gibi. Arada bahariar yaşanmadı. Bankacınk YasasıMa beraber bankacılık sektörü- A T% T\ fi J. _ / 7 7 7 7 jj ' nün bir disipline girmesi durumunda ADLJ (16 ÜUYgUYllUK UefÜefltlSl Türkive ekonomisi olumlu yönde Uerle- - ABD için 2001 yıfanm ilk dünyada daha da artacağı. ay- yansında bilişim sektöründe yecek" görüşünü dile getırdı. Nalbantoğlu, ekonomideki her ınış ve çıkışı aşmanın teknolojiyi iyı kullanmak- tan geçtığıni belirterek "Biz bilişim sek- törünü, ekonomideki olumlu dalgalaruı üzerine binip sörf yapar konumda göru- yoruz" dedı. Nalbantoğlu, banka kredılennın kesıl- mesıyle, bılgısayar satışlanna yöneuk ta- lep düşmesı olacağını belirterek ancak teknolojı yatınmlannın da vazgeçilemez olduğuna işaret ettı. Teknolojınin bütün ışletmelenn göbeğınde kılıt bır rol oyna- dığını kaydeden Nalbantoğlu, ''•Tekno- loji yaünmı kurum ve kuruluşlann ön- celikii maddeleri arasuıda olmak zorun- da. Teknoloji yatuımlannı yapamayan firmalaruı dünyaya açılmalan mümkün değU" açıklamasını yaptı. ciddi suanüiaryaşanacağı tah- min ediliyor. Bunun nedeni ABD'de teknolojinin in&anla- rm günlük hayanna çok hızh bir şeJdkk sürüklenmesi ve ya- pılan yabnmlann dönüşûnün geç olmasL ABD'de ciddi bir durgunhık ve arayış yaşana- cak. A\ rupa'da ise tutuk giden teknoloji yaünmlan hızlana- cak. - IşletmeleT arasmdaki elektronik ticaret (bussiness to bussiness-B2B) ve işletme- den-tüketiciye elektronik tica- retin (bussiness to consumer) nca işletmeden çalışana elekt- ronik ticaret (bussiness to employee) ka\Tamının dünya- da yaygınlaşacağı belırtılıyor. - Dünyada kişistl bilgisayar satışlanndaki büyüme hızuun düşeceği öngörülüyor. Özellik- le ABD'de PC sabşlannda dur- guniukyaşanacağı tahmin edi- Hyor. - Emekleme aşamasında olan mobil internetin 2001 yı- lmda ciddi bir patlama göste- receği belirtiliyor. Özellikle GPRS ve üçüncü nesil UMTS teknolojılerinin öne çıkacağı beurtiliyor. Bastmlmış kur politikasından olumsuz etkilenen sektörün ihracatında yüzde 10-15 oranında düşüş bekleniyor Tekstil 2001 ydmda kan kaybedecek REKABET DEĞİŞTİ Dünyadaki - Tekstil endüstrisinde de tek- nolojik gelişmelere ayak uydu- ran şirketler gelecekte başanlı olabüecekler. Yeni teknolojik ge- tişmeler rekabetteşirketleriön sı- raya taşırken yeni teknolojilere adapte olanıayanlar yok olacak. - Üretimin kurallan değişme- ye başladı. Artık fazla ve kalite- li üretmek kızgm rekabet orta- mında şirketleri bir yere taşımı- yor. Kitlesel üretimin yerini ki- şiye özel üretim alıyor. - Tüketiciler. üretim sürecine dahil oluyorlar. Kendilerine özel ürünler için gerek tasarun yapa- bilecek gerekse malzeme seçi- minde bulunabilecekler. -ÇevTeye dost üretim süreçle- n ve ürünlerin 21. yüzyılda da- ha da ağırlıklı olacağı vurgulanı- yor. Özellikle kaynaklan en az tahrip eden ve geriye dönüşüm- lü üriinlerin öne çıkacağı belir- tilivor İTKİB Başkanı Artok, ihracatın yara aldığını söyledi '6 ay içinde Tûrkiye'de yeni bir kriz olabilir' Dış Ticaret Müsteşarhğı Istanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon Ihracatçılan Birliği (İTKlB) Yö- netim Kurulu Başkanı NuriArtok. bastınlmış kur politikasıyla ihracatın yara aldığma ışaret ederek "Türkiye'de cari açık sorunu çözühnedi Sadece EV1F kredisiyle ekonomideki ates ahndı. Türkiye ithalat cenneti obnaktan kurtanlmadı. 6 ay içinde 2000 yıarun son aylannda yaşanan krizin benze- rinden yaşanabilir" dedi. Piyasalarda hâlâ güven- sizliğin devam ettığini söyleyen Artok, "Krediler dondu. Faizkr getişigüzel art- tırıhyor. Bu gelişmeter tekstil sektörünü finans- manda sıkmbya doğru götürüyor" açıklamasını yaptı. Tûrkiye'de ihracatı zorlaştıran ve hatta imkân- sızlaşüran, ithalatı ise cazip haline getiren bir or- tam oluşturulduğunu belirten Artok. şöyle konuş- tu: "Siz ülkenizin öz değerine değer vermeden sa- dece yurtdışından ahnacak paralaria ekonomiyi idare etmeye çalışırsanız, üretimden kaynaklanan o büyük gücü hesaba katmazsanız bir yere vara- . Bir ülkenin sonınunu çözecek tek olay uretimdir.'" Artok, geçmışte sektör temsilcileri- ninmesajlanrun, "Sıkmtılarınasilaşacağtz''oldu- ğuna. şimdılerde ise bunun, u Ben arük bu işi bı- rakmaya karar \erdim. Bu işten nasıl çıkabUirim. Çıkabüir miyim, çıkamaz mryurT sorulanna dö- nüştüğüne işaret etti. Artok, 2000 yılının sonun- da yaşanan finansman krizini, "gNtikçe artan ca- ri açığ^ tehlike sinyalininalgılanmış olmaa" ola- rak nitelendirerek "Tûrkiye'de ne zaman dış öde- meier dengesi, döviz darboğazı ohnuştur, her tür- lü sorun başumza geür" dedı. Hükümetin enflasyonla mücadele progranıını eleştiren Artok, "Enfiasyonlayapdan mücadeleih- racatçuun cebmden yapıhyor. Ihracatçıdan abp it- halatçıyaveriyorsunuz. Yurtdışma sablan mal yüz- de 20 pahah.ithaledifcn her nialda yüzde 20 ucuz hale getiröiyor. Bu haksız kaynak transferine son verflsin'' açıklamasında bulundu. Teşvik mekanizması istemediklerine işaret eden Artok, "thracatçrya farkh bir kur uygulanabilir. Kur potitikasıdeğiştirüıneli. Haksız kaynak trans- feri telafi edümeU" dıye konuştu. îhracatçıya "manevi işkence" uygulandığını söyleyen Artok. "Gerçek ihracatçılaria, baa ya- lancüar, dolandmcdar kanştırüryür. Gümrükler- de hhalat ve ihracat sn-asmda herkes kaçakçı mu- amelesi görüyor" dedi. Tûrkiye'de üreticiler ve ihracatçılar, enflas- yonla mücadele progra- mı çerçevesinde uygu- lanan kur politikasın- dan olumsuz etkileni- yor. Özellikle Türki- ye'nin lokomotif sek- törlerinden biri olan tekstilde rekabet avan- tajı Uzakdoğu'ya kap- tmlu*ken makro ekono- mi poütikalan da sektö- rün daha da kan kaybet- mesine neden oluyor. Işten çıkarmalar 2001yılmdan "umut- suz" olan sektör temsil- cileri, özelükle yeni yıl- da uygulanan politikalar değişmezse üretime ara verilmesi, fabrikalann kapanması ve işten çı- karmalann yaşanabile- ceğini belirttiler. Depremlerin ve kriz- lerin yaşandığı 1999 yı- lında genel ihracat yüz- de 5, hazır giyim ihra- catı yüzde 7 oranında gerilerken 2000 yılında da sektör bir türlü beli- ni doğrultamadı. 2000 yılmın ilk yan- smda ihracatın istikrar- sız bir seyir izlediği, ikinci altı ayda da istik- rarlı bir düşüş içıne gir- diği gözleniyor. Hazır giyim sektö- ründe ihracatın yüzde 65' inin gerçekleştirildi- ği Avrupa Birliği'nde Euro'ya bağlı para bi- rimlerinde yaşanan dü- şüşlerin tekstili olum- suz etkilediği gözlenir- ken 2001 yılında Eu- ro'nun seyrinin tekstil sektörünûn gıdişatında belirleyici olacağı söy- leniyor. Türkiye'nin 31 mil- yar dolarlık ihracat he- define ulaşmasının bu politikalarla pek müm- kün olmadığı belirtilir- ken tekstil ihracatında da yüzde 10-15 oranın- da düşüş bekleniyor.