Katalog

SAYFA CUMHURİYET 20 EKİM 2000 CUMA 10 D I Ş H A B E R L E R dishab@cumhuriyet.com.tr Atina'dan havada engefleme'savı • ATİNA(AA)- Yunanistan Hükümet Sözcüsû Dimitri Reppas, Yunan-Rum ortak tatbikatı Nikiforos-Toksotis'e katılmak üzere Kıbns Rum Kesimi'ne giden Yunan savaş uçaklannın Türk uçaklannın engellemesiyle karşılaşnğını söyledi. Reppas, Türk uçaklannın faaliyetlennin Rodos'la Kıbns arasında gerçekleşuğinı belirtti. Bu arada Reppas, "Destined GIory-2000 tatbikatına katılmak üzere önceki gün Limni adası üzerindeki hava koridorundan Türkiye'ye giden 3 Yunan savaş uçağının, Türk uçaklannın engellemek üzere havalanması nedenıyle NATO tarafından geri çevrilmesine ilişkin temaslann sürdüğünü" ve NATO'dan açıklama istediklerini söyledi. Irak uçaklara ateşaçtı •BAĞDAT (AA) - Irak, dün ülkenin kuzey ve güneyinde keşif uçuşu yapan Amerikna ve Ingıliz uçaklanna ateş açtığmı bıldirdi. Irak Hava Savunma Komutanlığı'ndan bir yetkili, Irak Haber Ajansı'na (INA) yaptığı açıklamada, bir grup ABD ve Ingiliz uçağının Suudı Arabistan ile Kuveyt'ten havalanarak Irak'ın güneyinde 28 sorti yaptığını belirtti. Bu uçaklann güneydeki Basra, Zikar, Musenna, Kadisiyye, Kerbela, Necef, Vasit ve Misan kentleri üzerinde sortiler yaptıklannı kaydeden yetkili, Türkiye'den kalkan bir grup uçağın da kuzeyindekı Dohuk ve Erbil kentleri üzerinde uçtuklannı söyledi. Kosova da ölüm cezasnu kaidırdı • PRİŞTtNE(AA)- Birleşmiş Milletler'in yönetımindeki Kosova'da ölüm cezası, ceza kanunundan çıkanldı. Kosova Geçici Yönetim Kurulu, Kosova'da uygulanan kanunlarla ilgilı değişikliği kabul etti. Değışiklikle, ceza kanununda ölüm cezasının yerine 40 yıl hapis cezası uygulanması öngörülüyor. Kanunda bulunmasına rağmen bu cezaya hiçbır suçlu çarptınlmamıştı. Kostuniça yerel seçHntere karşı • MADRİD(AA)- Yugoslavya Devlet Başkanı Voyislav Kostuniça, "Sırplara karşı etnik temizliği yasal kılacağı" gerekçesiyle 28 Ekim'de Kosova'da yapılacak yerel seçimlerin gereksiz olduğunu söyledi. Ispanyol gazetesi El Mundo'ya konuşan Kostuniça, seçimlerin sorunlan çoğaltıp yeni sorunlar yaratacağını belirtti. Kostuniça. yeni bir siyasi yön belirlemeye çalışan Karadağ'ın bir geçiş döneminde bulunduğunu belirterek "Karadağ'ın Yugoslavya Federasyonu bünyesinde kalmak için iyi nedenleri olacak" diye konuştu. Mübarek'in partisi önde • KAHÎRE(AA)- Mısır'da önceki gün yapılan parlamento seçimlerinin ilk aşamasında, Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek'in Ulusal Demokrat Partisi oylann büyük çoğunluğunu aldı. NDP'nin parlamentodaki sandalyelerin yüzde İ94'ünü kazandığı kesinleşti. Mısır'ın başkenti Kahire'de yann düzenlenecek doruk öncesi liderlerden uyan mesajlan gelmeye başladı Araplar IsraiPe karşı serlleşiyor • Yahudi yerleşimcilerin dün Askar köyünde Filistinlilerin üzerine ateş açması sonucu 1 Filistinli öldü, 3'ü yaralandı. Israil, anlaşmalar uyannca Gazze Şeridi'ndeki Karni geçiş noktasını açtı. Dış HaberlerServisi-Israil'in Filistin'e, Şarm El Şeyh'tekı dorukta alınan ateş- kes karanna uyması için verdiği süre, bu- gün öğleden sonra dolarken dün bir Fi- listinli daha öldürüldü. Yann Kahire'de başlayacak Arap Birliği doruğu öncesın- de Arap ülkeleri Israil'e yönelik mesaj- lannı daha da sertleştirdiler. Arapülkelerinin dışişleri bakanlan, do- ruğa hazırlık amacıyla dün Kahire'ye gitti. Suriye Dışişleri Bakanı Faruk EH Şara, Kahire'deyapöğı açıkJamada, Arap ülkelerinin Israil'le bütün ilişkilerinı kesmeleri çağnsı yaptı. El Şara, "Banş sûrecine tarafolan Arap üikelerine yar- dımcı olmak amacıyla Israil'leilişki kur- duk. Ancak bu inşkilerin Arap çıkaria- nna zarar verdiği ortaya çıkü" dedi. Yemen Devlet Başkanı AIi Abduflah Saüh de Kahire'deki Şarm El Şeyh do- rugunu Filistinlilere ihanet olarak nite- lendirerek Arap ülkelerine Israil'e kar- şı savaşa katılma çağnsı yaptı. 'Dogu Kudûs'ten vazgeçemeyiz' Salıh, "İsnüTle normaBeşme sürecinin askrya ahnması ve büyükelçilerin geri çeidîmesini istetniştik. Filistin devleti ta- nınmadıkça ve uluslararasj güçler Fifis- tinlileri Srvonist güçlerin sakfansmdan korumadıkça bu tutumumuz değişme- yecek" diye konuştu. Lübnan Başbaka- nı Satim Hoss önceki gün yaptığı açık- lamada, toplantıda Arap ülkelerinden tsraine olan diplomatik ve ekonomik iliş- kileri kesmelerini isteyeceğini bildirmişti. Mısır Dışişleri Bakanı Amr Musa da, Doğu Kudüs'ün Filistin egemenliğine verilmesin- den başka bir seçeneğık kabul edilemeyeceği- ni söyledi. 1996'dan beri ilk kez yapılacak Arap Birli- ği doruğunda, Israıl'in Filistinlilerle banş an- laştnalanna saygı göstermemesi ve aşın güç kullanımına karşı ortak bir tutum belirlenme- si amaçlanıyor. Israil Başbakanı Ehud Barakın, ateşkese uyulması için Filistin'e tanıdığı süre bugün TSİ 15.00'te doluyor. Batı Şeria'da dün meydana gelen çatışma- larda bir sivil Israillinin öldüğü bildirildi. Is- rail ordu sözcüsü, Batı Şeria'nın kuzeyindeki Nablus kenti yakınında Filistinliler"Ie Israil- li yerleşimciler arasında çıkan çatışmada 34 ya- Baü Şeria ve Gazze'de ufak capta çabşmalar sûrûyor. El Fetih örgütünün lideri Marvan Barguti, halka şiddeti durdurma çağnsı yapamayacağuıı, kimsenin bu çağnya uymayacağmı söyiedL (Fotoğraflar: REUTERS) şında bir Filistinli öldürüldü. Bunun ardından Filistinliler bölgede otostop yapan bir israiJli- yi öldürdüler. Yerleşimçilerle çıkan çatışma- larda 11 Israilli sivil yaralandı. Israil, Filistin polisinin yerleşimciler üzerine ateş açtığını ileri sürdü ve Askar'daki yerleşimcıleri bölge- den uzaklaştırdı. Bunun ardından Israil heli- kopterierinin bölgeye gelerek ateş açtığı ve Fi- listinlilerin de helikopterlere ateşle karşıhk verdiği bildirildi. Nablus'taki çatışmalar ar- dından bir açıklama yapan Israil Başbakanı Barak çatışmalann ateşkesin kesin ihlalı ol- duğunu söyledi. Batı Şeria'da Yahudi yerleşimcilerin açtığı ateş sonucubaşından yaralanan bir FUıstinli'nin de hastanede ölmesiyle çatışmalarda ölenlerin sayısı 113 'e ulaştı. Bu arada, Beytüllahim kentindeki Filistin gü- venlik karargâhında tüp gaz patlaması sonucu en az 2 polis öldü, çok sayıda kişi ağır yaralan- A. BM soruşturmaya onay verdi BM Insan Haklan Komisyonu, Israil'in yay- gın, sistetnatik ve büyük insan haklan ihlalle- rinde bulunduğunu ve Batı Şeria ve Gazze'de uluslararası soruşturma başlatılmasını onayla- dı. Söz konusu karar tasansı, komisyonda 53 ülkenin katıldığı özel bir oturumda, 19'a kar- şı 16 oyla kabul edildi. Karar tasansınal7 çe- kimser oy kullanılırken 1 ülkenin oylamaya katılmadığı belirtildi. Kararda, sivillerin öldü- rülmesi, çirkin ve yaşama hakkının büyük ih- lali olması yanısıra bir savaş ve ınsanlık suçu olarak nitelendirildi. 4 KARA EYLÜL' ÖRNEĞI 'Linç edenleri teker teker avlayacağız' Dış Haberler Servisi - Israil Savunma Bakan Yardımcısı Efraim Sneh, geçen hafta Ramallah'ta iki Israil askennin linç edilmesi olayına kanşan Filistinlilerin cezasız kalmayacağını bildirdi. önceki akşam, olayla ilgisi olduğundan kuşkulanılan 8 Filistinli gözaltına alınmıştı. Sneh, radyoya yaptığı açıklamada, "tsraü, bu korkunç olaya kanşan berkesi adaletin önüne çıkaracakür. Kimse eümizden kurtulanıaz" dedi. Bakan Sneh, "Herkesin, 1972 Munih Oümpiyat Oyunlan'nda sporculanmızı öldürenlere neter nMııgıınıı anıımama«nı istiyorum'' diye konuştu. 1972 Münih Olimpiyatlan'nda Filistin lıderi Yaser Arafat'ın kurduğu El Fetih örgütü bünyesindekı militanlann oluşturduğu "Kara EylüT komando grubu, sabaha karşı tsrailli atletlerin yatakhanesini basmış ve 11 sporcuyu öldürmüştü. Kara Eylül komandolannın çoğuniuğu, olayı izleyen yıllar içinde Israil ajanlannca izlenmiş ve teker teker öldürülmüşierdi. Sneh, gizli servıs ajanlan ve özel ordu birimlerini tarafından yürütülen operasyonun tamamen Filistin denetiminde olan A bölgesınde yürütülüp yürütülmedığine ilişkin bilgi vermedi. Israil'ın Batı Şeria'daki komutanlanndan General YUzak Eytan da, "Diğerierini de avlayacağız, linç olayına kanşan herkes cezaJandınlacak. Geçmişte de güvenük servislerimiz tsraiIHlere saküranlara karşı kararhhkla hareketertiğini kanıtlanmıştır" dedi. DEĞİŞEN ÇİN NEREYE CİDİYOR? (1) / EROL MANİSALI Peldn 'siiper güç' olmak istiyorÇin bugün Batı'nın en fazla ilgisini çe- ken pazar. Bu ilgi, yahıızca Çin'in l mil- yar 250 milyon nüfusundan ve bu nüfusun gereksinim duyduğu mallardan kaynaklan- mıyor. En az bunun kadar, Çin'in yaşamak- ta olduğu değişim sürecinden kaynaklanı- yor. Çin'in yaşamakta olduğu değişim süre- ci nedir? Bu değişim dünyayı nasıl etkile- yecek? Çin'i nasıl değiştirecek? Bütün bunlar, gelişmiş Batı'nın ilgisini çekiyor, çünkü Batı 'nın Asya 'daki ve dün- yadaki stratejik çıkarlan ile ilgili. çin'ln açılımındakl polltlkalar Çin'in iç değişimi ve dünyaya bakışındaki farklılaşmalar 20 yıl öncesine kadar gidiyor. 1980'liyıl- larda yabancı sermayeye ve ortak yatınmlara açıldığını görüyoruz. Ama yine de dünyaya oldukça ka- palı bir yapıda bulunuyordu. 1990 sonrasında Sovyetler Birliği'nin çökmesinden sonra Çin çok hızlı bir değişim sûrecine girdi. Ekonomide küreselleşme, politikada çok kutupluluk Çin'in bugün yönetıcılen ve aka- demısyenleri ile konuştuğunuz za- man ağızlannda şu sözcükler tek- rarlanıyor. • Ekonomide küreselleşme, • Politikada çok kutupluluk. Çin ekonomide küreselleşmeyi neden destekliyor? Çin bir sosya- Ust ülke, ıçeride tek birparti var. Po- litik güç bunun elinde. Ve aym za- manda küreselleşmeyi savunuyor. Burada bir çelişki mi var, yoksa Çin, karşı koyamayacağı bir geliş- menin, "dogrudan karşısına çık- mak yerine, içinde yer alarak" ondan ya- rarlanmak mı ıstıyor? Kendisı iç yönetim olarak sosyalist-mer- keziyetçi bir yapı içinde ekonomik ve sos- yal politikalannı zorlanmadan, tek mer- kezli olarak yürütebilir. Örneğin Hindis- tan gibi değil, iç denetim ve dış politika par- tinin elinde. Çin, ekonomik küreselleşme gelişmele- n karşısında bu avantajından yararlanmak • Çin ekonomide küreselleşmeyi neden destekliyor? Çin bir sosyalist ülke, içeride tek bir parti var. Politik güç bunun elinde. Ve aynı zamanda küreselleşmeyi savunuyor. istiyor. Ama, bu "merkeziyönetim avanta- jını" nereye kadar kullanabilir? Orası bel- li değil. Politikada çok kutupluluöun anlamı Dünyaekonomisinde, "küreseDeşme için- de" yeralmak isteyen Çin, ulusiararası po- litikada "çokkutuphıruğu" savunuyor. Eko- nomide tek dünya pazan, yani tek kutuplu bir ekonomik yapı, buna karşıhk politika- da "çok kutupluluk''. sıkıştınknğında'' elinde politik bir güç ola- cak, birçok ülkeyi "kanatlan alrjna" almış olacağından güçlü bir "GûneyBloku" oluş- turabilecek. • Bir süper güç, bir dünya devleti olarak güçlü konuma gelecek, içerde, l milyar 250 milyon insamn ekonomik gelişmesini sağlayabilecek. 2- Çin uzun dönemde iç politik yapısı- nı, yumuşak ve yavaş bir geçişle Batı öl- çülerine yaklaştırmak istiyor. Ancak iç po- litik düzenin şimdilik değişmemesi gere- 1 milyar 250 mUyonluk nüfusuyla dev Çin pazan, Batı'nın iştahım kabartıyor. çifte stan-Ekonomik yaklaşım ile politik yaklaşım arasında çelişki yok mu? Çin için bu "çrftestandartJT yaklaşımın arkasında yatan öğeler nelerdir? Neler ola- bilir? Akla gelenler şunlar olabilir: 1- Çin, Sovyetler Birliği'nin çöküşün- den sonra "az gelişmiş dünyada" doğan boşluğu doldurmak istiyor. Peki bundan kazancı ne olacak? • Ekonomik bakımdana Baü tarafindan kiyor. Bu geçiş döneminde dart" uygulamak zorunda. Ekonomide küreselleşme-uluslararası politikada çok kutupluluk bir süre, belki uzunca bir süre yürütülerek sonra da eko- nomi ve politika "kürescüiktebuluşacak". Bu ikinci olasılığın Çin açısından bir ön- koşulu olması gerekir. O da bu seçeneğin Çin'i, Amerika gibi ekonomik ve politik güç yapması öngörüşüdür, varsayımıdır. Aksı halde, stratejik açıdan bu seçene- ğin bir anlamı olmaz. Sosyalist piyasa ekonomlsl Çinliler bugün ilginç bir tezle ortaya çı- kıyorlar. Adını sosyalist piyasa ekonomi- si koymuşlar. Biz piyasa ekonomisini sos- yalist bir iç düzen ile yürüteceğiz diyor- lar. Teorik olarak anlaşılması oldukça zor olan bu tanımlamayı uygulamalan ile de ortaya koyuyorlar. Iç düzenden çok dış ilişkilerde bu görü- lüyor. Yabancı sermayenin özendirilmesi, Dünya Ticaret Örgütü'ne (DTÖ) katılun bunun belirgin örnekleri. ilginç bir dunım ortaya çıkmış. • Içeride merkeziyetçi, otoriter bir siyasal yapı var. • Ancak yabancı sermaye, ina- nıhnası güç bir hızla içeri giriyor. ABD'nin Çin'deki yatrnmı 27 mil- yar dolan bulmuş. Onu Japonya, Almanya, Fransa izliyor. • Dış ticaret eskiye oranla rahat- lamış. Çin çok kısa bir süre için- de DTÖ'ye giriyor. Yani, birçok yü- kümlülüğü kabulleniyor. Şimdi şöyle bir bakalım. Dış ekonomik ilişkiler Iiberal, yaban- cı sermayeyi kabullenen bir yapı, içerde ise önemli tüm ekonomik kararlann tek bir yönetim tarafın- dan belirlendiği merkeziyetçi bir yapı. Dışarda Iiberal, içerde sosyalist bir düzen çelişki yaratmaz mı? Sosyalist piyasa ekonomisi adı ile tanımlanan uygulama uzun vade- de piyasa ekonomisine tamamen geçiş sonucunu doğurmaz mı? Bu determinizm doğru ise o za- man akla gelen soru şu oluyor: Çin kapitalizme yumuşak bir geçiş süreci- ni mi yaşıyor? Bu soruya başka bir soru daha eklemek gerekir: • Bu, Çin'in planlı ve bilinçli bir tercihi midir? • Yoksa Çin'in iç koşullan ve dünyada- kı gelişmeler kaçınılmaz olarak bu sonucu mu doğurmuştur? SÜRECEK Diplomatik ilişM İngiltere ile KuzeyKore yakmlaşıyor • Diplomatik ilişki kurma karannı açıklayan Dışişleri Bakanı Cook, Pyongyang'ın yakınlaşma önerisine olumlu yanıt vereceklerini belirtti. Dış HaberlerServisi- İngiltere Dışiş- leri Bakanı Robtn Cook, ülkesinin, Ku- zey Kore'nüı kuruluşundan beri bu ül- keyle ilk kez diplomatik ilişki kurma- yı planladığını söyledi. Çook, bugün Güney Kore'de başla- yacak Asya- Avrupa Toplantısı (ASEM) için başkent Seul'e giderken yaptığı açıklamada, Ingiltere'nin, Pyongyang'ın geçen ayki yakrnlaşma önerisine olum- lu yanıt vereceğini belirtti. Robin Gook, atılacak ilk adımın dip- lomatlann akredite edilmesi, daha son- raki adımın ise Kuzey Kore'de diploma- tik temsilcilik açılması olacağını kay- detti. Cook, bu girişim için beürli birtak- vim vermedı. Chirac: Diyalogdan memnunuz Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chi- rac, Güney ve Kuzey Kore arasındaki diyalogdan memnun olduğunu söyledi. Güney Kore'de yapılacak Asya-Av- rupa Toplanüsı (ASEM) için başkent Se- ul'de bulunan Chirac, Güney Kore Dev- let Başkanı Kim Dae-jung ile bir araya geldi. Devlet Başkanhğı'ndan yapılan açıklamaya göre, Chirac, ülkesinin, Se- ul yönetiminin Kuzey Kore ile uzlaşma çabalanna desteğini sürdüreceğini be- lirtti. Chirac ve Kim, Fransa'daki gelişmiş teknolojiyle Kore'nüı kalifîye işgücü- nü birleştirerek iki ülke arasındaki eko- nomik ilişkileri arttırma konusunda an- laşülar. Liderler aynca, Fransız deniz fi- losu tarafından 1866'da götürülen Ko- re kraliyet arşivlerinin gelecek yıl so- nuna kadar Kore'ye teslim edilmesi ko- nusunu da karara bağladılar. Kuzey Kore ile diplomatik ilişkileri olmayan Fransa'nın, Güney ile 1949'dan beri resmi ilişkileri bulunuyor.