Katalog

16 EKİM 2000 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA • • • • L J j \ kultur@cumhuriyet.com.tr 15 Ayşe Emel Mesçi, Toygun Orbay'ın 'Mat' oyununu Istanbul Devlet Tiyatrosu'nda sahneledi 'Dün bir satranç oynanıyor' YEŞtMAKYÜZ Istanbul Devlet Tiyatrolan'nın ye- ni sezon oyunlan arasında yer alan 'Mat'ınprömiyeri 10 Ekim'de Aziz Ne- sin Sahnesi'nde yapıldı. Ayşe Emel Mesçi'nin Devlet Tiyatrolan'ndasah- neye koyduğu ilk oyunun yazan Toy- gun Orbay. Aynı zamanda 'Mat' Or- bay'ın yazdığı ilk tiyatro oyunu. Satranç taşlan arasında yaşamın ve ılişkilerin sorgulandığı 'Mat' içın Mes- çi, "Satranç. insan zekâsmm en ince bu- luşlanndan biri belki de. Oyun, bir satranç partisinin 'Mat'a doğru iler- leyen son birkaç hamlesi boyunca, sat- ranç oyuncusunun hırslan ve özlem- lemle. 'öteki 'ne bakışı ve yabancılaş- ma duygusuyla, kendisi ve tutsağı ol- duğu kuraOarla hesaplaşmasını seri- yor gözler öaüne" diyor. Dans, söz, beden dili ve ekran gibi çeşitli görsel öğelerin bir arada kulla- nıldığı oyunda Zfihtü Erkan ile birlik- te yedi dansçı rol ahyor. Birsatranç tah- tasından oluşan ve oyunun bazı bölüm- lerinde 'evren' ile ilgili görüntûlerin yer aldığı büyük ekranın bulunduğu sahnenin dekortasanmı ve kostümler Medine Yavuz'a ait. Oyunun ışık dü- zenini ise FrançoisRainson gerçekleş- tırdi. - Oyunu sahneye koyarken hangi dfişfinceden yola çıktınız? AYŞE EMEL MESÇİ- Devlet Ti- yatrolan'nın Genel Müdûrû Rahmi Dilügil Ankara'da bir oyun sahnele- memi ıstedi. Repertuvardaki 'Mat'ı seçip bana verdiler. Oyun tamamen benim tercihim değil. Fanteziye açık, sınırsız, sonsuzluğa açılan bir oyun olduğu için severek sahneleyebilece- ğimı söyledim. Sonra da tstanbul'da prodöksiyon olarak seçildi. Oyunu sı- nırlara açık ve ûslubuma uygun ol- ması itibanyla sevdim. Total tiyatro- ya inanıyorum vetiyatrodabirçok ele- menti bir araya getirmeyi, vücut dili- ni hedefliyorum. Söz çok önemli ama sözûn de görsel bir alan içerisinde or- taya konmasından yanayım. 'Mat' bir kurallar oyunu. Sınırsız bir tekst olmak- la bırlıkte aynen yaşam gibi kuralla- Ç1 • " (Fotoğraflar: NEZAHAT EKMEKÇI) i3atranç taşlan arasında yaşamın ve ilişkilerin sorgulandığı 'Mat' için Mesçi, "Satranç, insan zekâsının en ince buluşlanndan biri belki de. Oyun, bir satranç partisinin 'Mat'a doğru ilerleyen son birkaç hamlesi boyunca, satranç oyuncusunun hırslan ve özlemleriyle, 'öteki'ne bakışı ve yabancılaşma duygusuyla, kendisi ve tutsağı olduğu kurallarla hesaplaşmasını seriyor gözler önüne" diyor. nn içensinde sahnelenmesı gereken bir oyun. Bugün dûnyadaki büyûk sat- ranç tahtasından farklı bir oyun değil. Bugün de dünyada bir satranç oyna- nıyor. Küreselleşme ile dünyanın ye- ni efendileri, bu efendilerin buyur- duklan ile bir satranç oyunu var şu anda dünyada. Küçükler yok olmaya mahkûm görünüyorlar. Onunla bir- likte düşünerek hayatın içınde kendi girdaplanmızdan, yaşadıklanmızdan yola çıkarak ayrıca sanatın ışlevsellı- ği açısından yani sanatın da şu anda bir gırdapta olduğunu düşünerek böy- le bir konsepti seçtım. - Dançılann işjevi nedir? MESÇl-Dansçılar çok boyutlu, ay- nı zamanda taşların ruhu gibiler. On- lann da bır hıkâyelen var. Aynı yaşa- dığunız ülkedekı halkın hikâyesi gi- bi. Zaman zaman piyonlar.. bazen de kurallan yok etmeye çalışıyorlar. Ku- rallan yok edince de tahtanın dışına dü- şüyorlar. Piyonlar onlan yok ediyor. Çünkü kendilennden farklı ya da ek- sik olanı kabul etmek istemiyorlar. - Oyunda zaman zaman görüntûle- rin yer aldığı bir ekran da kuüanryor- sunuz_ MESÇİ-Burada üç tane oyun var. Bi- rincisi sonsuzlukta evrenin kendi sis- temi. O küresel bir sistemdir, dört kö- şe bir evren değildir. Insanlann ya- şantılan dört köşe evrenin yani sınır- lann içine girdiği zaman küreden kur- tulur. Küre ile kare arasındaki fark da budur. Bir tanesi birbiriyle ilişkilerin- de uyumludur. Diğeri ise karedir. Ka- re demek sınır demektir. Onun için ekranda görüntü olarak evreni, küre- leri koymayı seçtim. Orası ile ters düş- tüğümüz için parçalandık zaten. Onu anlatmaya çalışıyorum. Evrenden, do- ğadan koptuğumuz, oradaki sistemi kendimize uydurmaya çalıştığımız için paramparça olduk. Görüntûlerin sonunda bir dünyanın finali vardı. Ay- nca, oyundaki adamın öfkesiyle dün- yanın öfkesinin ne kadar örtüştüğüne seyircı karar verecek. Bir de satranç taşlannın kendi aralanndakı hikâyesi var. Siyah ile beyazın hikâyesi. Çün- kü bu tahtanın kurailannda siyah ile beyaz hiçbır zaman bir araya gelmez. Siyah ile beyaz bırbirine düşmandır. Dolayısıyla bu ikı rengin aşkını seç- tim. Çok basit gıbı görünse de siyah ile beyazın savaşı dünyada hâlâ devam ediyor. Birçok yorum yapılabilir. Her- kes kendine göre algılayabilirveya al- gılamayabilir. Ya da buna sadece bir tiyatro fantezisi olarak bakıp geçebi- lir. Tabiı oyundaki her şey düşünüle- rek seçildi. - Oyunda bir demanken yer aoyor- MESÇl-Manken susan, eylemsız, her şeye uzaktan bakan adam konu- munda. Kukla gıbı oturuyor ve hiçbir şeye kanşmıyor. Böylesi yok mu Tür- kiye'de. Hiçbir olaya muhalefet etmı- yor, hiçbirşeyi görmüyor. Üç maymu- nu oynuyor. Oyundaki adam ise (Züh- tü Erkan)satrancı tek başına oynuyor, manken de onun ikinci kişıliğidir. Çün- kü kendine karşı oynuyor ve manken de onun suskun kişiliği. Evren bir ho- logramgibıdir. Bizde evrenin birpar- çası olduğumuza göre, bir kızan, bir de susan, konuşmayan tarafımız var. îşte bu da belki her şeyi gören, belki de görmeyen ama susan bir manken. Satrancı oynayan adam ise savaşıyor. Ama niçin savaştığı önemli. Aslında insan ya da manken olması hiçbir şey fark ettirmezdı. Sadece bırjoker. Ama onun da bir simgesi var. CRR Konser Salonu'nda bu yıl 35 ülkenin sânâtçılannın katılacağı 200 etkinlik gerçekleşecek Boğaziçi 'ndefestiyaldenfestivaleKûltûr Servisi - Cemal Reşit Rey Konser Sa- kmu'nun 2000-2001 sezonu RengimGökmen'in yönetıminde Cemal Reşit Rey Senfoni Orkest- rasıveOperaKorosu'nun konsenyle açıldı. So- list olarak tenor Aydm Uştuk'un katıldığı ve ko- ro şefliğini Çiçek Kurra Kanter'in üstlendiğı konserde orkestra, ünlü besteci Cemal Reşit Rey'in 'Şan ve Orkestra İçin Pbem Mistik' ad- lı yapıtının dünya prömiyerini gerçekleştirdi. Konserde aynca Muammer Sun'un 'MilKEge- menlikDestanf ve Çaykovski'nin 'Romeove Jül- yet' uvertürü yorumlandı. Genel Sanat Yönetmenliği'ni Arda Aydo- ğan'ın yaphğı 2000-2001 sezonunda CRR Kon- ser Salonu, 35 ülkeden 2 bin 500 sanatçının ka- tılacağı 200 ayn etkinliğe ev sahipliği yapa- cak. Sezon boyunca orkestra, oda müziği, pi- yano, keman, gitar, geleneksel müzik, caz ve blues konserlerinin yani sıra operalardan ör- nekler ve özel olarak düzenienen etkinlikler de sunulacak. CRR'nin ekim ayı etkinlikleri arasında Av- rupa'da Türkiye'yi temsil eden besteci ve or- kestra şefi Betin Gdneş'in yönetiminde En- sembie MondJaTin ilk kez seslendıreceğı çağ- daş yapıtlan, Avrupa'nın tek tipik tango orkest- rası Band-O-Neon konseri, ünlü cazcılardan John Surman ve Jack DeJohnette ikilisinin gös- terisi, Paganini Kaprisleri yorumlanyla ünlü Aksander Markov'un keman resitali, Arjantin- li akordeoncu Dino Satuzzi'nin 'Family Sextet' konseri yer alıyor. Kasım ayında CRR, çok renkli bir yelpaze- ye sahip olan V. Mistik Müzik FestrvaB'ne ev sahipliği yapıyor. Festivale, Moğolıstan'dan Egschiglen Topluluğu'ndan Amerikan Kızılde- rilı geleneğının günümüzdeki önemli temsilci- lerinden 'FirstNationsDanceCornpaııy'ye, Ti- betli grup Yungchen LJamo'dan Bulgar 'Phflip- popolis Ortodoks Erkek Oda Korosu'na kadar pek çok isim katılıyor. Festivalde ilk kez caz konseri verflecek Aralık aymda ilk göze çarpan etkinlik, bu yıl altıncısı gerçekleşecek olan Uhıslararası Piya- no Festivali. Festivalde, 20. yüzyılın en önemli piyanistlerinden sayılan Gary Graflman, 80'ini geçmesine karşın her konseri olay yaratan Gyorgy Sandor ve ünlü piyanist Murray Pera- bia'nın yani sıra Arjantinli Moreno-Capeüi iki- lısi ve Bulgar Plamena Mangova'yı dinleme olanağı bulacağız. Bu yıl festival kapsanunda ilk kez bir caz konseri gerçekleşecek ve Ame- rikalı caz piyanisti Geri AUen triosuyla birlik- te cazseverlerle buluşacak. 200l'in ilk ayında CRR pek çok ilke imza ata- cak. Bu kapsamda, L Uhıslararası CRR Gitar Festivali ve I. Uluslararası tstanbul Barok Gün- leridüzenlenecek. Açüışı Bursa Senfoni Orkest- rası eşliğinde Arjantinli gitarist Jorge Caballe- ro'nun yapacağı gitar festivalinde Vladimir Mi- kulka, Hasan Cihat Örer, Philippe VTlla, Gru- ber&Maklar tkilisi ve DavkJ Russell gibi tanın- mış isimler yer alıyor. Ocak ayının diğer önem- li etkinlikleri arasında Johann Strauss Festival OrkestrasTnın konseri. ÇekPhano Üçlüsü'nün ve ünlü caz pıyanıstı Ahmad Jamal'ın 70. yaş- günü dolayısıyla yaptığı turne kapsamında ve- receği konserler sayılabilir. Aynı ay içinde yer alacak Barok günleri çer- çevesindeyse, CapeUalstropolitana'nın verece- ği açılış konserinin yani sıra Baroque Jazz Qu- intet, Budapeşte Bach Orkestra ve Korosu, ChristopherCzajaSager. Triod'ArchiPerugia'yı ve Türkiye'den Ayşe Nil Menteş (klavsen)-Bü- lent Evcfl'i (flüt) dinleme olanağı bulacağız. Şubat ayındaysa Emin Fmdıkhoğju'nun 'De- tant' pjojesi, viyolacı YuriGandelsman ve Ku- beHk Uçlüsü. Los Acthos Flamenko Topluluğu c3^ok renkli bir programın yer aldığı Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nda, V Mistik Müzik Festivali, 6. Uluslararası Piyano Festivali, 6. Uluslararası CRR Gençlik Festivali, 4. Uluslararası Boğaziçi Festivali yapılacak. Gitar Festivali, Istanbul Barok Günleri, Dans Festivali, Istanbul Türk Halk Müziği Festivali de bu yıl ilk kez gerçekleştirilecek. ve geçen yıl hareket ve ritim gösterileriyle ılgi çeken Mayumana Ritim Dans Topluluğu CRR 'de yer alacak isımler arasında. Mart ayı etkinlikleri arasında Klezmer klar- net ustası Giora Feidman ve soul müziğin önem- li ismi RayBrmvn'm konserleri göze çarpıyor. Aynca, kemancı Piotr Kwasuy. Idil Biret ve flütte Masence Larrieu. Jsviçre Oda Topluluğu veflamenkoustası Rafed Jîmenez 'Falo' CRR'de sahne alacak. Nisan ayında, yerlı ve yabancı bale ve mo- dern dans topluluklannın katılımıyla 29 Nisan Dans Günü çerçevesınde bir hafta sürecek olan Istanbul L Uluslararası Dans Festivali gerçek- leşecek. Aynı ay içensınde Sofya Soiistleri'nin eşlik ettiği geuç kemancı Mila Georgieva ve FTorin Galati'nin konserleri de yer alacak. Mayıs ayında CRR Konser Salonu, alhncı yılına ulaşan Uhıslararası CRR Gençlik Festi- vaK'ne ve yine ilk kez düzenlenecek olan Istan- bul Türk Halk Müziği Festivali ne ev sahipliği yapacak. Bu programın yani sıra geleneksel müzik et- kinlikleri, CRR Senfoni Orkestrası konserleri, Istanbul Büyüksehir Beledrvesi Kent Orkestra- sı konserleri ve CRROpera Orkestrası'nın ün- lü sanatçılann kaûhmıyla sahnelediği Cemal Re- şit Rey'in 'Defi Dohı' opereti de CRR Konser Salonu'nda yer alacak etkinlikler arasında. CRR Konser Salonu'nda sezon, her yıl oldu- ğu gibi haziran aymda düzenlenecek olan 4. Uhıslararası Boğaziçi Festivaü'yle son bulacak. Tiyatpo Boğaziçj'nden Yeni Bir Hayat İçin' • KüMr Servisi - Geniş kadrolu prodüksiyonlan ile dikkat çeken Tiyatro Boğaziçi bu sezon tek kışilık yeni oyunu 'Yeni Bir Hayat İçin' ile perdelerini açıyor. Boğaziçi Üniversitesi Demir Demirgil Salonu'nda başlayan oyunda, aynı zamanda oyunu Üluç Esen'le birlikte yazıp yöneten Cüneyt Yalaz da rol alıyor. Sıkıntılı bir orta sınıf üyesinin 35. doğum gününde yaşamının muhasebesini yaparak her şeye yeniden başlamak üzere türlü maceralara atılmasım konu alan tek kışilık güldürü niteliğindeki oyun, 18. 19 ve 22 Ekim'de aynı mekânda sahnelendikten sonra Istanbul'da ve dığer illerde turneye çıkacak. (715 70 65) um:ag Sinema Kıdülıü'nün etkMHkleri başhyor • Kültür Servisi -Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı (um:ag) Smema Kulübü'nün etkinlikleri, yann Stanley Kubrick'in, Anthony Burgess'in romanından uyarladığı 'Otomatik Portakal' adlı fılmi ile başlayacak. Her hafta salı ve cuma günleri, tngilizce veya Ingilizce altyazılı olarak gerçekleşecek olan kulüp gösterimlerinde bu ay Tarkovsky'nin 'Solaris', Bergman'm 'Persona', VVenders'in 'Buena Vista Social Club' ve Huston'un 'Uygunsuzlar' adlı filmlen yer alacak. ' . , . , Eczaabaşı Vakfı 30 genç sanatçıya müzik bursu veriyor • Kültür Servisi- Türkıye'deki üstün yetenekli sanatçılann > r urtdışuıda yetiştirilmelerini sağlayan Nejat Eczacıbaşı Vakfı 2000- 2001 ders yılındada 10'u yeni olmak üzere toplam 30 genç sanatçıya müzik burslan veriyor. 1978'de kurulan vakıf tarafından yurtdışuıdaki ünlü konservatuvarlarda olmak üzere verilen burslar için keman dahnda 8, piyano dahnda 6, kompozisyon dahnda 4, fagot dalmda 3, viyolonsel dalında 2, viyola dalında 2, flüt, çello, obua, gitar ve vurmalı çalgılar dallannda birer sanatçı yer alıyor. Daha önceki dönemlerde vakfm burs verdiği sanatçılar arasında Efe Baltacıgıl, Başak Dilara Özdemir, Canan Kocaay gibi ödül kazanmış sanatçılar bulunuyor. (stanöul Sanat Müzesi Vakfından sanat tapW derstepl • Kûltûr Servisi -Istanbul ve Türkiye'ye uluslararası nitelikli bir sanat müzesi kazandırmak içın kurulan sıvıl toplam örgütü 'Istanbul Sanat Müzesi Vakfı' 17 Ekim'de 'Plastik Sanatlarda 20. Yüzyıl' başlığı altındaki ders programına başlıyor. Toplumda sanat tarihi belleğı yaratmak ve kalıcı bir iletişim zemini oluşturmak amacıyla konunun uzmanlan tarafından salı günleri 14.00'te verilecek dersler arasında 'Biçim Sorunu', 'Renk Sorunu', 'Ruhsal Ifade Sorunu', 'Kübizmin Yankılan, Soyutlamalar', 'Yerleşik Sanat Değerlerinin Yıkılması', 'Sanatta Yeni Dünya Amerikan Sanatı', '2. Dünya Savaşı Sonrası Avrupa", 'Toplumsal Gerçeklik' ve '1960 Sonrası Amerika, Ingütere ve Fransa Sanatı' başlıklı konular bulunuyor.Dersleri verecek kişiler arasında ise Prof. Özdemir Altan, Levent Çalıkoğlu, Prof. Semra Germaner, Mehmet Güleryüz, ^eynep Rona, Yusuf Taktak, Prof. Balkan Naci Islimyeli, Prof. Adnan Çoker, Prof. Alı Akay, Prof. Aydm Ayan, Prof. Tomur Atagök ile Canan Beykal yer alıyor. Cher'in yeni aMMirai intermtte • KüMr Servisi - Cher'in yeni albümü kasım aymda dinleyicilerle buluşacak. 8 Kasım'da yayımlanacak olan 'Not.comm.ercial' adlı albüm, şarkıcınm ' www.cher.com ve www.cherdirect.com adreslerinden satılacak. Cher bu albümdedel994 yılmdan bu yana çalıştığı Timbuk 3'ten Pat MacDonald ve Bruce Roberts ile birlikte. Albümdeki şarkılar arasında yer alan 'The Fall', Nirvana grubunun intihar eden solisti Kurt Cobain amsına yazıldı. Yeni Tıyatro Nâam Mkmefin oyununu salıneliyor • Kültür Servisi - Yeni Tiyatro bu sezon Nâzun Hıkmet'ın 'Yasamak Güzel Şey Be Kardeşim' adlı yapıtım sahnelıyor. Eseri Metin Coşkun oyunlaşnrdı. Şakir Gürzumar'ın yönetmenliğini yaptığı oyunda Metin Coşkun, Orhan Aydın, Şenay Gürler rol alıyor. Nâzun Hikmet, Rusça adını 'Romantika' koyduğu bu romanıyla zaman, mekân ve kişileri birbirinin ıçine geçirerek edebiyat dünyasına bir yenilik getınyor. Oyunda da bu yaklaşıma sadüc kalınarak Nâzım'ın seçtıği olaylar dramatık btr yapı içinde yansıülmaya çalışdıyor.Oyun cuma, cumartesi, pazar günleri Hadi Çaman Tiyatrosu'nda sahnelenecek. (24617 77)