Katalog

SAYFA CUMHURİYET 26 AĞUSTOS 1999 PERŞEMBE DEPREM Kurtarma ekipleri depremin merkez üssü Gölcük'ü terk ediyor, dozerler işbaşında Umut öfkeye dönüştüARİFKIZILYALIN GÖLCÜK - Gölcök düne. da- ha dogrusu salı sabahına, 03.02'ye kadar Tûrk sanayisınin amıral gemisı Kocaeli'nın 'en pariak' yerleşim bınmıydi. Türk Donammasrnın 'başkenti'ydı 75 bın nüfusuyla bu şirin ilçe. Ne var ki 17 Ağustos'tan sonra tarih de- ğiştı Gölcük ıçın, Gölcüklü için. Artık orası hayalet bır kent. Ne donanmanın keyfı var, ne ılçe hal- kının. Hele yabancı kurtarma ekiplerinin malzemelenni topla- yıp ülkelerine dönme hazırhğına geçmesi tam bir umutsuzluğa yol açıyordu. Depremin tam 8. günûnün ar- dından ulaştığımız Gölcük'te bı- zi ilk karşılayan yağmur oldu. Kentin üzerinı kaplayan kara bu- lutlann biraktığı su tanecikleri belki de enkaz altında son saatle- rinı yaşayanlann umudunu kın- yor, sokakta yaşayan çoluk ço- cuk, genç. yaşlmın gözyaşlanyla kanşıyor. Yağmur sonrası doğan güneşin ise tek bir anlamı var Gölcüklü ıçin: "Yineokötö koku başlayacak." Evet, Gölcük dün gün boyu ınanılmaz kötü bir ha- vayı soludu. Her nefeste ölümün o hain havasmı çektı cığerlerıne. 9 sehfte 9 gül Depremin merkez üssü Donan- ma Komutanlığı'nda 'hazin' tab- lolar yaşandı.ltfaiye Bırlığı'nin enkaz kaldırma çalışmalannda Türk ve Fransız ekipler gözyaşla- nna engel olamadılar 9 askerin şehit olduğu tesisten çıkanlan do- laplardan dökülen havlular, tıraş malzemelen bu tıp olaylara alışık Fransızlan ağlatırken ekip şefı her şehıt için 1 gül bıraktı ltfa- iye'nin önüne. Gölcük Donanma Komutanlı- ğı'nda artık askeri-sivıl aynmı yok. Kapılar ardına kadar açık halka. fhtiyacı olan koşuyor. kan \ermek ısteyen tepedeki hastane- nin yolunu tutuyor. Yol üzerinde- ki bir bina ıse, en katı ınsanı bile ağlatacak gibi. Sağlam kalan 2 katlı "Askeri Mahkeme" artık ge- çıci birmorg olmuş. Bahçeye ku- rulan 2 masanın üzenne kımi za- man torba. kimi zaman battaniye içinde getırilen cesetler doktorlar tarafından ilaçlanıp sanlıyor ve soğuk hava TIR'lannın kasalan- na konuyor. 'Bu ölüler şanslı' Mersm'den yardım için bu böl- geye kaydınlan ve cesetlerle ilgi- HAYAT İÇÎN - Gölcük Hayat Apartmanı enkazmdan gelen sese yerii yabancı 44 kurtarma görevlisi koştu. Ne yazık ki sonuç onlann deyişiyte 'negatiTtL. lenen yetkilinin yorumu ise ol- dukçaacıklı! "Bunlarşanshyine. Otmüşler, ama ölülerine sahip ÇH kılıyor hiç olmazsa." Gölcük'te artık kurtarma çalış- malan sona erdi. Ve bu calışma- lann sonuncusu da Belediye Baş- kanlığı binası yamndakı Hayat apartmamndaydı. Çok sayıdace- sedın çıktığı apartmandan duyul- duğu söylenen ses üzerine lspan- yol. Meksikalı. Koreli ve Türk ekipler amansız bır çalışmaya gi- rişnler. Beşiktepe'den gelen aske- ri birliklerin de işgücü des- teğı verdıği 40 kişı 1 can için didindi. Donanma Komuta- nı BüientAkkaya da heyeca- nına dayanamayıp olay yeri- ne koştu. AKLT'tan bir yet- kili "Küçük kepçe lanm" derken Akkaya'nın ağzın- danemırçıktı: "Elkoyunbir kepçeye, getirsinler." Ger- çekten iş makinesi 5 daki- ka sonra olay yerüıdeydi. Gecenin ilerleyen saatlerine kadar çahşmalar yapıldı. A- ma ses kesilmişti, uzman köpekler ise ilaçlama yapıl- dığı için koku alamaz hale geldiler ve umut yerinı umutsuzluğa bıraktı. Işte o anda bir sevinç çığlığı duy- duk. Ispanyol ekibinin Türk tercümaru Arzu, cep telefo- nundan gelen mesajla hava- lara sıçramıştı. Yalova'daki tspanyol ekıp adı lsmaıl ol- duğu söylenen 4 yaşındakı bir çocuğun sağ olduğunu bildirince Ispanyol ve Mek- sikahlar adeta bayram yap- n. Çünkü onlar için bir insa- nın yaşamı çok, ama çok önemliydi. Ne var kı herkes Ismail kadar şanslı değıldi ve tspanyollar, Meksikalılar, Avusturyalılar tek tek topar- lanıp ülkelerinin yolunu tut- tular. Gıderken yaptıkları açıklama ise "Enkazkakhr- ma" emri veren kriz masa- lannın gerçek yüzünü orta- ya vuruyordu: "Kurtarma- mıa istemiyoriar galiba_" Kayseri Ticaret Odası, büyük hasar gören îzmit'te 1000 kişilik mahalle kuracak KocaelTııin konut açığı 70 bin AHMETKURT tZMlT - Yüzyılın en bü- yük afetine maruz kalan Kocaeli'de yaşam yavaş da olsa normale dönmeye baş- ladı. Sanayı kuruluşlannda çalışmalar sürdürülüyor. Sabancı Holding'e bağh kuruluşlann bulunduğu Alikâhya bölgesinde çalı- şanlar, aileleri ile banndınl- maya başlandı. Önceki ak- şam yaşanan deprem bölge- de yine korkulu anlar yaşa- tırken hasarsız evlere giren- ler kendilerini tekrar dışan atarak geceyi dışanda geçir- diler. Kocaeli'de deprem sonra- sı yağan şiddetlı yağmur, koşullan daha da zorlaştır- dı. Kentteki yardımlar, fuar alam içerisinde bulunan Leyla Atakan Kültür Mer- kezi'nde toplanıyor. Bura- dan da ihtiyacı olan bölge- lere sevk ediliyor. Bu arada değişık bölgelerde hasar tespit çalışmalan sürdürü- lüyor. Önceki gün Îzmit'te ger- çekleştirilen Türk Odalar ve Borsalar Birliği'nin toplan- tısmda Başkan Fuat Miras, depremzedeler için 5 trilyon lira ayırdıklanm açıkladı. Kocaeli Sanayı Odası Baş- kanı Yılmaz Kanbak, dün gerçekleştirilen meclis top- lantısında Kocaeli'nin dep- rem sonrası 70 bin konut açığı bulunabileceğini söy- ledi. Kanbak, Bölgesel Sos- yal ve Ekonomik Konsey'in kurulmasının şart olduğunu belirterek konunun Başba- kan Bülent Ecevit'e iletile- ceğini vurguladı. Sanayi ku- ruluşlannda çalışanlann iş- başı yapmalannm zorunlu olduğunu vurgulayan Kan- bak, "Bazı sanayi kuruluşla- nmızçalışanlannı Uebirlik- tefabrikada banndırryorlar. Sanayinin üretimi sürdür- mesi gerekmektedir. Hayat her şeye karşın süriiyor. Üretim olmaması halinde ekonomi çöker'" dıye konuş- tu. Yılmaz Kanbak, Kayse- ri Ticaret ve Sanayi Oda- sı'nın Kocaeli'de bin konut- luk bir Kayseri mahallesi kurma talebi bulunduğunu kaydederek "Kocaeli'deki konut açığuu süratle gider- memiz gerekmektedir" şek- hnde konuştu. Kocaeh 'de özellikle doğu bölgesinde kurulu fabrika- larda deprem nedeniyle meydana gelen hasar ve ça- lışanlann olumsuz koşulla- n, üretime geçmelerini en- gelliyor. Alikâhya bölgesin- de kurulu Sabancı Hol- ding'e bağh KENT-SA te- sislerinde çalışanlar, ailele- ri ile tesislerde banndınl- maya başlandı. Bunun için Sabancı Topluluğu, tesisle- rin içerisinde bulunan ağaç- lık alana çadırlar kurmaya başladı. Tüm çalışanlar aileleny- le birlikte burada banndın- lacaklar. Aynı şekilde Man- nesman-Boru ve Türk Kab- lo, Türk Pirelli ve Goodye- ar fabrikalannın da bu şe- kilde uygulama gerçekleş- tirme içerisinde bulunduk- lan öğrenildi. Sanayi Odası çevre masası oluşturdu Depremin yan etkileri ürkütücü KOCAELİ (Cumburiyet) - Kocaeli'de acil durum çahsmalan ve hasarlann oluşturacağı çevre kirliliği- nin halk sağhğına olumsuz eticilerini en aza indirebil- mek için çalışmalar yapmak, sanayi ile kentsel yerle- şimin yeniden yapılandınlmasmda önerileri geliştir- mek üzere Kocaeli Sana>a Odası"nca bir çevre masa- sı oluşturuldu. KomisyondaÇevre BakanlıSı Müsteşan DoganTaş- dden, Çevre îl Müdürü Mahmut Akvol, IZAYDAŞ Genel Müdürü Kenan Evin, Istanbul Sanayı Odası Kimya Sanayicileri Demeğı Başkanı Cener Zambak, gibi isimlerbulunuyor.Komisyon, ilk aşamadaki çalış- malan şöyle belirledi: u l . Deprem bölgeferinde özeüikk yıkmu ve hasarm çokolduğu kesmkrde içmesuyu şebekea,doğalgaz şe- bekesi ve ank su kanaDan derhal kontrol edüerek lo- nk, çatJak, kaçak \e sızmtılartespitedüerekderhalona- rdmabdır. 2. Kimyasal madde üreten \t depoteyan tesfaler, do- lum tesisleri aktarnta istasyoıuanndaki borulama ve dolum sistemkri kontrol edikrek muhtemel avı ve gaz kaçaklan öıdenınefidir. 3. Deprem bölgesinde bulunan arrtma tesisleri kont- rol edikrek çahşabilir tılup olmadıklan tespit edflmei. 4. Çahşabilir şarttarda olduğu halde durmuş ofam antma tesislerinin çahsnruması bir an evvel sagjanma- hdır. 5. Otomas>'on ile çafaşan gstemlerde cihazlann ka- Imnısyonlanmn yapümas sagianmabdır. 6. Deprem bölgelerinde ohışan katı abklann toplan- mas için yeterli toplama ekibi sağlanmahdB*. 7. OzeüUde ttbbi anklarm kontroflü bir şekikte ber- taraf edümesi amaa ile depolandddan alanda plastik kaplariciadetutulmalansağlanmabdır.BukapûrKo- caeli Sanayi Odaa tarafindan temin edüerek UgUflere dağrtdacaktır. 8. Deprem bölgesinde toptanan tıbbi ve tehMkefi atik nitefiğiıîdeki atddarm tZAYDAŞ tarafindan bertarafi sağlanmahdır. 9. Yıioian ve yıkdacak olan bina ve tesislerden çjkaa moloz aoklannın dere, deniz ve tarun alanı drşmda be- lediye ve Çevre İl MüdürlUğü tarafindan beurteaecek taş ocaklan ve karada tespitedflen dolgu afaudarma t*- şnunası sağlanmabdır. 10. TÜPRAŞ'ta halen denizde sürdürülmekte otan petrol toplama işlemine devam edMmeHdB°." Refah öfKesi Gölcük sokaklanndaki yolculuğumuz devam etti akşam saatlerinde. Izmit- Bursa karayolu üzenndeki bir 'enkaz kaldırma' çalış- ması insanlann çığlık çığlı- ğa kalmasına yol açıyordu. Yaşlı bir kadın bir aile bire- yinin yansı çıkan cesedınin başında kendini yerden ye- re atarken bınanın altındaki müteaahhitlik bürosunun duvanndan yere düştüğü söylenen bir Hakdir' belge- si halkı galeyana getirmeye yetti. Yaldızlı kâğıdm üze- rinde şu cümle vardı: * ,'ya yap&ğı hizmetlerden dolayi tesjekkür ederiz. Refah Par- tisi Gt'nel Başkanı Necmet- tinErbakan-1991." Deprem faciasına dünya- nın dört bır yanmdan yar- dım ekibi geldi.Ancak bazı fırsat düşkünlen de bu dep- rem faciasmı farklı yorum- lamıştı ve tstanbullu bir 'uyanık' işadamı, 50 kişilik Rumen ışçi grubuyla "200- 300 milyon karşıhğı'' ayakta kalan evlerden eşya çıkan- yordu. Gönüllü Rumen kurtar- ma ekibinin Gölcük içinde sağa sola koştuğu deprem bölgesinde bu tip ınsanlarda vardı... SJFIM NOKTASIIORAL ÇALIŞLAR oralcatislar@turk.net Demirel, ortaya çıkan korkunç manzaraya tepki gösteren deprem- zede yurttaşa, "Devleti yıpratmayın. Devlet kim? Sen, ben, burada görev yapan görevli" gibisinden bir cevap veriyor. Süleyman Demirel'in bu tavrı yeni degil, Susurluk skandalı patlak verdiğinde de "Devleti yıpratmayın" diyerek eleştirilerin işin özüne yönel- mesine engel olmaya çalışmıştı Büyük deprem felaketi, "Kutsal devlef'm artık ciddi bir şekilde sorgu- lanması gerektiğini gözler önüne ser- di. Devleti eleştirmeye başlar başla- maz, bazı sözleri duyar gibi oluyorum: "Devleti değil, hükümeti eleştirmek gerekir. Devletin eleştirilmesi, devlet düşmanlannın değirmenine su taşır." Devlet, kutsal bir kavram değil. Devlet; ordusuyla, polisiyle, parla- mentosu, hükümeti, cumhurbaşkanı, yargısı ve bürokrasisiyle bır örgütlen- me. Dünyanın heryerinde uluslann bir devleti var. Şimdiye kadar eleştirildi- ği için yıkılmış bir devlet görülmedi. Her ülkenin devleti, o ülkenin geliş- mişliğine, sınrfların örgütlenmesine ve gücüne göre bir rol oynuyor. Devlet- Demirel'in Devleti, Kimin Devleti? ler, onlart yöneten anlayışlara göre şe- killeniyor. Devlet soyut bir kavram değil, her kişinin, grubun, sosyal sınıfın kendisi- ne göre bir devlet tercihi vardır. örne- ğin Süleyman Demirel, "Devleti yıp- ratmayın" derken, kendi anlayışında- ki devlet kavramının yıpratılmamasını istiyor. Süleyman Demirel'in devlet kavramını 35 yıldır yaşayarak öğren- dik. Süleyman Demirel'in devlet kavra- mı artık çok yıprandı ve eskidi. Bizle- re çok acılar çektiren birçok anlayışın ardında Demirel'in devlet anlayışının imzasının olduğunu biliyoruz. Deprem faciası artık bu devlet anlayışının, kök- ten değiştirilmesi gerçeğini getirip önümüze koydu. Demirel'in devlet anlayışı; Sakarya- Izmit yöresinin bir deprem bölgesi ol- duğunu bildiği halde yoğun sanayı- leşmeyi buraya kurar. Demirel'in dev- let anlayışı; deprem bölgesine çürük evleryapılmasına, çürük evlerin çürük zemıne yapılmasına, bütün bilimsel araştırmalara ve yapılan itirazlara rağ- men izin verir. Burada aç gözlü müte- ahhitlerin cirit atmasını teşvik eder. Bunlarla aile fotoğrafı çektirmekte bir beis görmez. Demirel'in devlet anlayışı, Kemal Demir gibi köhnemiş bir bürokratın yıllarca bir sivil toplum kuruluşu olma- sı gereken Kızılay'ın başında durma- sını sağlar. Buna itiraz edecek olanla- n ise "vatan haınliği" ile suçlayarak susturur. Demirel'in devlet anlayışı; deprem olacağı bilinen bir ülkede, her türiü sivil örgütlenmeyi düşman bildi- ği gibi, devletin örgütlemesi gereken Sivil Savunma'yı bile yok eder. Demirel'in devlet anlayışı; şoveniz- mi, militarizmi ve yağmacılığı kışkırtan bir sistem yaratır. Bir deprem oldu- ğunda ise şaşınp kalır. Kurtarma bir- likleri, iki saatte gelinecek yere ancak iki-üç günde ulaşabılir. Demirel'in dev- let anlayışı, yurttaşın kendi inisiyatifıy- le harekete geçmesinden, bastınlmış yardımlaşma duygusunu ortaya çıkar- masından korkuya kapılır. Çakıcı'lara, Çatlı 'lara yeşil pasa- portu hangi devlet_anlayışı verdi? Ipekçi'nin, Doğan Öz 'ün katillerini hangi devlet çarkı kurtardı? Osman Durmuş'u hangi devlet anlayışı dev- letin tepelerine tırmandırdı? Bu devlet anlayışını "yıpratmayın" diyen Demirel, artık değişmesi gere- ken bir anlayışı, rflas eden bir sistemi ifade ediyor. Bu sistemin yarattığı çü- rüme ve yozlaşmadan bu halk çok acı çekti. Yüreğimizi acı ile dağlayan dep- rem, bu çürüyen sistemi, halkın refa- hı yerine bir küçük çıkarcı azınlığın çı- karlannı koruyan, ölüme ve öldürme- ye endeksli bu sistemin çöküşünü ha- ber verdi. Asıl deprem, asıl büyük felaket; hâ- lâbu sistemi, "Devletiyıpratmayalım" diyerek korumaya kalkışmak. Yaşadı- ğımız son acı, artık halkın çıkarlannı e- sas alan, yağmacıların değil halkın hizmetinde olan, özgürlüğün ve de- mokrasinin devletine doğru ilerteme- miz gerektiği gerçeğini getirip önü- müze koydu. Bu değışimı beceremez- sek, daha çok acılar çekeceğiz de- mektir. PERŞEMBE ORHAN BURSALI Deprem Anıtlannı Koruyalım Izmit Depremi'nde canlardan umudunu kesen hükümet, kriz masalan ve belediyeler, moloz kaldırma ve depremin fiziksel izlerini silme çalışmalanna hızla başladılar. TV'deki görüntülerden anlıyoruz ki. hükümetin can kurtarmadaki müthiş beceriksizliği, enkaz kakJırmaya gelince hızla başanya dönüşüyori Korkum, depremin yolaçtığı her türiü hasann ortadan kaldırılması ve depremin yaşanan bir dehşet olarak sadece anılarda bırakılması. Oysakı deprem arkasında anıtsal görüntü- ler yarattı. Yer yanlmalan, çatlamalan bunlann başın- da geliyor. Denizaltına çöken binalar, ağaçlar, evler belki de arabalar vb. bunlar arasında en önemlileridir. Yıkılan bazı evlerden çok ikjinç görüntüler.. Örneğin yansı tamamen toprağa göçmüş evler... Bütün katlan birbir üstüne çökmüş apart- manlar... Bu ve benzeri deprem anıtlanndan bir ço- ğunu korumalıyız. Meslektaşım Zeynep Göğüş dün köşesin- de deprem anıtlannın korunması konusunda yazdı. Bu görüşü desteklemek gerek. Depre- mi anımsamak için "Deney depremi" ben- zetimi de yapılabilmesine rağmen, bu hiçbir zaman bir deprem binasının, su altı göçü- ğün, yer yanğının yerini tutamaz. Gölcük'te, Izmit'te, Adapazan'nda, Yalo- va'da Değir- mendere'de, Avcılar'da ve daha başka il- çelerde en az birer bina, hem ölülerimi- zin anısına hem yaşayan- lara bir rehber özelliğinde, bi- rer anıta dö- nüştürülmeli- dir. Belediyeler, bu binaların arsalannı satın almalı, çevre- lerini temizle- meli, belki bi- rer müze özel- liği de vererek, korumaya almalı ve ziyaret edilmelerini sağlamalıdır. Giderek zamanla bu anıt müzelerin çevresinde / içinde, dep- remle ilgili aydınlatıcı fotoğraflı bilgi panolan konabilir, filmler vb gösterilebilir. Yer yarıklan çok önemlidir, hem bilimsel, hem tarihi büyük önem taşıriar. Yeri yaran kuvvetlerin yeraltında korkunç bir yılan gibi, neredeyse ışık hızında hareketi ile en az 100 kilometrelik bir mesafeyi yanp geçmesi, jeolojik büyük bir olaydır. Bu yanl- maiann çok etkili olduğu alanlar saptanmalı, tipik ömekleri çevrelenmelidir. Örneğin Göl- cük Komutanlığı'ndaki yanklar gibi... Deprem kuvvetlerinin, 100 km uzunluğun- de hareketi sırasında önlerine çıkan büyük bir engelı aşmak için ikinci bir şıddetli patla- maya neden olduğu, sismik verilerden anla- şılıyor. Bu patlama noktası saptanabilirse, orası da bır bilgi panosu ile korumaya alın- malıdır. Hareketın yanal atımının apaçık görüldüğü yerler de anıt niteliğindedir. Ömeğin S hare- keti çizen demiryolu da korunmalı, yeni de- miryolu hattı ise biraz yana kaydınlmalıdır. Yeraltına göçen yerler de, batan kentler olarak olduğu gibi korunmalıdır. Buralart, su altı dalışlarının yapıldığı, öğretildiği eğitim merkezine dönüştürülebilir. ••* Depremin anıtlannın korunarak, hem bizle- re hem de çocuklanmıza hayat boyu her açı- dan canlı ders konuları ve müzeler olması önerisine, belediyelerden, mimar/ inşaat odalarından ve sivil girişimlerden destek bekliyoruz... Cölcük notları Hasan, imar izni verenler belirledi LEVENT GENCELLİ YALÖVA - Yaralannı sarmaya çalışan deprem bölgesinde enkazkaldır- ma çalışmalan hızlanır- ken koordinasyonsuzluk yüzünden sürtüşmeler de başladı. Enkaz kaldırma çalış- malan sırasında dep- remzedelerle görevliler arasında sürtüşmeler de yaşanıyor. Yakınlanna sağ ulaşamayan Yalora- hlar, iş makineleri ile ce- setlerin de kamyonlara yüklendiğini öne süre- rek "insani ölçülerde" enkaz kaldırma istiyor- lar. Karamürsel, sabaha karşı 02.30'da iki kez sallandı. 17 Ağustos'tan bu yana evlerine gıre- meyen Karamürselliler panık içinde sahile doğ- ru koşarlarken, çok sa- yıda yaşlı yaralının bu- labildikleri çadırlan terk edemedikleri gözlendi. Karamürsel'de hasar tespit çalışmalanna, ilçe belediyesini DYP roze- tiyle 1983'ten 1999'a kadar yöneten kadrola- nn kaülması, ilçede ade- ta infıal yarattı. Îlçede7 ve 9 katlı binalara izin verdikleri için suçlanan kadrolann hasar tespit çalışmalanna katılması- nm sakıncalı olduğunu dile getiren Karamürse- liler. Cumhuriyet'e şu açıklamayı yaptılar: "Bu Uçedeki imar reza- letlerinde sorumluluğu bulunan eski DYP'li Be- ledi>ç MeclisÜyesi Şina- si BavTaktariledönemin Fen ışkri Müdürü Ab- duDah Aksu, hasar befir- lemede yine karşumza çıkular. Bu kişüerin so- rumhıluklan sorgulana- cakken kediye dğer tes- lim edilmiş. Bu hasartes- pitinden hiçbir şey çık- maz, her şey örtülüıf Yalova Belediyesi'nin cenazeleri kaldırmak için 60 milyon lira iste- diği öğrenildi. Kızı- lay'ın da, depremzede yurttaşlardan çadır ve diğer ıhtiyaçlan karşı- larken 7.5 milyon lira bağış topladığı bıldınl- di. Yalova Belediyesi ile Kızılay'ın tavn, yurttaş- lann tepkısine neden ol- du.