Katalog

26 AĞUSTOS 1999 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMI / ekonon*\Ca cumhuriyet.com.tr 13 Hükümet ortaklan, kamuoyundan gelen tepkiler üzerine bazı maddelerde geri adım attı Ek vergîde yeııi düzenleme 'ükümet depremin zarannı karşılamak amacıyla hazırladığı ek bütçeyle bir dizi vergiyi içeren tasanlan değiştirerek kabul etti. Cep telefonu abonelerinden alınması planlanan 50 milyon lira yerine konuşma ücretinden 30 Haziran 2000'e kadar yüzde 25 iletişim vergisi alınacak. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, hükûmetin depremin zarannı karşılamak amacıyla hazırladığı ek bütçe ile bir dizi yeni vergiyi içeren tasanlan değiştirerek kabul etti. Tasarmın ilk biçimınde cep telefonu abonelerinden alınması planlanan 50 milyon lira, komisyonda, konuşma ücretinin yüzde 25"ı oranında 30 Haziran 2000'e kadar alınacak iletişim vergisine dönüştürüldü. Ek emlak vergısı ıse 200 metrekareyi geçen konutlar ve iki konutu olanlar ıçın getirildi. Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflen ile götürü usulle vergi veren yükümlüler, 1998 yılı matrahlan, ücrethler de geçen yılkı gehrlerinın 12 milyar hrayı aşan kısmı üzerinden yüzde 5 tutannda ek vergi verecek. Bakanlar Kurulu'nun akaryakıt tüketim vergisi arttırma yetkisini yüzde 300'den yüzde 500'e çıkaran tasan. deprem bölgesıni ve deprcmde zarar görenlen kapsam dışı bırâkıyor. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu. depremle ılgılı yapılacak harcamalarda kullanılmak üzere hazırlanan 500 trilyon liralık ek bütçeyı de kabul etti. Depremde agır hasar alan ilçe unutuldu Avcılar'a muafiyet neden yok? ANKAR4 (ANKA) - Gerek telefon başına 50 milyon lira olan tutan, gerekse vergiyi toplayacak GSM şırketleri Tüurkcell ve Telsim'in topladıklan vergiyi bır süre kullanarak önemli tutarda kaynak sağlama olanağt elde etmeleri yûzünden eleştın konusu olan özel iletişim vergisinde Avcılar unutuldu. Deprem vergisi olarak bilınen yasa tasansının 8'inci maddesi, özel iletişim ver- gisıni düzenlıyor. Bu maddede, kamu kuruluşlan ile Kocaeli, Sakarya, Yalova il- lerinin merkez ve ilçeleri, Bolu'nun Düzce, Gölyaka, Çilimli, Gümüşova ve Cu- mayeri ilçelerinde abone kaydı bulunanlar ile depremde birinci derece yakınla- nndan bırini kaybedenlerin iletişim vergisinden muafoldufu belirtiliyor. Ancak, Avcılar'da abone kaydı bulunan ve depremde yakınmı kaybetmemekJe birhkte önemli maddi kayba uğrayanlar, cep telefonu vergisinden muaf tutulmuyor. Yurttaşların Turkcell ve Telsim'den isteği 'îndirimli tarife uygulansın' Ekonomi Servisi - Cep telefonu kullanıcılan depremin ardından yakınlan- na ulaşmak için telefonlann yoğun olarak kullanılması nedeniyle gelecek fa- turalann kabank olacağını belirterek Telsim ve TurkceH'den olağanüstû du- rum nedeniyle indirimh tarife uygulanmasını istediler. Evlerine giremedikleri ıçin birçok yınttaşın sokaklarda cep telefonuyla ile- tişim kurmaya çalıştığmı hatırlatan kullarucıiar deprem nedeniyle kârlannı kat- layacak olan Telsim ve Turkcell'in kârlanndan bir miktar fedakârlık etmesi gerektigine işaret ettiler. Konuyla ilgıli olarak Telsim ve Turkcell yetkilileri böyle bir karar almadık- lannı açıklarken şu ana kadar depremden etkilenen yerler dışında bir uygula- malan olmadıklannı bildirdiler. Hükümet, basına yansıyan "deprem vergjsf' tasansının bazı maddelerinde kamuoyundan gelen tepkiler üzenne çark etti. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, dün akşamki oturumunda, deprem felaketinin yaralannı vergiyle sarmayı planlayan 57. hükûmetin önceki gün Meclis'e sevk ettiği vergi ve ek bütçe tasanlannı görüştü. Maliye Bakanı Sümer OraL Marmara BÖİgesi'nde etluli olan deprem nedeniyle yapılacak harcamalarla ilgili olarak 500 tnlyon liralık ek ödeneğe gereksınim olduğunu, bunun karşılanabilmesi için de yeni birtakım vergiler getirdiklerini bildirdi. Oral. vergi tasansı kabul edilmediği takdirde bütçedekı açıklara ilaveten 500 trilyon liralık bıraçık daha olacağını söyledi. Oral, aynca kamuoyundan gelen ve haklı olan bazı tepkiler üzerine vergi tasansında bazı değişiklikler yapılabileceğıni söyledi. Oral, daha sonra kurumlar vergilennden alınması düşünülen yüzde 10'luk ek verginin yüzde 5'e çekileceğini, cep telefonu abonelerinden de bir kereye mahsus 50 milyon lira ek vergi almak yenne 30 Haziran 2000 yılına kadar uygulanmak üzere konuşma ücretlerinın yüzde 25'i oranında iletişim vergisi alınacağını söyledi. Daha sonra, bu yönde verilen önergeler kabul edildi.Plan ve Bütçe Komisyonu'nda dün görüşülerek kabul edılen ve yann da TBMM'de benimsenerek yasalaşması beklenen tasanyla Marmara Bölgesi ve civannda meydana gelen depremin yol açtığı ekonomik kayıplan gidermek amacıyla 30 Haziran 2000 tarihine kadar mükelleflere yeni yükümlülükler yüklendi. Depremle ilgili getirilecek olan ek vergiler, deprem bölgesinde yaşayan >r urttaşlar ıçin geçerlı olmayacak. kazançlan 12 milyar lırayı aşan ücretlilerden tahsil edilecek. Bu vergiler üç eşit taksıtte ödenecek. Cep telefonlarına vergi Cep telefonuna abone olanlardan 30 Haziran 2000 tanhine kadar, konuşma ücretlerinın yüzde 25 *ı oraıunda iletişim vergısı kesilecek. Akaryakıt tüketlm vergist Bakanlar Kurulu'na akaryakıt tüketım vergisi oranmın yüzde 300'den yüzde 500'e kadar çıkarma yetkısı tanınacak. Efcmotorlutasıtlarvergfcl Cek düzenlemesi 1999 yılı için tahakkuk eden motorlu taşıtlar vergisi kadar ek motorlu taşıtlar vergisi alınacak. Yasanın yayımlandığı ayın ek motorlu taşıtlar vergısınin ilk taksitı, kasım ayı sonuna kadar da ikinci ve son taksiti, kayıtlı olunan yerin vergi dairesine ödenecek. Deprem vergisi Gelır, kurumlar, götürü ve 1998 yılı Banka çeklennın her bir yaprağuım bedelinın 600 bın lira olrnası öngöriilüyor. Ek emlak verglsl 200 metrekarenın üzerindeki konutlardan ve iki evı olanlann evlerinden binsı ıçin bir defaya mahsus olmak üzere ek emlak vergisi alınacak. Bu venji kasım ve aralık aylannda 2 eşit taksitte ödenecek. Istisnalar Tasanyla. Kocaeli, Sakarya, Yalova ve bu illere bağlı ilçeler ile Bolu'nun Düzce, Gümüşova, Gölyaka, Cumayeri ve Çilimli ilçelerindeki gelir ve kurumlar vergisi yükümlüleri ile bu yerlerdeki işyerlerinde fıilen çalışan ücretliler, depremde varlıkJannın en az yüzde 10'unu kaybeden ya da binnci derece kan hısımlanndan bırini kavbedenler (eş de ıçinde) "ek vergiden (deprem vergisi), ek emlak vergisinden, ek motorlu tasrt alım vergisinden'1 bağışık tutuldular. Cep telefonu abonelik kaydı yukanda sayılan il ve ilçelerde bulunanlar ile depremde birinci derece yakınmı kaybedenler de özel iletişim vergisinden sorumlu olmayacaklar. Komisyonda, Istanbul Menkul Kıymetler Borsası, Sermaye Piyasası Kurulu, Radyo Televızyon Üst Kurulu ve Rekabet Kurulu'nun gelirlerinden de kesinti yapılarak depremzedelenn yaralannın sanlması amacıyla kullanılması kararlaştınldı. Yapılacak kesintilerin oranı daha sonra hükümet tarafından belırlenecek Deprem vergllerlnln faize aktarılacağı ya da bütçe açıklarında kulfanılacağı kaygısı oluştu i vergilere yurttaşlardan büyük tepkiEkonomi Servisi - Deprem felaketinin yol açtığı maddi kaybı telafı etmek amacıyla hükûmetin getirmeyi planladığı ek vergiler, çeşitli nedenlerle yurttaşlann büyük tepkilerine neden olflu.Vergi yükünün adil dağılmadığı görüşü, en" temel eleştiri konusu olarak dikkati çekerken yurttaşlar, Kızılay, Sivil Savunma gibi örgütlerin performansının yetersiz olduğunun görüldüğünü belirttiler. Yurttaşlar gazetemizi telefon yağmuruna tutarak tepkilerini dile getirirken kimileri de Internet üzerindeki haber kanallannı tercih etti. Gazetemizi arayan ve aylık 80 milyon lira civannda geliri olduğunu söyleyen bir emekli, "Ben Erzunımluyum, 1966'da burada olan depremden sonra, yapılan yardımlarla zarar gören insanlar için yapıldıgı söylenen evler hâlâ teslim edilmedi" dedı Yurttaşlar "bebekli annelere depremin üzerinden günler geçmesine karşın çadır ulaştırmayan, ancak hasar gören fîrmalan • Gündeme getirilen ek vergiler, sanayicinin de tepkisini çekerken, buradan sağlanacak gelirlerin bütçe açıklannda ve depremden hemen sonra 8-10 puan arttınlarak yüzde 104'leri aşan faizlerin ödenmesinde kullanılacağı kaygısı oluştu. rahatiatacak kararlar almakta geç kalmayan" hükûmetin bu tutumunu da eleştirerek "yardımlann adresine ulastınlacağından kuşku duyduklannı" kaydettıler. Uzmanlar da gelir ve kurumlar vergisi matrahlan üzerinden herkes için yüzde 5 düzeyinde vergi ahnmasının, herkese aynı oran uygulandığı için doğru olmayacağını belirttiler. Uzmanlar, deprem bölgesinde yüzde 10'luk vergi muafiyetini anımsatarak "Ancak bu bölğedekiierin bir kısmı çürük binalar yaparak vüzlerce insanın ölmesine yol açülar. CezalandınJmaJan gereken bu kişi ve kurumlardan bir de vergi alınmaması büyük adaletsiztik" diye konuştular.Ekonomı çevreleri de ücretli kesimde yıllık gelin 12 milyan, bir başka ifadeyle aylık geliri 1 milyan aşanlann deprem vergisi ödeyeceğını anımsatarak "Ayda 500 milyon, hatta 999 mirvon 999 bin lira kazanandan vergi aiınmayacak, ama aylık geliri 100-200 milyon olan küçük esnaf vergi ödemek durumunda kalacak" eleştirisini yaptılar. Bu arada iletişim vergisinin tümüyle cep telefonlanna yüklenilmesi yerine, Telekom abonelenne de yayılarak daha düşük tutulması yönünde görüşlerdile getirildi. Gündeme getirilen ek vergiler, sanayicinin de tepkisini çekerken, buradan sağlanacak gelirlerin bütçe açıklannda ve depremden hemen sonra 8-10 puan arttınlarak yüzde 104'leri aşan faizlerin ödenmesinde kullanılacağı kaygısı oluştu. Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Zafer Çağlayan, tasannın iyi düşünülmeden çıkanldığım belirterek Maliye Bakanı Sümer - Oral'dan tasanyı yeniden ıncelemesinı istedi. Çağlayan, deprem sonrasmda faizlerin 8 puan yükseltilmesiyle "Türkiye'ye 50 trilyonluk kazık atıkhğnıı" söyledi. tstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Mehmet Yıldınm da deprem vergisinin ekonomiyi iyice batağa sokacağını belirterek "Seneye vergi alacak kimse bulamayacaklar" diyerek tepkisini gösterdı. Deprem vergileriyle ilgili tasanyı değerlendiren TÜRMOB Başkanı Mustafa Ozyürek, bölgede kimlenn zarar gördüğünün bir an önce tespit edilmesi gerektiğini belirterek şunlan söyledi: "Uygulama doğru olmakla birlikte, yükün sadece kayıt içinde olan mükelleflere yüklenmesi haksızlıktır. Bankalarda 5 milyardan fazla parası bulunanlar ile arsa, bina ve arazisi olanlardan da aiınnıaJı." Döviziniz uyumasın, İktisat'ta değer kazansın! Döviz Hesabı y Döviz Hesabı, döviz birikimlerinizi değerlendirir, size yüksek kazanç sağlar. Döviz Hesabı Iktısat Bankası nın özel sorunlara getırdığı özel çözumlerden sadece bın Gelın konuşalım, sıze en uygun çözumü sunalım Tel: (0212) 274 16 16 www ıktısatbank com tr İKTİSAT Memnu n iyetle • Gûvenceh Hesap • Dıpıoma Hesab • Cı-e5 Go-a Card • Oövız Hesabı • Otomalık Ûdeme • Nakıi Hesap • Nakı; Ev • Nakıt Otornobı • Nakıl Eğıtım • Nak ı Ihtıyaç • Nakıt Anşver ş • Nakn Tatıl • Nakıt Evlılık • Nakıt Hedıye • Nakıt Çek Depıraıinsokağadjktüğü vıırttaslar,\akmkn™ SAĞANAK) P L A N V E B Ü T Ç E K O M İ S Y O N U Hükümete deprem yetkisi verildi ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Hükümete depremle ilgili olarak alınacak önlemlerin belirlenmesı ve bu afet nedeniyle doğan zararlann giderilmesi için ivedi ve zorunlu hallerde kullanılmak üzere 3 ay süreyle KHK çıkarma yetkisi verilmesine ilişkin yasa tasansı dün TBMM Plan Bütçe Komisyonu'nda kabul edildi. Tasanya göre, hükûmetin yasa gücünde kararname yetkisi; imar, ihale, müteahhitlik hizmetlerini; bağış ve yardımlann etkin kullanımıni; müşavirlik ve sigorta, kültür ve tabiat varlıklannı koruma, doğal afetler, sivil savunma ve ekonomik konularda .yapılacak düzenJemeleri; fon kurulmasını ve teşkilat yasalannda yapılacak değişiklıkJer ile çeşitli yasalardaki doğal afetlerle ilgili değişiklikleri kapsayacak. TBMM Plan Bütçe Komisyomf nun dünkü birleşiminde ilk olarak yetki yasa tasansı ele alındı. Yaklaşık 5 saat süren görüşmeler sırasında tartışmalar da yaşanırken iktidar ve muhalefetin üzerinde uzlaştığı tek konu, Kızılay'ın yetersızliği oldu. Halktan ve devletten aldığı yardımlarla çok büyük bir bütçeye ulaşan Kızılay'ın depremzedelere yardım konusunda çok yetersiz kalmasına tepkiler dile getirildi. Görüşmeler sırasında, DSP'Ii mılletvekillerinin de hükümete yönelik eleştirilerde bulunmalan dikkat çekti. Görüşmeler sırasında yetki tasansı ile ilgili düşüncelerini açıklayan FP Bitlis Milletvekili Zeki Ergezen'in. deprem bölgesinde cenaze namazı kıldıran bir imamın "Herkes eşit, subayı da ölse, bakanı da, milletvekili de, sıradan bir vatandaş da Herkesin giydiği bir kefen" dediği için gözaltına almdığını söylemesi, MHP'lılenn tepkisine neden oldu. İŞÇİNİN EYRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Oıtak Ulus Depremin 8. gününde deprem bölgesinde dev- let adına siyası iktıdarı, kamu örgütlenmesini, hiz- metlerini, siyasetçiyi göremezken, parlamento ha- nl hanl yaz tatili öncesi çıkanmayı kafasına taktığı SSK yasasını görüşüyor. Çalışanlara, hatta üretim yapan işverenlere rağ- men SSK'nin köküne kibrit suyu ekmeyi hedefle- miş, sosyal devlete sırtını dönmüş, IMF'nin dikte ettirdiği, kara deliği kapatmak şöyte dursun, bü- yütecek yasa Meclis'ten hızla geçirilmeye çalışılı- yor. Hükümet, deprem için bile "fırsat bu fırsat" di- yor. Deprem felaketinin şokunu yaşayan emek cephesinin, emek örgütlerinin bütün çalışmalan- nın deprem bölgesine yönelmiş olmasından yarar- lanıyor. Karşı duran kilit örgütlerin eylemlerinin dur- duğu bir ortamda, deprem ile ilgili yapması gere- ken asıl işlerinde her şeyi yüzüne gözüne bulaştı- rarak SSK yasasını görüşüyor. Deprem bölgesinde çok sayıda üyesini kaybet- miş Harb-iş Sendıkası'nın dün hükümeti kınayan açıklamasında yer alan saptamanın üzerinde dü- şünmek gerek: "Hükümet ve Parlamento, ulusal bir felaketin ya- ralannm birtik içinde ulusça sanlması için uğraşı vennesi gerekirken, çalışanlan yeni bir enkazın al- tına sokmaya çalışıyor. Yaşanan büyük felaketin üzerinden bunca za- man geçtikten sonra bile onlann yardımına koş- mayan, gönvemezlikten gelen hükümet yetkilile- rinin, halkın acılannı istismar ederek büyük bir fır~ satçılıkla ve pişkinlikle sosyal güvenlik yasa tasa- nsını pariamentodan geçirmeye çalışmaları da utanç vericidir. Bizler Türk ulusunu kıvançta ve tasada ortak bir ulus olarak öğrendik ve öyle bilmeye de devam edeceğiz. Halkın acılan üzerine siyaset yapanlan, çalışanları yeniden deprem enkazı altına sokmak isteyenleriasla unutmayacağız ve affetmeyeceğiz." Türkiye'nin bir zamanlar doğal güzellik cenneti, en bereketli tanm alanları, sonra sanayileşme mer- kezi, arsa rantından, yağma yapılaşmadan vurgun vuranlarla kirli siyasette vurgun vuranların kucak- laştığı merkezler deprem felaketi, insanl/k ayıbı ge- lişmelerin ardından hızla ınsansız enkaz yığınları- na dönüşüyor. Çarpık yapılaşmanın vurgun payı tüyler ürperti- ci. Gayri safi milli hasıla içinde yüzde 30luk bir pa- yı var. Toprak rantından pay, bir Türkiye bütçesin- den fazla rakamlar veriyor. Işte kirtenen siyaset bu büyük rantın üstüne oturuyor. Kirlı siyaset en üst düzey liderieri içinde yutunca, topluma onlar ör- nek oluşturunca, herkes, her kesim kendi gücüne göre kirlilikten, yükselen değerlerden pay kopan- yor. Sonra birinci dereceden deprem bölgesinde, başka ülkelerde zarar verse bile ülkeyi yıkmayan, ama ülkemızde sayısı saklanmak zorunluluğu du- yulan on binlerle ölü ve yaralı, o ölçülerde bina yı- kımına yol aç^or. Suç zincirinde, her kesimden pay- laşılan suçluluğun hesaplaşmasını kimseler göze alamıyor. Kedinin pisliğıni örtmesi gibi bir çaba, öne çıkıyor. , : , Uzmanların "yaşayanlar olabilir" dediği birnok-- tada, "sağlık tehdit altında" paniği gerekçe yapı- larak kurtarma işlemleri duruyor. Hızla enkaz kal- dırma başlıyor. Adım atılması riskli binalardan in- sanlar birkaç eşya kurtarmaya bakarak göç yolu- nu tutuyorlar. Insanlara orada yaşanabilir bir ortam yaratılmamış olarak, insanlar göçe, geriye dönü- şe zorianıyorlar. Bina enkazlannın bir an önce kal- dınlması, suç kanıtlarının toplanması için hiçbir ış- lemin yapılmaması, devlet adına siyasi iktidann olayın geleceğine bakışını sergiliyor. Depremin yaralannı kapatmak üzere gündem- de yeni vergiler var. Depremden zarar gören ser- maye sahiplerinin vergilerinin, borçlarının ertelen- mesi, zararlannın tazmin edilmesi var. Emekçiye, halka düşeni, gidecek yeri, akrabası olana göç et- mek. Kendi başının çaresine bakmak. Öleni, kay- bettiğini, giden malını unutup acısını bağrına ba- sıp, yapabıldığı düzeyde yaşama kendi olanakla- n ile yeniden başlamak. Deprem bölgesinde yaşanabilir koşullar ne ka- dar yetersiz, çadırlar ne kadar az kurulursa, daha sonra prefabrik geçici konutlar ne kadar aza indı- rilebilir, uzun dönemde deprem evleri yapılırsa, depremin emek cephesine kamudan akıtılacak pay o kadar düşecek, kâr sayılacak. Deprem bölgesinde yapılaşmanın, haksız ran- tın, siyasi, parasal kirli paylaşımı yükselen değer- lerin her kesimden büyük, küçük ortaklanna... Ağır bedeli asıl üretenler, emeği ile kazananlara, insan kalmak için direnenlere... Deprem, yaşamın her kesimınde insan olmaya, insan kalmaya çalışanlar ile yükselen değerlerde boğulanlan bir kez daha ayırdı. Bire on vuranla, ölü- nün kolunu bileziğini çalmak için kesen arasında- ki tek fark hırsızlığın çapsızlığında. Öte yanda in- san olmaya çalışanlar yeniden ağııiıklannı koyma, örgütlenme, yükselen değerlere karşı savaşımda ittifak etmede önemli bir şans yakaladılar. Umalım acılar üzerinden yükselen insan olma, çağdaş olma, bu anlamda yeniden örgütlenme şansını boşa harcamayız. Vurgun ortaklığına kar- şı kıvanç ve tasada ortaklıkta birleşerek karşı durabıliriz. Depremzede çiftçHerin borçları • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, doğal afetlerden zarar gören çiftçılerin bütün borçlannın ertelenmesini öngoren Bakanlar Kurulu karannı onayladı. Cumhurbaşkaru Demirel'in imzasıyla yürürlüğe konulan kararla doğal afetlerden zarar gören çiftçilerin bütün borçlannın ertelenmesine ilişkin değişiklikler yapılıyor. KÖPIezSavaşı tazminatlan • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Dışişieri Bakanlığı, Körfez Savaşı sırasında zarara uğrayan ve bu zarar sonucu tazminat ödenmesi kararlaştınlan, ancak adres değişiklikleri nedeniyle ulaşılamayan yurttaşlann bakanlığa başvurmalan gerektiğini bildirdi. • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Yaşar Okuyan, deprem bölgesinde zarar gören işverenlerin SSK prim borçlannın erteleneceğıni açıkladı. Okuyan, yaptığı açıklamada Istanbul, lzmıt, Adapazan, Yalova, Bursa, Eskişehır, Bolu ve Zonguldak ile ilçelerinde meydana gelen depremde zarar gören işverenlerin deprem tarihine kadar birikmiş ve deprem tarihinden itibaren tahakkuk edecek 3 aylık prim borçlannın 1 yıla kadar erteleneceğini kaydetti.