Katalog

18 AĞUSTOS 1999 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA DEPREM Nüfiısun ve ekonominin yoğun olduğu yerler riskli Yaşh adamın çoküşu Deprem gece yansı Türkiye'nin büyük bölümünü vurdu. Binlerce yurttaşımızı kaybettik. birçok yaralı var. Zamanında alınmayan önlemler. daha sonra pişmanlık getiriyor. Deprem tehdidi altında kalan ülke nüfusu ve ekonomisinin \oğun olarak bulunduğu yerierde gerekli tedbirler alınmıyor, sigorta bulunmuyor. Depremden zarar gören, yakılannı ka\bedenlere ise sadece acı katayor. lncelemeye göre Türkije'nin toplam yüzölçümiinün yüzde 96'sı, toplam nüfusunun ise >üzde98'i, ilk dört derecedeki deprem bölgelerinde yer aüyor. Tiirldye'nin deprem gerçeğiHaber Merkezi- Türkıye nüfusunun yüzde 98' i depreme hassas bölgelerde ya- şıyor. Deprem açısından aktıf bır kuşak üzennde bulunan Türkıye'de nüfusun ve ekonomık hav atın yoğun olduğu merkez- ler, deprem tehdıdıyle karşı karsıya bu- lunuyor Uzmanlar Türkiye ıçin çok önemlı bır mesele halıne gelen deprem felaketı könusunda "adlen" bır "milli politika" geliştirilmesı ve kalıcı çözüm- İer üretilmesı gerektıf ıni kaydediyorlar Bayındırlık ve Iskân Bakanlığı Afet Iş- len Genel Müdürlüğü'nce hazırlanan "Coğrafi Bilgi Sistemi ile Deprem Böl- gelerinin İncelenmesi" adlı yayında, Türkiye'nin deprem hantasına yer veni- dı. lncelemeye göre Türkiye'nin toplam yüzölçümünün yüzde 96'sı, toplam nüfu- sunun ise yüzde 98'i. ılk dört derecedeki deprem bölgelerinde yer alıyor. Ilk üç de- recelı deprem bölgesınde yaşayan nüfus daha hızlı artıyor \e bu nedenle her ge- çen yıl daha fazla sayıda ınsan deprem tehlikesı altında kalıyor 80 ılden yüzde 43'ünü oluşturan 34 il l. derece, yüzde 28'ini oluşturan 22 ıl 2. derece, yüzde I6'sını oluşturan 13 il 3. de- rece, yüzde 11 "ını oluşturan 9 il 4. dere- ce, yüzde 3'ünü oluşturan 2 ıl ise 5. de- rece deprem bölgesınde bulunuyor. Marmara ve Ege bölgelennın yüzde 95"ı 1. derece deprem bölgesınde yer alır- ken, bu bölgelerde nüfus voğunluğunun yüksek oluşu, sanayıleşme ve çarpık kentleşme depremde can ve mal kaybı nskını de arttınyor. Bu nedenle, öncelik- le buradakj bınalann deprem yönetmelik- lenne uygun olarak yapılması gerekiyor Doğu Anadolu Bölgesı'ndekı ıller de 1. ve 2 dereceli deprem bölgesı ıçıne gı- nyor. Ancak nüfus yoğunlugu duşük ol- duğundan bu bölgerisklibölge sıralama- sında ıkınci sırada yer alıyor. En az teh- lıkelı bölge olarak ise Güneydoğu Ana- dolu Bölgesı göstenliyor. Enerjl santralları Deprem hantasına göre enerji santral- lannın 65 'ı yanı yüzde 52'sı 1 derecede deprem bölgesınde yer alıyor. Yüzde 23'ünü oluşturan 28'ı 2. derece. yüzde 12'sini oluşturan 15'i 3. derece, yüzde 1 l'ini oluşturan 14'ü 4. derece. yüzde ıkisıni oluşturan 2'sı ise 5. derece deprem bölgesınde bulunuyor. Deprem hantasında. 80 ılin deprem- den etkılenme derecelerine de yer veril- dı. Buna göre olası bır deprem karşısın- da etkılenecek ıller ve etkilenme derece- len şöyle: 1 derece deprem bölgesınde yer alan ıller "Amasya, Aydm, Bahkesir. Barün. Bi- lecik. Bingöl. Bitlis, Bolu, Burdur. Bursa, Çanakkale, Çankın. Denizli. Erzincan. Hakkâri, Hatay, Isparta, istanbuL İzmir. Kahramanmaraş, Karabük. Kastamonu. Kınkkale, Kırşehir, Kocaeli, Malarya. Manisa. Mugla. Muş, Osmaniye. Sakar- ya. Siirt, Tokat, Yalroa." 2 derece deprem bölgesınde yer alan iller: "Adana, Adıvaman, Afyon, Ağn, An- talya, Ardahan. Batman, Çorum, Dh-ar- bakır. Elanğ. Erzunım. Eskişehir, Iğdır, Kars. Kütahva. Samsun. Şırnak, Tekir- dağ. Tunceli, Uşak, Van, ZonguJdak." 3. derece deprem bölgesınde yer alan iller: "Aıtvin. Ba\ burt, Gaziantep. Gümüş- hane, lçel, Kayseri. Kilis, Mardin, Nevse- hir, Ordu, Şanburfa, Sıvas, Ybzgat" Türkiye'deki deprem bölgeleri • 1. Bölge Istanbul (Yalova hariç) E~| 2. Bölge 1. Edirne 2. Kırklareli 3. Tekirdağ 4. Çanakkale (Trakya yakası) I | 3. Bölge 1. Izmit (Kocaeli) 2. Adapazarı (Sakarya) 3. Yalova r~~l 4. Bölge 1. Bursa 2. Bilecik 3. Bahkesir 4. Çanakkale (Anadolu yakası) ['•:>'•'•} 5. Bölge 1. İzmir 2. Manisa 3. Aydın 4. derece deprem bölgesinde yer alan ıller: "Ankara. Edirne. Giresun. kırklareti. Konya, JNiğde, Rize. Sinop, Trabzon." 5. derece deprem bölgesınde yer alan ıller "Aksaray Karaman." Afetı, "büyük bir doğa otayı, teknolo- jik kaza veya insan kökenü olay sonucun- da fiziksel çevrenin yıkıına uğraması ve sosyo-ekonomik faaiivederin normal işle- yişini ka> bederek insanlar için önemli ka- yıplar meydana getirvn, insan faaliyette- rini durduran bir olgu" olarak tanimla- yan uzmanlar Türkıye'de depremın yol açtığı maddı \ e manevi zararlann rakam- larla mütalaa edılmesinın güç olacağına dıkkatı çektı. Son 60 yılllık ıstatistiklere göre Türkıye'de meydana gelen doğal afetlerin yol açtığı doğrudan ekonomık kayıpların. her yıl Gayn Safi Mıllı Hası- la'nın (GSMH) yüzde 2'sı düzeyinde ol- duğuna işaret edılerken bu kayıplara stok. üretim. işsızlık. pazar kaybı. ve fiyat ar- tışlar ıle dolaylı ekonomik kayıplar da ek- lendiğınde. toplam ekonomık kayıpların yıllara göre GSMH'nın > üzde 3 ıla 4'üne 6. Bölge 1. Eskişehir 2. Kütahya 3. Uşak 4. Afyon 5. Denizli 6. Burdur 7. Isparta 7. Bölge I.Muğla 2. Antatya 8. Bölge 1. Mersin (lçel) 2. Adana 3. K. Maraş 4. Gaziantep 5. Antakya (Hatay) 9. Bölge 1. Konya 2. Kırşehir 3. Yozgat 4. Kayseri 5. Nevşehir 6. Niğde 7. Karaman 8. Aksaray 10. Bölge 1. Ankara 2. Kınkkale 11. Bölge LBolu 2. Zonguldak 3. Kastamonu 4. Çankın 5. Çorum 6. Sinop 7. Bartın 12. Bölge 1. Samsun 2. Amasya 3. Tokat 4. Sivas 5. Ordu 6. Giresun 7. Trabzon 8. Gümüşhane 9. Erzincan 10. Bayburt 13. Bölge 1. Rize 2. Artvin 3. Erzurum 4. Kars 5. Ardahan 6. Iğdır 14. Bölge 1. Malatya 2. Tunceli 3. Elazığ 4. Bingöl 5. Diyarbakır 6. Muş 7. Bitlis 8. Siirt 9. Van 10. Ağn 11. Batman 15. Bölge 1. Adıyaman 2. Şanlıurfa 3. Mardin 4. Hakkari 5. Şırnak kadar ulaşabildiği kaydedildi. Örneğin 1992'de Erzincan'da meydana gelen dep- rem 30 tnlyon, 1995 'te Dınar'da meyda- na gelen deprem ise 10 tnlyon lira zara- ra yol açh. Ûlusal gelrnmızın yüzde 91 'ı ise deprem bölgelerinden sağlanıyor Planlanan barajlann yüzde 92 sı deprem bölgelerinde ve bunlann yüzde 32'si çok tehlıkelı yerierde bulunuyor. Felaketle mücadele Türkiye'de meydana gelebılecek dep- remlenn zararlannı asgari düzeye çek- mek amacıyla, deprem öncesı ve sonra- sında bırtakım eğıtırn çahşmalan yapıl- ması gerekıyor. Geçen yıl meydana gelen depremde büyük zarara uğrayan Adana'da da gö- rüldüğü gıbı, ülkemızde en hızlı yapılaş- ma tehhkeli bölgelerde oluyor. Özellikle deprem bölgelerindeki yapılaşmalar, ka- nunlar ve yönetmelıklerle kontrol edil- meye çahşıhyor, ancak en çarpık yapılaş- malar da buralarda görülüyor. Bu da Is- tanbul, Izmir, Bursa, Izmıt gibı şehirler- de ekonomik gehşmelenn bır sonucu ola- rak son yülarda görülen büyük nüfus pat- lamalanndan kaynaklanıyor. Nüfus artı- şı. berabennde yapılaşma probleminı de getiriyor ve denetlenemeyen binlerce bı- na yapılıyor. Yerel yönetımlerin, şehır planlamasına yeterli önemi vennemesı ve gerekli çalışmalan yapmaması nede- myle deprem tehlıkesıne dikkat edilme- den şehirler kontrolsüzce büyüyor. Uzmanlar, depremin zararlannın azal- tüabılmesi için öncelikle bınalann inşa edıleceğı zemının yerleşıme elverişlı olup olmadığının araştınlması gerektiğıni be- lirtiyorlar. Zemin etüdünden sonra dep- reme dayanıklı yapı teknıkleri ıle zemı- ne uygun bınalar ınşa edılmesi gerektiğı- ni anlatan uzmanlar, acil durum çalışma- lan yapılmasını ve tatbikatlarla vatandaş- ların bilgilendırilmesı gerektiğıni vurgu- luyorlar. Uzmanlar, yüzde 98 oranıyla ülkenin büyük bölümünün deprem hattı üzennde bulunmasmın depremı Türkiye ıçın çok önemlı bır mesele halıne getir- dığıne dıkkatı çekerek bu konuda "aci- len" bır "milü politika" geliştinlmesı ve kalıcı çözümler üretilmesi gerektiğini kaydettdler. 1 derecede deprem bölgesı- ne düşen 34 ılden başlamak üzere tüm il- ler için detaylı ven tabanlan oluşturul- masmın zorunlu olduğunu vurgulayan uzmanlar, bu ven tabanlannı kullanarak her ü ıçın deprem senaryolan hazırlanma- sı ve depremler meydana gelmeden önce deprem sonrası yapılacak ışler ıle alına- cak önlemlenn planlanmasının yararlı olacağını belirttiler. Sigorta rakamları dOşük Deprem açısından oldukça aküf kuşak üzerinde bulunan Türkıyede. bu alanda- ki sıgorta çok düşük rakâmlarda kaldı. Bu durum, bır deprem felaketinde karşı laşı- lacak maddı kayıplann büyük bölümü- nün karşılanamamasına veya kısmen dev- lete yüklenmesme yol açıyor. 13 Mart 1992 tarihınde Erzincan'da meydana ge- len, 500 kışinın hayatmı kaybettıği, 4 bin 50'sı ağır olmak üzere 12 bin 750 bınanın hasar gördüğü deprem, bu duruma ömek teşkıl edıyor. 1992 yılında Erzıncan ve çevTesinde 4 bin 302 adet poliçe ile 456.7 mılyar hralık deprem temınatı verildı. Depremde, hasara konu pohçeler ıtbariy- le sadece 74.2 mılyar liralık sigorta taz- minatı ödendi. Zarann kalan kısmı devlet tarafindan kaynağı son derece kısıtlı Afet Fonu'ndan karşılanmaya calışıldı. Türkiye'de deprem rizıkosunun sıgor- tası, yangın ve mühendislik branşlannda veriliyor. Verilere göre 30 Hazıran 19% tarihı in'banyle Türkiye'de 604 bin 168'i yangın, 12 bin 562'si mühendislıkte ol- mak üzere toplam 616 bin 730 adet poli- çe ıle deprem teminatı verildi. Temınatlann sigorta bedeli ise, toplam 4 katrilyon 123 trilyon lıraya ulaşıyor. Deprem teminatı için, 3 tnryon 253 mil- yar liralık prim tahsil edildi. Türkiye'de yılda sanlan 1.5 milyon adetyangın sigor- ta poliçesi ıçinde deprem teminatı verüen poliçe sayısı yüzde 40 olurken bunlann yüzde 30'unun tstanbul'da satıldığı bildi- rildi. Mevcut senaryolara göre Rıchter ölçe- ğıne göre 8 şıddetindeki bir depremin Is- tanbul, lzmıt, Yalova bölgesinde neden olabileceği maddı zarann 50 mıryar do- lara ulaşabileceği hesaplanırken, bunun ancak yüzde 10'unun sigortah olduğuna dikkat çekiliyor. Deprem fonu kurulmalı Türkiye'deki sigorta ve reasürans şir- ketlerının yetkihleri^akamlann büyük- lüğü nedeniyle özel sigorta sektörünün deprem sigorta pazarlamasını aktif şekil- de yürütemediğine işaret ederek "Devle- tin, sigorta sisteminin bir parçası olması kaçınılmazdır" dedı Deprem, sel, tayfun ve benzen doğa olaylannın veya terör gıbi politık olayla- nn neden olacağı ekonomik kayıpların özel sigorta sıstemiyle karşılanmasuun dünyanın hiçbir ülkesınde artık mümkün olmadığını vurgulayan Nomer, nitekim deprem, tayfun gibi afet konusu ve terör gıbi pohtik risklerin ağır tehdidi altında bulunan Japonya. Fransa, Ispanya, îngil- tere, Israil ve ABD gibi ülkelerde dahi si- gorta sektörlennin yanında devletin aktif ve ağırlıklı olarak yer aldığının görüldü- ğünü bildırdi. Cahıt Nomer, dünyada mevcut değışik sıstemler ve ülke gerçekleri incelenerek ulusal varlıklann korunması amacıyla Birlik tarafindan hazırlanan 'Deprem Fo- nu Yasa Taslağı'nın, 27 Nısan 1994 tan- hinde Hazine Müsteşarhğı'na göndenldı- ğinı kaydetü. POLİTİKA GUNLUGU HÎKMET ÇETİNKAYA Acı... Tüm Istanbul uyuyor... Adapazarı, lzmıt, Kütahya, Ankara, Eskişehir, Bursa, Gölcük, Yalova uykuda... Önce dipten gelen bir uğultu... Bina beşik gibi gidip geliyor... Istanbul sallanıyor... Tam 45 saniye... Saat 03.02... Ben bugüne dek Varto, Gediz. Alaşehir, Demirci, Burdur depremlerinı izledım; bınalann nasıl yıkıntı yı- ğını haline dönuştüğünü gördum... Dün gecekı sarsıntı bir başkaydı... Dışanyaçıkıyoruz... Bir süre şaşkınlık geçiriyorum... Cep telefonum çalışmıyor... Saat 03.50... Turan Durgun, otomobilıyle geliyor... Yazıışleri'nden Mehmet Sucu, gece ekıbinden Fulya Tükel, Ertuğrul Mavioğlu gazetede... Saat 05.30... Gazeteye geliyorum... Haber Merkezi Müdürumüz Hakan Kara, bır eki- bı Izmit-Adapazan yöresine göndermiş. Diğer ekip ise Avcılar'agrtmış... Saat 06.00... Ilk fotoğraflar gazeteye geldı... Cumhuriyet, Istanbul ve Ankara'da yıldınm bas- kıya geçti... Sabanın ilk ışıklan... Çaddeler, sokaklar, parklar insan kaynıyor... Ümraniye'de bir kadın ağlıyor "Çocuğumu kaybettım, çocuğumu bulun..." Yaralılar hastaneterde... Elektrikler yanmıyor... Çok sayıda kışı, binalann dördüncü, beşinci katın- dan atlamış; çoğunun ayağı ve beli kınlmış.. Bir genç anlatıyor "Dışan çıkmakyerine, dördüncü kattan atladım..." Ümraniye'de kibrtt kutusu gibi devrilmiş bınalar, yıkıntı yığınlan... Saatler ilertedıkçe sarsıntının boyutu ortaya çıkıyor "Istanbul, Adapazan, Izmit ve Eskişehır'de toplam ölü sayısı dört binı aşıyor..." ••• Gölcük'ten bize ulaşan ilk haberlere bakıyorum... Başbakan Bülent Ecevrt'in açıklaması şoyle: "Gölcük Deniz Kuvvetleri tesıslennde deprem et- kili oldu. 248 kişi enkaz altında. 20 ölü var. 24 kişi de kurtanldı..." Gölcük Orduevı'nın yıkıntısı altında emeklı olan ve halen görev başında bulunan bazı amıraller de bulu- nuyor... Enkaz kaldırma çalışmalan sürüyor... Bu birfelaket... Ağlayan çocuklar... Yaralılar... Anneler, babalar, kardeşler... Bir kadın hıçkırarak konuşuyor "Oğlum Gölcük'te subay, haberalamıyorum..." Bir erkek: "Kanmı kaybettim. Çocuklanm ortada yok... * Yaşh bir kadın: "Bizyedincikattaydık. Sallanmaya başlayınca ön- ce şaşırdık..." "Uyumamış mıydınız?" "Ben uyumamıştım. Çocuklanmı bekliyordum. Dı- şan çıkarken merdivenden düştüm, bacağım kırıl- dı..." Sarsıntının büyüklüğü 6.7.. Eğersarsıntının buyüklüğu 9 olsaydı, Istanbul'da- ki 600 bin betonarme yapının 100 bininde ağır ha- sar, 200 bininde orta ve 300 bininde de hafrf hasar yaratacaktı... Bu varsayıma göre ölü sayısı 40 bin, en az yaralı sayısı ise 100 bin olacaktı... Yeniden gelen haberlere bakıyorum... Deprem Avcılar ve Halkalı yı fena vurdu; otoban- lar kullanılamaz hale geldı, üst geçitler çöktu... Çok katlı binalar yerle bir oldu... Enkaz kaldırma çalışmalan hızlı gitmiyor... Istanbul, tıpkı Adapazan, Gölcük, Yalova ve Izmit gibi depreme hazııiıksız yakalandı... • • • Türkıye 'deprem sınavı'nı çok kötü verdi... Televizyon kanallanndan yıkınt kaldırma çalış- malannı sanınm izlemışsınızdır... Yurttaşlar kendi olanaklanyla; kazmayla, kürekle yıkıntı altından ölü ve yaralılan çıkanyorlardı... Neredeydi çağı yakalayan Türkiye? Başbakan Bülent Ecevit konuşuyordu: "Her türtü önlem alınmıştır..." Ne önlemi? Istanbul Büyükşehir Belediyesi ilkelliğin öncülüğü- nü yapıyordu; diger devlet kurumlan da becenksız- di... Deprem kuşağında olan Türkiye'de devlet kurum- lannın hiçbir ciddi önlem almadığı bir kez daha orta- ya çıkıyordu... Enkaz altından çığlıklar yukseliyordu... Depremler Uçüncu Dunya Ulkeleri'nde binlerce kı- şinın ölümüne yol açıyor; aynı büyüklukte birsarsın- tıda Japonya ve ABD'de insanların burnu bile kana- mıyordu... Cumhurbaşkanı Demirel'den Başbakan Ecevit'e dek tüm yetkililer çıkıp konuşacak, on-on beş gün deprem konuşulacak... Sonra!.. Eski tas eski hamam!.. Her şey yine eskisi gibi olacak!.. hikmetcetinkayafa cumhuriyet.com.tr Faks numaramız: 0212/ 513 90 98 C A G D A Ş Y A Y I N L A R I ÇAĞININ TANIĞI ÜÇ YAZAR İ S I KUBİLAY OLAYI VE TARİKAT KAMPLARI 4 BASI SANCILIYILLAR IUJATILMIŞ SOKAKLAR 4 BASI KUZU POSTUNDA KURT 2 BASI ZAMBAK SANA DA BULAŞTI KAN 2 BASI liffiC TL DİN BARONUNUN KAZLARI 2 BASI 1 ?X) KC TL ASIK KADINLAR SOKAÖI 2 BASI 1 •30XOTL JERİAT PAZARI 1 IOC J C ; - L SEVDANIN ADRESİ BELLİ DEĞİL 1 500 OCfl TL TÜRKİYE'NİN ŞEYTAN ÜÇGENİ Cumhurıyet Kıtap Kulubü Çağ Pazarlama A Ş Turkocağı Cad No 39/41(34334)Cağa!o9lu-lstanbul Tel 514 01 96