Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
2 NİSAN 1999 CUMA CUMHURİYET SAYFA
EKONOMI 13
lç ve dış borç stoku, 1998 sonunda gayri safi milli gelirin yüzde 65'ine kadar yükseldi
Borç içinde yüzüyomız
• DÎE verilerine göre her yurttaş 2 bin 43 dolar
borçlu. Kişi başına düşen gelirin yüzde 57.8'i
borç. Milli gelirin yüzde 65'ine yukselen borç
stokuna yalnızca bu yılki faiz ödemelerinin
eklenmesi durumunda, oran yüzde 76'yı aşıyor.
BANU SALMAN
ANKARA - Tûrkiye, uzun za-
mandır değişmeyen net dış borç
ödeyicisi konumunu Uluslararası
Para Fonu'yla (IMF) yaptığı görüş-
melere karşın tersine çeviremezken;
iç ve dış borç stoku, 1998 sonun-
da 209 milyar dolara ulaşan gay-
risafi ulusal gelirin yüzde 65'ıne
kadar yükseldi. Yalnızca bu yılki
faiz ödemelerinin de bu tutara ek-
lenmesi durumunda bu oran yüz-
de 76'yı aşıyor.
Devlet Istatistik Enstitüsü'nün
(DlE) son açıkladığı verilere göre
kişi başma ulusal gelir, 3 bin 224
dolar olurken geçen yılın sonun-
da ulusal gelir 209 milyar dolara
ulaştı.
Dolar değeriyle kişi başına ge-
lir geçen yıl yüzde 4.7 oranında
artış gösterdi. Buna karşılık. iç
borç stoku yüzde 88.3 oranında
artışla 6 katrilyon 283 trilyon lira-
dan 11 katrilyon 836 trilyon lira-
ya ulaştı.
Nüfusun aynı kaldığı kabul edi-
lirse, bugünkü dolar kuru (371 bin
500 lira) üzerinden yapılan hesap-
lamaya göre, bir önceki yılın so-
nunda 260 dolar olan kişi başına
düşen iç borç stoku, geçen yıl so-
nunda 490 dolara çıktı.
Böylece kişi başına düşen iç borç
stokundaki artış 230 dolan bulur-
ken kişi başına düşen gelir artışı 144
dolarda kaldı.
İç borç stoku, bu yılın ilk ayla-
rında yapılan ihalelerle daha da
yükselerek şubatta 13 katrilyon
125 trilyon liraya çıktı. Bu rakam
faiz ödemelerini içermediği halde
ulusal gelirin yüzde 16.8'ine ulaş-
tı. Hazine'nin verilerine göre dış
borç stoku, geçen yılın eylül ayı iti-
banyla 101 milyar dolara çıktı. Dış
borç stoku da ulusal gelirin yüzde
48.3'üne kadar yükseldi.
Kişi başına düşen dış borç sto-
ku ise geçen yılın 9 aymda bin 400
dolardan bin 553 dolara çıktı. Bu
rakam, bir yıllık dış borç stoku-
nun açıklanmasıyla daha da yük-
selecek. Buna karşın, kişi başına
düşen dış borç stok artışı, yıllık
kişi başına düşen ulusal gelir artı-
şının 9 dolar üzerine çıktı.
Her yurttaş borçlu doğuyor
Son açıklanan rakamlara göre,
Türkiye'de yaşayan her yurttaş 2 bin
43 dolar iç ve dış borç yüküyle kar-
şı karşıya bulunuyor.
Bu rakam da, DlE'nin açıkladı-
ğı kişi başma düşen 3 bin 224 do-
larlık gayri safi ulusal gelirin yüz-
de 57.8'ini kaplıyor. Bu borç yü-
künün içinde faiz ödemeleri bu-
lunmuyor.
Türkiye'nin 24 katrilyon liralık
bütçesi içinde 9 katrilyon liraya
ulaşan bir yıllık faiz ödemesi ola-
cak.
Bu tutar, geçen yıl için ortaya
çıkan 209 milyar dolariık ulusal
gelirin yüzde 11,5'inı oluşturuyor.
Iç ve dış borç stokuna yalnızca 1
yıllık faiz yükünün eklenmesi du-
rumunda ise Türkiye'nin borç ve
faiz yükü, ulusal gelirin yüzde
76'sını aşıyor.
Saat başı dunım
Bütçeden yapılan harcama
-Faiz ödemeleri
-Yatınmlar
-Maaş ödemeleri
1 trilyon 779.1 milyar lira
705 milyar lira
114 milyar lira
441.8 milyar lira
1 trilyon 357 milyar lira
1 trilyon 52 milyar lira
18 milyar 65 mılyon liraDevletın kestiöı ceza
SSK, Bağ-Kur, Emekli San. açığı 159 milyar 817 mılyon lira
12mityon688binkwh
12 mıtyon 25 bin kwh
2 mılyon 768 bin kwh
2 mılyon 823.6 bin dolar
4 mılyon 803.5 bin dolar
361 bin 818 dolarYapılan özelleştırme
İç borç stokundaki aıtş
Verilen teşvik belgelen
Buzdolabı üretım
608 mılyar 391.6 mılyon lira
Satılan buzdolabı
Televizyon üretimi
Satılan televizyon
Satılan cep telefonu
Kazalarda yaralananlar
Kazalarda ölümler
Kara deligi borçla kapatma maliyeti
Dakikada 11.7 milyar
lira faiz ödeniyor
ANKARA (AA) - Türki-
ye'de saat başı 1 trilyon 357
milyar lira kazanan devle-
tin, saatteki ortalama harca-
ması ise 1 trilyon 779 mil-
yar lira olarak belirlendi.
1998 yılı verileri üzerinde
yapılan hesaplamalara gö-
re, bütçeden her gün 42.7
trilyon liraparaçıkıyor. Bu
şekilde devletin dakikada-
ki harcama tutan da 29.6
milyar lirayı geçiyor.
Devletin çeşitli ihtiyaçlar
için her gün kasasından çı-
kan ortalama 42.6 trilyon
liranın 16 trilyon 922.1 mil-
yar lirası faize gidiyor. Sağ-
lam gelir kaynaklan yara-
tılamaması nedenıyle Hazi-
ne'nin "ild yakasının bir
türiii bir araya gelememe-
a" ve "karadeliklerin borç-
la kapatılması" sonucun-
da, devletin saat başı öde-
diği faiz 705 milyara, her
dakika ödediği faiz de 11.7
milyar liraya ulaştı.
Bütçeden yatınmlar için
çıkan para ise günlük 2 tril-
yon 735 milyar lira düzeyin-
de kaldı. Böylece devlet
bütçesiyle her saat başı 114
milyar lira, dakikada da 1.9
milyar lira yatınm yapıla-
bildi.
Harcamalardaki bu tab-
loya karşılık, devletin gün-
lük geliri 32 trilyon 568.6
milyar lira düzeyinde tespit
edildi. Her saat 1 trilyon 53
milyar lira vergi toplanan ül-
kemizde, Hazine'ye saat
başı giren toplam kaynak,
1 trilyon 357 milyar lira ola-
rak hesaplanırken, devletin
bütçesinin de günde 10.1
triryon, saatte ise 422.1 mil-
yar lira açık verdiği ortaya
çıktı. Vatandaşın saatte öde-
diği vergi 1 trilyon lira.
Saatte 608 milyar borç
Türkiye'nin iç borçlan,
saat başı 608.3 milyar lira
artıyor. Resmi verilere gö-
re devlet, çeşitli kurallara
uymayan vatandaşına her
gün ortalama 433.3 milyar
lira, her saat de 18 milyar
65 milyon lira ceza kesi-
yor. Dakikada kesilen ceza
miktan ise böylece 300.9
milyon lirayı buluyor.
Türkiye, turizmden gün-
de ortalama 19 milyon 663
bin dolar kazanırken, ülke-
mizi aynı sürede ziyaret
eden kişi sayısı da ortalama
30 bin 137 olarak hesapla-
nıyor.
Günde 67 milyon 766 bin
dolarhk ihracat yapan Tür-
kiye'nin dışandan aldığı
günlük mal tutan ise 115
milyon 284 bin dolan bu-
luyor. Ülkemizin bir günlük
özelleştirme geliri ise 8 mil-
yon 683 bin dolar düzeyin-
de gerçekleşiyor.
Ek taşım vergisi ve charterlarda yolcu servis ücretlerini indiren hükümet, gelir vergisi stopaj oranını da aşağıya çekti
Otomotiv ve turizm sektörüne ödünANKARA
(Cumhuriyet
Bürosu)-Ba-
kanlar Kuru-
lu, otomotiv
sektöründe-
ki sıkıntılara
yöneük olarak
ek Taşıt Alım
Vergisi'nde
indirimegi-
derken, tu-
rizm sektörü
için de mali yü-
kü Hazine tara-
fından karşılanacak
destek karan aldı. Bu
arada Gelir Vergisi stopaj
oranlan da yüzde 5 oranın-
da aşağıya çekildi.
DSP hükümeti otomo-
tiv sektörünün oluşturdu-
ğu lobiye yenik düştü.
Uzun bir süredir oto-
motivde vergi yükü-
nün ağır olduğunu
ileri sürerek indiri-
me gidilmesı yönünde baskı yapan otomotivcile-
rin beklediği haber, dünkü Resmi Gazete'de yayım-
landı. Bakanlar Kurulu'nun yenı düzenlemesine gö-
re, motor silindir hacmi 1600 santimetreküp ka-
dar olan otomobil, kaptıkaçtı. panel ve arazi taşıt-
lannın ilk alımı ve dışalımlan sırasında kesilen ek
Taşıt Alım Vergisi oranı. 1 Nisan 1999'dan geçer-
li olmak üzere, 3 ay süreyle yüzde 6'ya indirildi.
Otomotivin yanı sıra hükümet turizm sektörü-
ne de destek verdi. Bakanlar Kurulu'nun, turizm
sektöründe son bir ay içinde görülen rezervasyon
iptallerinin önlenmesi amacıyla 3 aylık dönem için
paket tur yolcu taşıyan (charter) uçaklarda "ayak-
bastı ücreti" olarak bilinen yolcu servis ücretlerin-
de yüzde 25 indirim uygulanması karan da dünkü
Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Böylece 15 dolar olan ayakbastı ücreti, 11.25 do-
lara inecek. Istanbul. Antalya, Izmir, Bodrum, Da-
laman, Nevşehır ve Kayseri havaalanlannda uygu-
lanacak bu indirim karan nedeniyle Devlet Ha\a
Meydanlan lşletmesi'nin uğrayacağı zarar ya da
sağlayamayacağı kâr Hazine tarafından ödenecek.
Geliştirmeye Destekleme Fonu kurulmasına
ilişkin 27 Kasım 1984 tarihli kararnameye yapı-
lan eklemeyle de 7 havaalanına turist taşıyan uçak-
lann akaryakıt bedellerinin en fazla yüzde 50'si-
ne kadar indirim yapılabilecek. Başbakan onayıy-
la yürürlüğe girecek bu indirim nedeniyle oluşa-
cak farkın, fon tarafından Petrol Ofisi Anonim Şir-
keti'ne (POAŞ) ödeneceği bildirildi.
Turizme yönelik önlemler hakkında dün bir ba-
sın toplantısı düzenleyen Başbakan Bülent Ecevh,
son haftalarda gerçekleştirilen smırlı bazı terör ey-
lemlerini bahane ederek, yabancı turizm şirketle-
ri ile turdüzenleyicilerinin Türkiye'ye yönelik tu-
rist akınını engellemeye çalıştıklannı söyledi. lyi
niyetli kişilerin de bu tür kaygılara kapılabildiği-
ni, ancak Türkiye'nin özellikle turistik bölgelerde
aldığı etkin önlemlerle güvenligi sağladığinı vur-
gulayan Ecevit, "Bir yandan Türkiye'ye büyük öl-
çöde turist gönderen ülketere yönelik bir tanıtun
kampanyası başlatük, bir yandan da Türkiye'yi
turist getiren şirketler açısuıdan daha çekki kü-
mak için bazı önJemler aldık" diye konuştu.
Stopaja vergide indirim ayan
Bu arada Gelir Vergisi tarifesinde 1999 yılından
itibaren alt dilimin yüzde 15'e indirilmesine kar-
şın, bu vergiye mahsup edilecek stopaj oranlan-
nın yüksek kalması eleştirilerine karşı düzenle-
meye gidildi. Bakanlar Kurulu karanyla, işyerle-
ri kiralan, serbest meslek sahiplerinin gelirlerin-
den kesilen stopaj oranlan da yüzde 20'den yüzde
15'e indirildi.
Bakanlar Kurulu'nun 1999 Yılı Tütün Destek-
leme Karan da 1 Mart 1999'dan geçerli olmak
üzere, dünkü Resmi Gazete'de yayımlanarak yü-
rürlüğe girdi. Karar ile, tütün üretim. alım ve satı-
mmın desteklenmesi konulannda TEKEL Genel
Müdürlüğü görevlendirildi. Buna göre TEKEL,
stok fazlası olması nedeniyle uzun vadede dahi
dış satışının yapılamayacağı ve iç harmanlarda
kullanılamayacağı anlaşılan işlenmiş ve işlenme-
miş tütünleri, lüzumsuz bakım ve sair masraflar yap-
mamak için imha edecek. Imha işlemi, TEKEL Ge-
nel Müdürlüğü'nce oluşturulacak üç kişilik bir he-
yet tarafından tespit olunacak rapor ve tutanak so-
nuçlanna göre, TEKEL Yönetim Kurulu karan, Sa-
nayi ve Ticaret Bakanlığı'nın onayı ile yeteri ka-
dar TEKEL müfettişi nezaretinde yapılacak.
Otomotivcîler
sevinçli
İSTANBUL (AA) - yana kriz içinde
Renault-Mais Genel
Müdürü Onur
Baytok, hükümetin
Ek Taşıt Alım
Vergisi'yle ilgili
karannın sevindirici
olduğunu belirterek,
sektörün bu karann
olumlu etkilerini
göreceğine
inandıklannı
söyledi. Baytok,
hükümete teşekkür
ederken "Bu karan
ilk aşama olarak
görmek istiyoruz"
dedi. Onur Baytok,
Bakanlar Kurulu
karan ile getirilen
vergi avantajını
değerlendirirken.
Türk otomotiv
sektörünün geçen
ekim ayından bu
bulunduğuna ve
yüzde 50'ye yakın
gerileme
yaşandığına işaret
etti. Sektörde
durgunluğun işten
çıkarmalan da
gündeme getirdiğini
anlatan Baytok,
"Türidye'de
otomotiv ürünlerine
uygulanan vergfler
çok yüksek,
neredeyse
Avrupaıun 2 katT
diye konuştu.
Baytok, Avrupa'da
belli yaşın alhndaki
araçlann yerine
yenisini almak
isteyene 4 bin 500
marka ulaşan
ödemeler yapıldığını
anlattı.
Üretim kısıldı
fiyatlar düştü
LONDRA (AA) - Pet-
rol Ihraç Eden Ülkeler Ör-
gütü'nün (OPEC), örgüt
üyesi olmayan ihracatçı-
lann da katılımıyla karar-
laştırdığı üretim kısıntısı-
nın yürürlüğe girdiği gün,
uluslararası piyasada pet-
rol fiyatlan düştü.
Londra Vadeli Işlemler
Piyasası'nda dün, son 10
ayın en yüksek rakarra olan
15 dolann üstüne çıkan
mayıs ayı vadeli Kuzey
Denizi Brent t'ürü petro-
lün fiyatı bugün 58 sent
gerileyerek 14.66 dolara
indi. New York'ta Bah Tek-
sas türü petrolün mayıs ayı
vadeli fiyatı 34 sent geri-
leyerek 16.42 dolara düş-
tü.
Petrol fiyatlannda ge-
rilemeye neden olarak
uluslararası piyasada pet-
rol fiyatlannın aşın değer-
lenmesi gösterildi.
Üretim kısıntısı karan-
nın alınacağının anlaşıl-
masmdan sonra. uzun sü-
redir düşük se>Teden pet-
rol fiyatları 6 hafta bo-
yunca sürekli artış kay-
detmişti.
Uzmanlardan 'seçim
ekonomisi9
uyarısı
Ekonomi Servisi - Bakanlar
Kurulu'nun otomotiv ile
turizm sektörüne yönelik
olarak aldığı "vergi indirimi
ile destek" karan "seçün
yabnmı" olarak
değeriendirildi. Hükümetin,
otomotiv sektörüne yönelik
olarak ek taşıt alım
vergisinde indirim
uygulaması ile turizm
sektörüne Hazine tarafindan
karşılanmak üzere destek
olunması karan uzmanlarca
*tyapay önlemler" olarak
nitelendirildi.
Uzmanlar, kapalı kapılar
ardında gerçekleştirilen
pazarlıklar sonucunda
verilen ödünlerin kısa vadeli
hesaplaria yapıldığına
dikkati çekti.
Hükümet, stopaj oranlannı
da yüzde 20'den yüzde 15'e
indirirken uzmanlar
"Odünlerin bu dönemde
veriimesinin'' tesadüf
olmadığına işaret etti.
Uzmanlar, özellikle
otomotiv sektörünün
hareketlenerek otomobil
satışlannın artmasmın
beklendiği bir dönemde
geçici süreyle vergi
indınmine gidilmesinin,
ekonominin büyüme hızını
arttırmaya yönelik bir önlem
olduğunu belirterek şu
değerlendirmeyi yaptılar:
"Otomobil satışlan özellikle
baharda artar. Bu dönemde
vergi indirimi, sektörün çok
daha fazla işine yarayacak.
Aynca ekonominin büyünıe
hıa beklendiği gibi yavaş.
Doiayısryla, hükümet, mart
ve nisan aylannda bu hıa
yüksehmek ve böyletikle
kamu açıklannın
büyümesini engellemek için
bu önlemlere vöneli>or.
Kamu açıklannın artması,
yüksek faiz ve enflasyon
demektir. Ancak bunun
önüne böytesine geçid ve
belii kesimlere yarayan
önlemlerle geçmek yanlış.''
Uzmanlar, stopaj
oranlannda ve turizmdeki
indirimlerin de seçim
ekonomisi uygulamak
anlamına geldığini belirterek
"DSP, çıkardığı vergi
yasasından rahatsız olan
kesimterin gönlünü almaya
çaüşı\or*' dediler.
Promosyonlu yaşaıııa ahşıldı
İZMİR(AA)- Promosyon uygu-
lamalanna tüketıci öylesine alışü ki,
artık neredeyse promosyonsuz mal
satılmıyor. Büyük kentlerde hemen
her gün bir yeni halkası açılan dev
süpermarket ve hipermarket zin-
cirleri promosyon yanşında başı
çekiyor. Promosyonlu alışverişe alı-
şan tüketiciye satış yapabilmek için
gıdadan giyime, beyaz eşyadan
akaryakıta kadar tüm maliar, bura-
larda promosyonlu olarak pazarla-
nıyor.
Bir depo benzin alana bedava
araba yıkama gibi uygulamalar alı-
şılmış hale gelirken, promosyon
çılgınhğı, cilt sabunu alana, çeki-
lişle lüks otelde hafta sonu konak-
lama ve güzellik kürü yapma gibi
tüketiciye cazip gelecek yeni atak-
larla devam ediyor.
Bu furyada gazeteler, okuyucu-
ya patates cipsi, margarin, makar-
na, deterjan veriyor. Televizyonlar
3'ûncüsü bedava" gibi sloganlarla
yapılan kampanyalar birbirini izli-
yor. Tüketiciler, bu kampanyalarda
market raflannı boşaltırken, hemen
tüm ürünlerin, üretıcinin koyduğu
Y aşamın her alanına giren promosyon için Tüketici
Haldan Derneği üyesi Handan Mermut, yurttaşlan,
aldatıcı tuzaklara düşmemesi konusunda uyardı.
Mermut, promosyonlu mallann göründüğü gibi ucuz
olmadığına dikkat çekti.
her akşam yayunladıklan yanşma-
larda evden otomobile, beyaz eşya-
dan sabuna kadar her türlü ikrami-
yeyi dağıtıyor.
Marketlerde, "2 aL 1 öde", "Yûz-
de 50 indirim'' ya da "2 adet alana
armağanlarla promosyonu yapdıyor.
Oreticiler, rekabeti kalite ve fi-
yattan çok, promosyonla yapmayı
tercih ediyorlar.
Promosyon düşkünlüğü her alan-
da böylesine artarken tüketiciler de
cazip gelen akımlara kapılmaktan
kendilerini alamıyor.
Tüketiciyi Koruma Derneği tz-
mir Şubesi Başkanı Handan Mer-
mut, tüketicileri, aldatıcı tuzaklara
düşmemeleri konusunda uyardı.
Fiyat karşılaştırnıası
Promosyonlu mallann, ucuz gi-
bi görünmesine karşın her zaman
ucuz olmadığına dikkati çeken Mer-
mut, "Satın aldığınız malın fiyaö-
na, promosyon olarak verilen ma-
hn maliyeti de mutlaka ekienmiştir.
Bflinçli tüketici, alışverişlerinde ger-
cekten ihtiyaç duyduğu malı ve hiz-
meti satın ahnaya önem verir, kali-
te ve fiyat karşılaşürması yapar"
diye konuştu.
ÇİFTÇİ DOSTU
SADLXLAH USUMİ
Çiftçiye Seçim Öncesi
Bile Para Yok...
Hazine Müsteşarlığı'ndaki kadro işbaşında kal-
dığı süre içinde tanm kesiminin nefes alması müm-
kün olamayacak. Zira, çiftçinin aleyhinde yürütü-
len her hareketin içinde veya başında Hazine Müs-
teşarlığı var...
Devlet, 6 ay önce şekerpancan alımlanna baş-
ladı. Bu arada 315 trilyon liralık alım yaptı. Ancak
parasının tamamını ödeyemedi. Verilen bilgiye gö-
re, şu anda devletin üreticilere borcu tam 160 tril-
yon lira civannda. Aynca, pamuk üreticisine öden-
mesi gereken borç da 50 trilyon liradan fazla.
Seçimlere 16 gün kaldığı halde, bu 200 trilyon
lirayı aşan borcun ne zaman ve ne şekilde ödene-
ceği de belli değil.
Çiftçilerimiz neredeyse açlıktan ölecek. Para-
sızlıktan kıvranan yedi ila sekiz milyona yakın pan-
car ve pamuk üreticisi, bankalara ve esnafa olan
borcunu ödeyemediği için tariasını, traktörünü ve-
ya hayvanını satışa çıkarmış...
Buna rağmen siyasetçilerimizin bir kısmının ak-
lı bir kanş havada. Mitinglerin yapıldığı meydanla-
ra şarkılı türkülü otobüslerie gelryortar... Nutukla-
nnı attıktan sonra, hiç kimsenin derdini dinleme-
den dönüp gidiyorlar.
Çrftçi yazlık ekimlerini yapmakta zorlanıyor. Güb-
re, mazot ve tohumluk gibi büyük para tutan gir-
dilerini alamıyor... Kimsenin umrunda bile değil...
•••
Bu arada, Hazine Müsteşarlığı da boş durmu-
yor. Hem devletin ödeyemediği borçlanna çeşitli
gerekçeler hazırlıyor hem de çiftçiye yapılan des-
tekleri yok etmeyi hedefleyen çalışmalannı sürdü-
rüyor.
Bir gazetenin Hazine Müsteşarlığı kaynaklı ha-
berine göre, devletin ödeme güçlüğünü aşabilme-
si için üç seçenek önerilmiş. Bunlardan biri "Köy-
lüye'borçlanmak" imiş...
Insan çıldırabilir...
Hazine Müsteşarlığı, devletten yüzlerce trilyon
lira alacağını aylardan beri tahsil edemediği için pa-
rasızlıktan kıvranan çiftçiye "Sen bir altı ay daha
bekle" demeyi tasarlıyor...
Bu konuda hazırlanan öneri paketi ekonomiden
sorumlu Devlet Bakanı Hikmet Uluğbay'a sunul-
muş. Eğer bakan onaylarsa, çiftçiye para yerine "dö-
vize endeksli kâğıt" verilecekmiş...
• • •
Son günlerde bazı gazetelerde, çiftçilere yapı-
lan destekleri yok etmeyi hedefleyen haberler ço-
ğalmaya başladı. örneğin, geçen gün bir gazete-
de "Pamukta büyük soygun" başlığı altında hemen
hemen tam sayfa bir haber yayımlandı.
Habere göre, pamukta prim ödemeleri sırasın-
da büyük çapta yolsuzluk girişimleri belirlenmiş.
Bazı yerlerde prim talebi üretimin iki katına ulaş-
mış. Bu yüzden devlet üreticilere olan prim öde-
meierini durdurmuş...
Ancak, tam sayfa ve büyük başlıklaria verilen ha-
berde, yolsuzluğun nerede ve kimler tarafından
yapıldığı belirtilmemiş.
Üreticilere, 1998 yılı ürünü pamuk için ödenecek
para 70 trilyon lira... Gazetede yazıldığı gibi yol-
suzluk inanılmaz boyutlara ulaşmışsa, demek ki or-
tada en azından 15 ila 20 trilyon liralık bir vurgun
var... Eğer haber gerçekten doğruysa dehşet ve-
rici...
Fakat haberin tamamını okuduğunuz zaman,
gazeteye bilgi veren kaynaklann amaçlan hemen
belli oluyor. Birinci amaç, prim sistemini kötülemek
ve kaldırtmak. Çünkü prim sistemi vergi kaçırma-
yı önlediği için, bazı tüccar ve sanayicilerin işine
gelmiyor.
Zira, üretici primi tahsil edebilmek için pamuğu-
nu sattığı tüccar ve sanayiciden belge isteyince,
çırçırcıdan iplikçiye... iplikçiden dokumacıya, kon-
feksiyoncuya, toptancıya ve perakendeciye ka-
dar her işyeri fatura kullanmak zorunda kalıyor.
1993 yılında da pamuğa prim verilmişti. Devlet
üreticiye ödediği primin üç katını vergi olarak ge-
ri aldığı halde, ertesi yıl prim sisteminden vazge-
çilmişti.
Şimdi çıkar çevreleri gene harekete geçti... Prim
sistemini kötülemek için yalan, yanlış veya abar-
tılı bilgiler yayımlatılacak ve böylece önümüzdeki
yıl gene vergi kaçırmaya devam edilecek...
Ancak, yolsuzluk ve vurgun var diye yararlı bir
sistemden vazgeçilemez. Hele, prim ödemeleri
hiçbir şekilde durdurulamaz... Yolsuzluk yapanlar
adli makamlarateslim edilir... Belgelen yeterii olan-
lara da ödemeleri yapılır... Devletin görevi, vurgun-
lan önlemek ve sistemleri çalıştırmaktır. Hele bu sis-
tem, yılda 1 katrilyon liraya yakın vergi kaçağını ön-
leyecekse...
Kepefde uyuşmazlık
• ANTALYA (AA) - Uzanlar Grubu'na bağh Kepez
Elektrik AŞ ile Türk-lş'e bağh Tes-lş Sendikası
arasında sürdürülen toplu iş sözleşmesi
görüşmelerinin anlaşmazlıkla sonuçlandığı ve
uyuşmazlık zaptı tutulduğu bildirildi. Tes-tş
Sendikası Antalya Şube Sekreteri Hacı Mevlüt Ünal,
geçen ay başlayan ve 115 işçiyi kapsayan
görüşmelerde ücretleri ilgilendiren 13 maddede
anlaşma sağlanamadığmı söyledi.
BP-ARCO biPleşmesmin maliyeti
• LONDRA (AA) - Petrol dünyasında bir dev
birleşme daha yaşanıyor. Ingiltere'nin ünlü British
Petroleum (BP) firması, geçen yıl Amoco'yu sarm
almasının ardından bir diğer ABD sermayeli
Atlantic Richfield (ARCO) firmasını da bünyesine
katıyor. BP Amoco tarafindan dün yapılan
açıklamada, ARCO petrol firmasının 26.8 milyar
dolara satın alınacağı belirtildi. BP Amoco,
ABD'nin 7. büyük petrol firması olan ARCO'yu
satın almasının ardından, ABD sermayeli Exxon-
Mobil'i geride bırakarak, Shell'in ardından
dünyanın ikinci büyük firması olacak.
BMW bastrdı ve kazandı
• LONDRA (AA) - Ingiltere Başbakanı Tony Blair,
AJman otomotiv firması BMW ile Rover üretim ;
tesislerinin tngiltere dışına taşınmaması için
anlaşmaya vardıklannı bildirdi. Blair, BMW
Yönetim Kurulu Başkanı Joachim Milberg ile
Ingiltere hükümetinin, Longbridge'deki zarar eden
Rover fabrikasını açık tutmak için BMW'ye mali
destek vermesi konusunda anlaştıklannı belirtti.
BMW, Ingiliz hükümeti 240 ile 320 milyon dolar
arasında mali destek sağlamadığı takdirde üretimini
Macaristan'a kaydıracağını açıklamıştı.