Katalog

3OCAK 1999PAZAR CUMHURİYET SAYFA EKONOM 11 Avrupa Birliği ülkeleri, parasal birlik çerçevesinde tek para birimine alışmaya çalışıyor EuroTuyaşaıııbaşladı• Maastricht kriterlerini sağlamaya yönelik para politikalannın . A A^. Avrupa genelinde faizlerin düşmesine yol açacağı, bunun v ^ ^ ^ / " l da AB ülkelerinden daha düşük maliyetle borçlanmaya imkân sağlayacağı öngörülüyor. \* HAZAL ATEŞ ÇAKIR / NİLÜFER ŞENSÖZ Avrupa Birliği'nin (AB) ortak para birimine geç- mesi, para piyasalan, makro dengeler ve bankacılık sektöründe yeni bir dönem başlatırken. birliğe üye olmayan Türkiye gibi ülkeleri de zorlu bir sınav bek- liyor. Dünya para sisteminde büyük değişikliklere neden olacak Avrupa'nın tek para birimi 'Euro' ile birlikte AB'de bütün finansal yapılaryenıden şekil- lenirken, kur dalgalanmalarında risk ortamının kal- kacağı belirtiliyor. Öte yandan ortaya reel bir şokun da çıkmasından endişe edıliyor. Almanya, Fransa, İspanya. Portekiz, halya, Bel- çika, Lüksemburg, Hollanda. Irlanda. Finlandiya ve Avusturya'dan oluşan AB ülkelerinin katıldığı Eu- ro süreci önceki gün başladı. De- ğerlerisüreklide- ğişen çok sayıda para birimi yerine tek paranın kul- lanılması, men-'- kul kıymet borsa- lannda likiditeyi ve derin- liğini arttınrken. Euro'nun dünya piyasalanna güç- lü bir para birimi olarak çıkması dolann saltanatını da sarsacak. Maastricht kriterlerini sağlamaya yö- nelik para politikalannın Avrupa genelinde faizle- • Euro'ya geçişte kur dalgalanmalannın yarattığı risk ortamının kalkması bir avantaj olarak değerlendirilirken herhangi bir reel şok yaşanması durumunda ortaya çıkacak olan sürekli bir dengesizlik dezavantaj olarak gözüküyor. rin düşmesine yolaçağı, bunun da AB ülkelerinden daha düşük maliyetle borçlanmaya imkân sağlayacağı öngörülüyor. Euro. Avrupa Birliği Devletleri'nin doğu- şu olarak nitelendirilirken, bu süreç- • te AB'nin ABD karşisında en büyük eko- nomik güç olacağına dikkat çekiliyor. AB'nin ekonomik bütünleşme yönünde bugüne ka- dar attığı en önemli adımlardan biri olan ortak para birimine geçiş, ticaretinin yüzde 5 l'ini bu ül- kelerle gerçekleştiren Türkiye'yi de doğrudan et- kileyecek. Euro'nun önceki gün yaşama geçmesiy- le birlikte Avrupa bankalannda birçok ülkenin pa- rasının birbiriyle işlem maliyetlerinin önemli ölçü- de düşeceği. bunun Türk bankacılık sistemini de et- kileyeceği kaydediliyor. Topluluk düzeyinde 1 Ocak 1999 tarihinde kay- di. 1 Ocak 2002 yılmda da efektif olarak kullanıma girecek Euro'yla Alman Markı, Fransız. Belçika ve Lüksemburg Frangı. İtalyan Lireti. Hollanda Flori- ni, Ispanyol Pesetası. Portekiz Esküdosu. Irlanda Li- rası. Avusturya Şilini ve Fin Markkası en geç 30 Ha- ziran 2002 "de tedavülden kalkacak. EMU. AB ülkelennde, 5. 10. 20, 50. 100. 200 ve 500'lük kupürler halinde banknot: 1, 2 Euro ile 1, 2, 5, 10. 20. 50 centler halinde madeni para olarak tedavüle çıkacak. Ellerinde AB ülkelerinin ulusal pa- ralan bulunan kişiler 1 Ocak 2002 tarihinden itiba- ren Euro ile değiştirecekler. Euro ve EMUnedir?Avrupa Parasal Birliği (EMU), 1992 Maast- richt Anlaşmasf yla öngörülen Avrupa Ekono- mik ve Parasal Birliği'nin sağlanması çerçeve- sinde katılan üye ülkelerin paralannın geri dö- nülemez bir şekilde sabitlenmesi ve tek para bi- rimi olan Euro'v a geçiş sürecidir. 1 Ocak 1999 tarihinden itibaren 11 Avrupa ülkesinin ortak para birimine geçmesi ve paralannı Euro çatir sı altında toplaması ile dünya sanayi ve finans kesımi içinde yeni bir dönem başlıyor. Avrupa Para Birliği'ne (European Monetory Union) katılmayı kabul eden Almanya. Avus- turya, Belçika, Finlandiya, Fransa, Hollanda, Irlanda, İspanya. Italya. Lüksemburg ve Por- tekiz'den oluşan 11 AB ülkesinin 2 Mayıs 1998 tarihinde Maastricht Anlaşması"nda öngörü- len şartlan sağladıklan onaylandı. Aynı tarih- te Avrupa Merkez Bankası kurularak başkanı ve yönetim kurulu belirlendi. Euro çalışmalannı yıl boyunca sürdüren sa- nayi ve finans kesimi, 1 Ocak 1999 tarihinde başlayacak bu yeni sürecin hazırlıklannı ta- mamladı. 1 Ocaİc'tan itibaren üye ülkelerin ulu- sal para birimleri arasında mayıs ayında belir- lenen pariteler gözden geçirilerek sabitlenecek ve Euro bu ülkelerin yasal ödeme aracı haline gelecek. Ancak 2002 yılına kadargeçecek olan süre- de Euro kaydi para olarak kalacak. Üzerinde şeffafhğın simgesi "cam" ve dostluğun simge- si "köprii" figürlerinin bulunduğu Euro, en geç 30 Haziran 2002 tarihinden itibaren EMLTya katılan 11 AB üyesi ülkede. kendi ulusal para- lannın tedavülden kalkması ile zorunlu olarak kullamlacak. Avrupa para birimi olarak kulla- nılacak ECU da 1 Ocak 1999 tarihinde birebir oranmda Euro'ya çevrilecek ve ECU sepeti or- tadan kalkacak. Türkiye'ye etkileri 2000yılında görülecek AB'nin ortak para birimine geçmesi. para pi- yasalan ve bankacılık sektöründe yeni bir dö- nem başlatırken bu gelişmelerTürkiye'yi de is- ter istemez etkileyecek. Merkez Bankası re- zervlerinin yüzde 6O'ı, dış borcunun yüzde 4O'ı ve dış ticaretinin yüzde 50'si Avrupa para bi- rimleriyle yapılan Türkiye'de, şirketler ve fi- nans kuruluşlannı zorlu bir dönem bekliyor. Para birliğine üye ülkelerdeki halka arz edi- len tüm devlet tahvilleri ve Hazine bonosu ih- raçlannın 1 Ocak 1999'dan itibaren Euro ileya- pılması özel sektör tahvillerini 3 yıl içinde bu para birimine dönüştürecek. Bankalardaki mev- duat hesaplan ortak para birimiyle açılırken AB bankalan ile özellikle dış ticaret işlemle- rinde akreditif işlemleri, banka kabulleri ve gayri nakdi kredilerde Euro kullamlacak. Merkez Bankası uzmanlan. Euro'nun Tür- kiye'ye etkilerinin 2000 yılında ortaya çıkaca- ğinı belirterek para piyasalannın doğrudan et- kileneceğini ifade ediyorlar. Menkul kıymet ihraç maliyetlerinin aşağı düşeceğine dikkat çeken uzmanlar, Türkiye gibi ülkelerin ortak para biriminde uygun borçlanma alanı bulabi- İeceğini ifade ediyorlar. Uzmanlar, Euro men- kul kıymetler piyasasında faiz farklılıklan ol- duğu durumlarda sadece likidite ve kredi ris- kinden kaynaklanacak risk faizlerinin darala- cağını söylüyorlar. Türkiye'nin Euro'ya hazır- lanması için kronik enflasyonun bir an önce çö- zümlenmesi gerekiyor. tMKB yetkilileri de ortak para binminin, borsaya sermaye akışını yavaşlatabıleceğini belirtiyorlar. ABD'ye rakip doğuyor1 Döviz bozdurulması esna- sında ortava çıkan işlem mali- yetleri ortadan kalkarken, iç pa- zann derinliği artacak. 0 Para birliğine üye ülkeler arasında kur riski kavramı orta- dan kalkacak ve iç finans piya- salannın hareketliliğine neden olacak. % Ticari ve mali sistemin ABD büyüklüğünde bir üretim birimi haline gelen derin Euro alanı uluslararası kur dalgalanmala- nnda hassaslaşacak. # Finans piyasalannı birbiri- ne bağlayan TARGET adlı öde- me sisteminin kurulması sonucu piyasalann çeşitliliği sağlana- cak. # Aracılık maliyetleri düşer- ken üye ülkelerde mali varlıkla- nn getirisi düşme eğilimine gi- recek. # Kamu harcamalanndaki kı- sıtlamalar bu ülkelerdeki yaş ora- nındakı farklılıklarla birlikte iş- sizlik sigortası. emeklilikte belir- • Ortak para birimiyle birlikte gelen değişim, bütün finansal yapılanmalan ve portfby yapılannı değiştirecek, para ve sermaye piyasalannı yeni para birimine göre şekillendirecek. sizlik yaşanacak. 9 Tüm Avrupa'daki bono ve hısse senedı piyasalarında 1 Ocak'tan itibaren kotasyonlar, EMU üzerinden gerçekleştirile- cek. Topluluk düzeyinde ocak ayın- dan itibaren Avusturya'da Vibor, Belçika'da Bibor, Fransa'da Pibor. Almanya'da Fibor, Irlanda'da Ri- bor, Hollanda'da Aibor uygula- nan referans faiz oranlan da Eu- ribor olarak değiştirilecek. Euri- bor, Euro alanı içinde bankala- rarası işlemler için, Brüksel sa- atiyle her sabah saat 11.00'de açıklanacak ve işlem yapıldık- tan sonra iki günlük zaman dili- minde geçerli olacak. 360 gün esası üzerinden hesaplanacak Eu- ribor'da kotasyonları 1-12 aylık vadeler ile 1 -2 haftalık vadeler kapsayacak. Daha önce libor faizleri belir- leyen tngiltere Bankalar Birliği de yapılanmalar kapsamında. EMU'yageçilmesi ile birlikte 1 Ocak 1999 tarihinden itibaren Euro Libor, Ecu Libor'un yeri- ne geçecek. Ingiltere Bankalar Birliği, 1999-2002 yıllan arasın- da, halen Libor göstergelerini kullanan yedi ulusal para cinsin- den Libor'lan açıklamayadevam edecek. Öte yandan. Euro'nun ABD Dolan karşısındaki 1 Ocak 1999 tarihli başlangıç değerinin ne ola- cağı bilinmiyor. Bununla birlik- te 31 Arahk 1998 tarihindeki ECUdeğeri 1 Ocak 1999 tarihin- deki Euro (EMU) degerine eşit olacak. Dış Ticaret Müsteşarlığı Ekonomik Araştırma- lar ile Avrupa Birliği genel müdürlüklerinin araş- tırmalanna göre Euro, dünya ve Avrupa'da yeni bir oluşuma yol açacak. Euro. ABD'de topluluk içi ti- careti arttıracak. Rekabet artacak, fiyatlardüşecek, mallann kalitesi yükselecek. Avrupa vatandaşı ne- rede, hangi ülkede çalışacağına daha kolay karar verebilecek. Bunun sonucunda Avrupa içinde bü- yük bir göçdalgası yaşanabilecek. Bubölgesel ge- lişme farklannı ortadan kaldıracağı gibi, derinleş- tiren birunsurdaolabilecek. Emek akışının oldu- ğu bölgelerde ücret düşebilecek ve bu bölgeler da- ha rekabetçı hale gelebilecek. AB'nin para politikalannı tek elden belirleyerek Avrupa da~ göç dalgası yaşanacakdaha ileri düzeyde bir ekonomik bütünleşmeye yö- nelip tek devlet haline gelmesiyle birlikte Türki- ye'nin, AB'nin yanında, Meksika'nın Amerika'nın yanında kazandığı görüntüye yakın birgörüntü ka- zanacağı ifade ediliyor. Meksika ve ABD arasındaki ekonomik entegras- yon adımı, bir tarafta dünyanın en büyük ekono- mik güçlerinden biri, öbür tarafta dünyanın geri kal- mış ülkelerinden biri olan ikili bir yapı ortaya çı- kardı. ABD, yanı başında istikrarsağlamak içinen- tegrasyona giderken istikrarbozuldu. Meksika'ya büyük miktarda sermaye göçü oldu. Bu ilişki Mek- sika'nın ekonomik sorunlannı çözemedi, daha da ağırlaştırdı. Euro'ya geçiş takvimi 1. Aşama Avrupa Para Birliği'ne (APB) hazırlık # Baslangıç tarihi onaylanacak. 0 APB'ye katılacak ülkeler tespit edilecek. 0 Avrupa Merkez Bankası ve Avrupa Mer- kez Bankalan sistemi oluşrurulacak. 0 Para birimlerinin değiştirilmesine ilişkin 'Tnevzuat düzenlenecek. * 0 Euro cinsinden banknot ve madeni para basımı başlayacak. 0 Özellikle mali payasa ve bankacılık sek- töründe tek para birimine geçiş için hazırlıklar hızlandınlacak. 2. Asama APB'nin başlatılması 0 Dönüşüm kurlannın geri dönülmez bir şe- kilde sabitleşririlmesL 0 Parapoıitikası konusunda sorumlulugun AMB'ye tüm para piyasalan ve döviz işlem- lerini Euro cinsinden yürütecek ve bütün he- saplannı Euro'va çevirecek. 0 Euro'nun kaydi para ve hesap birimi ola- rak yüriirlüğe konulması. 0 Özellikle \adesi 1.1.2002 tarihini aşan yeni Hazine bonolannın Euro cinsinden piya- saya çıkanlması. 3. A$ama Banknot ve madeni paralann Euro ile değiş- tirilmesı 0 Euro nakit para olarak piyasaya sürüle- cek. 0 Euro banknot ve madeni paralann en geç l. l .2002"de tedavüle çıkanlarak kamu ve özel sektör için Euro'ya geçişin büyük bolümü bu zamanda gerçekleşecek. 0 En geç l.7.2002 tarihinde Euro tek para haline gelecek. Milli paralar ortadan kalkacak. Aday ülkeler ve Türkiye ile ABD'yi geçerek ekonomide birinciliğe oturacak AB, en büyük ekoııonıi olacak 1 Avrupa adaylarla büyüyecek 1 AB EUROLANDf) ' AB+11+T{") Türkiye , Polonya - ÇekCumhuri. Macaristan Romanya Stovakya - Slovenya , Kıbns R.K.D Butgaristan Litvanya ,2 Letonya Estonya ABD Japonya 1997 nûfus (mityon) 373.7 290.3 543.0 63.7 38.7 10.3 102 22.6 5.3 2.0 0.7 8.2 3.7 15 1.4 268.0 126.0 1,227.0 Yüzölçümü 3,136 2.311 4,962 770 304 77 92 230 48 20 5.8 111 65 62 42 9.159 377 9,326 1997GSMH (MilyarS) Cari Satm alma 8,530.7 6,780.9 9,078.0 199.5 13&9 53.5 45.0 32.1 19.8 19.3 10.8 9.4 8.3 6.0 4.8 7,690.1 4,722.3 1,055.4 7,480.9 5,846.1 8,566.0 409.7 246.6 117.3 71.1 96.8 42.0 24.9 11.5 32.0 16.7 9.1 7.3 7,690.1 2,950.7 4,382.5 Kişi başına milli geür (MilyarS) Cari Satın alma 22830 23360 16720 3130 359Q 5200 4430 1420 3700 9680 14930 1140 2230 2430 3330 28740 37850 860 20020 20140 15775 6430 6380 11380 7000 4290 7850 12520 . 16500 3860 * 4510 1 3650 | 5010 28740 23400 . 3570 j f f): Euroland, tekpara birimi dışında kalan Ingiltere, Isveç, Darnmarka ve Yunanstan hanandeki - satmalm gücü pantesıyie GSMH ve kışi başına mü geür rakamlan tatmîntdır. ANKARA (AA) - 1 Ocak'ta tek pa- ra birimi Euro'ya geçerek, bütünleşme konusundaki en büyük adımlanndan bi- rini atan Avrupa Birliği (AB). aday ül- keler ve Türkiye'nin katılımıyla birlik- te dünyanın en büyük ekonomisi ola- cak. Resmi aday olmayan Türkiye. eko- nomik olarak 11 aday ülkeden daha iyi konumda bulunuyor. Polonya, Çek Cumhuriyeti. Macaris- tan. Slovenya, Eston- _ _ _ ^ _ _ _ ya ve Kıbns Rum ke- simi ile bütünleşmeyi planlayan ve daha son- ra Litvanya, Letonya. Slovakya. Romanya, Bulgaristan'a tam üye- lik vermeyi amaçlayan AB'nin adaylarla nü- fusu 373.7 milyondan 543 milyona yüksele- cek. Cari milli gelirdebi- rinci, satın alma gücün- de ABD'nin ardından ikinci olan AB, 11 aday ülke ve Tür- kiye'nin katılımıyla açık farkla birin- ciliğe oturacak. Adaylarla birlikte AB'nin satın al- ma gücü paritesine göre milli geliri 1 trilyon 85.1 milyardolarartışla 7 tril- von 480.9 milyar dolardan 8 trilyon 566 milyar dolara çıkacak. Buna karşm AB'nin ortalama kişi ba- A -/T.daylarla birlikte AB'nin satın alma gücü paritesine göre milli geliri 1 trilyon 85.1 milyar dolar artışla 7 trilyon 480.9 milyar dolardan 8 trilyon 566 milyar dolara çıkacak. şına milli geliri cari fiyatlarla 22 bin 830 dolardan 16 bin 720 dolara, satın alma gücü paritesiyle ise 20 bin 20 do- lardan 15 bin 775 dolara inecek. Resmi olarak aday görünmeyen Tür- kiye, tam üye olması halinde. AB nü- fusunun yüzde 11.7'sini. yüzölçümü- nün yüzde 15.5'ini, milli gelirinin yüz- de 4.8'ini meydana getirecek. Diğer 11 aday içinde Türkiye'den daha büyük ekonomi bulunmazken, _ _ _ _ _ _ _ ikinci büyük ekonomi olan Polonya. Türki- ye'nin yüzde 60'ı ka- dar büyüklüğe sahip. Türkiye. adaylardan farklı olarak genç bir nüfusa da sahip bulu- nuyor. Karasal alan olarak 770 bin kilometrekare yüzölçümüne sahip olan Türkiye'yi. Polon- ya 304 bin ki lometreka- reyle izliyor. •""~™™"~~* Türkiye. tam üye ol- ması halinde yüzölçümünde. AB'nin en büyük ülkesi olacak. Kişi başına gelir açısından bakıl- dığında da Türkiye, 11 adaydan Polon- ya. Romanya. Bulgaristan. Litvanya, Letonya, Estonya'dan daha iyi. Çek Cumhuriyeti, Macaristan. Slovakya, Slo\enya. Kıbns Rum kesiminden daha kötü durumda bulunuyor. YORUM ÖZTİN AKGÜÇ Ekonomik Öngörüler Yılbaşlannda genellikle geçmiş yılın bir değerien- dirilmesi yapılır, girilen yıla ilişkin beklentiler, öngö- rüler, bazen hayaller, umutlar dile getirilir. Yeni yıl için insan ekonomik ve toplumsal açıdan iyimser, umutlu yazılar yazmak, karamsar olarak ni- telendirilebilecektablolarçizmek istemryor. Güç ko- şullarda bunalmış, geleceğe güvenle bakamayan, yan aç yan tok insanlara en azından umut vermek istiyor insan. Ancak toplumu, insanları, kandırma- mak, aldatmak hele hele bunlan kişisel çıkar için yap- mamak gerekir. 1999 yılı, geçmiş 1998'den daha iyi olabilir mi? Kişi bir savı ileri sürerken, bunun nedenlerini, ka- nıtlannı, dayanaklannı ortaya koymalıdır. 1999 yılı- nın ekonomik ve toplumsal açıdan 1998'den daha iyi olabilmesi için bir neden var mı? Yanlış politika- lar batağına saplanmış, dış borcu 100 milyar USD'yi bulmuş. iç borcu 11 katrilyon TL'ye ulaşmış. borcu katlanarak büyüyen, vergi gelirlerinin üçte ikisi borç faizi ödemeye aynlmış, kamu yatınmlannın butçe har- camalan içindeki payı yüzde 4.5'lere değin gerile- miş, kaynak yaratamayan, bankalannın önemli bir bölümü yakın izlemede olan, güvenirlik, mali sağ- lamlılık sınırlannın altında çalışan bir ekonomide in- san umutlu olabilir mi? Işler ne kadar iyiye gidiyor, gelecek parlak olabilecek diyebilir mi? Zoraki iyim- serlik olamaz. Kişi inanmadığı şeyleri, hele hele çı- kar koltayarak yazmamalıdır.Tyimser olabilmek için. bazı yanlışlann görülmesi, yanlış politikalara karşt se- çeneklerin geliştirilmesi. bunlan uygulayacak kad- rolann oluşturulması gerekir. Kısa görüşlü bazı iç odaklarda IMF'nin dayattığı politikalarla Türkiye'nin bir yerlere gidemeyeceği artık görülmeli, 24 Ocak 1980'de başlayan bir dönem, bu politikaları benim- seyen, uygulayan partilerie birlikte noktalanmalıdır. Kötülüklerin kaynağına doğru tanı konulmalıdır. Toplumun belleğinin zayıflığından yararlanmak is- teyen, kendi dönemlerinin ne denli başansız oldu- ğunu unutarak ya da unutturmaya çalışarak, bazı li- derler, partiler umut olarak kamuoyunun önüne çı- kıyorlar. Yapılan anketlergerçeği yansıtıyorsa, bu ki- şi ya da partiler oy oranlannı yükseltiyorlar. Umut- suzluk doğuran olay, kamuoyunun aymazlığı, ger- çekten belleğinin zayıflığı. Bazı politikalar, gelmiş geçmiş, Türkiye'nin başına çeşitli sorunlar sarmış po- Irtikacılar, liderler kamuoyunda mahkûm edilmeden geleceğe umutla bakamayız. 1999 yılında Türkiye'nin büyüme hızı belirgin bir şekilde düşecek, yılın ilk ve ikinci üç aylık dönem- leri için büyüme hızının negatif olması büyük olası- lık, 1998 yılında, yıllık ortalama fiyat artış hızı, yıl so- nu 12 aylık döneme göre daha yüksek düzeyde ger- çekleşirken, 1999 yılında bunun tam tersi bir olgu ile karşılaşmak kaçınılmaz gibi gözüküyor. Türkiye 1999'da ekonomik durgunluk içinde yüksek bir fi- yat artışı yaşayabilir. 1998 yılı için stagflasyon, dur- gunluk içinde enflasyon, belki abartılı bir tanı idi. Ancak bu tanı 1999 yılı için ekonomik durumu özet- leyen gerçekçi bir tanı olabilir. 1999 yılı gerek büyü- me, gerek fiyat artış hızı, gerek işsizlik açısından, 1998 yılını aratacak gibi görünüyor. "Dünyada bunalım var, bu bunalım Türkiye'deki bunalımın temel nedeni- dir" aldatmacasına, ayartısınafığvasına) kapılmamak • gerekir. Türkiye çıkış için temel polrtıkaiannda deği- şiklik yapmak zorunda. Türkiye'nin ülkenin üretim potansiyelini harekete geçirecek, durgunluğu aşacak, özellikle iç borç so- rununa çözüm getirecek politikalara gereksinimi var. Günü kurtarma politikalan artık günü de kurtaramı- yor. Türkiye, 1929-1930 dünya bunalımında nasıl bir politika değişikliği yaptıysa, 1999 yılında da benzer, temelde değişiklik getirecek değişiklikler yapmak zo- runda. Zor geçecek bir yıla giriyoruz. Partiler, lider- ler. oluşturdukları kadrolar, bu güçlükleri alt edecek çapta değil. Kamuoyu bazı gerçekleri kavrayabilir- se, kötümser beklentiler iyimserliğe dönüşebilir. Avrupa tarihinde parasal birlikler Avrupa tek bir uygarlı- ğa dönüşürken bu dönü- şümün en önemli ayağı olan ortak para birimi "Eu- ro" devTeye giriyor. Şim- diye kadar Avrupa tarihin- de para sistemiyle ilgili ya- şanan gelişmeler ve ger- çekleşen parasal birlikler şöyle sıralanıyor: Milattan önce 30: Roma Imparatoru Agus- tus saf altın ve gümüş ma- deni paralardan oluşan Ro- ma'nın parasal sistemini kurdu. Milattan sonra 284: Imparator Diocleti- an kronik enflasyonu ön- lemek için para basma ko- nusunda reformlara gitti. Imparator, tek para biri- mini uygulamaya soktu ve paralarda kullanılan altı- na standartlar getirdi. 752: Fransız Imparato- ru Şarlman'm babası Pepin yeni bir gümüş madeni pa- ra çıkarttı ki bu para Orta- çağ'ın geri kalan dönemin- de Avrupa'nın standart pa- ra birimi olarak kaldı. Ay- • nca sonraki dönemde çıka- cak ulusal para bırimleri- ne bir model oldu. 12SO: İtalyan şehir dev- letleri Kuzey Afrika'yla altm ticaretine başladı. Ge- nova. Floransa ve Venedik kendi altın madeni para- lannı çıkarttı. Bu arada ay- nı zaman dilimlerinde, İtal- yan bankacılar, Avrupa kı- tasında bankacılık ağlan- nı yarattılar. 1460: Venedik veMi- lano'da günümüzün ölçü- lerine daha yakın, ağır, üze- rinde portre bulunan re- simli paralar kullanılmaya başlanır. Aynı tür paralar daha sonra Isv içre, Alman- ya. Fransa ve Ingiltere'de yayılır. Bu paranın adı, İn- gilizceye "dolar" olarak çevrilir. 1861: Fransa, Belçika, Italya, Isviçre ve Yunanis- tan, Latin Parasal Birli- ği'ni oluşturdular. Bu bir- lik 1920'li yıllara kadar yaşadı. 1872: Danimarka, Nor- veç, Isveç, ortak para kul- lanarak Iskandinav Para Birliği'ni kurdular. Bu pa- rasal birlik tsveç tarafindan 1924'tebozuldu. 1979: Avrupa Parasal Birliği (EMU) oluşturuldu. Tüm ulusal para birimleri dalgalanmalan limitlendi- rildi. 1998: Avrupa Komis- yonu, Avrupa ortak para birimi Euro'nun I Ocak 1998 'de resmi olarak işle- meye başlamasına karar verdi. Euro'ya ilk aşama- da toplam 11 AB ülkesi geçerken bu ülkelerin ulu- sal para birimleri l Ocak 2002 yılında tedavülden kalkacak.