Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 KASIM 1998 PAZARTESİ 8 DIŞ HABERLER Suriye, Türkiye ile arasındaki öteki sorunlann diyalog yoluyla çözülebileceğine inandığını açıkladı Şam'dan Ankara'ya zeytîn dahDış HaberierServisi- Suriye hü- kümetı, Ankara ile Şam arasında vanlan anlaşmadan sonra. Türki- ye ile aralanndaki öteki sorunla- nn çözüleceğini umduğunu bıl- dirdi. Baas Partisi'nin önderliğindeki Ulusal İlerici Cephe, Devfet Baş- kanı Yardımcısı Züheyir Maşar- ka başkanlığında öncekı gün yap- tıgı toplantının ardından, Ankara ile masada olan sorunlann diya- log ve diplamasi yoluyla çözüle- bilecegini açıkladı. Yedi partiden oluşan Cephe'nin açıklamasında. öteki sorunlar ta- nımlanmamakla birlıkte, su soru- nuna ve Türkiye-lsrail askeri işbir- liğine atıfta bulunulduğu sanıiı- yor. Suriye yönetiminın bu toplan- tısının ardından, Devlet Başkanı Haflz Esad, Mısır De\let Başka- nı Hiisnü Mübarek ile Türkiye-Su- riye ılişkilerinı ve Ortadoğu banş sürecıni görüşmek iizere dün Mı- sır'a gitti. Kızıl Deniz kenanndaki Şarm el-Şeyh kasabasında gerçekleşen görüşmelerde Esad'a, Suriye Dı- şişleri Bakanı Faruk el-Şara ve Devlet Başkan Yardımcısı AbdüJ- halim Haddam eşlik etti. Kahire ve Şam hükümetleri, Is- rail ve Filistin arasında ABD'nin sponsorluğunda imzalanan Wye River anlaşmasını eleştiriyorlar. Mübarek, dün gazetecilere yap- tığı açıklamada, "Arapdünyasıls- rail'in son anlaşmava ne kadar uyacağını merakla bekliyor. Isra- il'in geçmişteki davranışlan, gü- ven bunalımınm yaranlmasına ne- den olmuştur" diye konuştu. Mı- sır Devlet Başkanı. tsrail'i. "Akü- hca davranması, FOistin Özerk Yö- netimi'ni güvenlikte ilgili, yerine getiremeyeceği sözler vermeye zor- lamaması gerektiği" konusunda da uyardı. İsraiTe tepki Suriye Genelkurmay Başkanı Ah Aslan. geçen hafta yaptığı açık- lamada, Filistin lideri Yaser Ara- fat'ın. "tsraiTin istediği her şeyi imzaladığuu" bildirmişti. Aslan, -İsrail'deki aşın sağcı hükümeti", Suriye ile Türkiye arasında geçen ay patlak veren krizi yaratmakla da suçlamıştı. Mısır, Türkiye ile PKK'ye ev sa- hipliği yapmakla suçlanan Suriye arasında tırmanan gerginlikte de arabuluculuk rolü oynamıştı. Su- riye ile Türkiye arasında 20 Ekim'de imzalanan anlaşmada, Şam yönetimi. Ankara'ya PKK'ye verilen bütün desteklerin kesilece- ği konusunda güvence verdi. ABD'den Ermenistan'a 'Türkiye fle ilifkileriııi düzelt' MOSKOVÂ/ERİVAN (AA) - Ermenis- tan'da Devlet Başkanı Robert Koçaryan yö- netimındekı yeni iktidann Türkiye ile iliş- kileri gıderek gerginleştirmesi üzerine. ABD'den bu ülkeye. "Ankaraileilişküerf- ni düzeft" mesajı geldi. Ermenistan haberajansı Armenpress'in haberine göre mesaj, ABD'nin BDT ülke- lerinden sorumluDışışleri Bakan Yardım- cısı Strobe Talbott tarafından Ermeni yö- netimine bildirildi. Habere göre, konuyla ilgili açıklama, ABD'nin Erivan Büyükelçisi lYlkhadLetn- raon tarafından yapıldı. Lemmon, Erı- van'da düzenledıği basın toplantısında, ül- kesinin bölgesel işbırlığine verdiği önemı vurguladı \ e Türkiye aynı zamanda bir Kafkasya ülkesidir. Ermenistan. bu ülkey- lciüşkilerini düzeitmeUdir. ABD Dışişleri Ba- kan Yardımcısı Talbott'un birkaç gün ön- ce sunduğu rutum da. tamamen bu şekil- dedir" dedı. Eski Devlet Başkanı Le^on Ter Petros- yan'ın istifa ettirilmesinin ardından iktida- ra gelen Robert Koçaryan'ın yönetime or- tak ettıği Daşnak Partisi'nin ıse. ıktıdan tek başına ele geçırmeye çalıştığı ve bunun provalanna başladığı öne süriilüyor. Ermeni basını, "Hay Dat" (soykınmm tanınması ve Türkiye üzerinde toprak ta- lepleri) adı verilen ilkeleri savunan Daşnak Partisi'nin bu prensıplennin. Koçaryan yö- netiminin dış politika ilkelen halıne gel- diğine dikkat çekiyor. Nikaragua'da yaklaşık bin kişinin toprak altında kaldığı ileri sürüldü Tayfunun Maııçosu: 800 ölü Tayfunun yol açügı seller, en çok yoksul bölgelerde yaşayan halkı etkiJedi. • Mitch tayfunu ve neden olduğu toprak kayrnalan Orta Amerika ülkelerini felaket bölgesine çevirdi. Ehş Haberler Servisi -Orta Amerika ülkele- rini geçen hafta şiddetli yağışlar ve saatte 55 km. hızla esen rüzgârlarla etkisi altına alan Mitch tayfununun Honduras, Nikaragua, Gu- atemala ve El Salvador'da 793 kişinin ölümü- ne yol açtığı bildirildi. Nikaragua'nın başken- ti Managua'daki yerel bir radyo, Casita yanar- dağı etrafindaki köylerde toprak kaymalann- da bin kadar insanın çamur altında kaldıgını ileri sürdü. Latin Amerika 'nın en fakir ülkelerinden bi- ri olan Honduras'ta 248 insanın hayatını kay- bettiği bildirildi. Honduras'ın Karayip kıyı- sında bulunan turistik adası Gunaja'da şiddet- li rüzgârlarlaryüzünden 19 kişinin hayannı kay- bettiği belirtildi. Başkent Tegucigalpa'nın Va- lisı Cesar Castellanos. orta sınıf ve yoksul mahallelerinin yerle bir olduğunu söyledi. Şu ana kadar 467 kişinm hayatını kaybetti- ği bildırilen Nikaragua'da yerel radyolann ver- diği habere göre Honduras sınınndaki Casita volkanının yamaçlannda binlerce insanın can- lı olarak çamura gömülmüş olabileceği sanı- lıyor. Nikaragua Kızıl Haç Sözcüsü Leonoro Rivera ise yetkililerin şu ana kadar bölgede 70 ölü olduğunu bildirdiklerini, ülkedeki ölü sa- yısının, yağmurlar sona enp bağlantısı kesi- len bölgelere ulaşıldığı zaman ise artabilece- ğini söyledi. Mitch tayfununun etkisi altına aldığı Guate- mala'da öncekı gün selden ve toprak kayma- sından dolayı 15. El Salvador'da 63, Meksika'da da 8 kişi hayatını kaybetti. AZERİ LİDEB, BAKÛ-CEYHAN tçlfi BAST1MYOR Aliyev: Konsorsiyum inandırıcı değil BAKÛ (AA) - Azerbaycan Cumhurbaş- kanı Haydar Aliyev, Hazarpetrollerinin ih- racı için düşünülen Bakû-Ceyhan boru hat- tı projesinin, uluslararası konsorsiyumun önerdiği alternatife göre, 1 mil- yar dolar pahalı olup olmadı- ğının araştınlması için Devlet Petrol Şirketi SOCAR'a tali- mat verdigini söyledi. Ankara'da Cumhuriyetin 75'inci yılı kutlama törenleri- ne katılan Aliyev, Bakû'ye dönüşünde gazetecilere yap- tığı açıklamada, uluslararası konsorsiyum AlOC'nin, Bakû- Ceyhan projesinin, konsorsiyumun önerdi- ği alternatife göre 1 milyar dolar daha pa- halı olduğu yolundaki iddialannı "inandı- ncı" bulmadığını bildirdi. Aliyev bunun SOCAR ile AIOC tarafin- • Aliyev, Bakû- Ceyhan'ın, konsorsiyumun önerdiği seçeneğe göre 1 milyar dolar daha pahalı olup olmadıgınuı araştınlması için talimat verdi. dan 15 gün içinde araştınlarak kendisine ra- por halinde sunulacağını kaydetti. Aliyev, konsorsiyumun Bakû-Ceyhan hattının yapımının maliyetiyle ilgili 1 yıl ön- ce başka rakamlar verdiğine de dikkati çekti. Aliyev, bir soru üzerine ana petrol boru hattının güzergâhıyla ilgili karann alın- masına ilişkin bir tarih vere- meyeceğini ifade ederek, pro- jeyle ilgili Azerbaycan, Türki- ye, Gürcistan ve AIOC heyet- leri arasında 5 Kasım'da görüş- melerin başlayacağını bildirdi. Cumhuriyetin 75'inci yıl kut- lamalan sırasında, Türkmen gazının Tür- kiye'ye getirilmesi ve Bakû-Tiflis-Ceyhan boru hattının gerçekleştirilmesi konusun- da Orta Asya liderleriyle ortaklaşa iki deklarasyon imzalanmıştı. Taleban. muhalefetin kalesi Mezar-ı ŞeriTi şiddetli çarpışmalardan sonra eiegeçinniştL Taleban, Mezar-ı Şerifi mezara çevirdi NEW YORK(Ajansbr)-Merkezi New York'ta bulunan tnsan Haklan Izleme Ör- gütü, Afganistan'da ülkenin büyük kesi- minin denetimıni elinde tutan Taleban'ın, muhalıf ittifakın kalesi durumundaki Me- zar-ı Şerif'i ağustos ayında ele geçirdi- ğinde düzenledıği saldınlar- dan sag kurtulanlarla gö- rüşerek bir rapor hazırladı. Insan Haklan Izleme Ör- gütü yayımladığı raporda, yaklaşık 2 bin sivilin öldü- rüldüğü belirtilen Mezar-ı Şerif katliamını, Afganis- tan'da 20 yıldır süren iç sa- vaşta yaşanan en körü zu- lüm olarak niteledi. Örgü- tün raporuna göre, katli- amdan sağ kurturanlar. Ta- leban güçlerinin Mezar-ı Şerif'e girdik- ten sonra "hareket eden her şeye ateş et- riklerini" ve özellikle Şii Müslümanlan yakalayarak öldürdüklerini söylediler. Rapora göre, Tacik ve Özbeklerin de he- def olduğu saldınlarda Taleban güçleri so- kaklarda ve pazar yerlerinde insanlara rasgele ateş ettiler. Sağ kurtulanlann ifadelerine göre, Me- zar-ı Şerif "teki katliam, Taleban güçleri- nin kente girer girmez "cinnetgetirmiş gi- bi, hareket eden herşeyeateşetmeleri"' ile başladı. Aynı ifadelere göre, Taleban güçleri daha sonraki günlerde de evlen tektek ara- • Ağustos ayında gerçekleştirilen katliamdan kurtulanJann tanıklıklanna göre hazırlanan raporda, Taleban'ın kentte 2 bin sivili öldûrdüğü belirtildi. yarak. yakaladıklan Şiileri öldürdüler. Raporda. Mezar-ı Şerif'te öldürülenle- rin sayılanyla ilgili bilgilerin dış dünya- ya geç ulaşmasının nedeni de o dönem- de hiçbir yabancının ve basın yayın ku- ruluşunun bölgede bulunmasına izin ve- rilmemesi ve sağ kurtula- bılenlerin de dağlan aşarak kaçmalannın haftalar sür- mesi olarak gösterildi. Ay- nca. Mezar-ı Şerif'in özel- likle Şiilerin bulunduğu ke- simindeki kadınlann, genç kızlann kaçınldıklan ve te- cavüze uğradıklan belirtil- di. Taleban güçleri, Mezar- ı Şerif'i ele geçirdiklerinde 8 lranlı diplomat ile 1 lran- lı gazeteciyi de öldürmüş- lerdi. Bu olayın ardından tran ile Afga- nistan arasındaki gerginlik artmıştı. tran'dan dev tatbikat Iran önceki gün Afganıstan sınınndabü- yük bır askeri tatbikat başlattı. Iran devlet radyosunun haberine göre, Afganistan sınınndaki tatbikatın ilk aşa- ması piyade birliklerinin katılımıyla ağır silahlarla yapıldı. "ZüKîkar 2" adı veri- len tatbikata yaklaşık 200 bin askerin ka- tılacağı belirtiliyor. Ancak radyonun habennde, tatbikatın ne kadar süreceği konusunda bilgi veril- medi. ABD'nin BDT'ye yardımı sembolik1998maliyılında, yani 1 Ekim1997ile30Eylül 1998 tarihleri arasında ABD bütçesinden Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) üyesi ülkelere yardım için aynlan para 770 milyon dolardı. Bu rakam, VVashington'un yabancı devletlere ayırdığı toplam ekonomik yardım miktannın yalnızca yüzde 6'sıydı. ABD'nin Israil, Mısır, Türkiye ve bir dizi başka ülkeye ayırdığı mali bütçe ile k/yaslandığında, 12 BDT üyesine aynlan 770 milyon dolann pek de ciddi bir miktar olmadığı anlaşılabilir. (Örneğin, 1996 mali yılında Israil'e sağladığı ekonomik yardım 5.3 milyar dolardı.) BDT'nin ilk yıllannda Amerikan bütçesinden topluluğa aynlan mali yardımın yaklaşık yüzde 6O'ı Rusya'ya giderdi. Bu oran 1995'te yüzde 40'a, 1996'da yüzde 21'e, 1997'deise yüzde 15'e düştü. Başlangıçta eski Sovyet cumhuriyetleri arasında Rusya'ya kesin bir öncelik veren ABD, zamanla tavır değiştirdı. Rusya 'Batılı' değilRusya'yı "Batı dünyasının gen kalmış birparçası" olarak gören yaklaşım, doğal olarak ciddi bir ekonomik yardım yapılması halinde Moskova'nın hızla gelişerek "geri kalmışlığı" aşacağı ve Bat'yla kenetleneceği sonucunu doğuruyordu. "Stratejik işbirliği" konsepti içinde ekonomik, siyasi ve askeri ilişkilerie Rusya'nın kısa sürede piyasa ekonomisi ve demokrasi ölçütleri açısından Batılı ülkeierdeki modeli genel hatlanyla benimseyeceği öngörülüyordu. Amaolmadı. 1993sonundaki parlamento seçimlerini, Jirinovski nın Liberal Demokrat Partisi'nden komünistlere kadar ABD karşıtı güçlerin ezici bir çoğunlukla kazanması, VVashington'da şok etkisi yarattı. Rusya'nın "Batı'nın doğal bir parçası" olmadığı anlaşıldı. O tarihten sonra, yalnızca Rusya'ya değil, başta Ukrayna olmak üzere öteki BDT üyelerine de hissedilir mali yardım yapmak gerektiği fikri ağıriık kazanmaya başladı. ABD açısından Rusya'nın tartışılmaz önceliği ortadan kalkt. Ukrayna öne çıkıyor Rusya'nın düş kınklığına uğrattığı Batı'da yer yer, "yanlış ata oynandığı", asıl önemli olanın "Asyalı Rusya değil, Avnıpalı Ukrayna" olduğu savunulur oldu. Kiev'e, hem BDT'nin liderliği ve zamanla ortadan kaldınlması, hem de "çağdaş dünya" ile eski Sovyetler arasında sınır hattı olma gorevini yükleyenler çoğaldı. Giderek ABD'nin dış yardımlan arasında Israil'den ve Mısır'dan sonra Ukrayna sivrilmeye başladı. 1997 yılında Ermenistan'a 95 milyon, Rusya'ya yaklaşık 95 milyon, Kazakistan'a 35.4 milyon, Moldova'ya 27.6 milyon, Gürcistan'a yaklaşık 27 milyon, Özbekistan'a 21.6 milyon, Kırgızistan'a 20.8 milyon, Azerbaycan'a 16.4 milyon, Belarus'a 6.7 milyon, Türkmenistan'a ise 5 milyon dolar yardım sağlayan VVashington, Ukrayna için bütçesinden tam 225 milyon dolar ayırdı. Ukrayna'ya yapılan yardımın -yolsuzluklar ve başka nedenlerle- fazla işe yaramadığını düşünen ve Rusya'daki sosyal huzursuzluğun tehlikeli biçimde arttığını gören bazı Amerikan çevreleri, BDT'ye yönelik mali yardımın ağırlığının yeniden Rusya'ya dönmesini savunuyor. Beyaz Saray'ın 1998 bütçesinden Rusya için 242 milyon dolar talep etmesi ve Kongre'nin 129 milyon dolar ayırması önemliydi.