Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyet
îmtiyaz Sahibi: Berin Nadi
Genel Yayın Yönetmenı: Orhan Erinç •
Gene! Yayın Koordınatörü: Hikmet
Çetinkaya • Yazıişleri Müdürlerı:
IbrahimYıldız(Sonıınlu), DinçTayanç
O Haber Merkezı Müdurü: Hakan Kara
• Görsel Yönetmen: Fikret Eser
Dış Habcrlcr: Şinasi Danışoğlu • Istıhbarat
Cengiz Yüdırun 9 Kültür. Handan Şenköken
• Spor- Abdülkadir Yücelman • Makalelen
Sami Karaören 9 Düzeltme: Abdullah Yazıcı
• Fotoğraf Erdoğan Köseoğlu • Bılgı-Belge:
Edibe Buğra • Yun Haberleri: Mehmet Faraç
Yayın Kunılu: tBıan Sdçuk (Başkan),
Ortun Erinç, Oktay Kmtböke.
HikmetÇeünkaya. Şükran Soner,
ErgunBakı,DiiKTa>-«nç. tbrahim
Vıldız. Orhan Bursah, Mustafa
Balba>. Hıkan Kara.
AnkaraTemsılcısı Mustafa Balbay • Haber Mûdürû: Doğan
Alun Atatûrk Bulvan No. 125. Kat:4. Bakanhklar-Ankara
Tel: 4195020 (7 hat), Faks. 4195027 • tzmır Temsılcısr
SerdarKıak,HZı>aBtv. 1352S 23 Tel: 4411220, Faks:
4419117 • Adana Temsılcısi: Çeün Yiğenoğlu, Inönü Cd.
119 S. No:l Kat:l. Tel: 363 12 11, Faks: 363 12 15
Müessese Müdüru: Cstûn Akmen
•Koordınalör Ahmet koruban #
Muhasebe Bûlent Yener#Idare.
Hüseyin Gürer • Işletme Önder
Çeiik • Bılgı-Işlem Nail tnal •
BügisayarSıstem: Mürüvet Çikr
MEDYA C: • YSnetım Kunılu
Bjşkanı - Genel Müdür Gülbin
Erduran # Koordınatör Reha
Işıtman • Genel Mûdür Yardımcısı
Min* Akdağ TeL 514 07 53 -
5139580-5138460-61,Faks 5138463
Tûrl
> ve Basan: Yenı Gün Haber Ajansı, Basın ve Yavıncılık A.Ş
aiı Tad 3941 Cağaloğlu 34J34 Ist PK. 246 Islanbul fel (0-2121 512 05 05 (20 hat) Faks (0/212) 513 85 95 15AĞUSTOS1997 İmsak: 4.28 Güneş: 6.07 Öğle: 13.16 tkindi: 17.03 Akşam: 20.11 Yatsı: 21.43
Almanya'da
deve yarışı
• Dış Haberier Servisi -
Avrupa yanş tarihinde ilk
kez develer piste çıkıyor.
Almama'nın Berlin
kentındeki Hoppegarten
yanş pistinde
düzenlenecek yanşlar,
şimdiden Almanlann
merak odağı haline geldi.
Birleşik Arap
Emirlikleri tarafından
Almanya'ya bu ayın
başında gönderilen develer,
jokeyleri ile birlikte bu
ilginç yanşa
hazırlanıyorlar. Yanşlann
önümüzdeki pazar gûnü
koşulacağı bildirilirken
dün, develer, Berlin'in
Brandenburg Kapısı
önünde gazetecilere poz
verdiler.
Kredi
başvuruları
• ANKARA (Cumhuriyet
Bürosu) - Yüksek Öğrenim
Kredi ve Yurtlar
Kurumu'nun verdiği
öğrenim kredisi ile katkı
kredisine başvurular, 18
ağustos-5 eylül tarihleri
arasında yapılacak. Yüksek
Öğrenim Kredi ve Yurtlar
Kurumu Genel
Müdürlüğü'nden yapılan
açıklamaya göre öğrenim
ve katkı kredisi başvuru
formu ve kılavuzlan, bölge
ve yurt müdürlüklerine
gönderildi. Yanlış, hatalı
veya eksik kodlama
yapanlar kredi alamayacak,
aynca öğrenciler, birden
fazla başvuruda
bulunamayacaklar. Posta ile
yapılan başvurular kabul
edilmeyecek.
Carettalar
denize ulaştı
• ANAMUR(AA)-
Içel'in Anamur ilçesi
kumsalında, yumurtadan
çıkan ya\TU caretta-caretta
deniz kaplumbağalan,
denize ulaştı. Anamur
sahilinde, anaç
kaplumbağalann çok
sayıda yuvaya bıraktıklan
yumurtalann 55-60 günlük
kuluçka dönemleri sona
erdi ve yavru
kaplumbağalar denize
ulaşmayı başardı. Bu arada
anaç kaplumbağalar. son
yumurtalannı kumsala
açtıklan yuvalara
bırakmaya devam ediyor.
Rock yollara
duştu
• Haber Merkezi - Türkçe
sözlü rock müziğin ünlü
gruplan Bulutsuzluk
Ozlemi ve Egoıst'ın, Ege
ve Akdeniz sahillerinde
vereceği konserler başlıyor.
Tanınmış viskı markası
Passport Scotch'un
sponsorluğunda
gerçekJeştirilecek
konserlerin ilki 19 ağustos
günü Çeşme Çınar Beach
Disco'da gerçekleştirilecek.
Bulutsuzluk Özlemi ve
Egoist 20 ağustosta Izmir
Levent Manna, 21 ağustos
Kuşadası Temple Disco, 22
ağustos Marmaris The
Beach Club ve 24 ağustos
Alanya Colony Disco'da
rockseverlerle buluşacak.
Tadişah
Tapusu' sorunu
• MORDOĞAN(AA)-
Karaburun yanmadasında,
yaldaşık 500 dönüm arazi
üzerinde 1984 yılında
ortaya çıkan "Padişah
Tapusu' sorununun.
beklenılen kanunun 1995
yılında çıkanlmasına
ragmen hâlâ
çözümlenemediği bildirildi.
Padişah Tapusu ile
Mücadele Komitesi
Sözcüsü Avukat Ahmet
Nihat Darcan, "Siyasiler
bu soruna çözüldü gözüyle
bakıp unutmamalı" dedi.
Altyapı çalışmalan ve tesis yapımı için hükûmetten destek bekleniyor
Karadeniz tıuiste hasret• Yeşilin her tonuyla bezenmiş dumanlı dağlar,
bulutlann üzerindeki yaylalar, keşfedilmemiş tarihi
yapılar ve mağaralar, yerli ve yabancı turistleri
ağırlamak için bekliyor.
ALPERTURGUT
Trabzon-Rize ve Bayburt'un
yeşilin her tonuyla bezenmiş du-
manlı dağlan, bulutlann üzerin-
deki yaylalan, keşfedilmemiş ta-
rihi yapılan ve mağaralan, yerli
ve yabancı turistleri ağırlamak
için bekliyor. Akdeniz ve Ege
ağırlıklı turizm sektörünün Ka-
radeniz'ede yönelmesini isteyen
bölge insanlan, hükümeti altya-
pı çalışmalan ve tesis yapımı için
destek vermeye çağınyor.
Bahçelievler-Maçka ve Ikizde-
re belediyelerinin ortaklaşa ola-
rak dûzenlediği Karadeniz gezi-
sine katılan 34 gazeteci, bölgenin
turizme olan açhğını yerinde gör-
dü. Trabzon, Maçka, Oltu, Gü-
müşhane, Bayburt, Rize ve tkiz-
dere yaylalannı 4 gün boyunca
gezen gazeteciler, insan eliyle he-
nüz kirletilmemiş doğayı fotoğ-
raflarken Karadeniz insaruyla kay-
naşma imkânı da buldu.
tkizdere yaylalan
Çağrankaya ve Anzer jtfylala-
nna çıkan yollan stabilizeden kur-
tarmak isteyen Rize'nin tkizdere
tlçe Belediye Başkanı Ayhan Bi-
beroğlu, "Rize VaMIiği ve Kara-
yollan Bölge Müdüriüğü asfalt
yol için yardımcı olmahdır" diye-
rek yetkilıleri göreve davet ediyor.
2 bin 500-3 bin metre yüksek-
teki sisli yaylalar, buz gibi hava-
sı, şelaleleri, akarsulan ve kan
erimeyen yamaçlany la büyük şe-
hirlerde yaşayan insanlann akını-
na uğramış durumda. Devletin
Ikizdere'ye yatınm yapmadığın-
dan yakınan ilçe halkı, erkeklerin
kahvede oyun oynamakta zaman
öldürdügünü, kadmlann çay ve
findık toplayarak iş yükünü omuz-
ladığını belirtiyor.
Ikizdere'nin köylerinde yaşa-
yan insanlar ise hayvancılık, ala-
balık üretimi ve dağ yamaçlanna
kurulan kovanlardan elde edilen
bal ile geçimini sağlıyor.
Karadeniz'in yemyeşil dağlan
Zigana Tüneli ile son bulurken
gazetecileri. Gümüşhane ve Bay-
burt'un çorak tepeleri karşıladı.
Gazeteci kafılesini ağırlayan Bay-
burt Valisi Ali Haydar Ören, 4
yılda 2.5 milyon metrekarelik Ha-
san Dağı suyunu ve 300 bin fidan-
lık ormanı 69. vilayete kazandır-
dıklannı vurgulayarak, "Çoruh
Irmağı ile hayat bulan tarihi İpek
YohTnun üzerinden geçtiği ŞehH
Osman ve Dedem Korkut rürbe-
leri, kaleleri. camileri, hamamla-
n, Aydıntepe yeraltı şehri ve Kop
Dağı Kayak ve Kış Sporlan Mer-
kezi'ne sahipolan Türldye'nin en
küçük ilini kamuoyuna tanrtma-
nızı istiyoruz" dedi.
Sümefa Manasün
Trabzon'un Maçka ilçesindeki
tarihi Sümela Manastın'nda 12
yıldır süren restorasyon çalışma-
lan hiç bitmeyecek gibi görülü-
yor. Bizans Imparatoru Theodo-
siosi tarafindan 4. yüzyılda Mer-
yemana'ya ithafen yaptınlan bin
300 metre yükseklikteki kaya ki-
lisenin 9. yüzyılda tamamlanan
freksleri, bugün tanınmayacak
halde. Hazreti İsa ve Meryema-
na gravürlerinin gözlerinin oyul-
ması ve frekslerin üzerine isim-
lerin kazılması. turistlerin tepki-
sini çekiyor.
Karaca Mağarası
Jeoloji Mühendisliği ögrenci-
si Şükrü Erustarafindan 3 yıl ön-
ce keşfedilen Karaca Mağarası,
bugün yerli ve yabancı turistlerin
ilgisini bekliyor. Gümüşhane'nin
Torul ilçesine bağlı Cebeli köyü
Karaca mahallesinde bulunan bin
800 metre yükseklikteki bin 500
metrekarelik mağarada yer alan
sarkıt ve dikitler gezenleri adeta
büyülüyor.
Yaz aylannda yeşilin her tonunu bağnnda saklayan sisli yaylalara yerleşen Karadeniz insam, 3 bin
metre y ükseklikte tertetniz havayı soluyarak ömrüne ömfir kaüyor. Dedeleri, yıkık dökük yayla ev-
lerinde. hakkal dükkânlannda ve ahırdan bozma otellerde sohbet ederken çocuklar çay içme sırası
için semaverin yanıbaşuıda bekleşiyor. (Fotoğraflar: ALPER TURGUT)
'StYANÜR ÜRETlMtNt 2 AY TEST EDELİM'
EurogokPun önerisine ret
ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) -
Eurogold'un, Çevre Bakaru Imren Ay-
kut'a ilettiği "Siyanürie üretimi, 2 ay
süreyle, bflun adamlanve halkm önûn-
de testedefim" yönündekı önerinın Ba-
kanlar Kurulu'nca reddedildiği öğre-
nildi.
Çevre Bakanı Aykut, 2 hafta önce-
ki Bakanlar Kunılu toplantısınuı ar-
dından, "Hukukisüreci hrzlandırmak
için Çevre Bakanlığı'mn Danıştay'a
yapdğı karardüzeltiDe başMimsunuge-
ri çekeceğiz'' açıklamasını yapmıştı.
Ancak basıt bir hukuki işlem olan bu
karar hâlâ uygulanmadı. Aykut'un, Ba-
kanlar Kunılu karanru. Eurogold'un ba-
kanlığa yaptıgı yeni öneriyi kabineye
getinnek için uygulamadığı ögrenildi.
Edinilen bilgiye göre, Eurogold, Ay-
kut'un yaptığı "Çabşmalannıza ara
verin" önensine karşı, "Siyanürie al-
ün üretimini 2 a> süreyle bifim adam-
lan ve halkın önünde testedeiim" öne-
nsınde bulundu. Aykut. siyanürcü şir-
ketin bu önerisini, geçen salı günü top-
lanan Bakanlar Kurulu'na getirdi. Ku-
rul, Eurogold'un önerisini kabul et-
meyerek, bir önceki toplantısında al-
dığı, "Çevre Bakanbğı'mn Danıştay'a
yapoğı karar dûzeltme istemini geri
çekmesi" karannı yineledi. Böylece
Bakanlar Kunılu, 2 hafta üst üste ay-
nı karan almış oldu.
Karann 2. kez yinelenmesine karşın,
Danıştay 6. Dairesi'nden bir yetkili,
"Bize boyle bir evrak geunedi" dedi.
lzmır Çe\Te Hareketi avukatlanndan
Noyan Ozkan da karar dûzeltme iste-
mini gen çekmek için yazılan dilekçe-
nin sadece bir tümceden oluştuğunu be-
lirterek. "Bu karann Damştay'a ulaş-
ünlmaalsaatbUesürrne/. Karann hi-
lâ uygulanmaması, bakanhğm Eurogold
lehine tavir aldığını gösterir" görüşü-
nü dile getirdi.
Bergamalüara destekkampaıtyası
Aralannda çok sayıda sendika ve meslek odalannın da buhınduğu demokra-
tik kitleörgürJeri, çevreye ve yaşama zarar veren maden arama şirketlerine kar-
şı eylem kampanyası başlattL Çok sayıda örgüt adına yapılan basın toplanüsın-
da konuşan İstanbul Tabip Odası Yönetim Kuruhı üyesi Mustafa Sütlaş, "Tür-
kiye'de yaşayan ve gelecekte yaşayacak olan canhlann soylan tükenmeden bu
sorunlan yaratanlara karşı çıkıyoruz'' dedi Bergama'daki siyanürk alün ara-
ma çakşmalanndan Türkive'nin yılda 235 milyar lira gelir cıgaHıgırıı betirten
Sütlaş, gelirin çok fazla olmadığı bu bölge için sağlığımızı tehlike alüna atma-
nın doğru olmadığmı dile getirdi. (Fotoğraf: KEREM ILGAZ)
.DOPİblG .'.
e-posta : tan (a prizma.net. tr
Kanada
7 nükleer•ı»
santralını
kapatıyor
İstanbulHaber Servfei-Ka-
nada'daki 21 adet 'Candu' ti-
pi nükleer reaktörün sahibi,
işletmecisi ve en büyük elekt-
rik kurumu olan Ontario
Hydro'nun, 7 tehlikeli nükJe-
er santralını "güvenlik nede-
niyle'' kapatmaya karar ver-
diği açıklandı.
Türkiye'de yapımı planla-
nan nükleer santral ihalesine
katılmasına kesin gözüyle ba-
kılan Kanada'nın, güvenlik
gerekçesiyle kendi işlettiği
santrallan kapatması, proje-
nin iptal edilmesi için önem-
li bir gelişme olarak nitelen-
di. Kapatılacak reaktörlerin
1971 -1978 yıllan arasında ku-
nılmuş ve ömürlerinin yakla-
şık yansında olan reaktörler ol-
duğu kaydediliyor. Greenpe-
ace Akdeniz Ofisi, Enerji
Kampanyası Sorumlusu MeV
daKeskm, Kanada'nın AECL,
Fransa'nın Framatome, Al-
manya'nın Siemens, ABD'nin
WesÖıinghouse ve Japonya'mn
Mitsubishi fırmalannın, Ak-
kuyu'da yapılması düşünülen
bir nükleer santralı Türkiye'ye
satmak istediklerini ammsata-
rak, Türk kamuoyunu Anka-
ra hükümetinin 2020 yılına
kadar 10 nükleer santral kur-
makta ısrar etmesi halinde,
karşılaşılacak tehlikelere kar-
şı uyardı.
Demirel Marmaris'te
'Yeşüe
düşmanhk
cinayetûr'
• Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel,
Marmaris'teki yangm bölgesinde
incelemelerde bulundu. 10 adet daha yangın
söndürme uçağına ihtiyaç olduğunu söyleyen
Demirel, insanlann bu güzel alanlara nasıl
kıydığını anlamadığmı belirtti.
MEHMET EMtN
BERBER
MARMARİS-Cumhur-
başkanı Süleyman Demi-
rel Marmaris'te 1385 hek-
tar alanın yanmasıyla so-
nuçlanan bölgede dün in-
celemelerde bulundu. De-
mirel, yeşile düşman ol-
manın cinayetle aynı anla-
mageldiğini söyledi. Mar-
maris'teki orman yangı-
nıyla ilgili soruşturma sür-
dürülürken Muğla'da dün
3 ayn yerde çıkan orman
yangınlannın söndürüldü-
ğü bildirildi. Orman Ba-
karu Ersin Taranoğtu. Ocak
1997'denbuyana 799 or-
man yangını çıktığını ve 4
bin 939 hektarlık orman
alanının tahrip olduğunu
söyledi.
Orman yangınuıın ya-
şandığı Marmaris'e gelerek
'geçmiş olsun' dileğınde
bulunan Demirel. son iki
yangında toplam 10 bin
hektarayakın alanın yitiril-
diğini anımsattı. Yangmın
başlangıç yeri olan Tuz-
la'da yetkililerden bilgı alan
Demirel, Türkiye'de yılda
iki bin yerde çıkan orman
yangını sonucu 100 bin
hektar ormanlık alanın yan-
dığına dıkkat çekerek Tür-
kiye'nin lOtane daha yan-
gın söndürme uçağına ih-
tiyacı olduğunu kaydetti.
Yangında sabotaj olasılığı
konusunda kendisine bilgi
aktanldıgını belirten De-
mirel, "17 ayn yerden bir-
den çıkan yangında sabo-
taj ihtiınali olabilir. İnsan-
lar nasıl bu güzelim yeşiü
yakmaya knabUhorlar, şa-
şılacak bir şey. Yani insan
kendi memleketine ancak
bu kadar haince düşman-
hk yapabilir. Ha yeşile el
kakhrmışsınız, ha yaşayan
varlıklaradkaldırmtşsınız
aynı şey. Yeşile düşmanhk
cinayetitir" diye konuştu.
Marmaris Kaymakamı
rtkret Deniz de yangın ile
ilgili yapılan soruşturma
konusunda yazıh bir açık-
lama yaparak bilgi verdi.
Deniz, yangın sırasında
koyda bulunan teknelerin
ve mürettebatının araştınl-
dığmı bildirdi.
Muğla'nın Ortaca Or-
man Işletme Şefligi sınır-
lanndaki Tepearası Köyü
24 numarah bölmede dün
saat 10.45 sıralannda çı-
kan orman yangını, sön-
dürme ekiplerinin hızlı mü-
dahalesi sonucu, 11.50'de
kontrol altına alındı. Aynı
saatlerde, Köyceğiz'e bağ-
lı Kavakarası ile Ortaca'ya
bağlı Feyziye köyleri yakı-
nında da orman yangınla-
n kontrol altına alındı.
Öte yandan Hakkâri 'nin
Şemdinli ilçesinde önceki
gece başlayan orman yan-
gını devam ediyor.
SÖYLEŞİ ATTİLÂİLHAN
'Sistem' ve 'Savunmamız'L
Y ıl 1948, 'Zincirii Hüniyet' gazetesinde, o sıra-
larda imzalanan Amerikan yardım anlaşma-
sına ve iktidardaki CHP hükümetinin dış politika-
sına karşı, Mehmet Ali Aybar der ki:
"...dış münasebetlerdeki durumumuza ge-
lince: Kuva-yı Milliye ruhuna sadık kalınması-
nı istiyoruz. Bu bütün bir programdır. Çünkü Ku-
va-yı Milliye ruhu, siyasi ve iktisadi istiklalimi-
zi, toprak bütünlüğümüzü her şeyin üstünde tu-
tar. Kuva-yı Milliye ruhu, her şeyden evvel, Türk
halk kütlelerinin menfaatini gözönünde bulun-
durmayı emreder. Çünkü Kuva-yı Milliye ruhu,
emperyalizm düşmanıdır. Kuva-yı Milliye ruhu,
dünya banş idealinin hizmetindedir. Dünya mil-
letleriyle ve komşulanmızla dostluk bağlan
kurmamızı ister. Çünkü Kuva-yı Milliye ruhu
savaştaşkırbcılığınınher türiüsünü reddeder..."
(5Şubat1948)
Aybar1
! böyle acı acı söyleten nedir? Ünlü deyi-
miyle, 12 Temmuz 1947 tarihli, Türkiye'ye yapıla-
cak yardım hakkında anlaşma!
Mlm' nereye Konacalc?
B u anlaşma, Truman Doktrini' sayesinde im-
zalanmış, o zamanki iktidar ve Inönü tarafın-
dan, Türkiye'n/n Kurtuluşu' diye takdim edilmiş-
tir. Inönü diyordu ki: "...Büyük Amerika Cumhu-
riyeti'nin memleketimiz ve milletimiz hakkın-
da, beslemekte olduğu yakın dostluk duygu-
lannın yeni bir örneğini teşkil eder\bu sevinç-
li olayı, her Türk candan alkışlamalıdır." Anlaş-
ma hayli uzun, hepsini görmenize lüzum da yok,
sadece Türkiye'nin çıkariannı, Amerika'nın, gide-
rek 'Sistem'in denetimine 'kilitleyen', bellibaşlı bir-
kaç maddesini hatıriamak yeter.
Anlaşma şöyle başlıyor: Türkiye Hükümeti,
Türkiye'nin hürriyetini ve bağımsızlığını koru-
mak için ihtiyaa olan, güvenlik kuvvetlerinin tak-
viyesini temin; ve aynı zamanda, ekonomisinin
istikrannı muhafazaya devam maksadıyla, Bir-
leşik Devletler Hükümeti'nin yardımını istedi-
ğinden..." Buraya bir mim konacak, neden, aslın-
da Türkiye 'hürriyet ve bağımsızlığmı' Truman
Doktrini'ne göre istemiş oluyor, yani sadece ko-
münizm yakasından gelecek tehlikeye karşı; şu
halde yardım anlaşması, başka tehlikelere kar-
şı, Türkiye'nin bağımsızlığını ve hürriyetini ko-
rumaz.
2, Madde'nin sonunda şöyle ilginç bir fıkra var:
"Türkiye Hükümeti yardımı tahsis edilmiş bu-
lunduğu gayeler uğrunda kullanacaktır." Bu
gayeleri de Truman Doktrini'nin aydınlığında sap-
tayacaksınız, Amerika Türk ordusunu donatıyor,
ama komünizme -daha kısa bir deyimle, 'Rus-
ya'ya- karşı donatıyor, Türk vatanı, başka bir düş-
manca bastırılırsa, verdiği malzeme kullanılamaz.
Ya 4. Madde'nin son fıkrasının güzelliği? Arzede-
yim de, tadına bakın: "...Türkiye Hükümeti, Bir-
leşik Devletler Hükümeti'nin onayı olmadan, hiç-
bir madde ve bitginin mülkiyetve züyedliğini dev-
redemeyeceği gibi, aynı onay olmadan Türki-
ye Hükümeti (...) bu maddeler ve malûmatin, ve-
rildikleri gayeden başka bir gayede kullanıl-
masına müsaade etmeyecektir."
Nasıl, iyi mi?
Asıl sorun nedlr?
Y ıl, 1964, aylardan haziran; birden, Kıbns Bu-
nalımı patlak veriyor. Hükümet bir koalisyon
hükümeti, başında Inönü; hani, yukardaki anlaş-
mayı Amerika'nın bize yakınlığına kanıt sayan inö-
nü. Ufak yollu, Kıbns müdahalesine niyetleniyor,
pat, Amerikan Başkanı Johnson'dan bir mektup;
herif, 'Amerika'nın Türkiye'ye yakınlığını kanıtla-
yan' 1947 anlaşmasına dayanarak, Türkiye'ye
'posta koyuyor.' Mektubu hatırlamakta yarar gö-
rüyorum, özellikle askerîyardımla ilgili kısmını! Di-
yordu ki:
"...Türkrye ile aramızda mevcut askerîyardı-
mın veriliş maksatlanndan başka gayelerde
kullanılması için, hükümetinizin, Birleşik Dev-
letter'in onayını alması gerekmektedir. Hükü-
metiniz bu şartı anlamış olduğunu, muhtelrf
vesitelerle Birleşik Devletier'e bildirmiştir. Mev-
cut şartlar altında Birleşik Amerika'nın, Türki-
ye'nin Kıbns'a yapacağı bir müdahalede Ame-
rika tarafından sağlanmış malzemenin kullanıl-
masına muvafakat edemeyeceğini, size bütün
samimryetimle bildiririm."
Evet efendim, neymiş? Üstelik adını andığım
1947 anlaşması, aynca NATO Anlaşması ,xınun 3.
Maddesi uyarınca yapılmış ikili anlaşmalar, bunla-
nn getirdikleri yükümlülükler var. Şimdi sorun şu:
Bu anlaşma yürürlüktedir, NATO anlaşması yürür-
lüktedir, ikili anlaşmalann biryenisi Amerikan Kong-
resi'nde onay bekliyor; bütün bunlar durur, Türki-
ye'nin savunmasını dört birtaraftan 'Sistem'in ve
'Amerika'nın çıkarlanna -daha da müthişi, 'ona-
yına'- bağlar iken, acaba Türkiye, hem bu 'Sis-
tem' içinde kalır, hem de 'Ulusal Savunma Kavra-
mını' nasıl geliştirip uygular?
Bence asıl sorun, daha 1947'de Aybar'ın işaret
ettiği, o zamandan bu zamana sosyalistlerin türlü
iftiraya, çamura ve karalamaya aldırmaksızın, söy-
lemekte direndiği, tam bağımsız, Kuva-yı Milli-
yeci dış politikayı günün koşullan içersinde doğ-
ru dürüst tanımlamaktan; sonra da, 'Müdafaa-i Hu-
kukÖğretisi'ne göre 'Ulusal Savunma Kavramı'tv
oluşturmaktan geçiyor. Evet, sistemin kökeni Tru-
man Doktrini oldukça, ulusal kavram geliştire-
meyiz; geliştirsek de uygulatmazlar. Bize gerekli olan
Müdafaa-i Hukuk Öğretisi'dir, 'Truman Öğreti-
si' değil; bu ikisinı bağdaştırmaya kalkışmak, dü-
pedüz abesle iştigal olur, adamı da çelişkiden çe-
lişkiye sürükler.
Meraklısı için not: Bu yazı bir sürpriz, yirmi yıl
önce (10 Şubat 1978) Dünya'da yazmışım (Bkz.
'Batı'nın Deli Gömleği', 2. basım, s. 222); Sosya-
list Sol'un yirmi yıl önce de, kırk yıl önce de, 'Ulu-
sal Savunma Kavramı' üzerinde, Merkez Sağ/Mer-
kez Sol iktidariardan çok daha hassas olduğunun
basit bir örneği; basit, ama zaman içinde haklı
çıkmak gibi bir ayncalığı var.
. prizma.net tr/ AILHAN
http^/www.eda.tr/-bilgiyay/yazar/ailhan.htim