Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 11 MAYIS 1997 PAZAR
OLAYLAR VE GORUŞLER
Havadaki Kirlenme
ÇELIKGULERSOY
S
os\al ortamdakı \e özel-
lıkle polıtıka vaşamındakı
kirlenme ıle fızık olarak
soluduğumuz ha\ adakı
kırlenmenın acabahangi-
si daha baskın çıkar' Bu
soru bır vana acaba bunlann ikisi de
birbirini etkilhor mu? Bunlar, ustunde
duşunultnesı gereken sorular \raa
hem \anıtlaması kolay olmayan hem
de bu çapta bır yazıya sığmayacak bı-
lımsel konular
Onun ıçın bınncı bolumu. "erbâbı-
na"bırakıp hukukçuluğun vanındaen
az 40 yıldır ıkıncı bır mesleğım halıne
getırdığım "'çevreciliğe'* kulak vererek.
bu yazımı Istanbul un fızık ortamına,
havasındaki zehire ve onun fîzyolojik
sonuçlanna ayırayım
Çok açık bır durum bu şehnn hava-
sında her y ıl artan \ e gozle gorulen bo-
zulmadır Kirlilığin belirtileri, iki tane:
Once, bır turlü kalkmayan ve artık
neredeyse surekhleşen kül renkli hava.
Çoğukışı -özellıkledeeskıdurumuve
yurtdışındakı dunyavı bıleme>en genç-
İer-, bu pusluluğu ve gri rengi, normal
bir şey. yanı bir sis sanıvor... Halbukı es-
kıler bılır kı, sıs önce beyaz renkli olur,
sonra mıs gıbı temız bır nem kokar ve
guneş çıkınca da ortadan kalkar Bu oy-
le degıl bır oturuyor, gunlerce kalkmı-
>or Kjrlılığınikincigöstergesi,ortalık-
taki ağır koku. Ne tuhaf kj, bunu da ço-
ğuburun du>mu>or Ben burnu, koku
alnıa organı bilirdim.. Bize övle oğretil-
cü. Oysa son bırkaç yılda Istanbul'un bu
kadar kokuşmasını buyuk çoğunluk
duymavınca ve kime sorsam, yuzume
hayretle baktığuu gordukçe, anl ı>orum
kı, suratlardaki bu çeşıtü bo> ve tipteki
çıkıntılar. meğer birer dekordan ibaret-
miş!_
Ozellıkle çukur semtlere daha bır ço-
ken koku dayanılır gıbı değıl İstan-
bul a karayolu ile geîenler zaten alışa
alışa ortama gırdıklennden ve ozellık-
le Izmıt yolunda 100-150 kılometrelık
bırzehırtunelınden geçtıklennden. on-
lar ıçın durum pek farketmiyor. Fakat
havadan inen voleular, uçağm kapısı
açılır açılmaz kokunun duvar gıbı çarp-
tığını duyuyorlar Hatta uçak ınışe geç-
tığınde ıçıne sızma başlıyor lngılte-
re'de oturan bır tanışım, lstanbul"a ge-
lıp donunce. ustlenne smen kokunun
gıysılerden gunlerce balkona asmak
yoluyla çıkmadığını, ondan ancak hep-
sını temızlemecı>e vermek yoluyla
kurtulabıldıklennı anlattı Pekjnedırbu
koku ve havadaki bu zehır7
Yanı han-
gi kaynaklardan olıışuvor!.
1 En başta gelen kaynak, hıç kuşku
yok kı, şehnn ıçıne ve çevTesıne Irikgi-
bi oturan endustri. Ankara'nın bu ba-
kımdan şansı var, ıçınde fabnka>ok Is-
tanbul o> le rru ya° Her semtını bırakın,
eskı guzelım Boğazıçı bıle. uç koca
fabnkaya kurban edılmıştır Kılyos'un
yamacındakı Demırcıkoyu'nde Kara-
denızlıbakkalıneşıyakınıyor "Habos-
tana neyu diksem. artık tutmâyi. EUe-
rime yağlı bir kara bulaşâyi!" Bulaşır
tabıî Çunku Demırcıkoy den Paşabah-
çesı'ne ve Beykoz'adûzbrrçızgı çekın,
sadece ıkı kılometre tutar
2 Voğun trafiğin urettığı kurşun ve
karbondıoksıt Burada Turkıye'nın ve
Istanbul'un Batı ülkelenne ve kentlen-
ne gore daha olumsuz bır dokusu var
MflE gelir duşukluğu yüzunden taşıtla-
nn çoğu, özellıkle de kamyonlar, eskı
model ve harabe halindedir. Motor
ayarlan bozuktur. devamh vağ yakar-
lar
3 Bırkaç merkeze toplanıp dağlar gı-
bı yığılan çop ytğuılan. Bunlar ana yol-
lar ustunde olmadığı ıçın goze gozıik-
miıyor. Ama çevTelenne parfum yay-
madıklan kesın Nukte bır yana, çöp
dağlannın kırlıhğı, bellı kı üst boyutlar-
da İlgiııçbirornekvereyim:BiziınKu-
nım (Turing), otovollannda surekli ser-
vis verirken, bir gün bir volcu imdat is-
temiş. Ekıp arabamız gıtmış Adam,
motorunun yandığı kanısında. Otomo-
bilin içi öylesine ağır bir kokuyla dolu.
Ekıbımız bakmış, motorda bır şev yok
Meğerse bu vatandaş, Umranıye çoplu-
ğunun hızasından geçıyormuş ve o gun
de hava çok sıcakmış
4 Halkınduşuknıtelıklı(kalıtelı)ya-
kıtlar kullanması, dorduncü faktordur
Buna karşı, doğalgaz kullanımının vay-
gınlaşmasıyla durumun dûzeleceğı
soylenıyor Bır kez doğalgaz, lstan-
bul'un ancak uçte bınne hızmet vere-
bılecek Sonra, gazın tumu de yakıla-
mıyor Onun. havaya kanşan bır kısmı
var Kadıkoy - Bostancı eksenınde, se-
dır çamlannrn neden yuzde 80 ı kuru-
yor9
Doğalgazın goturulemedığı yok-
sul semtlerde birçok evin eski kamyon
lastiğı yaktığı bile goruluvor. Merak
edenler, Sanyer'ın üstundekı Maden
mahallesının sokaklannı dolaşabılır
Oradakı evcıkler de, lastigi keyflnden
yakmıyor. Gucu o kadanna yetmekte
Devlet ya da Beledıye, fınans desteğı
sağlayamayacağma gore, demek kı bu
da kaçınılmaz bır olgu olarak kalacak
5 Çoğu kışıye evham gıbı gelecek
bır sonuncu kaynağı ekleyevım Içlen
sanayı artıklanyla ve surekli kanalızas-
yon atıklanyla dolmuş, Karadeniz'in
ve Marmara'nın, çevresine asit esinbsi
ve koku yaymadığının güvcencesını
kım verebılır9
Bu ağır kokulu madde-
ler hep dıpte rru kalır7
Hepsini toplayuıca, Istanbul havası-
nın neden kırlendığıne değıl. nıye top-
lu olumlenn yaşanmadığına şaşmak
gerekır Anlaşılan, "halkımızuıçokda-
yanıklı bir naturası \ar" dıyeceğım
ama, hastahaneler losemılı ve astımlı-
larla dolup taşıyor
Mıllıyet'te Erkan Yiğit, bır tanhte,
teknık bır raporu elıne geçınp yayım-
layabılmıştı Istanbul havasının ıçınde,
başta kurşun olmak uzere aluminvum,
kadmıyum, nikotm, siyanur, arsenik...
hem de yuklu oranlarda, saptamruş Bu
sonunculan, eskjden insanlar intihar
maddesi olarak kullanırdı.
Olayın, Istanbul ve çevresı ıle bıtme-
dığı anlaşılıyor Üçüncu Mustafa'nın,
200 yıl once -o zamanlar ıçın haksız
olarak- >aptığı bır kehanet ıle yazdığı
dortlükte dıle getırdığı gıbı anlaşılan
V ıkılıpdur bu cihan, sanma ki bizde
duzele
Işın bu "global* görûntusunu, şunun
için soze konu edıyorum Amenka'yı
bılemıyorum ama, Avrupa'da da, artık
durum hıç parlak değıl Kuşku yok kı,
Istanbul'un bozbulanık havası henuz
oralarda yok A.ma asıt yağmurlannın
ormanlan kuruttuğu bır gerçek ve yer-
yer bır acayıp koku da. var
Alman basınındakı bır haber oralar-
da bızden çok daha az olan "tuhaf ko-
ku'' meselesıne, bır aydınlık getırdı
Bunun baş sorumlusu, trafik ile ozon
deliğinin, evliüği imiş. Egzoz borulan-
nın yaydığı karbondıoksıtı, ozon delı-
ğı dolayısı ıle dunyava filtresız olarak
gıren ultra-vıole îşinlan ozona çevır-
mekte ımış1
Boylece yukanda kırlılık
yukselmesı ıle sanayı spreylennın ve
her tûr soğutucu cıhazlann verdığı klo-
ro-floro karbon gazının goğe çıkışı ıle
ıncelenen ve delınen ozon tabakası, ta-
şıtlar gazı yuzunden tam tersıne toprak
ustunde, artmakta ve yere çokmekte
ımış1
Ozonu olçen pratık ve ucuz aygıt-
lar (cıhazlar) bıle yapılıp, Alman>a'da
pıyasaya surulmuş Mıktannı ve oranı-
ru oğrenmek. ne ışe yarayacaksa7
tnsan cığen ıse, mılyonlarca yıldır
bellı bır oksıjen solumaya gore yapılan-
dığından, bu ozonlaşma cıddı bunye
değışımlenne yol açacak demektır
Tanhte boyle bır sonın yoktu Bu,
"yeni tstanbul*'un derdı Bunun da, çö-
zumu yok gıbı Çunku hangi guç kar-
bondioksit artışlannı onlevecek? En-
düstnye sınırlamalar nasıl getınlebıle-
cek, taşıt uretımıne ve kullanımına sı-
nırlar konabılecek Birçok ulke ıçın bu
ekonominin tahribi ile eşanlamlı. Kım-
se bu guçte olmadığına gore gerçekçi
olalım. lstanbul'un da, zehın ve koku-
su artacak demektır
Durumda hıç duzelme bekJenemez
mi? Körumser damgası yemek pahası-
na "beklenemez" dıyeceğım Şu ana
temellerden dolayı Türkiye'nin bu ko-
nuda, ikri ulkekrden aynlan özel koşul-
lan ve farklı bir yapısı var
• Once ulaşıma son 40-50 yılda, ve
tam bılınçle venlen ana ıstem dolayı-
sıyla, ulkemız. yuk taşımacılığını, Av-
rupa'dald model olan deniz, nehirve de-
miryoUanna değil, karavollan ustune
bindirmiş durumdadır. O yuzden bız-
dekı kamyon sayısı, Avrupa'nın topla-
mına yakındır ve bu sayı artacaktır
• tkıncısı yukarda değındığım, ge-
nel gelir düzevinegöreoluşan "hurda ta-
şıt"kaJabahğı devam edecektır
• Turkıye'de devlet yetkesının (oto-
ntesmın) zayıflığı ıle Batı ulkelennde-
kı dısıplın ve denetım duzenı kurulama-
maktadır Duman savurarak geçen taşıt-
lan trafikten çekecek bır mekanızma
ve sokaklan dolaşıp, havaya zehır bo-
ca eden luks apartmanlara ceza yazacak
bır çark, bu ulkede kurulamaz
• Devletın fmans guçsuzluğu dev-
let butçesinin perişan hali havayı en faz-
la resmî kurumlann ve kamu persone-
lı blok konutlannın zehırledığını açık-
ça gostenyor Sultanahmet tekı Dev let
Matbaası'na uyan haben gonderdım
Bacalanndan savrulan kara dumanın,
en başta kendılennı mahvettığını' Al-
dığımyanıt "Ne yapalım, Ankara'dan
gelen odenek bu kadar!^ Sırkecı Ga-
n'nın bır fabnkadan daha uzun bacası
da. aynı yanıtı yansıtır Fenerbahçesı
Orduevı apartmanlan da öyledır Bu
omekler lıstesı daha çok uzatılabılır
Aynı boluk ıçınde bir özel durum:
Lımanda ve Adalara-Boğaza ışleyen
20-30 vapurun bacalan.u
Ozelleştinne
programı" gereğı, bunlann her turlu
odeneği kesilmiş! Hepsı kara dumanlar
savuruyor Artık bunlar komuryakma-
dığına gore, bunun hıçbır mazeretı de
yok GalataKopnısu'ndenbırbakın O
dumanlar yayılamayıp, havada >er-yer
top gıbı duruyor'
Biitun bu kaynaklan toplayacakoJur-
sak, İstanbul, onumuzdekı vıllarda, da-
ha çok karbondıoksıt, kurşun, alumın-
yıırru kadnüum. nikotin. siyanur, arse-
nik üretecek, havasını solumak daha
bır zorlaşacak ve her yıl artan bronşıt
ve astım sayılan ıle artık bır dey ım ha-
lıne gelen "Istanbul oksuruğu" ıyıce
yerleşecek ve ortalıktakı genel koku da,
artacak demektır
Bu yargıyı fazla karamsar buunak.
kolay bir >ol™
Ama, iyimserliğin de temellerini gös-
termek gerek.
TARTIŞMA
Bunlarla mı Aydınlığa Kavuşacağız?!
• • nlu Mılh
W ~T~Guvenlık
I I Kurulu
I J toplantısının
^ « « ^ ulkemız ıçın
çok onemlı bır yonu
olduğunu
değerlendırıyorum O
da Türk Sılahlı
Kuvvetlerf nın komuta
katına, tehlıkeyı goren
komutanlann getırılmış
olmasıdır Doğrusunu
ıstersenız 12 Eylul'un
komuta yapısı ve daha
sonrakı gelışmelerden
doğan tereddutlerım
umıtlerımı haylı
kırmıştı Yenıden
umıtlenmenın
mutluluğunu yaşadığımı
ıfade edeyım Bu
durum. Ataturk'un
sahıpsız olmadığını
Turk mılletıne
müjdelemıştır,
kanıs'ındayım
Ancak MGK'nın
kararlarından sonra bu
hukümetten bır şey
çıkacağını beklemek bır
hayaldı Bunu
bılıyordum Çunku bu
sıyasal yapısı ıle
parlamentonun ulkemızı
tekrar Ataturk'un
çızgısıne yoneltmesının
beklenemeyeceğı açık
seçık gorulüyor Merkez
sağ dedığınız
odunculerden aydınlık
beklenemez
Kafalarını kessenız
yeşıl kan akacak. şenatı
getırmek ıçın once
sınsıce, şımdı de koşar
adımlarla yol alıyorlar
Hem Ataturk ılkelerı,
hem de Kuran'ın
prensıplerı devlet
ıdaresıne hâkım olsun
dıyen partıler mı bu
ulkeyı tekrar Ataturk'un
gosterdığı çızgıye
getırecek
9
Zaten onlar
değıl mı kı ulkeyı bu
duruma getırenler
9
Onlar değıl mı kı ulkede
hertces once ımam
olmalı, ondan sonra
meslek sahıbı olmalı,
dıyenler lran özlemı
ıle yanıp tutuşanlar
bunlar
Ben ancak ülkemızın,
halkımızın
sağduyusuyla,
demokrası ıle tekrar
Ataturk'un çızgısıne
doneceğ§}£inaflıyoruın
MGK'nın kararlarının
yol gösterıcılığıyle
M. Selim Okçay
Hukukçu, Emeklı
Asker
PENCERE
Şeniatçı Politika
Gayri MillidiP...
Ortadoğu'da barış, kıldan ınce kılıçtan kes-
kınce 'Sırat-ı Mustakım'den geçıyor.
Bıçak sırtındakı Barış Perısı, gayya kuyusu-
na duşerse, bu kımın gunahı olacak'?
Arafat'ın mfi
Hayır!
Netanyahu'nun mu?..
Evet!
Arafat, Fılıstın halkının lıdendır; ama, Arafat'ı
sollayan bağnazların yobazlığı, Fılıstın'ı aşıyor,
tum Arabıstan'a, Iran'a, Turkıye'ye yayılıyor
Ya Netanyahu?
israıl halkının ıçıne yuvalanmış Musevı yo-
bazlarının dunyada desteklerı var Başbakan
Netanyahu ıktıdar koltuğuna oturmak ıçın, bu
bağnaz guce teslım oldu, barış sozleşmesıne
ıhanet ettı
Ortadoğu'da banşı kundaklayan guçler tek
yanlı değıl, ıkı yanlr
Bır yanda Musluman yobazı..
Ote yanda Musevı yobazı.
•
Israıl'de yaşayan halkın kımlığı Yahudılıkle
vurgulanıyor; ama, yeryuzunde az gorulen bır
olgu soz konusudur; Musevılık yalnız Yahudı
toplumuna ozgu tek uluslu bır dın olarak be-
lırtenıyor. Oysalslam çok uluslu bırdındır; dün-
ya coğrafyasında çeşıtlı soylann ve uluslartn
atlasına yayılmıştır
Israıl-Arap savaşı, bu nedenle Musluman ıle
Musevının savaşına donuşuyor
Turkıye bu savaşın bır tarafı değıldın barışın
(Arafat'ın ve Fılıstın halkının) yanındadır
Ancak bu savaşı, şerıatçı Muslumana "c/-
hat" nıtelığıyle benımsetmek ısteyen guçler
var
Turkıye'dekı şerıatçılann amaçları da ıkıye
bolunup, bır yonde bırleşıyor Ortadoğu'dakı
şerıatçı ıttıfakı, bır yandan Israıl-Fılıstın sava-
şını "cıhaf'a donuşturmeye çalışırken, ote
yandan Turkıye'de laık cumhurıyetı yıkacak
kavgayla butunleştırmeye çabalıyor
Ortadoğu coğrafyasında ulusal sınırları aşan
şerıatçı ıttıfakının tum bolgeyı kapsayan saldı-
rı tehdıdı altındadır Anadolu
Anadolu'yu dın savaşının kuyusuna çekmek
ısteyenlerın gucu, ulusal sınırlanmızı aşıyor; sı-
nır dışından destek goruyor.
Anadolu'dakı şerıatçılığın koku dışarıdadır,
tehlıkesını azımsamak da aymazlıktır, şenat-
çılık 'gayrı mıllı' bır sıyasal akımdır; vatan ıha-
netıyle eşanlamlıdır
Ustelık ulusal açıdan 'gayrı mıllı' nıtelıkte
olan şerıatçılık, demokrasıye, ınsan haklanna,
temel ozgurluklere kokunden karşıttır
•
Onde gelen Refahçı mılletvekıllerının kanlı
tehdıtlerını azımsamak doğru değıl
Soyleyene değıl, soyletene bak
1
.
Şerıatçılık yalnız ıç tehdıt değıl, dış tehdit
ıçerığı de taşıyor
JohnnieVVal
^ M ^ V ^ H M ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ' ~
JohnnieVValker
ActionTime
Tam 30 Kişi İskoçya Yolunda!
Johnnie VValker
Actıon Time '97ye katılma
şansını ekte etmek ıçin aşağıdaki
kuponu doldurarak 25.6.1997
tarihıne kadar normai veya
taahhütiü postayla
PK 6 Çelıktepe 80650 istanbul
adresine göndenTeniz yeterii.
Tarafımtzca yapıiacak ön
elemenin hemen ardırtdan.
Johnnie Walker Actıon Time iie
ilgilı bügi ve katıhm formiarı
adresinize posîalanacaktır.
3-7 Eylül 1997 tarihleri arasında
iskoçya'daki bu yarışa kattiacak
30 kişi istanbul Pasha Beach'de
düzenlenecek özel bir eleme
partisiyle belirlenecektir.
^
Hfayatın tad-ınİ çıkarmaya
hazırmısımg-?;;/
Johfinıe VValker anavatanı Iskoçya'mri o fîahka doğisında ftambaşka bır heyecan
, yaratıyor sızın ıçın Johnnie Waike.r Actıon Tıme1
Bu muhteşem y_arışta beş gun
boyunca tam 30 katılımcıya ırtacera dolu bır dünyanm kapıları aralanıyor
, Sarp kayaların arasındakı daracık yollarda pedai çevırırken kartoyla nehnn berrak
sularında özgürluğün bır başka boyutuna yol alacak dört tekerleklı motosıkletınızle
K
asla engel tanımayacaksmız Özel yeliştınlrntş Iskoç tayiarıyla yarışacağınız etap
heyecanı daha da artıracak I a ** • 1
* *» *
Hıçbır şeyı ertelemeden ve kendınıa aşte Kfeıtf|m«KJan hayatm tadını çıkarmaya
hazırmısınız9
'T
*_i^'«* ,'-'& ** ^
time
Adı Soyadı
| Dogum Tarıhı / /
j Adres
SemtŞehir
Posta Kodu
3 7 Ey ul 1997 tanhlen arasında
yurtdışına seyahai yapmaya herhangı|
bır engelınız var mı9
Evet Hayır H
Ingılızce bılıyor musunuz'
Evet H Hayır ~
a kuçuMef bu ofganızasyona kat tamaz |
BRITISHAiRVVAYS
Dunvanın gozde havavolu