Katalog

2 Ş-UBAT 1997 PA2AR CUMHURtYET SAYFA KULTUR 15 KUŞBAKIŞI MEMET BAYDUR Tomris Uyar'ın gündökiimleri"•Bejefendi, ZLannederim. Aşk-ı Memnu'nun kı>- meCi edebhesi hakkında fazla mübalağa ite miitehassis oinuıssunuz. Sahte bir te- vazua hamledilmemcsiniricaederek söy- lejeceğun ku bu eserlerimin Avrupa üs- tadlarının edebı asanvla mukayeseye ta- hammül edebilecek hiçbir meziyeti yok- tur. Bu olsa oLsa sizın ırkınıza, lisanınıza, uzak kaldığuuz bir muhite -ki vatanınız- dır-, olan saıkas Ue sızde hususi bir tesir hasıl etmiştir. Bundan şikâyet edecekolan ben değilım Bilakis. bana genç bir sesin muliabbet getirdiğı bu hadiseyi edebi ha- yatunın en tesellıyet venci mükâfaüann- dan biri olarak teiakki ettim, size teşek- kflr ederim. İstediğmiz resmi gonderiyorum. Mu- kabele eder misuıizve bana kendiniz hak- kında biraz malumat \erme>i munasip bulur musunuz? Muvaffakivetle tahsilinizi ikmal ede- rek zekânızdan memleketimizi müstefid etmeniz temenniyatıyla takdim-i muha- leset ederim efendım. Uşşakızâde Halıt Zı>a" • Yazınımızın büyuk ustalanndan, her yazdığını keyıflı bır urpertıyle okudu- ğum. hıkâyemıze yenı gulumsemeler, acılar. sennlıkler, akıl oyunlan ve ınsan manzaralan kazandırmış. kuçuk jestler- den, bırgozkırpışından.bırkoluyuşma- sından ya da bır unutkanlıktan olağanus- tü satırlar suzen bır yazanmızın günce- sınden aktanvorum yukandakı mektu- bu Tomris Lvar'dansozedıyonım 1971 yılından bugune kadar yazdıklanyla "sessiz veönemfi" bır şeyı dennlemesme anlatabılmeyı dalga geçer bır alçakgo- nullukle başarabılmış ender yazarlan- mızdandır Sayın Uyar Gerçek bır yazın ustası Halit Ziya gıbı tyıhosama. HalıtZıya'nınmektubuy- laTomnsUyar ın ılışkısı ne dıyenlennız olacaktır Modem Türk romanının baş- langıcı olan Halıt Zıva. yukandakı mek- rubu Yeşılkoy'de. 17 K.asım 1931 tan- hınde Tomns Uyar'ın babasi Fuad Ge- dik'eyazmış Sayın Gedıkoyıllardaon- • 1971 yılından bugüne kadar yazdıklanyla "sessız ve önemlf Dir şe>ı derinlemesine anlatabilmeyi dalga geçer gibi bir alçakgönüllülükle başarabilmiş ender yazarlanmızdandır Tomris Uyar. Gerçek bir yazın ustası. Halit Ziya gibi. Gündökiimleri Halit Ziya'nın mektubu gibi birçok gizli ya da açık defıneyle dolu. Tomris Uyar bizım sürekli aynada gördüğümüzü duvardan görebilen bir yazar. sekız yaşında bır delıkanlı Bellı kı çok okuyan, okuduğunu anlayan bır ınsan Masasına oturup donemın en unlu yaza- n Halıt Ziya Uşakhgıl e bır mektup ya- zıyor Sonra bu genç okur, bu buyuk ya- zardan yukanda okuduğumuz yanıtı alı- yor. • 1975 'ten bugune kadar tuttuğu gunce- len de Gundokum '75 Sesler Yuzler So- kaklar, Gunlenn Tortusu ve Yazılı Gun- ler adlanyla yayımladı Tomns Uyar Bu sıralar yenı bır "giındökümü" daha çık- mış duyduğuma gore Bu gunceler. Ha- lıt Ziya'nın mektubu gıbı birçok gızlı ya da açık defıneyle dolu Tomns Uyar bı- 7\n surckl' avndddn gorduğurpuzu du- v ardan gorebılen bır > azar 1985 yılında yazarİar v e y azar olmay a he\es edenler ustune y azdığı enfes yazı- da uç soru soruyor Her zaman duşüne- rek, gulerek \e yanıtlamaya çalışarak baktığım üç "masum" soru 1) Bır konuda sıze bır yazı ısmarlan- dığını düşünun Yazabıhr mısınız0 2) Ikı ya da üç kışıvı bırkaç sayfa bo- \urca konuşturmcvı dcnedınız mı"1 3) Noktalama ışaretlennın buyurgan- lığına bümçle -daha doğrusu anlamlan- nı, ışlevlennı bılerek- karşı koyan bın değılsenız, bır fikır yazısının vazgeçıl- mez "noktalı vırgulunu" doğru durust kullanıyor musunuz9 Bu sorulardan sonra şunu eklıyor Sa- yın Lyar "\ma yazmak öğrenilebilir ve öğrenildiğinde. yazma hastalığı ik yazar- hk arasındaki aynm da açtğa çıkar." Tom- ns Uyar, gundokumunün bu sayfasmda yazar olmanın da kendıne ozgü bır adab- ı muaşeretı vardır dıyor sankı Onu bir- çok başka yazardan ayıran ozellık de bu- dur belkı Gunumuzde ıyıce kullanım- dan kalkan bır ıncelığın, bır gorgunun de yazan olması Bu açıdan bakınca Tomns Uyar'ın ba- basının on sekız yaşındayken bır başka buyük beyefendı olan Halıt Zıya'ya mek- tup yazmasına da şaşmamak gerekıyor Ne de buyük romancımızın olağanustu ıncelıkler ıçeren yanıtına Unutulmaması gereken ıkı tavnn gu- numûze de yansıması, şımdıkı zamanı- mızda da bır ızduşum olması, denn bır anlam kazanması gerekırdı elbette Tom- ns Uyar yazdığı her satırla bu anlamm "tebahhur etmemesi" gerektığını savu- nuyor Anlam ve ıncehk buharlaşmama- lı, ruzgâra savTulmamalıdır Guncesının bır başka yennde, 1986 Temmuzunda şu satırlar çıkıyor okurun karşısına *Yazmanın ve yaşamanın guçlüklerini biMığinLri sandığını/ bir anda bazen kü- çücuk bir ola>. burun bildiklerinizi veni- den gözden geçirmemzi gerektirebiliyor.'' Tomns Uyar'ın yapıtına bu cumlenın merceğınden de yaklaşmak gerekır Bıl- gımızı ve hayatımızı kuçuk sanılan olay- lann sınavından yenıden ve yenıden ge- çırmerruzı sağlayan bır yapıttır Tomns Uyar'ın yapıtı lyısı mı sız gıdın lpek ve Bakır'ı, Odeşmeler'ı, Dızboyu Papatyalar'ı ya da Yürekte Bukağı'yı okuyun Yaz Duşle- n/Duş Kışlan'nı, Gecegezen Kızlar'ı, Sekızıncı Günah'ı. Otuzlann İCadını'nı okuyun John Berger'den çevırdığı " G " adlı romanı >d da ellıye >akın bır başka çevınsını de okuyabıİırsıruz Sahıcı bır yazarla, zekı ve ınce bır ınsanla tanışmış olacaksınız WcûtDisney f inçılgınhğı atomşyaşmabastıCUMHUR CANBAZOĞLU Yaşı tam tamına 60 ama hıç gostermıyor, Dısney'ın ılk uzun metrajlı çızgı filmı Pamuk Prenses >e Yedi Cüceler (yonetmen Davıd Hand) 21 Aralık 1937 tanhıne duşenbınncı gostenmınden bugune hep aynı romanüzmle kuçuk bu>uk mılyonlan etkılıyor 60 yıldırçok bıldık bır masalın nasıl bo> lesıne ınsanlan çekjm alanına aldığı konusunda bınlerce yazı yazılmasına karşın bu ışın sırn tam olarak keşfedılemıyor Dısney'ın bırkaç kuşağı boyle hafıf konularla romantık bır kulvarda tutmayı başarmasinın sırn belkı de burada saklı Sınema tanhıne ılk uzun metrajlı fılm olarak geçen Pamuk Prenses \e \edı Cüceler (Snovv VVhıte and The Seven CKvarfs) aslında Quirino Cristiani'nın £1 Apostol (1917) ve Peludopolis (1931) adlı ıkı Arjantın uzun metrajlı çızgı fılmınden sonra gelıyor Ancak bu ıkı Fılm bır sel baskınında \ıtınldığınden Dısney'ın fılmı 'ilk uzun metrajlT kabul edılıyor 83 dakıka uzunluğundakı Pamuk Prenses ve Yedı Cüceler'ın oykusu ılgınç 1928'de Mickey Mause'un kısa çızgı film sensıvle adeta "olay yaratan' VValt Disney bu ı^ın en usta ısımlennı yanında toparladıktan sonra 1934 yılında uzunmetrajlı çızgı fılme gınşıyor Uç yıl boyunca 32 çızer ve 750 kıs,ı bır mılyondan fazla kare çızıyor, 80 kışılık orkestra muzıklen seslendınyor ve Dısney'm başlangıçta 150 bın dolar olarak saptadığı butçe tam bır mılyon 488 bın dolara yukielıvor Donemın gazetelen fîlmı 'Disne\'in Çdgınlığı' olarak yansıtıyor Ancak harcanan para kısa surede gen donuyor. Pamuk Prenses \e Yedı Cüceler uç ayda 20 mılyondan fazla ınsan tarafından ızlenıyor Fılm, aralannda SSCB ve Çin'ın de bulunduğu 60 ulkede gostenlıyor, on dıle çevnlıyor muzıklen de Fransızca, ltalyanca, Mmanca, Portekızce ve tspanvolca'da yenıden yorumlanıvor Rüzgâr Gibi G«çri çıkana dek tum zamanlann en ı>ı hasılatını elde eden fılm unvanını koruyor Ingıltere'de sansur kurulunun, gece kâbuslannı engellemek ıçm 16 yaş altı çocuklann Fılmı anne ve babalannın eşlığınde ızlemesıne karar vermesı de onemlı bır not olarak sır.ema tanhıne geçıyor 1939'da sınema sanatına ve gosten dunyasına yaptığı katkılardan oturu Amerikan Film Akademisi'nın 'Özel Oscar'ıyla odullendınlen Pamuk Prenses'ın toplam hasılatı son rakamlara gore 390 mılyon dolara ulaşıyor Pamuk Prenses ve Yedı Cüceler'den sonra Dısney birçok masalı uç boyutlu çızgı Fılm olarak beyazperdeve aktardı Bunlar ıçınde Fantazva, 101 Dalmaç\aluTasa Saplanan Kılıç son donemde Giızel ve Çirkin, Aslan KraL Pocahontas v e > an yıl tatılı hurmetıne gostenme gıren Notre Dame'ın Kamburu dığerlennden daha one çıkıp uzun metrajlı çızgı fılm geleneğının surmesıne onemlı katkıda bulundu Aralanndan Güzel ve Çirkin'ın en ıyı fılm dalında Oscar adayı göstenlmesı, Dısney'ın Pocahontas ve 34 uzunmetrajlı yapıtı olan tutkulu aşk oykusu Notre Dame'ın Kamburu'yla masaldan 'dramatık yetışkm oykulen'ne yönelmesı uzun metrajlı çızgı Fılmın son donemdekı en onemlı ataklan oldu Turkıye'de Burak Kut, Sertab Erener, Neco gıbı sanatçılann seslendırmesıyle hem Turkçe hem de ozgün dılı Ingılızce (Turkçe altyazılı) olarak gostenme gıren Notre Dame ın kamburu'ndan sonra Dısney 35 uzun metrajlısı Herkül'u 27 Hazıranda sınemaseverlere ulaştırmaya hazırlanıyor Zeus'un oğluguçluHerkül'e JohnMusker ve Ron Clements'ın yönetmenlığınde bır çızerler ordusu hayat venyor. ancak bu kez kâğıt kalem yenne bılgısayar teknolojısınm son nımetlennden sonuna dek yararlanarak suruyor bu uğraş 1) Güzel ve Çirkin 2) 101 Dalmaçyalı 3) pocahontas 4) Aslan Kral 5) Notre Dame'ın Kamburu Disney f in uzun metrajhîan ıS 1937 Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler (Snovv Whıte and The Seven Dvvarfs) 1^1940 Pinokyo (Pmocchıo) v0 \ 941 Fantazya (Fantasıa) 1^1941 Dumbo 1^1941 Bambi ^r 1943SaludosAmigos J^ 1945 Renkli Mucizeter (The Three Caballeros) *^1946 Renkli Besteler (Make Mıne Musıc) Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler üzerine: Sergei Etsenstein Dısney yapıt- lan sosyal sorunlan, şıddetı. hak- sızhklan ızlemeye bayılan Amen- kalı ızleyıcının oluşturduğu pazar- da bana nefes aldıran, çoldekı \ aha dıye tanımlav abıleceğım fılmler ol- du Pamuk Prenses ve Yedı Cüce- ler' ı de bu yönuyle anımsıyorum v e sevıyorum Federico Feffini Pamuk Prenses ve Yedı Cüceler benı en fazla etkı- leyen fılmlerden bın Dısney'ın bir- çok yapıtında mutluluk ıçıne başa- nyla serdığı gotık, kara anlatım bu filmde en ba^anlı orneklenm ven- vor Ovumu^ak vuvarlak sakınat- moslenn bırden korku fılmıne do- nuşmesı, Yedı Cüceler'ın şefkatı, Pamuk Prenses'ın annesımn sevgı- sinden oçocuksuanlatımdan bırden Kotü Kralıçe'nın. Cadı'nın dünya- sına muthış bır kı\ rak anlatımla gı- nlmesı benı çok heyecanlandınyor 1^1947 Fun and Fancy Free **1948Melod>Tinıe" V 1949 The Adventures of lchabod and Mr. Toad 1^1950 Kül Kedisi (Cınderella) v0 1951 Alis Harikalar Dhannda (Alıce m Wonderland) »^1953PeterPan »^1955Lady'ninAşkı (Lady and The Stone) %* 1959 Uyuyan Güzel (Sleepıng Beauty) 1^1961 101 Dabnaçyah (101 Dalmatıansj V1963 Taşa Saplanan Kılıç (The Svvord and The Stone) )^1967OnnanKitabı (The Jungle Book) *^1970So>1uKediler (The Anstocats) *^1973OrmanlarKralı (Robın Hood) ^ 1977 The Manj Adventures of VVmnieThePooh v 0 1977 The Rescuers »^1981 The Fox and The Hound ^ 1985 The Black Cauldron ^ 1986 The Great Mouse Detective v* 1988 Olher and Companv v 0 1989 Kuçuk Denizkızı (LıttleMermaıd) t^" 1990 Rescuers Dovm Under J^1991 Guzelve Çirkin (Beauty and Beast) *"1992Alaaddin V1994 Aslan Kral fThe Lıon Kıng) 1^1995 Pocahontas »-* 1996 Notre Dame'ın Kamburu (The Hunchback of Notre Dame) *^1997HerküI(Hercules) U P İ A B ? Felçli Superman film yönetecek • Ewan McCregor ln- gılız fılm endüstnsının en guçlu oyunculan arasında gostenlıyor Trainspot- ting' fılmındekı roluyle uluslararası une kavuşan 25 yaşındakı McGregor, te- levızyon yo- netıcılen. yo- netmen ve ya- pımcılann ha- zırladığı 'Screen Inter- national' adlı bultende ılk sırada goste- nldı Traınspottıng'ınyara- tıcı ekıbinı oluşturan yonet- men Danny Boyle, yapımcı Andrew MacDonald ve se- naryo yazan John Hodge ıse ılk onda yer aldılar • River PhoneiK'm yönettığı son fılm olan 'DarkBlood',ılk kez Lond- ra Ulusal Fılm Salonu nda gostenme gırecek Üç yıl once aşın dozda uyuşturu- cudan olen genç yonetmen Phoneıx, fılmı Utah'taçek- mıştı Ancak olümüyle bır- lıkte çekımler ertelenmıştı Judy Davis ve Jonathan Pryce'ın başrollennı pay- laştığı fılmın çekımını Jim Barton tamamladı • Donizetti'mn ıoo dogumyılı Avnıpa'nın bel- lı başlı opera salonlannda gorkemlı etkınlıklerle kut- landı Bestecının "Vlaria Stuarda' operası Beppe de Tomasi'nın yonetmenlıgın- de Bılbao'da sahnclcndı • Albay Parker, rock'n roll'un kralı Elvis Presley'ın ölumüne dek menajerlığını ustlenen onemlı bır muzık adamı 1955 yılının şubat ayında şarkıcıyı Ellıs Audıtoun- um'unda dınledıkten sonra kendısıyle çalışmaya ıkna eden 'Albay' lakaplı Tom Parker, sanatçımn kazancı- nın yüzde 50'sıne de ortak olmuştu Olumunden once telıf haklannm tamamını Flv1?s ~Vakfi*T(S satmıştı Parker'ın bırlıkte çalıştığı unluler arasında Jimmie Davis (You are m> Sunshı- ne) ve Kanadalı şarkıcı Hank Snow da (I'm Mo- vıng on) bulunuyordu • Steven Spielberg. 'Schindler'üı Listesi' adlı fılmı nedenıyle Beverly Hılls Yahudı komıtesı tara- fından ınsanlık adına odul- lendınldı Bundan once Clint Eastvvood ve CNN'ın patronu Ted Turner da a% - nı odule değer gorulmuşlerdı • Madonna ve Courtnej Lo- ve en ıyı kadın oyuncu dalında Oscar'a aday ol- dular 1991 yılın- da Madonna, Lo- ve'ın müzık gru- buyla bır anlaş- ma ımzalamış ve Love'ın album çalışmalannı durdurmuştu Boylelıkle altı yıldır suregelen Ma- donna-Love çekışmesı baş- lamış oldu Bulduklan her firsatta bırbınnı karalayan sanşınlar, bırer kız çocuğu sahıbı olduktan sonra bu kez de Oscar ıçm çekışe- cekler Madonna, tartışma- lı fılm Evıta'dakı rolüyle. oyuncu Love ıse ''People \s. Larry Flynftekı ılk oyunculuk denemesıyle 69 Oscar odüllennde 'en iyi kadın dalında aday go^- tenldıler • 24. UlUSla- rarası Brük- sel Film Fes- tivalî ndeJuüe Gayet, "Setect Hotel' fılmınde- kı roluvle 'eniyi kadın oyuncu', Steven Macln- tosh, 'Different for Girls' adlı Ewan McGregor fiimdekı roluyle 'en iyi erkek oyuncu' ve Hollandalı vonetmen Vla- arten Koopma'nın 'Famo- us Painting' adlı fılmı 'en iyi kısa metrajlı fılm' dalın- da Knstal Yıldız odulune değer goruldu • Nanni Moretti >em fılmı Aprıle'yı (Nısan) Fransız yapımcılarla çekı- yor Moretti, fılmın adının "Nisan" oluşunu şoyle açıklamış "1996 Nisa- nında oğlum Pietro doğdu ve İtalya'da sokrular iktida- ra geldi. Benim için iki onemli olay." Spike Lee • SpİkeLee.dunyarek- lam pıyasasının devlenn- den DDB Needham ıle or- tak oldu Şırketın yaratıcı dırektorü olan Spike Lee, hedef kıtlesının Amen- ka'nın külturel gundemını belırleyen Afnkalı-^men- kalılar olduğunu belırttı • Christopher Re- eveS27Mayısl995"teat- tan duşefek agrry aralanmış ve felçolmuştu Superman rolunden tanıdığımız Re- eves. "In The Gloaming" adlı fılmın yonetmenlığmı ustlendı Fılmın konusu AIDS'e yakalanan bır New Yorklu gencın ya^am sa\a- %ı Başrollen Bndget Fon- da, Glenn Close, VVhoopi Goldberg paylaşıyorlar • Cuiseppe Tornato- re,>enı fılmı *ll\ıagiatto- re Indiscreto'nun (Geveze Gezgınlsenarvosunubıtır- dı Cennet Sı- neması'yla En Iyı Yaban- cı Fılm Osca- n alan Torna- tore fılmı ABDde çe- kecek • Georg SOtti yenı bır opera v onet- meye h<ızırla- ^ c. .^, nı>or S4 _va- GeorgSolü § ı n d a k l u n l u şef, Mozart y a da Verdi'nın bır operasını programına aldı Soltı, Der Spıegel der- gısıne verdığı demeçte "Her zaman novle bir pro- düksiyon yapmak isterdim, ama kendıme gmenemez- dim. l manm olmeden on- ce başanlı bir operay a imza atanm" dedı 'Evlta' Dormen Tıyatrosu'nda • Külrur Servisi - Dormen Tıyatrosu. pazartesi gunünden başlayarak 'Evıta-Ha>alet ve Otekıler" adlı müzıkalı sahnelemeye başlıyor Andrew Llvod Webber'ın müzıkallenmn tanıtılacağı metın Haldun Dormen tarafından yazıldı Dekorlar Osman Şengezer kostumler ıse Güler Yığıt tarafından gerçekle^tınldı Çetın ^kcan'ın yönettığı muzıkalde başlıca rollen Ruhsdr Ocal Halıt Ergenç Avşe Sedel A\ter ve L yur B Hurhan pa\la^.ıvor RembpanüTa 2.9 milyon dolar • NEW YORK(AA)- Dunyanın en kuçuk Rembrandt tablosu ABD'nın Nevv York kentınde duzenlenen bır muzayedede 2 9 mılyon dolara satıldı Rembrandt tablosunu Avrupalı bır koleksıyoncunun aldığı bıldınldı Tablo, 10 8 cm enınde, 6 4 cm boyunda ve 1633 tanhını taşıyor BUGÜN • CRR'de Arılla Manızade'nın sahneye ko>duğu, Fahrettın K.enmov'un orkestra şeflığını yaptığı, Donızett'nın 'Aşk Iksın' adlı operası ızlenebılır (246 06 96) • BEKSAV'da saat 13 00"te Sadı Cevlan"ın katıldığı 'Felsefenın Temel Sorunlan' başlıklı konrerans i7İenebılır • T\R.ANTA BABl KlLTl R V F S\N VI MERKEZ1 ndesaat 18 00'de Zorba adl' fılm ızlenebılır • SAHAF CAFE KÜLTÜR MERKEZİ nde saat 15 00'te Şafak Başkır'ın hazırla\ıp sunduğu 'Cumhunyet Masallan' başlıklı soyleşı ızlenebılır • ELEŞTİRİ KİTABE\ İ VT KÜLTLR V1ERKEZİ nde saat 14 00'de Sedat Umran ıle şıır uzenne söyle^ı ızlenebılır (3^^ 3S 24)