Katalog

SAV=A CUMHURİYET 11 ŞUBAT 1997 SALI OLAYLAR VE GORUŞLER Dinamik ÇELIK GULERSOY B enım yaşa gelrruş herkes gı- bı, artık gozluksuz okuya- mıvorum Ama kulaklanm- danbırzorumvok Hattaen hafıfgurultuvu duymak gı- bı, çok v akındığım bır ozel- lığımdevamedıyor Arnanedense.oılksa- bah (:>utün klasık muzık hazırlayıcılannı ve sınuculannı beğendiğım) radyonun dûğmesını çev ırdığımde (Aslında, bu da. eskılerden kalan bır deyım ya Çûnkü ar- tık raJyolann tuşuna ya da mandalına ba- sılı>0") başlavan bırprogramın adını, 'di- namit!' olarak algdamışbın. Sunucu genç de, etsılı ve bıraz şıddetlı bır tonla soylü- yor, belkı ondan dolayı bırkaç salı ve per- şembe sabahı, ben o programın adını hep "{fiımıit" sandım. Pata>ıcı şeylerden hoşlanmam. Çötku en azından durup dururken ada- mın snırlennı ve aklını oynatır En çogun- dan ıs bınlenm ya bır organından ya da canmcan eder Günabb ya da değil. insan- lann kolundan-bacağından, canından ol- masının, onaylanır yanj yok. Belkı terazı burcunda doğmuş olduğum ıçın. oıçululuk ve akıllı-usluluk, karakten- me sınmı^ tşte Radyo 3"e haftanın ıkı gunu sabah 8'te bL urkütucü adından dolayı rstemeye- jstemeye kulak vermeje başladım. Amen- kancagmşparçasıda "hazetmediğim''nt- rruk turdendı \ma gunler ileriedikçe, on- ce programın ıçengı benı sarmaya başla- dı Sonra da. adının doğrusunun avırdına vardım dınamıt değıl, Dinamik! Içerik çok zengindi. Yapımcı genç. Mu- rat Göksu, başka programlarda \e her za- man rastlanmayan coşkulu (heyecanlı) su- nuşlarla, genişvelpazelibirmüzikkiilrıiru- nün,opera parçalanndan senfonık v apıtla- ra yayılan değışık urunlennı sıralıyor, ara- da bır de "günümüz dunyasuıa" gınyor. bellı kı dondurma kulahı ıçıne değışık renklen \e meyvelen kaşıkJayan bu sunu- şu ıle sadeceritmus'aalışmtş gençlere *me- Jodi" zev kini tatürarak. onlara ölümsüz ve evrensel klasik müziği benimsetme ve sev- dirme amacını gudüyordu. Arada bır guzel \e banton sesı ıle unlu parçalan da okuması, onu ozellıkle arya- lara neden dolayı duşkun olduğunun bır açıklaması da oluvor ve bu sunucunun şar- kıcılığı sabahın 8 \ e 9 arasına, daha da btr neşe ve zengınlık katıyordu Programın bir özeOiği de, dinleyicileri kendi içersine ustaukla çekmesiydi. Bunu da. her gununde, muzıkle ılgılı ya da ılgı- sız herhangı bır kavTamı gürıdeme getınp onun bır açıklamasını, bır tanımlamasını dınleyıcılennden ısteyerek saglıyordu Bu yolu ve yöntemi de başlangıçta vadırgadı- ğunıyazmalıyım Önce muzığın bolünmesıne yol açtığı ve meJodhe "boş söz" (lakırdı) kanşürdı- ğıiçin. Sonra,hiçbirefemedengeçirilmedenolur olmaz herkesı bır sanat programına sokma duşuncesı. bana bıraz urkuntu verdığı ıçın (Ne de olsa bızım kuşak. "müntehib-i sâ- nf" uygulamasından gelırya') Korktuğum arasırabaşımagelmıyorda değıl Mızmız seslı bınlen "sadesuyaçor- b$f tanımlamalar yapıyorlar Fakat çoğunluk, hiç öyle değil. Gerçek- ten oyle değıl Değışık -ve onceden bıldı- nlmemış, yanı kopya venlmemış- kavram- lara, bellı kı hepsı okumuş. hepsı onun us- tune bır de mûzık kulturu almış, belkı ço- ğu dünya gormuş ve her halde ayncasız hepsı, derindüşunceü veinceduyguluolan bu dinleyicfler, yurdun en umulmadık kö- şelcrindea, öyle iletüer gönderhor. öyle ta- nımlamalar yapıvoriar ki sabah sabah be- nı hayretlere duşuruv or v e ufkumu açıy or- lar "UmufkavTamjnınsoruldugubırgun, ->azık ki adını not edemedığım bır sayın profesorün yaptığı açıklamayı, Fransız ta- nhının unlü ozdeyışler ustası La Rochefo- ucautt'yu kıskandıracak bır zengınlıkte buldum ~l mudar.karanhJdasemadapınldayan yildıziardırveevrendeher insan için,bir >il- dEvardır!" Bu buluşlar, bu yanıtlar, bu duşünceler şu kış aylannın karanlık surath sabahlann- da. -ve hele de tstanbul'un butun > aşam se- v ınçlennı artık körelten puslu, dumanh ve tam zehirii havası içinde- profesorün sözu- nu ettığı yıldızlar gıbı pınldıyor ve ınsana bıraz olsun ıyımserlık, cesaret ve -yıne umut- aşılıyor Dınleyıcı yorumlanru dınle- dıkçe, venlen muzık kadar, bu insanlann kunliği ve moral dünvalan da beni sarma- ya başladı: Bu kadar duygulu. duyarlı ve anlayışlı kışıler, bu ülkede yaşıyor mu^Kımlerdır bunlar9 MeslekJen nedır17 Ne yer, ne icer- ler? Neyle gecmir, nasd yaşarlar? Haydıbunlarabırerçozumbuldular ya- şamlannı oyle ya da boyle surûkluyorlar. dıyelım ÇevTelennı (her zaman değıl ca- nım. ara sıra) sanp kuşatabılen, derece de- rece. yanı halkla halka yayılan onca ohım- suzluklara, miskiıüikere, tersliklerc. anla- yışsızbklara, yuzsuzluklere, çıkarçıhklara, yılsız uğursuzJuklara. hırsızlıklara, utan- mazlıklara, düzenbaztıklara. çanak valayı- cılıklara ve de en korkuncu. uç kuruşa va- tan sabcılıklanna- karşı, ne yaparlar, ken- dılennı, demek ısterım kı, sağlıklannı. den- gelennı ve alallanru. nasd korurlar, hangi onlemleri alır, hangi bekimlere başvurur ve hangi ilaçlan, gunde ne dozda, kullanır- lar? Bunu başarabılıyorlar mı9 Osmanlı şaınne uyarak. "Mihneti ken- düye zevk etmedir, âiemde hüner" deyıp av akta kalmayı surdurebılıyorlar ya da "Bıı sönen. golgelenen dümada kendOerine ka- lan bir zevk-i tahattur" ıle vetınıp sadece "ımrar-ı ömr" mu ediyoıiar. (Ömur mu ge- çtriyorlar?) Heryıl, vurulmuş ve kırlı bırnehre du^- muş cennet kuşlan gıbı. benhkJennden bı- rerparçayı daha. akan ve gıden sellere kap- tınyor ve her donem, bıraz daha enyor, ku- çulüyor ve ben misal, "zevak doğnı" gidi- yorbrnn? Nasılsınız, nkesiniz, ne haJdesiniz. ey Radyo 3 dinleyicileri? \anı aklını, duygu- lannı. -ve de namusunu- saklayıp ve hâlâ sürdürebilipkimKğivekışiligivleavaktaka- labilenJer? Gelmış geçrruş buyuk muzık ustalannı hem bılen. hem onlann sabahlan ozellık- le de akşamlan ufuklan boyayan renklen ve ruzgânn sulann ve kuşlann seslennı ozumseyıp yansıtan ezgılen ıle böylesine duy gulananinsanlar, nasdsımz. nerdesiniz, nicesiniz, ne yersuz, ne ıçersuz? Murat Goksu admdakı sanatçı genç adam v e »unucu DeryaKava, sızı de gonuJ- den kutlarım Hem yeteneklennız ıçın, ama hem de, elıruzdekı ne de olsa kısılı bıraraç- la, ulke çapında bır ıletışımı, bır buluşma- yı ve tam bır gonul bırleşırrunı, kurabıldı- ğınız ıçın Telefbnlannızçokdoluoluvor Çoğu kışının sıze enşemedığını sanıyo- rum Ben de, "unutulmak" deyımı ve kavja- mı ustune kendı tammlamamı o gun ulaş- tıramadığım ıçın, buradan bılgınıze suna- bılırmıyım0 "L nutulmak, bir krvTvı dolduran kalaba- iıklann ılgisız bakışlan alünda, \avaş vavaş ve sonsuza dek, bir denizin soğıık sulanna gömulmek ve dennliklerine inip hem de goz göre göre yitip, banp ve gitmektir. Ba- şanlan onca işler, hav ranhkla iztenilmiş ni- ce nice beceriler, beğenilmiş tum şiirler, vil- lar boyu demetdemct kucak kucak sunul- muş sıcak sevgiler™ Ve ler'ler, ler'den son- ra, biünçiiama vefasızinsanlardan u/aklar- da, karanlık mağaralara. bıbnçsız. ama bır ressam paleti gıbı bovanmış, balıklara. ko- vu yeşil >osunlara. kıpkırnuzı mercanlara- yavaş vavaş kavuşmak&r ve birkaç hafta içerisinde, onlarta tam bütOnleşmektir. on- lara kanşmaktır". Egzersiz ve Kalp Prof. Dr. BAKİ KOMSUOĞLU F ızık aktıv ıtenın sağlık uzenne olumlu etkı- lenyuzvıllardırbılınıvor Hipokrat'ınoza- mankıgozlemlenbılehareketlılığınonemı- nı belırtıyorve vucudun herhangı bırparça- sının hareketsız bırakılması halınde, oranın kullanılamazolacağı vurgulanıyor 1941 'de haberden günluk egzersızın kalp damar hastalıklannda yararh olduğunu ya> ımladığından bu yana, bu gorüş ha- Ien geçerlılığmı koruvor Bugun duzenlı egzersızın de- netunlı yapılabıldığınde kalp ölumlennın azaltılabıle- ceğı onu suruluyor Hareketsız bır vaşam, kalp damar hastalıklannın gelışmesınde onemlı bır nsk faktordur Tıp dılınde sedenter ha>at denılen ve hareketsız >aşam olarak vorumlanabılen bu yaşam tarzının degıştınlme- sı ve kalp damar hastalıklanna etkısı kısaca gozden ge- çınlecektır Hangi tip egzersiz? Hasta ya da sağlıklı kışılere salık venlecck egzersiz, bırbınnden farkhdır Fakaı temelde guvenıhr, kışının hoşlandığı ve kişiye kazanç sağlava- cak 07ellıkler taşımalıdır Kas kasılması ve gevşemesı ıçın oluşan enerjının ıkı onemlı kaynağı var Bunlar ae- robikdenılen ve oksıjene bağımlı, anerobikdenılen ve oksıjene bığımlı olmavan enerjılerdır Aerobık sıstemı kulbnarakenerjı üretı>oruz Aerobık egzersiz aktıvıte- sı genış kas aktıvıtesı ıle oluşmalı ve ntmık olmalıdır Pik aktivite denılen zorlarnalı ve ntmık olmayan hare- ketlerden kaçmılmalıdır Örneğın tenıs ı>i bırntmık'eg- zersız değıldır ve sadece o>-una kazanç sağlar Yuzme, yıne a>nı ^ckılde vuksek enerjı gerektıren, enerjı har- camasmın denetımının tam yapılamadığı spordur Dı- Kocaelı U Tıp Fakultesı vabetı, bayılması va da kalp antmısı olanlarda tehlıke- lı olabılır Soğuk suda juzmede de kalp antmılen olu- şacağmdan denenmesı sakınca varatabılır Tenıs oyna- ma, >uzme, soğuk suya gırme gıbı aktnıteler normal kışılerde tehlıkelı değıldır Kışıde anı olüm nskı yoksa rahatlıkla yapılabılırler. buna karşılık rehabılıtasyon programına alınan kışılerde ve kalp hastalannda bınn- cı planda tavsıye edılmemelıdır Bu hastalarda ve seden- ter hayattan çıkmak ısteyenlerde tavsıye edılen egzer- sız vûrüme. bısıklete bınme ve yurüyen bantlardakı ha- rekettır Yuruyen bantlardakı yurume >a da koşma. bı- sıklet çevırme son 10 vılda tum dunyada en çok kulla- nılan ntmık sporlar olmuştur Aynca, bır yaşam felse- fesı halınde uygulanan alışvenş yapmak (pazar ya da buyuk mağazalarda), çocuk arabası ıtmek, hayvan gez- dırmek, ntmık ve günlen duzenlenmış olarak yapılırsa rezıstans egzersiz kabul edılır ve tıpta yen vardır Egzersizkapasitesi nasıldüzenlenecek?Gerçek prog- ram v apmak zordur Bu programı yaparken once guv en- lığı, sonra daetkınlığı onemlıdır Programı yapmadan once kışının ışlevsel (fonksıvon) kapasıtesının bılınme- sı gerekır Bılımsel olarak maksımal oksıjen kullanımı esas alınır Kalp hızı ve dakıkada kullanılan oksıjen mıktan olçulur Fonksıyonel kapasitesi bılınen bınnde egzersiz programı uygulamak kolaydır Bu kapasıtenın -•vuzde 40-85'ı ıçınde kalınarak program yapılır Kalp hastalannda ışlevsel kapasıtenın yuzde 60'ının uzenn- de egzersiz venlmez ve vude 40-60 arasmda kalınır Pratık olarak bu konuda kalp hızı referans alınabıhr En yuksek kalp hızı oksıjen harcaması ıle orantılı olmama- sına karşın kalp hızının ortalama yukseklığı bu konuda ılışkılıdır Kalp hızı, ıstırahatkaiphızı ıleen yuksek kalp hızı arasındakı farktır tstırahatte 60 olan hız hareketle 120'ye çıkıyorsa kalp hızı rezervı 60 demektır Egzer- sızde ulaşmak ıstenen duzey yanı fonksı>onel kapasıte yûzde 60 olması ıstenıyorsa 0 6x60 36 atım/dk ıle bu- lunur Bu ıstırahat kalp hızma eklenır Omekte ıstırahat kalp hızı 60/dakıka ıdı Fonksıyonel kapasıte 36 atım artmasıplanlanmıştı Sonuçta60+36=96 j dkatımaulaş- mak gerekır Egzersızın yapılması arasında hedef kalp hızı % olmalıdır Maksımal kalp hıa hesaplanmasında Carvona'nın formulu de kullanılabılır (220-yaş) kalp hızı denetımın- de hasta ve doktor hava sıcaklığına, >uksek!ığıne (ra- kım) ya da vıral hastalıklara, ateşlı obur hastalıklara dıkkat etmelıdır Düzenli egzersizin kazançlan: Sağlam bıreyı ya da hastayı hayata v e yaşama bağlay an bu programlann psı- kolojık etİcılen yanında tıbbı açıdan onemlı kazançlan bulunuyor Ozellıkle hıpertansıyondakı kuçuk basınç olarak bılınen diastoök kan basıncı vukseklığının duzel- mesınde, koru>ucu yağ olarak bılınen HDL koleste- rol'un yukselmesınde, şeker hastalannda ınsulın dıren- cınm azalarak duyarlılığının fhassasıyetının) artması dolayısıy la kan şeken dûzenlenmesının de vararlı oldu- ğu gorülmektedır Egzersiz siiresi ne kadar olmalıdır? Eklemlerde zor- lama ve aşın yüklemelere karşı ve guvenlık açısından egzersiz süresı onemlıdır Atlet olmayan yetışkınlerde temel egzersiz süresı en az 20, en fazla 60 dakıka olma- lıdır Bu sureye başlarken mutlaka ısınma penyodu (ya- nı yavaş başlamak) ve soğuma penyodu (yanı yavaş bı- tırmek) temel olmalıdır Egzersiz ne kadar sıklıkla vapılmalıdır? Haftada 3 gunden az vapılan egzersızlenn varan çok sınırlıdır Haftada en az 3, en tazla 5 gun vapılan duzenlı egzer- siz yeterlı gorülmektedır Egzersiz süresı 20 dakıka ve haftada 2 gun sıklıkla başlanarak sure ve sıklığı her 3 haftada bır arttınlabılır 2ay sure ıle belırlı bırduzevde >apılan ve devam edılen egzersiz, her ıkı ayda bır yenı- den başlangıç noktasından başlanarak tekrar yukseltı- lır Bu dönuşluluk \e yenıden başlama yontemı kışıde bıkkınlıkvaratmaz Egzcrsiztekalpdamarhastahğındagcrilememümkun mü? Duzenlı fızık aktıv ıtenın koroner kalp hastalığm- da genleme vaptığın aıt bıhm^el kanıtlar vardır Bugu- ne kadar vapılan çalışmalardan en dıkkatı çeken ara^- tırmalar 3 adettır Dıyet stres azaltılması ve egzersiz kombınasvonu ıle vapılan bır araştırmada gunde orta- lama 40 dk egzersızle kolesterolde yuzde 24 luk azal- ma,daralmışdamardaeksı 16 5'lıkd'uzelmebulunmuş- tur Obur 2 çalışmada da buna benzer sonuçlar vardır A>nca egzersiz yapan hastalarda fızıksel çalışma kapa- sitesi artmakta, goğus ağnlan azalmakta \e kalp daha venmlı çalışmaktadır Bu hastalann egzersiz vapmadan once mutlaka doktor denetımı vaptırması gereklıdır Doktor anı olum, emboiı plak yırtılma, kalp yetmezlı- ği, antmı nskını gozden geçırerek gereklı tavsıyelen v a- par Sonuç olarak hatırlanması her zaman gereklı bır ko- nu da şudur Egzersiz yararh bir akbVitedir. Buay \a- parken o/ellikle hastalann sigara içmemesı. kan basın- cının denetımde olması. kikt vermesi ve kan vağlannı denedettirmesi gereklidir. PENCERE 1 Milyon Köle mi?.. Refahçı konuşuyor - Bızım partımızın 4 milyon uyesı var, bunların 1 mıl- yonu kadın -Ya? - Dunyanın en buyuk partısıyız.. -Ya? Refahçılar atıp tutmayı pek sevıyortar; Necmettin Hoca muhalefetteyken ne sepette pamuk bırakmış- tı, ne de mangalda kul! Ne Amenka'sı kalmıştı, ne israılV Ama Yahudı duşmanlığı uzenne hacı fışfışlı- ğı polrtıkasına maya yapan Erbakan koalısyon huku- metını kurunca, Israıl'le anlaşmaya ımzayı bastı, Ame- nka'ya karşı yelkenlen suya ındırdı, şımdı akıntıya kü- rek çekıyor Pekı, gerçekten Refah Partısı'ne kayrtlı bır milyon kadın uye var mı'? • Belkı yalandır Palavradır Besmeleyı çektıkten sonra yalan soylemeyı takry- yeden sayan dıncıden her şey beklenır, ama dıncı par- tının 1 mıtyon kadın uyesı varsa ulkemızde kolelığe gonullu bır milyon kadın var demektır Şenat hukukunda ıkı tur kole var Bırı gerçek kole1 Ikıncısı kadın1 Şenatta kolelık kurumu doğal sayılır, kole alıp sat- mak ya da otekı adıyla kole tıcaretı meşrudur Refahçı dıyor kı - Ben şenatçıyım1 Sorun bakalım - Kolelığı benımsıyor musun?.. - Hayır' - Pekı, nasıl şenatçıstn? Kentlenn varoşlarından koy kahvelenne dek her yerde Refahçılara bu soru sorulmalıdır, televızyonlar- da şenatçılığı savunan dıncılenn benımsedıklen hu- kukun ıçenğı sergılenmelıdır, 'Aydınlanma'nm gerek- çesı, devlet televızyonunda açık seçık anlatılmalıdır Şenat hukukunda Muslumanlar ıkrye aynlırlar Efendıler Koleler Pekı şenatçılıkla demokrası ve ınsan haklan bu du- rumda nasıl bağdaşacak'' • Şenatın ıkıncı kolesı kadın' Kadın, eksık, kusurlu, fıtne, fesat, uğursuz, duzen- baz ve gunah kaynağıdır; şenatın kadını erkeğın ko- lesı sayan goruşlennı sıralayıp saymak olanaksızdır Son gunlerde ımam nıkâhı uzerıne çeşrtlemelerte- levızyonlarda pazarlanıyor, beledıyede 'medenı nı- kâh' ıle evlendıkten sonra aynca ımam nıkâhı yaptı- ranların çoğaldığı soylenıyor Pekı ımam nıkâhı yaptıran sayın bayan hangi hu- kuku yeğlıyor^ Kocası 'boş ol' dedığı zaman şenat hukukuna go- re bohçasını toplayıp gıdecek mO Şenat hukukunu benımsemıyorsa ımam nıkâhını yaptırmasının anlamı ne 9 Toplumda dıncılık baskısı, ıkıyuzluluğu, tutarsızlığı, ıçtenlıksızlığı pompalıyor • Insanlık tanhınde kolelığı kurumlaştıran ve yaşatan- lar yalnız efendıler değıldır Koleler kolelıklennı ıçlenne sındırmeselerdı, kolelık bugune dek surer mıydı? ALTINA UCUM Hafta içi hergün 19:45'te A N A H A B E R D E N H E M E N S O N R A BAŞLIYOR! Bomba gibi bir interaktif game-show... "ALTINA HÜCUM" Avrupa'da insanları her akşam ekran başına toplayan, süper eğlenceli bu program sadece KANAL ö'da! Yepyeni bir MEHMET ALİ ERBİL'k Altına Hücum çok farklı, çok canlı! Katılana altın, izleyene muhteşem armağanlar. Kanal 6 "Türkiye Ekranı"