Katalog

SAYFA CUMHURİYET 30 MAYIS 1996 PERŞEMBE 12 DIZIYAZI MBK'de görüş aynlıklan 27 MAYIS 1960 DEVRİMİ (Diktadon Demokrasiye) i Birlik Komitesi üyelerinin bir bölümü, iktidarda kalma süresinin uzatılmasını savunurken, bir bölümü yönetimin en kısa zamanda yeni iktidara devredilmesini istiyorlardı. Karadeniz gezisini yarıda kesip İstanbul dönen Gürsel'in Florya'da iktidarı sonbaharda devretmek isteyenlerle yaptığı görüşmelerde, zaman kaybetmeden gerekli önlemlerin alınması fikri önem kazanmıştı. • Kurucu Meclis kurulması için zorunlu olan 1. Nolu Geçici Anayasa'da yapılacak degişiklik konusunda komite üyelerinin beşte dördünün oyu gerekliydi. Kalma yanlılarıyla 'a kararsızların oyları düşünülünce, bu olanaksızdı. Bu nedenle Silahlı Kuvvetler'in desteğini sağlayıp zora başvurmak her iki görüş için de zorunluydu. Erken davranan taraf, bir baskınla karşı görüştekileri toplayacaktı. M illi Birlik Komitesi üyelerinin bir kısmı "Bu ihtilali memlekete hizmet için vapbk; \a- pılacak bunca iş var- ken, bunlan tamamla- madan gitmek doğru olmaz. Bu nedenle ik- tidarda kalma süresini uzatmalryız" görü- şündeydiler. Üyelerin bir bölümü ise. "1 No'lu Geçici Anayasa'nuı altında hepimian imzası var. Onun 1. maddesinde idarenin. en kısa za- manda yeni iktidara devredileceği yazılıdır. 2. maddesindeki yeminle de ay nı husus tek- rartanmış ve şeref sözü verilmiştir. Aynca hiikümete verilen direktifın Anafıkir başu- ğı altında en geç 1%I yılı sonbahan ile Mil- li Birlik iktidanna zaman sınırı beiiıiemiş ve konu komitede uzun tarhşmalardajı sonra kabul edUerek direktif haline getirilmiştir. Bunlar ortada dururken. iktidar süresinin uzatılması söz konusu olamaz" tezıni sa\ u- nuyorlardı. Bir gece. Millı Birlik Komitesi üyeleri çoğunluğununltahminen 25 kişitbulundu- ğu resmi olmayan bir toplantıda. her iki ta- raf göriîşlerini açıkladı \e bir karara varıl- madan. uygun zamanda yeniden toplanmak üzere toplantı sona erdi. Gelen istihbarat. kalma taraftarlannm ba- zı bırlıklere el attıgını. gerekirse karşı gö- rüşte olanların toplanıp paketlenmesi için bazı hazırlıklar içinde oldugunu gösterdi. Gürsel, komite üyeleriyle görüşüyor Cemal Gürsel. tstanbul'dan vapurla Ka- radeniz gezısı için ayrılmıştı O tanhte Is- tanbul'da bulunan komıtenin genç üyelerin- den MuzafferÖzdağ. vine büyük bir laf et- miş ve "Komitenin Babıâli'dendegececeği- ni" söylemişti. Oy sa komite, birlik ve bera- berliği bozucu ızlenim verdıği için bu ve benzeri farklı görüşleri yasaklamıştı. Bu konuşma üzerine basın. komiteye kar- şı sert tepkı göstermişti. Cemal Gürsel de. Karadeniz gezisini yanda kesip Istanbul'a dönmüş. komite üyelenyle Florya'da yap- tığı toplantıda görüşlerinı dinlemiş ve edin- digi ızlenimlerle Ankara'ya dönmüştü. ik- tidarı sonbaharda de\retmek isteyenlerle yaptıgı görüşmelerde. Silahlı Kuvvetler içinden destek aray ışlan \e e\ lerde yapılan gizli toplantılar hakkındaki istihbarat de- gerlendirilerek zaman kaybetmeden gerek- li önlemlerin alınması fikri önem kazan- mıştı. Anayasanın ve seçım yasasının bir kuru- cu meclisçe hazırlanması fikri komiteye geldiğinde. kalmak isteyenlerin buna karşı olduklan görüldü. CHP "...bunlann gitme- ye niyetleri yok" kampanyasını gizli gizlı yayıyordu. Basında da bazı görüşler ortaya atılıyordu. Oysa Kurucu Meclis'in kurul- masının. Milli Birlik Komitesı'nin kendisi- ne ayırdığı zaman süresindekı çalışmalan- nı da aksatacağı bir gerçekti. Kurucu Mec- lis'in sadece anayasa ile seçim yasasını yap- ması ve dığer yasalann komite tarafından hazırlanması görüşü bazı üyelerce benim- senmişti. Türkiye Büyük Millet Meclisi gibi çalı- şan komitede. venlen sürede dürüst bir se- çimle iktıdann devredılmesine taraftarolan- lar çoğunluktaydı. Diger bir gerçek. Kuru- cu Meclis kurulmasi için 1. Nolu Geçici Anayasa'nın değiştırılmesi zorunluydu ve anayasa degişikligi için de komite üyeleri- nin beşte dördünün oyu gerekliydi. Kalma yanlılanyla kararsızların oylan düşünülün- ce. 5 4 oy saglamak olanaksızdı. Bu ger- çekler karşısında Silahlı Kuvvetler'in des- tegini sağlayıp zora başvurmak her iki gö- M i l l i rüş için de zorunluydu. Erken davranan ta- raf. bir baskınla karşı görüştekilen toplaya- caktı. Bu harekât çok gizli olarak yürütül- müş ve komite üyelerinin bir kısmının ha- beri olmamıştır. Başlangıçta komiteden ayrılması düşü- nülenlerin sayısı 12'de tutulmuş, hazırlanan liste Cemal Gürsel'e götürüldüğünde bazı eklemeleryapılarak sayı 14"e çıkanlmıştır. Gerekli güvenlik önlemleri alındıktan son- ra planın uygulanmasına 12 kasım gecesi geçilmiş ve 13 kasım sabahı radyodan Ce- mal Gürsel'in sesinden halka duyurulmuş- tur. Burada önemli bir konuyu açıklamak ge- rekir. Tasfiyelistesi I kasım aünü saat 16.00sı- ralannda Cemal Gürsel'e verildiğinde. Gür- sel'i zivarete gelen Sıtkı Ulay, "Komiteyi riimden lağvedelim" önerısınde bulunmuş. bu önen Gürsel tarafından da kabul edılmış ve radyodan \erilecek bildiri ona göre ha- zırlanmıştır. Durumu öğrenen üyelerden ba- zıları Gürsel için yeni bir bildiri hazırlata- rak, kendi sesiyle banda aldırıp sabah sean- sında okunmak üzere radyoya teslim etmış- lerdır. Cemal Gürsel, daha önce geçirdiği felç v e şekerhastahğınedenıyle yapılan telkinlerin etkisınde kalıyordu. Yü'künü hafifletmek için FahriÖzdilekbaşbakan yardımcıiıgına getırılmıştı. Millı Birlik Komiresi'nden 14üyeninay- nlması üzerıne öne sürülen "Radikalltr git- ti, ılınılılar kaldı" görüşü doğru degildir. Bu olay Silahlı Kuvvetler'in bazı kesimlerınde de iyi karşılanmamıştır. Gerçekte bu operas- yonla komite kan kaybetmiştir. Kurucu Meclis yasası 13 kasım harekâtından sonra, komite he- men toplanarak çalışmalarına kaldığı yer- den başlamıştır. Hazırlanmış tasarı ve tek- liflenn süratle ele alınarak sonuçlandırıl- ması zorunluydu. Öte yandan Kurucu Mec- lis projesi vardı. Milli Birlik Komitesi. yet- kilennin büyük bölümünü Temsilciler Mec- lisi ile paylaşacaktı. Yasa tasanlannın Ku- rucu Mechs'inağırtemposu içinde yasalaş- tırılmaları. tanınan sürede mümkün olma- Kurucu Meclis 'i açış söylevi 6 Ocak 1961 günü Devlet Başkanı Cemal Gürsel 'in. Devlet Bcıkanı Fahri Özdilek tarafından okıman açış söylevi şövle: "Bu tarihi toplantıya Sayın Devlet ve Hükûmet Başkaru Orgeneral Cemal Gürsel'in geçirdiği rahutsrjık dolayısıyla, müdavi tabipleri bu nekahat devresinde kendilerinin Kurucu Meclis 'in açılış törenine iştiraklerine tıbbi mülahazalartyla muvafakat etmemişlerdir. Kurucu Meclis 'in sayın üyeleri, Milii Birlik Komitesı'nin kabulettiği 157 ve 158 sayılı kanıınlar uyannca tesekkül eden Kurucu Meclis 'i aziz miUetimize büyük hizmetleryapacağı inancı ile açıyorum, sizleri saygı ile selamlanm. Saym üyeler, Türk milleti, bir buçuk asra (yüzyılâ) yakın zamandan beri, içinde bulunduğu karanlıktan kurtulmak için, müspet ilim, hak, adalet ve hürriyet yollanm aramış ve bu esaslara dayalı müstakar (istikrarlı) bir idare kurmak için büyükgayretler sarfetmistir. Fakat, özlediğine bir tfırlü kavuşamamtşır. Her gelen iktidarın kendine göre icraatı ve keyfi tasarrufları yüzünden bir ileri ve bir geri hareketlerle adeta yerinde saymış, arzu ettiği hedefe ulaşmak şiiyle dunun, Ueriye doğru ciddi bir adım atamamışttr. Bu gayretler sırasında, Türk milletinin uğradığıfelaketler çokfeci ve hazindir. Hatta bir ara kendi hayatı dahi tehlikeye düşmüş, bereket versin Atatürk gibi büyük birdeha, tam zamanındayetişerek milletinin varlığmı kurtarmış ve ona gideceğiyolu göstermiştir. (Şiddetli ve sürekli alkışlar) Bundan sonra Türkiye 'nin hayattnda hamleler ve inkılaplar devri başlamış, araya giren II. Dünya Harbi'nin zorluklanna rağmen akıllı bir idare, memleketi tehlikelerden korumasım ve hayaliyetini arthrmasını bilmiştir. (Şiddetli ve sürekli alkışlar) Son olarak giriştiğimiz demokrasi tecrübesi, zannedersem, şartlan tam hazırlanmadığı için.fena neticeler vermiş, memleket birtakım maceracı ve tecrübesiz elierde, maddeten ve manen perişanhğa doğru sürüklenmistir. Millet bir kere daha geriye döndürülmüs, vartığmm teminaü olan Atatürk inkılaplan birer birer hiçe sayüarak gerici zümrelerin çoğalmasına, doymak bilmeyen ahlaksız maddecilerin, millet zaranna süratle milyonlar kazanmasına adetayardtm cdilmişür. Böylece, memlekene, ilmiıt ışığıyerine, taassubun kara görüşleri, ahlak, namus ve dürüst çahşmayerine de süratle zengin olmak Fahri Özdilek için her türlü ahlaki kayıtlan hiçe sayan bir zihniyetin asağütk ruhu hâkim olmaya başlamıştır. İdareciler, milleti, her istedikleri tarafa sürükleyebilecekleri bir kalabalık, devleti zorbalık ve kaba kuvvetleyürütülen bir makine telaklâ etmişlerdir. Muhterem arkadaşlar, Sizlerin bizdeıı daha iyi bihliğini: gibi, çok eskilere ait bir anlayıştır. Bu astrda bu zihniyetle bir milleti idare etmeye imkân yoktur ve buna kimsenin de hakkı yoktur (Alkışlar). Bugün, milleti, sahip olduğu hak ve hürriyetlerin dinamik ve yapıcı gayretleriyle kemale doğru, yükselen asil bir variık, devleti ise bu tekûmülyollarma ısık tutan, ilim, ahlak vefaziletle mücehhez adil bir kudret olarak anlamak lazımdır. Fert için de, cemiyet için de tekâmülün ilk şarü, hürriyet olduğu gibi kemale giden yolları aydtnlatan kudretin de ilim oldunudan şüphe edilemez. Çok kartsık ve nazik mevzular haline gelmiş olan toplumun sosyal ve iktisadi meselelerini çözmek için, ilme, hesaba ve plana lüzum olduğunu anlamayarak klişe meydan nutuklanyla, bir dâhi edasına bürünerek söz kalabaltğı yapmak, milletimizi her bakımdan harabiye sürüklemekten başka bir işe yaramamıştır. İlim hiçe sayılmış, ilim yuvaları taarruzlara uğramtş, milletin sözü ve özü olan matbuat susturularak her bakımdan tuhribe ça/tşı/mıs, ordu kötü ve zorba politikanm aletiyapılmak istenilmiş, milleti, kanlı bir ihtilafa ve kardeş kavgastna götürecek vatan cepheleri kurulmuş, partizan idarenin korkunç kâbusu bütün memlekene haklart ve hürriyetleri ayaklar ahına alarak hayatı tahammül edilemez bir hale getirmiştir. Bir taraftan da, milleti 19 mifyar borca sürükleyen kalkınma edebiyati ile bufeci olaylargizlenmek istenmiştir. tşte muhterem üyeler, 27 Mayıs hareketi, memleketin istikbalini karanlıklara sürükleyen bu ahval içinde ve bu sebeplerden ötürü vuku bulmustur IAlkışlar). Şimdiye kadar olanlar sizce malumdur. Bugün ihtilal hükümetinin tek gayesi teminatlı bir demokratik nizam içinde, hakka, adalete, hürriyete, eşitliğe vefazilete dayanan ikinci cumhuriyeti kurmakttr. (Bravo sesleri, şiddetli ve sürekli alkışlar) Bu maksatla bu büyük Kurucu Meclis vazifeye çağnlmış bulunuyor. Sizlerin bu milli ve şerefli vazifeyi mükemmelenyapacağtnıza eminim. İçinizde muhtelifpartilere mensup olanlar ve tarafsızlar vardır. Fakatsizlerin ikinci cumhuriyeti kurma gayretleriniz sırasında. meseleleri, partileriniz bakımınan değil, milli menfautleryönünden tetkik edeceğiniz şüphesizdir ve böyle olmaüdır. (Bravo sesleri, alkışlar) Kurucu Meclis'in çalışmalan, en ciddi mevzuatlarda bile başka başka düşünenlerin, nastl bir müsamaha ve anlayış içinde çalışabileceklerinegüzel ömekler verecek ve ikinci cumhuriyetin siyasi faaliyetlerine vepartiler münasebetlerine ışık iutacaktır. Veyine umuyorum ki, yüksek meclisinizin hareketlerinde, o kadar samimi, asil ve kardeşçe davranışlar olacaktır ki,yıkılan idarenin vatandaşlar arasına soktuğu düşmanlık his vefikirlerininbahtsızlığına uğrayanları, bunun utandmcı bir aldanış olduğuna inandıracuk ve milletimiz arasmdaki kardeş düşmanlığımn ortadan kalkmasınayardım edecektir. (Alkışlar/ Muhterem üyeler, bir ilim heyetine hazırlmlan anayasa tasansı, yüksek tetkiklerinize sunulacaktır. Bu tasannın, yukanda arz ettiğim gibi milli menfaatlar çerçevesi içinde tetkiki ve memleketimizin gerçeklerine uygun bir seçim kanunu ' hazırlamanın ilkplanda ele alınması lazım gelen işlerimizden olduğunu ifade ederim. Memleketin, bir an evvel, seçime hazır bir hale getirilmesinin, her bakımdanfaydalı olacağı kanaatindeyim. Çahşmalarınızın, milletimiz için hayırlı ve başaniı olmasınıyürekten diler, sizleri saygı ile selamlanm. (Şiddetli ve sürekli alkışlar) " Orgeneral Cemal Gürsel (Kurucu Meclis Tutanak Dergisi, 5.7, 6.01.1961,0:1) u n yabilirdi. Anayasa ve Seçim Yasası'nın Ku- rucu Meclis'e. diğer yasaların Milli Birlik Komitesi'ndekalmasını isteyen bazı üyeler, başaniı olamadılar. 1 sayılı kanuna ek "Kurucu Meclis Teş- küT hâkkında 157 sayılı yasa. 13.12.1960 tarihinde Milli Birlik Komitesi'nde kabul edildı. Yasanın "Birinci Bölüm: Genel Hii- kümler" başlığından sonra. "Madde 1. Kurucu Meclis. Türk milleti- nin zulme karşı direnme hakkıru kullanmak suretiy leonun adına harekete geçen Türk Si- lahlı kuv\erleri'niıı. meşruiyetini kay betmiş olan idareyi27 Mayıs 1960 Milli İhtilali'\le devirerek, mesru iktidan emanet ettiği Mil- li Birlik Komitesi ile demokratik hukuk de\- letinin kurulması yolunda ve mevcut şartla- ra uygun olarak milletin en geniş manasıy- la temsili gavesini gözeten \e bu kanun hü- kümlerine göre kurulacak olan Teımüciler Meclisi'nden tesekkül eder. Milli Birlik Komitesi. bu kanunun altın- da imzası bulunan başkan ve üvelerden ku- ruludur. Madde 2. Kurucu Meclis, demokrasi ve hukuk de\ leti esaslannı gerçekleştirip temi- nat altma alacak olan veni anayasa ile yeni Seçim Kanunu'nu en kisa zamanda tanıam- lavarak en geç 29 Ekim 1961 tarihinde yeni seçilecek Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne devredinceye kadar vasama yetkisi ile yüriit- me organını denetleme yetkisini bu kanun- daki esaslara göre kullanır. kurucu Meclis'in kabul edeceği anayasa. ancak halkoyu ilet&svip edildikten sonra ke- sinleşir." Bu yasa yedi bölüm ve 44 maddeden oluşmaktadır. 158 sayılı yasa. Temsilciler Meclısi'nin seçimini düzenlemekte ve 38 maddeden oluşmaktadır Milli BirlikKomitesinin basarısı Milli Birlik Komitesi. bu yasalann sürat- le çıkanlması için büyük gayret sarf etmiş ve Kurucu Meclis'in eski TBMM bınasın- daçalışmasını uygun görmemıştir Yeni TB- MM bınasının hızla bitirilmesi emnni ve- rerek Kurucu Meclıs'in 6 Ocak 1961 de top- lanmasını kararlaştırmıştır. Mılh Birlik Komıtesi'nin 29 Ekim 1961 tarihine kadar bitirilmesi zorunlu olan so- runlarından bazıları şunlardır: 1) Önce yeni anayasanın hazırlanıp Ku- rucu Meclis tarafından kabul edilmesi \e halkoyunasunulması. 2) Adil bir seçım yasasının yapılması ve seçim hazırlıklannın tamamlanması. 3) Siyasi parti faaliyetlerine izin verilme- si. 4) Yüksek Adalet Divanı kararlarının Milli Birlik Komitesi tarafından onavlan- ması. 5) Seçimlerin yapılması. 6) Seçimlerden sonra Türkiye Büyük Millet Meciisinin açılması ve iktidann ye- ni Meclis'e devrediimesi. Bu çok önemli konular, 10 ay gibi kısa bir sürede sonuçlandınldı. Milli Birlik Komi- tesi. iktidarı, belirlenen sürede serbest se- çimle gelen yönetime devretmeyı başardı. Milli Birlik Komitesi. 2" Mayıs 1960'tan 5Ocak 1961 tarihine kadar. 238 yasa kabul etmiş, 40 karar ve hükümet direktifi ile te- mel görüşlerini ıçeren iki önemli belge ya- yımlamıştır. Bu yasalar bugün hâlâ yürür- Iüktedır ve kurulmuş olduğu müesseseler ayakta durmaktadır. 27 Mavıs'a sempati duymayan iktidarlann onu unutturmak için harcadıkları tüm çabalara rağmen o yaşa- maktadır. Yarın: seçimler ve sonuçları k i I d i 40 milyarı istanbul ve Çanakkale paylaşü ANKARA - Milli Piyan- go'nun 29 mayıs tarihli çek- ilişi dün yapıldı. Kazanan numaralar şöyle: 40 MİLYAR 909151 İstanbul. Çanak- kale 10 MİLYAR 740769 Izmir. İstanbul. Ankara. Ankara 5 MİLYAR 312083 Giresun, İstanbul. İzmir, Ankara 1 MİLYAR 023613 Elbistan. İstanbul, Adana, Iskenderun 134656 İzmir. Ankara 538937 Samsun 850084 İstanbul, (Altıno- luk-Balıkesir) 894500 İstanbul. (Ortak- lar-Aydın) 500 MİLYON 046072 088355 190513 238809 353109 455576 472163 850625 887435 892096 200 MİLYON 004681 017505 037259 041578 046685 082823 112823 211584 260136 179661 282260 298798 319452 359553 402194 505347 508615 518749 539239 588657 615974 634053 651054 676987 687610 717318 737676 756396 760966 796030 814279 875143 915850 991299 994773 100 MİLYO.N 049103 205197 263160 283831 346964 457503 509826 541232 618459 655705 699369 744460 764322 854151 988416 016441 050480 101202 116176 140144 152158 194440 214352 232426 281621 302476 311581 322368 355155 410186 441829 029656 070782 113576 124685 150184 182433 195831 216196 237613 292426 304906 313718 340834 376023 420757 447564 050142 078930 113733 139549 151341 191973 196992 223506 268941 295057 307260 321258 347254 377999 428923 452253 464302 476019 519084 548683 592938 613343 652826 661738 714664 820843 838726 849377 862291 871209 906760 944695 966884 996592 50 MİLYON 469823 480005 530686 553306 594898 621881 655755 674477 741191 826090 838746 860696 868459 873775 912329 954067 984404 005034 037877 053552 076279 097515 100874 126381 141452 157639 164245 207552 222302 262083 289410 016327 048813 055324 079835 099558 101253 138180 142352 159148 196703 208754 255379 276655 293020 473027 510346 547631 582052 598212 624427 657287 711853 775006 837743 845829 860718 869316 880160 913695 954365 996434 034680 050242 066311 082056 100413 117833 140771 155111 160588 199127 216013 257502 278747 295323 296008 326970 339283 345574 353057 382007 409996 423707 454821 474448 488775 508945 520872 531688 56*6388 596772 602556 612980 617764 630992 647778 702789 729817 740976 757924 774569 796161 824110 858456 886994 896789 905126 923475 316868 329212 340500 348996 353577 387925 417021 449285 465021 477351 494627 509888 527105 538405 583558 600494 609619 614789 624300 638642 660577 702895 730645 741317 770229 780795 805247 840908 883807 890188 899778 912236 928437 326479 330911 345336 350893 368234 400966 421574 452374 467988 482845 507376 519662 529129 546638 593662 601283 610842 615067 630161 640884 672575 708787 740353 749829 771349 787431 813224 847056 886245 895993 904392 916041 945897 952153 958089 958934 967924 974337 983764 988887 991555 999218 20 MİLYON 001154 014546 019879 037532 059801 067366 095570 109546 125240 141531 157134 162534 174995 183855 196339 215055 243319 254762 263618 280979 291235 299166 309832 321226 348204 359343 364682 387931 397496 010675 016590 025686 051945 061533 082181 097439 118536 126569 145681 157192 167733 i77552 187717 212629 226331 244436 262070 273336 284139 291872 299559 318366 328446 351319 363789 372976 388354 398664 010755 017711 026881 053972 063898 093748 102821 120591 132577 155471 161673 170774 180971 195707 212762 234230 244679 262312 279543 284925 298039 308956 319443 330567 359242 364324 374658 392547 409032 409062 409077 411211 412105 420225 422485 428182 429233 431127 447009 449312 454612 458404 458437 463501 467728 490974 494521 497541 499346 517433 527460 542573 567195 570580 596982 624461 646947 657077 668589 680551 704106 708957 715064 723378 730830 753933 774409 789007 797753 811064 818442 837450 877208 888769 902452 930675 536976 562084 568164 580768 610808 628819 653878 657753 672124 696540 705315 709777 715381 724372 734548 765388 781822 795055 798851 812887 824918 869684 877522 890116 918098 932960 541646 563527 569568 586173 612512 635299 654256 662149 680496 700911 708611 714967 721639 728711 740272 766948 786906 797107 799489 813973 827922 874166 882881 900352 919076 937064 938699 943243 943827 944997 945913 954433 967329 972370 974479 980546 981256 988080 994707 995967 10 MİLYON 01086015670258404951 08753 09088 12255 17086 19316 21243 2329623734 31563 3214933703 34037 34716 35338 35342 36783 40424465565037051360 51729528855535558197 59073 61100 6113662568 6445174419 74924 77082 78082 78970 79227 81133 82210 83887 87392 89653 90135 9097194725 98381 98607 98988 4 MİLYON 0034 0067 1793 3279 3791 4528 4538 7031 7198 7541 8059 8137 8293 9286 9336 1 MİLYON 600 BİN 074 190 252 263 489 524 693 800 BİN 03 51 53 71 74 AMORTİ 2 7 ANKARA NOTLARI MUSTAFA EKMEKÇİ Ölümsüzler... "Bir garip ölmüş diyeler I Üç günden sonra duya- lar I Soğuk su ile yuyalar I Şöyle garip bencileyin." Ytınus Emre, bu dizeleri sanki sanatçı Yaltalar için söylemiş. Trafik kazasında karı-koca Yaltalar'ın öldük- leri, beş gün sonra öğrenilebildi. Yanmış, kömür gibi olmuş vücutları, birbirlerine sanlı bulundu, Gökhan Yalta'yla Evren Yalta'nın. Fotoğraf sanatçısı, ustası Gökhan Yalta'yla, eşi me- tin yazarı Evren Yalta, 28 mayısta, İstanbul'dan Kuşa- dası'na gitmek için yola çıktılar, kendi arabalarıyla. Yanlarında çalışan Utku adında bir arkadaşları ile Dal- maçya cinsi "Punfo"adındaki köpekleri de yanlarında. Arabada bir kişi daha var, ama daha kişiliğini kazan- madı, o. anası Evren'in karnında "Ege Bebek!'' Izmir'e vardıklannda. 28 mayıs akşamı saat 23.00 sıralarıydı. Arkadaşları Utku. Dikili'ye ailesınin yanına bayramı geçirmeye gidiyordu, onlara iyi yolculuklar diledi, ayrıldı. Onlar. Gökhan Yalta, Evren Yalta. Ev- ren'in karnında Ege Bebek. doğmadan adını koymuş- lardı. "Kız da olsa, oğlan da olsa, adı 'Ege' olsun" de- mişlerdi. Arka koltukta da kendi eğitip yetiştirdikleri "Punto" köpek. "Punto"adını belki de basımla. afişle ilişkileri nedeniyle koymuşlardı. kim bilir? izmir'den sonra Torbalı'yı geçip Selçuk'a on kilomet- re kala, karşıdan boş birtanker gelip, direksiyonda otu- ran Gökhan'dan yana vurdu, o bölümü neredeyse gö- türdü. Araba suruklendi, arkasından yanmaya başla- dı. Tanker şoförü, durup yangını söndürecek yerde, kaçtı. Geceyarısı 100 km ötede yakalandı. Savcı, Gök- han Yalta'nın babası Bahtiyar Yalta'ya sordu: - Gökhan'ın düşmanı var mıydı? Ekonomik, ailevi, rekabet gibi... - Hayır yok. Niçin sordunuz? - Şunun İçin sordum, çünkü bu olay, ancak bir ka- sıtla meydana gelebılır. Bunca yıllık savcıyım. Böyle trafik kazası görmedim. Sankı kasıtla gelip vurmuş gi- bi. Savcı, "Bu birbasıt trafik kazası değıl, dennleştıre- ceğim" diyordu. Şoför(MustafaÖzel), ıfadesınde, "Gidiyordum, ön- den giden arabadan birstepne duştü, stepneye çarp- mamak için arabayı kırdım, bu arabaya çarptım" di- yordu. O yolda arandığı halde, öyle bir stepne bulu- namadı. Stepneyi gören de yoktu... Yukarıdaki yazı, Gökhan Yalta ile eşi Evren Yalta'nın trafik cinayetinde yaşamlarını yitirmelerinden 25 gün sonra 22-23 Haziran 1993günleriCumhuriyet'in "kül- tür" ekinde yayımlanmıştı. Birkaç gün önce. Atatürkçü Duşünce Derneği Eski- şehir Şubesi Başkanı Ayyuk Erenberk'le konuşuyor- duk. Muzaffer ilhan Erdost. Ayyuk Erenberk'e demiş ki: - Gökhan'ın ölümüyle il'giliyazısı, Ekmekçı'nin şim- diye değin yazdıklannın en güzelidir! Yazıyı duyarak yazmışım demek, diye düşündüm. Yazı daha sonra şöyle suruyordu: Baba Bahtiyar Yalta. cenazeler kalktıktan sonra evinde bana şunları soyledı: - Savcıya da söyledim, eğer o şoför gelseydi bana, "Bakın beyim. ellerim yandı. karardı, yangından kur- taramadım, yanmalarını önleyemedim" deseydi, hiç- biriddiada bulunmayacaktım, "Bizim kaderimiz buy- muş, biz affettik" diyecektım. Fakat çocuğumu, geli- nimi yanarken bırakıp kaçması. hıçbır gayret göster- memesı... Tankerin vurup, Gökhan'ın tarafını parçalamesıyl^, Gökhan'la Evren, birbirlerine sarılarak yanmışlardı. Bahtiyar Yalta, olaydan beş gun sonra, olay yerinde inceleme yaparken, 35-40 yaşlarında bir köylü yanı- na yaklaştı, şöyle dedi: - Beyim geçmiş olsun, başınız sağolsun. Vallahi kur- taramadık. Ne yangın söndürme cıhazımız vardı. ne bir şeyimız. Kurtaramadık. Gözümüzün önünde kız bağıra bağıra gitti. Fakat beyim, arka kapıyı açtık. Kö- peği tuttuk çıkaracağız, köpek gelmıyor, ısırıyor beyim, atlıyor sahiplerıne doğru. Biz köpeğin bu kadar sadı- ğını hiç görmemıştik beyim! Gökhan Yalta'yla, Evren Yalta arabanın içinde cayır cayıryanıp can verirlerken oradan geçen arabaların ki- mi durmuş, şöyle konuşmalar olmuş: - Sana ne? Başını belaya mı sokacaksın? Karakola gidersek savcı ne der? Başımıza dert açarız, geç ka- lıyoruz zaten! Kimi de yardım etme olanağı bulamaz. Şase yan- mış, söndürme araçları yok geçenlerin. Mılyarlık ara- balara biniyorlar da elli bın lıralık yangın söndürme aracı almıyorlar. Baba Bahtiyar Yalta şöyle dedi: - Oğlum, genç bir kabiliyetti, gelecek vaat ediyor- du. Bu çalışmaları böyle sürebilseydi, uluslararası bir üne kavuşması olasılığı güçlü görünüyordu. Trafik anarşisi dediğimiz trafik keşmekeşi, çok değeri böy- le yok edip gidiyor. Oğlum değil, ama gelinim kesin- likle kurtarılabilirdi. Böylece gelinın karnındakı bebe- ği de kurtarabilir, yaşatabılırdık... Yazı, daha çok uzundu. Ben, buncağızı aktardım. Tümünü, çıkacak kıtaplarıma almayı düşünüyorum. Onlar belleklere yerleşmişler. ölümsüzlüğe ulaşmış- lardı... B U L M A C A SEDAT Y.AŞAYA\ SOLDAN SAĞA: 1/ Notalan değer- lerine göre sesîen- dirmevı amaçla- yan müzık çalış- ması... Çın \e Ja- 3 ponya'da oynanan . bir strateıi oyunu. 2/ Karakter..'. Bir kurulun. bir toplu- mun en önemli ° üyelenndenherbı- n. 3/ Şaşma belir- ten bir ünlem... Sövgü. 4/ Eskı bir Türk vavlı çalgı- sı... Futbolda bir mevkı. 5/ tçi kremalı bir cıns pasta. 6/ Kuşaktan kıışağa geçen ka- lıtımsal öğe... "O riitbe pestolursunhernerütbe - 3 - - etsen" (Nabi). 7/Yunan 4 I mıtolojısınde Altın Post'u c aramaya çıkan geminin adı... Eşyaüzermdekımık- rop ya da ufak böcekleri basınçlı buharla öldürme- 8 ye yarayan büyük kazan. 8/ „ Ruruyunca çatlayan top- I rak... Bir nota. 9/ Mey\e kurusu... Sıkıntı \eren. hoşlanıl- mayan şeylerya da kımseler ıçın kullanılan bir sözcük. YTKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Harmanda samanı bir yere toplamaya ya da damlardan kan küremeve yarayan araç. 2/ Bir tarım aracı... İyi bir ^c- ye enşme durumu. 3/Lantan elementınin sımgesı... Ya\\an ve kenarları genış. büy ük bakır kap. 4/Hüsejin RahmiCîür- pınar'ın bir romanı... Müstahkem yer. 5/Kon\a'ın bir ılçe- si... llaç. deva. 6/ Lıflerı ip ve çuval yapımında kullanılan birbitkı... Memelılerde ana ile dölüt arasında kan alıp ver- me ışını sağlayan organ. 7/ " cak masma\ı yanardı ^e- sın Onnanlara ormanlara vüzünün sesi" (Cemal Süreya). 8/Avıbeklemek ıçın yerleşılen yer... Suakan musluksuzbo- ru. 9/ Bir say 1. Güreşte bir oyun.