Katalog

SAYFA CUMHURİYET 3 MAYIS 1996 CUMA 14 KULTUR Fflmleıi kopya eden cinayetler Türkhe'de bu hafta gosterime giren Jon Amiel"in vönertiği 'Kop>a Cina\etler\ Paris'te bu filmi izledikten sonra tüm ailesini \e kendisini öldüren Marguerite ZakrzeMski'nin ola\ı\la Avrupa'daivi reklam \aptı. ama sinemanın vahşi vü/ünun se\ irei\ i ne kadar derinden etkilediği konusu da tenidcıı gundeme oturdu. CLMHLRCANBAZOĞLL ROM A - Bay an Marguerite Zakrzewski her hafta soıııı olduğu gıbı k<xası \e ıkı çocuğuyla oğle vemeğmı pızzacıda yemıştı Son gunlerde moralı bııaz bozuktu. doktoru ılk kcz sakınleştırıcı kullanniJMiıı onermıştı Pizzacıdan sonra Zakrzevvskı aılesı yakınlardakı sınemaya gıtmeyı kararlaştırdı gazetelerde bol reklamı yapılan 'Kop>aCina>etler'ı ızleyeeeklerdı Hlm bastan sona parçalanmış vucutlar boğazlanmalar oluk gıbı akan kanla surııp gıdıvordu hn oneııılısı. 'kuzuîarın Sessi/liği'nden sonra Holly\\ood'un Mk sık kullanmaya başladığı parlak zekalı nıanvak \ardı tılmde Ba\ an Zakrze\v skı bc\ azperdede olaıı bıtenı ızlerken yalnız Stephen King ronıanlannda gorulen garıp bır şey ler hissetmeye başlanııştı Bırkaç saat sonra o nazık ıııınıar kadın. once kocasını ardından 16 vaşmdakı oğlu Adam'ı bıçakla doğradı sabaha doğru da on ııç vaşındakı oğlu Arthur'u boğazladı ve ıntıharetti 7 nısan gunu Paris'te yaşanan bu cınavetlerdızısı Fransızların kanını dondurmuştu kımse Zakrzevvskı aılesınm sinemanın çıkışında fılmı nasıl değerlendırdığını bılmıyordu ama cınayetler Kopva C ınayetler'dekılerı çok anımsati)ordu •Fn tehlikelT Illmlcr saptanıyor Turkıye'de bu hafta gosterime gıren kopva Cına>etler (Yonetmen Jon Amiel) Avrupa'da bu olayla lyı leklam vaptı. ama sinemanın vahşi yuzunun seyırcıyı ne kadar derinden etkilediği konusu da yenıden gundeme oturdu kısa sure once de vıne Fransada \erenıque \e Sebastıan adlı ıkı genç se\gılı. on altılık Abdullatıfı oldumıuşlerdı Sebastıan, kız arkadaşına asilan gencı kırk yennden bıçaklamıştı \erenıque de ona yardım etmiştı. tıpkı bırlıkte gerçekleştırdıklerı sovgunlardakı gıbı İkısının de ılahları 'katil Doğanlar'dakı sevmlılerdı Fılmın kasedını detalaıca ızlemışlerdı Iskoçyadakı anaokulunda yaşanan kıyımdan sonra Ingıltere'de satışı yasaklanan Katıl Doğanlar'ın kasedım Fransada yasakladı. ama is ı^ten geçmiştı ABD Başkanı Clinton'ın beyazperde ve bevazcamdakı şiddetın azaltılmasi konusunda haıekete geçtığı gunlerde Avrupa da mevdana gelen bu tıp olaylar Batı basinında genış yer alıyor Bugunlerde bırçok ga/ete. okurları arasında araştımıalar yapıp "en tehlikeli"tılmlerı saptamakla meşgul Çeşıtlı lıstelerde mutlaka yer alan fılmlerden Kubrick ın "Otomatik PortakaPı Cimino nuıı 'Avcı'sı. OliverStone un ' katil Doğanlar'ı. Da>id VNord un "The ProgranTı topun ağzındakı ılk kasetler olarak goruluyor Avrupa artık "kotuluk karşı konulama/ birduyguduı" jıbı savunmaları duyınak istemı\or Içımızdekı şeytanı uvandıran fılmlere karşı Atlantık ın dığeı kıvısında kısa surede kalıeı onlemlerın getırılmesı ıçın kampanvalara hazırlanılıvor James Stewart 88yaşındakultur Senisi- 'Mr. Smith Goes to >\ashington" (Bay Smıtlı Uashıngton a Gıdıyor 1934) The Shop Around the Corner' ve The Philadelphia StoıV (1940) The Man \\ho Knew Too Much'(Cok Şey Bılen Adam) gıbı tılm- lerde çızdığı karakterlerlebelleklcre ver- leşen Capra, Hitchcock. John Ford gıbı buvuk vonetmenleıle çalışmış unlu oy uncu James Stewart may is av ında 88 yaşim geııde bııakarak Hollyuood"un belkı de yaşayan en yaşlı aktoru unvanı- na sahıpolacak 45 vıllıkeşı Glona vı 1994y ılındayı- tırdıkten sonra dış dıınvayla ılışkılennı tumuyle kopanarak ınzıvaya çekılen Ja- mes Stev\art. basm ve televızyona ropor- taı vermekten israrla kaçınıyor Ancak Stevvart ı 'keyfinin \ennde* olduğu gun- lerden bırmde yakalayan. Independent On Sundav gazetesinden Gregory Sol- man sınemada 60 yılını dolduran unlu oyuncuyu bu konudakı ısrarlı tutumıın- dan vazgeçırmevı başardı - 60 yıllık mesİek vaşamını/da hiç bir- likte çalışmaklan ha/ du\ madığınu için geri çe\irdiğiniz bir yonetmen oldu mu? Eğer bır tılmde rol almak istememış- senı. bu tamamıy la benım kışısel tercin- leıımden dolay ıdır Meslek yaşamım boyunca bu prensıp- le hareket ettını (, ağımızda oyuncu. fıl- mın senaryosunu okuvup beğenırse bağlı olduğu aıans kabul edıp etmedı- ğınıbıldınyor Ozamanla/boy/- le lukslenmız yoktu Sabahın korunde sette olmak ve hafta- nın altı gunu saate bakmadan çalısmak zorundavdınız - Mfred Hitchcock ile bir- likte çalısmak nasıldı? Otori- ter bir yonetmen miydi? Hitchcock unoyuncuları- na muthış bır guvenı vardı Çekımlerde hıç bır şekılde provayaptırmazdı Fılmın gorsel zengınlığının daha önemlı olduğunu duşu- nurdu Yardımcisi kame- ramanı Bob Burks'a çok guvenırdı Çekımden once Bob"a "Şu sahneyi şoyle isti\orum" der ve ıstedığı sonucu alırdı Hıtch- cock'un hıçbır zaman ka- mera arkasına geçtığını gonnedım Bob kamera- nın hazır olduğunu soy- ledığı zaman bızlere do- ner ve şoy le derdı "Ha- di bakahm çocuklar. geri- si size kalnıış" - Peki di> aloglar tama- men o\ unculann iııisiy a- tifine nıi bırakılırdı? u ay 88. yaşını geride bırakarak HollyvvoocTun belki de yaşayan en yaşlı aktörü umanina sahip olan James Stevvart. oyunculuk konusunda, "Yapmak zorunda olduklanmı yaptım o kadar. Tabii bir de şartlar neyi gerektirdiyse onu..." dıyor. Sadece HıtcİKock değıl çjlıstıgım pek çok vonetmenın de tarzı bu\du Ama ozellıkle Hitchcock un setınde. buyuk bırozgurlu- ğe sahıptı ovuncular kı- mı zaman bızesuflorluk yapan zavallı bır kız da olurdu sette \e Hitch- cock a gıdıp "Ba> Hitchcock. Ba> Ste- «art >alnı/ca şıı cum- le\i so\lemeli ama o kısakesi>(»r"dı\e \a- kınırdı Mdığı yanıt genel- lıkle değismezdı "Bö>lesi daha i> i. fa/lalık- ları atın" - ^ani. aktorlerin \orumu ne olur- sa olsun onlara mudahale etmezdı.. Peki, unlu bir ov uncu olmanızın da etkisi oldu mu bov le bir ozgurlüğesahipolmanız da? onetmenlerın benım hakkımda 'ona karışınay alım, istediği- niyapsın' tarzıııda bıı yak- laşımla hareket ettıkleıım <aıımıyorum Orneğın Cap- ra \ e ozellıkle Preminger ge- rektığınde <,ok katı olabılıyor- lardı Hele. sınemaya basladı- ğım ılk vıllarda elıme bır se- narvo verırler çekını gunu makyaj odasina gotururler ve "hadi bakalım şunu şunu smleyeceksin" dıye be- nı kamerayla baş- başa bırakır- lardı - Bu do- / nemde en çok kim- den destek aldınız? y ı l ı n d a Spencer Tracy ıle T h e M u r - d e r Man" a d l ı b t ı I m ç e k ı - vorduk B a n a bu> uk destek oldu "Bu iş senin için çok zor olacak"^eklınde değıl de "İstersen >eniden alalım. Bu defa daha i\i olacak" gıbı gergmlıgınıı vok edecek sozlenvle bana çok varcİım ettı En onemhsi de ne- vı nasıl japmanı konusunda fıkır değıl cesaret verdı bana - Kari>erinizin en paıiak donemi han- gisi sûce? 19^0 ların ıkıncı donemınden basla- varak buvuk keyıt aldığını ıslerşaptık O sıralarda Spencer Tracv Joan Craw- Ibrd gıbı oyuncularla çalısıvordum Ise ıvıden ıvıve vermıstım kendımı O do- nemde Hollyvvood. kuçuk kui.uk ^ırket- lerden olusan kocaman bıraıle>dı Hem bırbırlerıvle rekabet halındeydıler hem de ınanılmazbırdavanı^ma ıçındevdıler - Kn ke> ifli çalışmanı/ hangisivdi? Hitchcock ıle "Rear V\indow'u (Arka Pcnterelçekıvorduk Nasadıgınıızen ke- vıtlısetçahsmasıvdı Gracekelh ılebaş- rollerı pavlas.i}orduk Hepımız tunı o>uncular sabah Graee'm gelışını gor- mek uzere sette, vibırsızca beklesırdık Oşle guzeldı kı -John Ford iledeçalıştıniA Ford için ne- ler di>ecek<«iniz? John Ford. gen,ekten de ha> ran oluna- cak bır yönetmendı Bır keresınde. hıı, unutamadığım bıçımde benf setın orta- sinda azarlamı^tı 'Libert\ \alance" tıl- mının setındevdık. herkcs rengârenk kos- tumlerı ıçerisindeydı Aramızda bırde sıvah renklı bıroyun- cıı vardı Adı da galıba \Vood> Stro- de'vdı Uzerındekı renklı gıvsıleretakıl- madan edemedım Sonucunda da Ford'dan okkalı bır azar ısıttım - A> rupalı > onetmen Lubıtsch ile 'Shop Around the Corner'ı yaptını/. Bir A% ru- palı > onetmen, Amerikalı mcslcktasla- rından hangi noktalarda a\rılı\or? Aslında bunu uzun bovlu du^unme- dım \ncak suııu sovlevebılınm kı Lu- bıtsch ne ıstedığını anlatmasını Ford va da Hıtchcock'tan daha ı>ı becerıvordu Hatta bunu o>le ustaca vapıvordu kı oyııiKular olarak bızler oynadığımız vıhnenm sinemaekranına nasıl vansıva- cağını onceden sezınlcvebılıvorduk - Galiba. o filmde bir sahne> i defalar- ca çekmişsiniz_ Tanı 50 kere Oysa sadece ıkı dakıka sııren bırsahnevdı MargaretSullKan ıle ovnuvorduk ve Lubıtsch her'jevın plan- ladığı gıbı olnıası ıçın ısrarlı da\ ranıvor- du Herdefasındada^unutekrarlıvordu "Çok kotmdu, baştan alıjoru/" - Çalıştığını/ vonetmenler arasında hangisi si/e mutlak bir gu\en sağladı? Elbette Frank Capra \Stop"dedığın- de. hersevın kusursuz bır bıçımde ger- çeklestırıldığıne vurekten ınanırdım 'Ba> Sınith \\ashington*a Gıdi\or' mıııın setındevdık (ekımın bıtmesıne valnızca bes saat kalmiştı Gıınlerdıı sa- bah aksam demeden çalısmistık ve ben berbat bırdurumdavdım Sesım sıvrısı- nek \iziltisi gıbı çıkıvordu Capra duru- mıımıı goımus ve bana ertesı gune dek ızın vermıs.tı Aksi gıbı çekımlenn son gunuydu (^arevı çevıedekı bır doktor- dan sakınlestırıcı istemekte buldum Bır tur uyu^turııcu almı^tım \e Frank Capra bunu anlavamadığım bır sekılde oğren- mıstı Ancak. bu konu ıızenne tek kelı- me etmedı - Bir aktor olarak her /aman doğru bir \olda mıvdını/ peki? Bunu pek dusunmedım \apmak zo- runda olduklanmı vaptım o kadar Tabıı bır de sartlar nev ı nerektırdıv se onu Son yıllarda geçmiş dönemlerin yapıtları sık sık gundeme geliyor Eskiye rağbet olsa... MURATSES Muzık pıvasasmda. ozellıkle son vıllar- da geçıııı^ dönemlerin vapıtlan sık sık gundeme gelnıekte Bu urunleıın ortava çıkışı genelde venı malzeme şetersizlığın- den kavnaklanıvor Belırlı bır nostaljık is- temınderol ovnadığı bu vapıtlar ornekle- me(samplıng) vada dıger bır bıçımde ve- nıden degerlendırme (coveı) vontemı ıie gerçekleşıvoı Bu olgunun vorumu bırev- lere gore farklı olabılıvor Venıden ortava çıkan kımı v apıt teknolojının olanaklann- dan da vararlanaıak venı bırguzellıkleal- gılanabılıvor buvuk bırbolumubırtur"es- ki malzemeden kutulanmış>eni bir konser- ve tunı" nıtelığınde Telıf haklaı ı açısından son on _v ıl ıçınde en çok tartısılan konulardan bırısı gorsel ışıtsel vapıtlaıdavenı vontemlerlekullanı- lan uçuncu kışılere aıt vapıtlann yasal ko- numu Bu kullanım kımı zaman MT\ bı- çemınde bır klıpte ızınsız bır gorsel oğe olarak ortava çıkıvor Bırdedunva muzığının tecımsel vukse- lışındenpay koparmavaçalışanveherhan- gı bu ulkenın muzığını hem de verel sa- naKilaıdan ızın almava gerek duvmayan ozgunkavıtlan "organ nakirbenzen ken- dı nıuzıgıne kolav voldaıı eklevenler de \aı' Bazı (.evıelerde "Bah'nımeniturbir somurusu" olarak da nıtelenen bu davra- nısı engcllemek uzerıne dusen olumsuz golueleıı vok etmek ısteven ıvı nıvetlı mu- zık ad ınıl.ııı da \.ıı Bu kısııeı C D leıının \e dıgeı ses ta^ı- vıeılaıının.n,ıklaıiı ı bılgılendıımebolum- lenne kavnıklarını açıkçj vazısorlar on- Nat KingCote \eniden değeriendirme >ontemlerinin. yeni teknoloji olanaklanna koşut olarak gelen bir >önü var ki gözardı etmek olanaksız: Nat King Cole \e kızının 'ortak >apıtı' \a da Beatles'ın sanal evrenin katkılanvla kotarmış oldukları "yeni" albünı bu konudakı hoş ornekJer... Birde60'h>ıllann kültiıru konusu var! O donemleri bugunlere sanatçı kimliklerinde tasımıs olan bircvlcr ve gruplar bir aray a gelip, bugunku anlayişlan ile belki de hiçbir zaman karşı karşı>a geleme\eceğimiz vapıtlannın tozlannı alıyoriar. sanatseverlere sunuvoriar... ceden ızınlerını alıvorlar Venıden degerlendırme vontemlennın. venı teknoloji olanaklarına kosut olarak gelen dığer bır vonu var kı gozaıdı etmek olanaksız NatKingColevekızının -ortak japıtı" va da Beatles'ın sanal e\ lenııı kat- kılarıv la kotarmış oldukları "\eni~ album bu konudakı hoş ornekler Bır de bu siı- tunlarda onemını sık sık \ıırguladıgım 6O'lı vıllaıın kulturu konusu var' O do- nemleri bugunlere sanatçı kımlıklerınde taşimış olan bırevler ve gıuplaı bır arava gelıp bugunku anlavı^laıı ıle belkı de hıç- bırzaman kan>ı kar^ıya geleme\ecegımız vapıtlaıının tozlannı alıyoılar sanatseveı- leıe sunuyoılar Ozellıkle alternatıf-elektronık alanda çok ılgınç olusumlar gundenıde son gun- leıde ABD kanada ve Avrupa'dakıalter- natıt radvo istjs\onlaı ında son av larda Al- man ElektronıkOkullan navonelık voğun bıı ılgıgelı^mekte Bukonulaılaılgılenen- lenn"Beılın ve Dusseldort okullanv la "ha- şırneşirolmasrbılınen bıı konu ama60'lı ve ~() lı vılljrda donemının "biraz fazla onunde olmuş" su \eva bu nedenle go/ar- dı edılmıs grupl.ır ve solo sanatçılar vav- gııı bır bıçımde gundemdeler Orneğın Po- pol \uh. Cluster vb gruplar ve elemanla- ıının buevscl yapıtlaıı "*rad\o âleminde" olav yaratıp durmoı' >ukaııda değmdı- ğım yontemleı ııı olumlu bolumune verleş- tııebıleı.egımi7bu(,alişmalarda BrianEno gıbı unluleı legerçeklestııılmiş ortak vapıt- laı da var Geçen av larda Kanada"da çok ılgınç bır sovlesımın de ver aldığı ozellıkle Onta- rıo">a ve ABD"nın goller bolgesıne (Cle- veland e ve dığer komsu kentlere) yayın vapan radyo ıstasvonundan soz etmıtjtım Gazetemızın muzık savtalarını ızleyen okıiMicularımız anımsavacaklar Adı ge- çen programda Automatoıı \ e Bınfen albu- nıunden parçalaıın vanı sııa vukarıda de- ğındığım donemın Alman gruplaıından Trium>irat Hollanda'dan Focusda veral- mı-jlardı Ohıoda Bınfen ın liste>egırdığı donemdede istasvonlarm en çok ıstek top- lavan vapıtlan arasında ^es. king Cnm- son vb gıuplar yer almı^tı kımbılıı "es- kive rağl>et olsa, bitpazarına nur vağardı" sozunu de yenıden değerlendırmek "co- \er"ını vapmak gerekıyordur \azının son bolumunde geçmiş vazıla- rımdadegındıgım konulara ılışkın kımı \e- nılıkten soz etmek istıyoıuın Bunlardan ılkı bır yılı a^kın bır suredır savaşımını v erdığımız Nabancılar Meclisi'nın kurulu- şuna Lınz Beledıye Meclısı ncekaraı ve- rılmiş olması 23 hazıranda vapılacak se- çımlerle \\usturya\atandasiolmavanbı- reylerden meydana gelecek meelıs 20 bı- nı aşkın vabancının verel kararlara katılı- mını sağlayacak Dıger bır konu da Lınz ın A\rupa dakı sav ısal kentlerden bıı isi olarak son gunler- de yaşadıgı gelışmeler Amsteıdam kentı- nınonculuğunu vaptığı venı bırdemokra- tıkleşme haıeketı olan •saMsal kent' olgu- sunda ılerı ıcknolojılerın desteğı var lletı- şımın tunı olanaklarından yararlanılırken bırbırınden farklı eğılınılerdekı seçmenle- rın etkın olarak karaılara katılımı ana ıl- ke edınılıvor Gelırlerının veter^ızlıgı y uzunden Inter- net olanağı bulamayanlara de\ letın yerel yonetımın yardımı soz konusu kamuva açıkortamlaıa verlestırılmişbılgisavarlar- la ıletışım \avgınlaştırı!ırken.heıkeseaçık •bilgisavar kulubelen'kuıuluvoı "Savısal kent" kav ıamı Av ı upa dakı bırçok kentın vakın erımlı planlarının ana konusu Lzunca bıı suıedıı proıe gıubuna destek \erdığımız bu çalı>malaı dızısı de ılgınç bovutlaıa erıstı Gelecek vazılarımda venı donemm ge- lışimını hazırlavan sanat muttagıııdan. vı- ne çok vonlu sanatçılaıla ılgılı konulara Bir 'La Dolce Vita' günlüğü kıiltürServisi- kımı fılmler vardır varatıcisının peşi- nı yıllar sonra bıle bırakmaz Federico Fellini nın "La Dolce \ita'sı (Tatlı Havat) da bunlardan bırı "La Dolce Nita'nın uzerınden ^0 yıl geçmiş olsa bıle halâ merak edılen sorgulanan bır y apıt oluşu vegazetecılenn bıtmek tukenmek bılmeyen sorulan ıistayonetmen Fellını vı ne- redevse usandırmıştı Soyledıyordu yonetmen "Neden bu film bir turiu peşimi bırakını\or.' La Dolce \ ıta" hakkında sorulan bır soru\u \anitlamak. ilkokul ikinci sınıftaki halimi anımsamak 0bi bir şe>.. E\et bo> le bir film vaptım ve bu benım hatam değildi."* Fellını artık yaşanııvor ama 'La Dolce \ ita" Fellı- nfdenbağımsız bır şekılde hâlâ tartısılmaya ve \aşama- ya devam edıyor Italvan tılm eleştırmenı Tullio kezich 'La Dolce \ita \e Federico Fellini Izerine' adlı kıtabın- da tılnıın nasıl çekıldıgını Fellını'nın sette nasıl bır vo- netnıen olduğunu. oyunculann goaışlerını bıraraya ge- tırıyor O uunlerde henuz çok «enç bır üazetetı olan ke- zıc'h. Fellı- nı'nın adeta golgesı olmuş bu kıtabı ya- zarken Fılmın gosterime gır- dığı gunlerde uv andırdığı yankıları Mı- lan Smeması onunde kalaba- lığın bır govde gosterisme dı nuşen protestu sunu anlatan Kezıch'ın kıta- bı. bır 'La Dol- ce Vıta* gunlu- ğu olmaya ada\ Kıtabın bır onemlı ozellığı de okuvucıısuna '\onet- men'Fellınryı daha ıvı tanıma fırsatı vennesı çalışma yontemlerı uzerıne ayrıntılıgozlemlerdebulunması Ba- zı oy unculann bır turlu benımseyemedığı aııcak Fellı- nı'nın hıçbır zaman \azgeçmedığı 'doğaçlama \onte- mi nden de so/ edıvor kezich Fellınrnın ovuncuların- dan ^ \onne Furneau\ kezıch'e şıınlan sovlemıs "Fel- lini tekstte bana ait sozleri değiştirdi0 zamanki ılk tep- kim, seti bırakıp arkama bakmadan kaçmak olmuştu." Belkı de bu vuzden genellıkle protesyonel olmavan ku- rallarını kolavlıkla kabul edebılecekovuncularlaçalışmiş Fellını Zaten 'La Dolce \ ita' da ağırlıklı olarak amator bır oy uncu kadrosundan olıısuyor Kıtabında unlu yonetmenleyapılmışçeşıtlı soyleşıle- re de yer veren kezich. bır soy leşısınde "Film vapnıak nasıl bir du>gu~şckhndekı sorusuna Fellını nın su \anı- tı verdığını anlatıyor "Filmyapmak.iyiyada kotu l>iriş yapmanın ötesinde bir şe\dir. Eğer birl, elime baktığım sıradabana. 'onu sev ıvor mıisiın di\esoracakolur<a\e- receğim \anıt herhaldeşu olurdu: tvet ı,unku o benım elını İşte, ben fümlerim için de bunu so\le\ebılirim." TÜRKİYE Uluslararası telif ;; haklannı ihlal ediyor kultur Senisi - ABD L'luslararası Eser Mulkıve- tı koruma kurumu (IIPA) ABD Tıcaret Temsıkisi (USTR) Micke> kantor'a sunduğu en son raporunda Çın'ı tekrar dunvanın telıt hakları korsanlıgının mer- kezı olarak tanımladı IIPA. geçen aykı rapo- runda Turkıye ve Rus- va'nın oncelıklı ulke statu- sune yukseltılmesını de onerdı Telıt haklannmko- runmasinın yetersız olma- sı nedemvle tıcarı yaptı- nmlarla tehdıt edılen ulke- lerın lıstesı 30 nisanda kantor taratından açıkla- nacak IIPA. Turkıye yı oncelıklı yabancı ulke ola- rak tanımlayarak Turkı- ve'de 1995 Hazıran ayında yenı bır 'Telif Hakları ^a- sası'nı yururluğe konulan yasanın eksik \e BFRNE veTRIPS euygunolmadı- ğını ulkenın yasayaptırım sıstemının son derece etkı- sızolduğunu belırttı IIPA 1995 y ılında 8 mılvon do- lara ulaşan muzık eserlerı korsanlıgının I994vılmda- kının hemen hemen varısı veya Turkıyedekı Amerı- kan Telıf Hakları sahıpleıı açısından toplam /ararın tam yuzde 5 ı olduğunu kaydettı İIPA.buyılbaştaTRIPS ve NAPTA olmak uzere uluslararası tıcaret anlaş- maları şartlarına eser mul- kıyctının onemını vurgula- yan oncelık uygulamaları olarak adlandmlan venı bır kategorı dahıl ettırdı Sın- gapur. Luksemburg Hong- kong. \rjantın Lndonez- va ve Fılıpınler ı kııa hak- lannı koruvauık sistemge- hştırmedıklerı nedenıy le eleştıren IIPA. Guney ko- re. Turkıye kuveyt. Lk- rayna Rusya Tayvan \e Suudı Arabıstan gıbı Dun- ya Tıcaret Orgutu"ne u>e olmavan ulkelerı geçmışe yoneİık koruma sısteııılerı uygulavan ulkeler olarak seçtı TRIPS ııyesi ulkelerara- sinda guçlu bıryasa vaptı- rımının tıereklı olduğunu behnen MPA telıt hallan hırsızlığına karsı veterlı hukuks^jl vaptırım gucu ol- mayan ulkeler olarak \u- nanıstan. Turkıye Endo- nezva Polonva Italva. Fayland. Meksıka ve itaiya uzerınde onemle durdu KULTUR • Ç İ Z İ K KAMİL MASARACI